Młynówka Królewska

	Młynówka Królewska
	Młynówka Królewska
	Krowodrza, Bronowice
	; Młynówka Królewska w okolicach ul. Podchorążych i Uniwersytetu Pedagogicznego.
Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków
Długość	4465 m
	Przebieg
	Położenie na mapie Krakowa Młynówka Królewska
	Położenie na mapie Polski Młynówka Królewska
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Młynówka Królewska
	50,080075°N 19,855383°E/50,080075 19,855383
	Multimedia w Wikimedia Commons

Młynówka Królewska – sztuczne koryto rzeki Rudawy zbudowane w XIII w. na obszarze Krakowa. W latach 1964–1966 częściowo zasypane, skanalizowane i przerobione na Park Miejski „Młynówka Królewska”.

HistoriaEdytuj

Pierwsze wzmianki o Młynówce Królewskiej pochodzą z XIII w., gdy postanowiono doprowadzić wody Rudawy z Mydlnik do centrum Krakowa ziemnym akweduktem w celach gospodarczych, pitnych i obronnych. Woda została doprowadzona wówczas aż do kościoła dominikanów przemierzając Rynek Główny w poprzek.

W 1327 r. król Władysław Łokietek zlecił budowę w Mydlnikach jazu spiętrzającego wodę Rudawy, a także całego systemu zaopatrzenia w wodę nie tylko Krakowa, ale też podkrakowskich wsi, pobliskich stawów hodowlanych oraz młynów wodnych, z których największymi były:

Dolne Młyny – między obecnymi ulicami: Krupniczą, Skarbową, Czystą i Dolnych Młynów,
Górne Młyny – w rozwidleniu obecnych ulic: Łobzowskiej i Garbarskiej.

Dzięki wybudowanemu w 1399 r. przy dzisiejszej ulicy Asnyka rurmusowi (urządzeniu windującemu kołami młyńskimi wodę), woda rozprowadzana była po mieście systemem drewnianych wodociągów; od 1533 r. nawet do komnat królewskich na Wawelu^[1].

Ponadto wody Młynówki zasilały fosy obronne wokół obecnego Starego Miasta w miejscu dzisiejszych Plant, a inne liczne jej rozlewiska stanowiły dodatkową zaporę dla nieprzyjaciela. Ten częściowo naturalny system obronny miasta został zniszczony wraz z systemem zasilającym miasto w wodę pitną przez Szwedów podczas potopu w 1655 r. W rezultacie aż do początku XX w. krakowianie zaopatrywali się w wodę jedynie ze studzien.

Decyzję o zasklepieniu koryta Młynówki podjęto w 1903 po powodzi, podczas której jej cofki wyrządziły najwięcej zniszczeń w centrum Krakowa (na budynku "Sokoła" przy ul. Piłsudskiego znajduje się upamiętniający to znak wysokiej wody z 12 lipca 1902). W latach 1910–1912 przekierowano Rudawę do jej dzisiejszego obwałowanego kanału uchodzącego do Wisły przy bulwarze Rodła w okolicy klasztoru norbertanek. Kanał ten powstał dużo wcześniej, bo w XVII wieku, by zasilać w wodę folwarki klasztorne oraz stawy hodowlane.

Park miejskiEdytuj

W latach 1964–1966 Młynówka Królewska została w większości zasypana, częściowo skanalizowana, a częściowo zachowano jej otwarte koryto. W jej miejscu znajdują się obecnie parkowe ciągi zieleni z drzewostanem łęgowym. W przybliżeniu historycznym przebiegiem kanału prowadzi chodnik ze ścieżką rowerową, będącą głównym^{[według kogo?]} połączeniem rowerowym Bronowic z centrum Krakowa. Park Młynówka Królewska, ciągnący się od ul. Na Błonie aż po Aleje Trzech Wieszczów, jest jednym z najdłuższych miejskich użytków parkowych. Liczy ponad 4 km i przebiega przez dwie dzielnice – V Krowodrza i VI Bronowice.

W roku 2012 projekty zabudowy okolic parku wywołały protesty^[2].

PrzebiegEdytuj

Pierwotne koryto Rudawy przebiegało wzdłuż dzisiejszej Alei 3 Maja, tworząc liczne rozlewiska na obszarze Błoń. Ze względu na powolny nurt w tym miejscu rzeka zwana była Niecieczą. Łączyła się ona z Młynówką Królewską u zbiegu dzisiejszych ulic Wenecja i Garncarskiej, by wspólnie dotrzeć do Wisły wzdłuż dzisiejszej ulicy Retoryka.

Młynówka oddzieliwszy się od Rudawy w Mydlnikach, płynęła wzdłuż następujących dzisiejszych ulic: