Lewin Brzeski

miasto w województwie opolskim

Lewin Brzeski (tuż po wojnie Lubień[2], niem. Löwen[3]) – miasto w województwie opolskim, w powiecie brzeskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Lewin Brzeski. Miasto jest położone na Nizinie Śląskiej nad Nysą Kłodzką.

Lewin Brzeski
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Pałac Leopolda von Bees
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

brzeski

Gmina

Lewin Brzeski

Prawa miejskie

przed 1284

Burmistrz

Artur Leopold Kotara

Powierzchnia

10,35 km²

Wysokość

143 – 145 m n.p.m.

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności
• gęstość


5876[1]
504,8 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 77

Kod pocztowy

49-340

Tablice rejestracyjne

OB

Położenie na mapie gminy Lewin Brzeski
Mapa konturowa gminy Lewin Brzeski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Lewin Brzeski”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Lewin Brzeski”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Lewin Brzeski”
Położenie na mapie powiatu brzeskiego
Mapa konturowa powiatu brzeskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Lewin Brzeski”
Ziemia50°44′59″N 17°37′08″E/50,749722 17,618889
TERC (TERYT)

1601044

SIMC

0965720

Urząd miejski
Rynek 1
49-340 Lewin Brzeski
Strona internetowa
BIP

Pod względem historycznym Lewin Brzeski leży na Dolnym Śląsku[4]. Uzyskał lokację miejską przed 1284 rokiem[5]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do starego woj. opolskiego.

Według danych z 31 grudnia 2020 roku miasto miało ponad 5380 mieszkańców[6].

Nazwa miasta edytuj

Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiej nazwy polowania – łowiectwa[7]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako pierwotną zanotowaną nazwę miejscowości (wówczas wsi) jako Łowic, podając jej znaczenie Jagerdorf – „wieś łowczych, myśliwych”[7].

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w obecnej polskiej formie Lewin[8][9].

W spisanym po łacinie dokumencie średniowiecznym Bolesława opolskiego z dnia 1 września 1310 roku miasto wymienione jest pod nazwą Lewin[10].

W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Lewinum[11]. Szwajcarski kartograf i geograf Mateusz Merian w swoim dziele „Topographia” wydanym w 1650 r. podaje dwie zgermanizowane formy nazwy miejscowości: Löben oraz Löwen; podaje również dwie zniekształcone polskie nazwy Lewyn oraz Levin[12].

Historia edytuj

Barokowy pałac z 1772 r. obecnie szkoła podstawowa
 
Brama główna
 
 
 
 
 
Kościół ewangelicki

Powstanie osady było uwarunkowane położeniem w pobliżu przeprawy przez Nysę Kłodzką. Prawa miejskie w XIII w. za sprawą pierwszego właściciela, Bogusza z Pogorzeli, który w 1250 r. lokował miasto, potwierdzenie praw miejskich 1333 r. przez księcia Bolesława III z Brzegu.

Do 1675 r. miasto należało do księstwa legnicko-brzeskiego. Od 1329 r. jako lenno korony czeskiej. W latach 1526–1741 Lewin Brzeski był pod władaniem Habsburgów austriackich. Po tym okresie (w wyniku wojen śląskich) z większością Śląska przeszedł pod panowanie pruskie.

W XVIII w. do miasta przybyli Żydzi. W 1880 r. powstał tu cmentarz żydowski. Do 1937 r. w miejscowości mieszkało już tylko 30 Żydów.

W 1945 r. miasto zostało włączone do Polski. Dotychczasowa ludność miasta została wysiedlona do Niemiec.

Urodził się tu Alojzy Paweł Józekowski – żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, podpułkownik łączności, po szkoleniu dla cichociemnych w Wielkiej Brytanii.

Demografia edytuj

  • Piramida wieku mieszkańców Lewina Brzeskiego w 2014 roku[1].


