Wikipedia

Lipno (Prudnik)

część miasta Prudnika

Lipno (Lipy[1], niem. Linden) – część miasta Prudnik[2], leżąca na prawym brzegu rzeki Prudnik, na południe od centrum miasta.

Lipno
Lipy
część Prudnika
Ilustracja
Lipno (2019)
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Miasto

Prudnik

Data założenia

XVIII wiek

SIMC

0965890

Powierzchnia

1,62 km²

Wysokość

260 m n.p.m.

Położenie na mapie Prudnika
Mapa konturowa Prudnika, w centrum znajduje się punkt z opisem „Lipno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Lipno”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Lipno”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Lipno”
Położenie na mapie gminy Prudnik
Mapa konturowa gminy Prudnik, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Lipno”
Ziemia50°18′15″N 17°34′01″E/50,304167 17,566944
Multimedia w Wikimedia Commons

Geografia

edytuj
 
Widok na Lipno z podnóża Kaplicznej Góry

Lipno znajduje się około 1,8 km na południe od centrum Prudnika i około 3,2 km od granicy z Czechami, wzdłuż ulicy Józefa Poniatowskiego, w dolinie rzeki Prudnik, w północno-wschodniej części Gór Opawskich. Zajmuje Kozią Górę[3] i Kapliczną Górę. Na wschód od Lipna znajduje się Młyn Czyżyka.

Historia

edytuj
 
Lindenvorwerk w granicach administracyjnych Prudnika na mapie z 1880
 
Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej (1910)

Czasy niemieckie

edytuj

W XVIII wieku na południe od centrum Prudnika wybudowany został folwark. Liczył on 1,62 km²[4]. W najstarszych przekazach kartograficznych występuje pod nazwą Piltz Vorwerk lub Buchen Vorwerk. Później nazywany był Lindenvorwerk, czyli Lipowy Folwark. Około 1780 roku w jego okolicy wybudowano kapliczkę poświęconą św. Antoniemu[5].

W 1751 na szczycie Kaplicznej Góry Paweł Weidinger, wybudował murowaną kaplicę pw. św. Onufrego. W 1753 postawiono murowaną pustelnię, stanowiąca zalążek klasztoru Kapucynów. Wzgórze zyskiwało religijną popularność wśród wiernych z okolicznych miejscowości. Sława pustelni rosła, jeszcze w XVIII wieku powstało tu sanktuarium Matki Bożej Bolesnej, odwiedzanej licznie przez okoliczną ludność z Prus i Austrii był tu m.in. biskup wrocławski Filip Schaffgotsch. Po sekularyzacji zakonów w państwie pruskim w 1819 roku władze kościelne urządziły w byłym klasztorze zakład karno-poprawczy dla księży. Inspektorem w nim był Bonawentura Menzel[6].

W maju 1847 w folwarku Lipno wybuchł pożar, w którym zginęło 100 owiec[7].

Z czasem właścicielami folwarku została mieszczańska rodzina Fipperów, która wybudowała cegielnię w jego okolicy[8]. W 1899 wybudowali okazały pałac[5]. W 1896 na terenie Lipna oddano do użytku oczyszczalnię ścieków[9].

W 1927 Lipno zamieszkiwały 64 osoby[10]. W latach 30. XX wieku między Lipnem i klasztorem franciszkanów urządzono poligon wojskowy[11].

Czasy polskie

edytuj

Po zakończeniu II wojny światowej w okolicy Lipna doszło do strzelanin między Armią Czerwoną i niemieckimi partyzantami. Między 15 i 18 maja 1945 w Lipnie wybuchł szereg pożarów[12]. Do Lipna przyjechała komisja rewindykacyjna Ministerstwa Kultury i Sztuki w poszukiwaniu dóbr kultury ukrytych przez Günthera Grundmanna[13]. Zabudowania sanktuarium Matki Bożej Bolesnej doprowadzono do całkowitej ruiny. Zabudowania zostały uszkodzone wskutek ostrzału artyleryjskiego w 1945 roku, a następnie dewastowane przez wojsko z pobliskiego poligonu i okolicznych mieszkańców. W obecnym czasie na obszarze wzniesienia można znaleźć resztki murów budynków i dawnych kapliczek.

W 1946 do gospodarstwa w Lipnie została wywieziona na żniwa młodzież z Kórnicy, Komornik i Łowkowic[14].

W czasach PRL-u na Lipnie wybudowane zostały bloki mieszkalne[5]. 1 października 1948 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie związanej z Prudnikiem, polską nazwę Lipno[15]. W spisie gromad i miejscowości w powiecie prudnickim na dzień 1 stycznia 1953 wymieniono łącznie Lipno i Górkę jako przedmieście Prudnika pod nazwą Lipy-Górka[16]. Nazwa Lipno ma charakter martwy. Mieszkańcy Prudnika używają wyłącznie nazwy Lipy. Taka też nazwa dominuje w literaturze krajoznawczej i turystycznej[17].

Zabytki

edytuj
 
Pałac Fipperów

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[18]:

inne zabytki:

Gospodarka

edytuj
 
Siedziba ZWiK
 
Miejska Oczyszczalnia Ścieków na Lipnie

Na Lipnie działało państwowe gospodarstwo rolne – Stadnina Koni Prudnik[19]. Od 1994 działa jako Stadnina Koni Prudnik Sp. z o.o.[20]

Przy ul. Poniatowskiego 1 swoją siedzibę ma Zakład Wodociągów i Kanalizacji Jednoosobowa Spółka Gminy Prudnik z o.o.[21]

Kultura

edytuj

Na Lipnie organizowane są imprezy o charakterze regionalnym i krajowym, między innymi:

Religia

edytuj

W południowej części Lipna znajduje się zespół klasztorny franciszkanów wraz z kościołem pod wezwaniem św. Józefa.

