Franciszek Skibiński
Franciszek Maria Skibiński (ur. 15 sierpnia 1899 w Monachium, zm. 16 maja 1991 w Warszawie[1]) – generał dywizji Wojska Polskiego, pisarz wojskowy, teoretyk i badacz sztuki wojennej, doktor nauk wojskowych.
 Franciszek Skibiński jako generał brygady (1968) | |
 generał dywizji
| |
| Data i miejsce urodzenia |
15 sierpnia 1899 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1917–1951, 1956–1964 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
10 Brygada Kawalerii |
| Stanowiska |
szef sztabu brygady |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
                   
| |
Życiorys edytuj
Syn Władysława[2] i Zofii z domu Królikowskiej (1870–1942)[3]. Jego młodszą siostrą była Maria Skibniewska. Uczył się początkowo w Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie (klasy I–VI, 1909–1915), później (klasy VII i VIII, 1915–1917) w polskim gimnazjum w Kijowie, gdzie zdał maturę. We wrześniu 1917 wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego, gdzie do maja 1918 był wolontariuszem w 1 pułku ułanów[4]. Z grupą ułanów po rozbrojeniu pułku wstąpił do POW na Ukrainie[4]. W listopadzie 1918 przybył do Warszawy, gdzie brał udział w rozbrajaniu Niemców[5]. W styczniu 1919 został ranny podczas walk w obronie Przemyśla i Lwowa[4].
Po skończeniu Szkoły Kawalerii w Starej Wsi w stopniu podporucznika został przydzielony od listopada 1919 do 14 pułku Ułanów Jazłowieckich[4], w którym podczas wojny 1920 dowodził plutonem 1 szwadronu[4]. 15 sierpnia 1923 ze stanowiska oficera ordynansowego dowódcy VI Brygady Jazdy przydzielony został do macierzystego 14 puł[6]. W 1925 skończył w Grudziądzu kurs dowódców szwadronów[4], a w latach 1926–1931 był instruktorem wyszkolenia bojowego w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu[4]. Służąc w 14 pułku został awansowany w 1927 na rotmistrza[4]. W 1931 służył w 3 pułku strzelców konnych na stanowisku dowódcy szwadronu[4], a od jesieni 1932 do 1935 w Wyższej Szkole Wojennej[4]. Powraca do barw 14 pułku i zostaje szefem sztabu 10 Brygady Kawalerii w Rzeszowie[4]. Mianowany majorem dyplomowanym w 1936[4]. Od listopada 1937 był szefem sztabu 10 Brygady Kawalerii.
Jesienią 1938 uczestniczył wraz z brygadą w zajęciu Zaolzia. Walczył w kampanii wrześniowej. Po agresji ZSRR na Polskę 19 września 1939, razem z całą brygadą przekroczył granicę z Węgrami, a już 26 września przybył do obozu Coëtquidan w Bretanii (Francja). W dniach 10–18 czerwca 1940 uczestniczył w kampanii francuskiej. Następnie przez Hiszpanię, Portugalię i Gibraltar 3 września 1940 dotarł do Liverpoolu. Brał udział w organizacji 1 Dywizji Pancernej Polskich Sił Zbrojnych pod dowództwem gen. Stanisława Maczka. Kolejno szef sztabu 10 Brygady Kawalerii Pancernej, dowódca 10 pułku strzelców konnych i dowódca 3 Brygady Strzelców w składzie dywizji. Od sierpnia 1944 do maja 1945 wraz z dywizją uczestniczył w kampanii w zachodniej Europie. Brał udział w wyzwoleniu Bredy. Wojnę zakończył w stopniu pułkownika.