 

Zabytki edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[13]:

  • układ urbanistyczny miasta z zachowanym średniowiecznym układem ulic
  • kościół ewangelicki pw. św. Piotra i Pawła, ul. Wojska Polskiego 5, z XIV wieku, XVI w., 1660 r.
  • mogiły żołnierskie W. P. na cmentarzu rzymskokatolickim.
  • ratusz, z 1837 r., XIX/XX r.
  • zespół pałacowy, z poł. XVIII w.
  • Pałac w Lewinie Brzeskim, barokowy z 1772 r., obecnie odrestaurowany
  • park
  • ogrodzenie z bramami
  • dom, ul. Kilińskiego 11 (d. 3), z poł. XIX w.
  • domy, ul. Kościuszki 3, 5, 9, 19
  • domy, ul. Matejki 5, 6, 8, 9, 10/10a (d. 12), 11, 12 (d. 14), z poł. XIX w.
  • domy, ul. Pocztowa 3, 5, z poł. XIX w.
  • domy w rynku, odrestaurowane: Rynek 2 (d. 3), 2 (d. 31), 3 (d. 4), 3 (d. 5), 4 (d. 6), 4 (d. 7), 5 (d. 8), 5 (d. 9), 6 (d. 10), 6 (d. 11), 7 (d. 12), 7 (d. 13), 8 (d. 14), 8 (d. 15), 12 (d. 20), 12 (d. 21), 13 (d. 22), 14 (d. 23), 15 (d. 24), 15 (d. 25), 17 (d. 29), 17 (d. 30), 18 (d. 32), 18 (d. 33), 21 (d. 38), 21 (d. 39), 22 (d. 40), 22a (d. 41), 23 (d. 42), 24 (d. 43), 26 (d. 45), 27 (d. 46), 27/28 (d. 44), z XIX w.
  • spichrz, z 1756 r.

inne zabytki:

Informacje ogólne edytuj

Miejscowość związana z okolicznym rolnictwem. W okolicy znajduje się 5 akwenów po żwirowniach, które są dużą atrakcją rekreacyjną. Woda jest bardzo czysta. W mieście i okolicach znajduje się wiele zabytków.

W Lewinie Brzeskim zaczyna się oraz kończy gminny szlak rowerowy o (rzekomej) długości 81 km.

Miasto leży przy głównym szlaku kolejowym WrocławKatowice/Lubliniec, pomiędzy autostradą A4 a drogą krajową nr 94 OpoleWrocław.

KS Olimpia Lewin Brzeski edytuj

Klub piłkarski z siedzibą w Lewinie Brzeskim, założony w 1947 r. Aktualnie występuje w IV lidze opolskiej w piłce nożnej.

  • pełna nazwa: Klub Sportowy Olimpia Lewin Brzeski
  • rok założenia: 16 czerwca 1947 r.
  • barwy klubowe: biało-żółto-niebieskie
  • adres: ul. Powstańców Śląskich 49, 49-340 Lewin Brzeski
  • stadion: Stadion im. Mieczysława Kawiaka
pojemność: 3500 (1500 miejsc siedzących)
oświetlenie: brak
wymiary boiska: 110 m x 69 m
  • prezes: Jacek Kieroński
  • trener: Andrzej Polak[15]
  • autor herbu: Jakub Malicki

Sukcesy:

  • Awans do 4 ligi w 2008 r. (1 miejsce)
  • 6 miejsce w IV lidze w 2009 r.

Wspólnoty wyznaniowe edytuj

 
Kościół Wniebowzięcia NMP

Przypisy edytuj

  1. a b Lewin Brzeski w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w 1945 r.
  3. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  4. Józef Spors. Nazwa miasta Lęborka. „Zapiski Historyczne. Poświęcone historii Pomorza i krajów bałtyckich”. 49 (3), s. 20, 21, 1984. Marian Biskup (red. nacz.). Warszawa–Poznań–Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. ISSN 0044-1791. Cytat: Celowe więc będzie porównanie zapisów źródłowych nazwy Lęborka i nazw miejscowych Lewino, Lewin […]. Nazwę tę nosiły […] także Lewin […] na Pomorzu Zachodnim oraz Lewin Brzeski na Dolnym Śląsku. (pol.). 
  5. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 46-47.
  6. Liczba mieszkańców Lewina Brzeskiego i gminy Lewin Brzeski
  7. a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 11, OCLC 456751858 (niem.).
  8. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online.
  9. H. Markgraf, J. W. Schulte, Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau 1889.
  10. Georg Korn, Breslauer Urkundenbuch, Erster Theil, Breslau, Verlag von Wilhelm Gottlieb Korn 1870, s. 83.
  11. Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 177. ISBN 978-83-910595-2-4.
  12. Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae, Merian, Frankfurt am Main 1650, s. 159.
  13. Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 11-13. [dostęp 2012-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)].
  14. Michał Zalewski: Marmurowy krzyż w Lewinie Brzeskim. Kapliczki, figury i krzyże przydrożne. [dostęp 2016-06-14].
  15. Andrzej Polak trenerem Olimpii Lewin Brzeski. [dostęp 2013-03-03].
  16. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-10].

Linki zewnętrzne edytuj