Przy ul. Poniatowskiego znajduje się zabytkowa kapliczka przydrożna św. Antoniego z ok. 1780. Posługę duszpasterską nad nią pełnią zakonnicy z Klasztoru Zakonu Braci Mniejszych[26].

W latach 1743–1945 na Kaplicznej Górze znajdowało się sanktuarium Matki Bożej Bolesnej.

  •  
    Kościół św. Józefa (2018)
  •  
    Kapliczka przydrożna pod wezwaniem św. Antoniego (2018)
  •  
    Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej (1904)

Turystyka

edytuj

Szlaki turystyczne

edytuj

Przez Lipno prowadzą szlaki turystyczne[27][28]:

Szlaki rowerowe

edytuj

Przez Lipno prowadzi szlak rowerowy[29]:

Ludzie związani z Lipnem

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  2. ↑ Obwieszczenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia – Dziennik Ustaw [online], dziennikustaw.gov.pl [dostęp 2018-12-20].
  3. ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Kozia Góra – święta i militarna [online], www.tygodnikprudnicki.pl, 18 kwietnia 2007 [dostęp 2020-03-07].
  4. ↑ Eksploratorzy • Zobacz wątek – Prudnik Lipy – dwór [online], eksploratorzy.com.pl [dostęp 2020-01-18].
  5. ↑ a b c Andrzej Dereń, Ulica ks. Józefa Poniatowskiego: Do sanktuarium [online] [dostęp 2020-01-18] (pol.).
  6. ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Kapliczna Góra – pierwsze wzgórze Prudnika [online], www.tygodnikprudnicki.pl, 30 maja 2007 [dostęp 2020-03-07].
  7. ↑ Brandschaden, „Schlesische Provinzialblätter”, 126, Wrocław: Gottlieb Löwe, 1847, s. 87.
  8. ↑ Tygodnik Prudnicki – Kozia Góra – święta i militarna [online], www.tygodnikprudnicki.pl [dostęp 2020-01-18].
  9. ↑ Radio Opole, Miejskie wodociągi w Prudniku mają wiekowe tradycje – Radio Opole [online], radio.opole.pl [dostęp 2020-01-18] (pol.).
  10. ↑ Neustadt 23) OSchles. [online], www.meyersgaz.org [dostęp 2020-01-29].
  11. ↑ Wiesław Tyndyk, Prudnik dawniej i dziś: Garnizon wojskowy c.d, „Gazeta Pogranicza”, Jarosław Okrągły – redaktor naczelny, 7 (9), Prudnik: TelArt Studio, 21 czerwca 2017, s. 15, ISSN 2543-9081.
  12. ↑ Franciszek Dendewicz, Maj 1945 roku na Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 22 (808), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 31 maja 2006, s. 10–11, ISSN 1231-904X.
  13. ↑ Skarby z listy Grundmanna w powiecie prudnickim. Regiopedia, Opolskie, encyklopedia regionów [online], web.archive.org, 25 sierpnia 2016 [dostęp 2020-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-25].
  14. ↑ Anna Myszyńska, Żniwa po froncie, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 7 (269), Biała: Gminne Centrum Kultury, sierpień 2017, s. 2, ISSN 1232-7352.
  15. ↑ Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 października 1948 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1948 r. nr 78, poz. 692).
  16. ↑ 11. Powiat Prudnicki (siedziba m. Prudnik), „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 6, Opole: Prezydium WRN, 20 maja 1953, s. 40.
  17. ↑ Andrzej Dereń, Prudnik i okolice, Prudnik: Spółka Wydawnicza Aneks w Prudniku, 2009, ISBN 978-83-917915-3-0.
  18. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024, s. 111.
  19. ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 9 lipca 1990 r. w sprawie celów, zasad i trybu udzielania oraz wysokości stawek dotacji dla rolnictwa w 1990... [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-06-11] (pol.).
  20. ↑ Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 24 czerwca 1994 r. w sprawie wysokości stawek dotacji dla rolnictwa oraz szczegółowych zasad i trybu ich udz... [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-06-11] (pol.).
  21. ↑ ZWiK – Zakład Wodociągów i Kanalizacji Jednoosobowa Spółka Gminy Prudnik z o.o. [online], zwikprudnik.pl [dostęp 2020-06-11] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-11].
  22. ↑ Grzegorz Weigt, Motocykle i muzyka [online], 29 lipca 2018 [dostęp 2020-04-21] (pol.).
  23. ↑ Andrzej Dereń, Niechwiejczyk i Kołodziej najszybsi w Prudniku [online], 23 czerwca 2018 [dostęp 2020-04-21] (pol.).
  24. ↑ VI Prudnicki Maraton MTB [online], DO:ST:AR:TU [dostęp 2020-04-21].
  25. ↑ Andrzej Dereń, W Prudniku odbędą się Mistrzostwa Polski w Półmaratonie Górskim Nordic Walking! [online], 17 grudnia 2018 [dostęp 2020-04-21] (pol.).
  26. ↑ kapliczka, Prudnik – Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2020-03-07] (pol.).
  27. ↑ Szlaki turystyczne – Urząd Miejski w Prudniku [online], prudnik.pl [dostęp 2020-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2022-10-08] (pol.).
  28. ↑ Ścieżki piesze – Starostwo Powiatowe w Prudniku [online], www.powiatprudnicki.pl [dostęp 2020-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-20].
  29. ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lipno_(Prudnik)&oldid=73902823”