Od 21 sierpnia 1945 do 1947 zastępca dowódcy 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej w składzie 2 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych. W lipcu 1947 powrócił do Polski, został wykładowcą w Akademii Sztabu Generalnego. W kwietniu 1951 aresztowany przez organa Informacji Wojskowej. Zarzucono mu udział w organizacji konspiracyjnej w wojsku, w ramach której znalazł się w Akademii Sztabu Generalnego. Zdaniem śledczych miał go zwerbować Stanisław Tatar. Po aresztowaniu grupy generałów (S. Tatara, Franciszka Hermana, Jerzego Kirchmayera i Stefana Mossora) miał wejść do tzw. nowego kierownictwa konspiracji wojskowej jako zastępca gen. Heliodora Cepy. Był sądzony razem ze Stefanem Biernackim, Adamem Jaworskim, Apoloniuszem Zawilskim i Kornelem Dobrowolskim, a 28 kwietnia 1952 skazany wyrokiem Najwyższego Sądu Wojskowego na karę śmierci za zdradę ojczyzny (przewodniczącym składu sędziowskiego był Wilhelm Świątkowski, w jego składzie byli także Feliks Aspis i Teofil Karczmarz, oskarżał Stanisław Zarakowski). 19 listopada 1952 Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski, ale wstrzymał wykonanie kary śmierci, co było związane z wykorzystaniem Skibińskiego, jako świadka w innych procesach dotyczących „spisku w wojsku”. 21 stycznia 1954 wykonanie wyroku zasugerował Antoni Skulbaszewski, czemu sprzeciwił się Stanisław Zarakowski. 25 stycznia 1954 przewodniczący Rady Państwa, Aleksander Zawadzki skorzystał z prawa łaski[7]. Osadzony w Zakładzie Karnym we Wronkach Skibiński podjął głodówkę protestując przeciwko niesprawiedliwemu wyrokowi. 4 kwietnia 1956 Najwyższy Sąd Wojskowy wznowił postępowanie w jego sprawie, a po dwóch dniach Naczelna Prokuratura Wojskowa umorzyła je z powodu braku dowodów winy[7].
W 1963 obronił doktorat za pracę pt. „Bitwa w Normandii we wrześniu 1944 roku”[8]. W latach 1957-1964 był szefem Biura Studiów MON. W sierpniu 1964 przeszedł w stan spoczynku.
Na emeryturze był wielokrotnie powoływany w skład komitetów honorowych i władz organizacji społecznych. Prezes Komitetu Budowy Pomnika Tysiąclecia Jazdy Polskiej. Prezes Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Belgijskiej. Wieloletni członek Komitetu Redakcyjnego kwartalnika Wojskowy Przegląd Historyczny. Wiceprezes Rady Naczelnej ZBoWiD 1958–1990. W latach 1981–1983 członek prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Członek Rady Krajowej PRON w 1983[9]. W 1987 wszedł w skład polskiej sekcji ruchu „Emerytowani Generałowie na rzecz Pokoju i Rozbrojenia”. Od 1988 był członkiem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa[10]. 11 listopada 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 70. rocznicy Odzyskania Niepodległości przez Polskę, którego przewodnictwo objął I sekretarz KC PZPR gen. armii Wojciech Jaruzelski. W lutym 1989 wszedł w skład działającej przy Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Komisji do spraw Upamiętnienia Ofiar Represji Okresu Stalinowskiego[11].
Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A38-4-5)[12]. W pogrzebie uczestniczył m.in. b. prezydent RP gen. armii Wojciech Jaruzelski[13].
Przebieg służby wojskowej edytuj
- wolontariusz w 2 szwadronie 1 pułku ułanów polskich I Korpusu Polskiego w Rosji od 10 września 1917–1918,
- członek Polskiej Organizacji Wojskowej na Ukrainie po rozwiązaniu I KP 1918,
- młodszy podoficer (kapral) 1 pułku Ułanów Krechowieckich od listopada 1918 do 13 stycznia 1919, kiedy zostaje ranny w walkach, w rejonie Lwowa i Przemyśla,
- słuchacz Szkoły Podchorążych Kawalerii w Starej Wsi od kwietnia do sierpnia 1919,
- kadet 19 klasy Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie od września do października 1919,
- dowódca plutonu w 1 szwadronie i pełniący obowiązki dowódcy 4 szwadronu 14 pułku Ułanów Jazłowieckich od listopada 1919 do października 1920,
- adiutant dowódcy szwadronu zapasowego 14 pułku Ułanów Jazłowieckich we Lwowie,
- dowódca plutonu w 4 szwadronie i dowódca 1 szwadronu 14 pułku Ułanów Jazłowieckich,
- słuchacz Kursu Dowódców Szwadronów w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu od listopada 1925 do lipca 1926, który ukończył jako prymus.
- dowódca 1 szwadronu 14 pułku Ułanów Jazłowieckich we Lwowie,
- instruktor wyszkolenia bojowego w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu od września 1926 do kwietnia 1927,
- instruktor wyszkolenia bojowego w Oficerskiej Szkole Kawalerii od kwietnia 1927 do 1930,
- kierownik grupy na Kursie Dowódców Szwadronów w Centrum Wyszkolenia Kawalerii od 1930 do października 1931,
- dowódca 2 szwadronu w 3 pułku strzelców konnych w Wołkowysku od października 1931 do października 1933,
- słuchacz kursu przygotowawczego w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie od listopada 1932 do lutego 1933,
- słuchacz Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawa (XIV promocja) od listopada 1933 do października 1935,
- szef sztabu 10 Brygady Kawalerii w Rzeszowie od listopada 1935 do marca 1937,
- organizator i szef sztabu 10 Brygady Kawalerii w Rzeszowie (pierwszej wielkiej jednostki motorowej, zorganizowanej na bazie rozformowanej 10 BK z zachowaniem jej dotychczasowej nazwy i podporządkowanej Dowództwu Broni Pancernych) od kwietnia 1937 do 21 września 1939
- zastępca komendanta Obozu WP w Coëtquidan, w departamencie Morbihan od września 1939,
- dowódca batalionu szkolnego 1 Dywizji Piechoty,
- zastępca szefa sztabu Obozu Wojsk Pancernych i Motorowych w m. Bollène, w departamencie Vaucluse (komenda obozu była zalążkiem dowództwa Lekkiej Dywizji Zmechanizowanej, na zorganizowanie której Francuzi wyrazili zgodę dopiero w maju 1940, w obliczu przegranej bitwy we Flandrii),
- szef sztabu 10 Brygady Kawalerii Pancernej (zgrupowanie bojowe wydzielone na żądanie strony francuskiej ze składu Lekkiej Dywizji Zmechanizowanej) w czerwcu 1940,
- szef sztabu 10 Brygady Kawalerii Pancernej od września 1940 do lutego 1942,
- dowódca 10 pułku strzelców konnych w składzie 10 BKPanc. od 23 lutego 1942 do 8 listopada 1943,
- zastępca dowódcy 10 Brygady Kawalerii Pancernej w składzie 1 Dywizji Pancernej od 9 listopada 1943 do 22 sierpnia 1944,
- dowódca 10 pułku strzelców konnych w dniach 22–24 sierpnia 1944, w ostatniej fazie bitwy pod Falaise,
- dowódca 3 Brygady Strzelców 1 DPanc. od 24 sierpnia 1944 do 18 stycznia 1945,
- dowódca 10 Brygady Kawalerii Pancernej od 19 stycznia 1945 do 16 lipca 1945,
- zastępca dowódcy 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej we Włoszech od sierpnia 1945 do lipca 1947,
- oficer Grupy Organizacyjno–Przygotowawczej Akademii Sztabu Generalnego WP od sierpnia 1947,
- szef Katedry Broni Pancernych Akademii Sztabu Generalnego WP do kwietnia 1951,
- zastępca szefa Biura Studiów MON od stycznia 1957 do września 1957,
- szef Biura Studiów MON od września 1957 do sierpnia 1964
Awanse generalskie edytuj
- generał brygady – 1958
- generał dywizji w stanie spoczynku – 1988
Życie prywatne edytuj
Żonaty z Anną z Kamieńskich (1911-1990), antropologiem, profesorem AWF w Warszawie. Miał córkę[14].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari[15][16][17]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921) nr 2630[17][18]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[15][17]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych – trzykrotnie[17][19]
- Złoty Krzyż Zasługi – czterokrotnie, w tym drugi raz w 1938[20]
- Medal Niepodległości[17]
- Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (1989)[21]
- Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1981)[22]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Medal za Wojnę 1918-1921
- Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)[23]
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1967)[24]
- Order Wybitnej Służby – Wielka Brytania[15][25]
- Gwiazda za Wojnę 1939–1945 – Wielka Brytania
- Gwiazda Francji i Niemiec – Wielka Brytania
- Medal Obrony – Wielka Brytania
- Komandor Orderu Legii Honorowej – Francja[15]
- Kawaler Orderu Legii Honorowej – Francja[26]
- Krzyż Wojenny z palmą – Francja[27]
- Medal Brązowego Lwa – Holandia[15][27]
- Komandor Orderu Korony – Belgia[15]
- Złoty Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” (1982)[28]
- Odznaka „Za Zasługi dla ZBoWiD”
- Wpis do „Honorowej Księgi Czynów Żołnierskich” (1983)
- Odznaka Mistrza Mechanika-Kierowcy Czołgów i Dział Pancernych
- Odznaka za Rany i Kontuzje[29]
Wybrane prace edytuj
- Ułańska młodość 1917–1939, Warszawa 1989, ISBN 83-11-07705-3.
- Pierwsza pancerna, Warszawa 1959,
- O sztuce wojennej na północno-zachodnim teatrze działań wojennych 1944–1945, Warszawa 1977,
- Dowodzenie jednostkami polskimi na Zachodzie w skali operacyjnej: (wybrane przykłady), Warszawa 1973,
- Falaise, Warszawa 1971,
- Axel, Warszawa 1979,
- Bitwa o Kretę: maj 1941, Warszawa 1983,
- Wojska pancerne w II wojnie światowej, Warszawa 1982,
- Ardeny, Warszawa 1966,
- Dowodzenie wojskami koalicji na tle bitwy w Normandii, Warszawa 1963
- Zbiór ćwiczeń bojowych i kawaleryjskich, Warszawa 1935 (razem z mjr. dypl. Franciszkiem Stachowiczem)
- O polskim języku wojskowym. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (54), s. 340–361, 1970. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny.
Przypisy edytuj
- ↑ Franciszek Maria Skibiński [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2018-12-26].
- ↑ Władysław Skibiński [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2018-12-26].
- ↑ Zofia Królikowska [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2018-12-26].
- ↑ a b c d e f g h i j k l O kawalerii polskiej XX wieku s. 40–41.
- ↑ Franciszek Skibiński – od ułana do generała [online], www.konflikty.pl [dostęp 2018-12-27].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 59 z 11 września 1923 roku, s. 558.
- ↑ a b Jerzy Poksiński Stalinowskie represje wobec oficerów Wojska Polskiego 1949-1956, wyd. Bellona, Warszawa 2013, s. 149–153.
- ↑ Franciszek Skibiński – od ułana do generała [online], Konflikty.pl, 14 kwietnia 2013 [dostęp 2019-01-19].
- ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 109 (12 961), 10 maja 1983, s. 6.
- ↑ Skład Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa 1988–2011. radaopwim.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-17)]., radaopwim.gov.pl [dostęp 2011-11-06].
- ↑ „Rzeczpospolita”, 1989, nr 37 (2171), s. 1–2.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
- ↑ Janusz Królikowski, Generałowie i Admirałowie Wojska Polskiego 1943-1990 Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010, tom III (M-S), s. 436.
- ↑ J. Królikowski: Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943−1990. T. III. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2010. ISBN 978-83-7611-801-7. OCLC 833638240., s. 436
- ↑ a b c d e f Kto jest kim w Polsce 1989, Warszawa: Interpress, 1989, s. 1187.
- ↑ Antoni Grudziński: Lista żołnierzy odznaczonych. s. 259. [dostęp 2017-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ a b c d e Polak (red.) 1991 ↓, s. 132.
- ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 3295 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 7).
- ↑ Antoni Grudziński: Lista żołnierzy odznaczonych. s. 256, 281. [dostęp 2017-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 595.
- ↑ Krzyże Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie dla kombatantów. „Nowiny”. Nr 252, s. 1, 31 października – 1 listopada 1989.
- ↑ 150 żołnierzy Września otrzymało medale "Za udział w wojnie obronnej 1939" /w/ Trybuna Robotnicza, nr 175, 2 września 1981, s. 2
- ↑ Uroczyste posiedzenie Prezydium Rady Naczelnej ZBoWiD [w:] "Dziennik Bałtycki", nr 177, 26 lipca 1984, s. 2.
- ↑ Za zasługi dla obronności Kraju [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 110, 10 maja 1967, s. 2.
- ↑ Antoni Grudziński: Lista żołnierzy odznaczonych. s. 291. [dostęp 2017-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Antoni Grudziński: Lista żołnierzy odznaczonych. s. 292. [dostęp 2017-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ a b Antoni Grudziński: Lista żołnierzy odznaczonych. s. 293. [dostęp 2017-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ "Stolica", nr 7, 2 maja 1982, s. 10.
- ↑ Na podstawie Plik:Franciszek Skibiński.jpeg.
Bibliografia edytuj
- Franciszek Skibiński, Ułańska młodość 1917–1939, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989, ISBN 83-11-07705-3.
- Franciszek Skibiński, Pierwsza pancerna, Warszawa 1979.
- Czesław Szafran, Lech Kowalski, Z żałobnej karty. Gen. dyw. Franciszek Skibiński (1899–1991), Wojskowy Przegląd Historyczny nr 2 (136) z 1991.
- Cezary Leżeński, O kawalerii polskiej XX wieku, Ossolineum 1991.
- Jerzy Poksiński, TUN. Tatar–Utnik–Nowicki, Represje wobec oficerów Wojska Polskiego w latach 1949–1956, Warszawa 1992, ISBN 83-11-07980-3.
- V Kongres ZBoWiD Warszawa 8–9 maja 1974, Książka i Wiedza, Warszawa 1976.
- VI Kongres ZBoWiD Warszawa 7–8 maja 1979, Wydawnictwo ZG ZBoWiD, Warszawa 1979.
- VII Kongres ZBoWiD, Wydawnictwo ZG ZBoWiD, Warszawa 1985.
- Wojskowy Przegląd Historyczny, 1987, nr 3 (121), s. 229
- Za Wolność i Lud, nr 33 (1078) z 18 sierpnia 1984, s. 6
- Cezary Leżeński, Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 40–41. ISBN 83-04-03364-X.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.