Ożarowice (gmina)
Ożarowice (daw. gmina Ożarowice w Sączowie[2]; 1950-1954 gmina Sączów[3], 1955-1972 gromada Ożarowice, 1973-1996 gmina Tąpkowice z siedzibą w Ożarowicach[4]) – gmina wiejska w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa katowickiego.
| gmina wiejska | |||||
 Urząd gminy w Ożarowicach | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| TERC |
2413062 | ||||
| Wójt |
Grzegorz Czapla (od 1998 roku) | ||||
| Powierzchnia |
45,77 km² | ||||
| Populacja (1.01.2019) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
126 os./km² | ||||
| Nr kierunkowy |
032 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
STA | ||||
Adres urzędu: ul. Dworcowa 1542-625 Ożarowice | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||
| 50°28′N 19°03′E/50,466667 19,050000 | |||||
| Strona internetowa | |||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||
Gmina jest położona na terenie dawnego księstwa siewierskiego.
Siedzibą urzędu gminy są Ożarowice.
Według danych z 31 grudnia 2017 roku[5] gminę zamieszkiwało 5715 osób.
Położenie edytuj
Gmina jest położona we wschodniej części powiatu tarnogórskiego. Sąsiaduje z miastem Miasteczko Śląskie oraz gminami: Świerklaniec (powiat tarnogórski), Bobrowniki, Mierzęcice i Siewierz (powiat będziński), Woźniki (powiat lubliniecki) oraz Koziegłowy (powiat myszkowski).
Historia edytuj
Gmina Ożarowice powstała 1.01.1867 w ramach carskiej reformy administracyjnej na ziemiach polskich. Była częścią powiatu będzińskiego wchodzącego w skład guberni piotrkowskiej. Według spisu z 1912 roku do gminy należało 11 wsi: Ożarowice, Tąpkowice, Ossy, Niezdara, Pyrzowice, Celiny, Myszkowice, Wymysłów, Twardowice, Dobieszowice i Rogoźnik.
Po I wojnie światowej gmina znalazła się w powiecie będzińskim należącym do województwa kieleckiego. W roku 1928 składała się z 11 wsi: Ożarowice, Tąpkowice, Niezdara, Ossy, Pyrzowice, Celiny, Sączów, Wymysłów, Myszkowice, Siemonia i Twardowice.
W okresie II wojny światowej teren gminy został włączony do III Rzeszy. 26.11.1939 wraz z całym powiatem będzińskim (Landkreis Bendzin) został włączony do rejencji katowickiej (Regierungsbezirk Kattowitz), która stała się częścią pruskiej prowincji Śląsk (Provinz Schlesien). W 1941 z rejencji katowickiej i opolskiej utworzona została prowincja Górny Śląsk (Provinz Oberschlesien). W okresie okupacji każda wieś stanowiła odrębną gminę.
W 1945 roku władze przywróciły podział administracyjny sprzed okupacji, z tą różnicą, że gmina znalazła się w granicach województwa śląsko-dąbrowskiego (później śląskiego, od 1950 roku katowickiego, przejściowo w latach 1953-1956 nazwanego województwem stalinogrodzkim). W 1950 roku zlikwidowano gminę Ożarowice, powołując w jej miejsce gminę Sączów, odłączając jednocześnie od gminy wieś Wymysłów.
W 1954 roku gminy zostały zlikwidowane, a w ich miejsce wprowadzono gromady. Powstała gromada Ożarowice (w jej skład weszły Ożarowice i Pyrzowice), gromada Tąpkowice (Tąpkowice, Niezdara i Ossy), gromada Sączów (Sączów i Celiny) oraz gromada Siemonia (Siemonia, Myszkowice i Twardowice).
1.01.1957 roku gromady Ożarowice i Tąpkowice opuściły powiat będziński i zostały włączone do powiatu tarnogórskiego.
1.01.1970 roku do gromady Ożarowice przyłączono wieś Zendek. Zendek od 1866 roku należał do gminy Mierzęcice (do 1915 roku gmina Sulików), a następnie do gromady Mierzęcice w powiecie zawierciańskim (wydzielonym z powiatu będzińskiego w 1927 roku).
W 1973 roku przywrócono gminy – z gromad Ożarowice i Tąpkowice utworzono jedną gminę Tąpkowice, która znalazła się w granicach powiatu tarnogórskiego. W skład gminy wchodziło 6 wsi: Ożarowice, Pyrzowice, Zendek, Tąpkowice, Ossy i Niezdara.
9.12.1973 do gminy powróciła wieś Celiny (z gminy Bobrowniki w powiecie będzińskim).
W 1976 roku zlikwidowane zostały powiaty.
1.01.1997 roku gmina zmieniła nazwę na obowiązującą obecnie – gmina Ożarowice.
W wyniku reformy administracyjnej od 1.01.1999 gmina znalazła się w powiecie tarnogórskim i województwie śląskim.
Miejscowości edytuj
Miejscowości leżące na terenie gminy Ożarowice:
Powierzchnia edytuj
Według danych z roku 2002[8] gmina Ożarowice ma obszar 43,72 km², w tym:
- użytki rolne: 67%
- użytki leśne: 14%
Gmina zajmuje 6,8% powierzchni powiatu.
Demografia edytuj
Dane z 30 czerwca 2004[9]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 5397 | 100 | 2758 | 51,1 | 2639 | 48,9 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
123,4 | 63,1 | 60,4 | |||
Zabytki edytuj
- kościół św. Barbary z XVIII w. w Ożarowicach
- stanowisko archeologiczne – osada kultury łużyckiej z okresu wczesnego średniowiecza (Ożarowice – Opary)
(źródło: rejestr zabytków Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach)
Edukacja edytuj
Gmina Ożarowice posiada sieć publicznych placówek oświatowych składającą się z dwóch przedszkoli oraz trzech szkół podstawowych. Oprócz tego na terenie gminy działają placówki niepubliczne w Pyrzowicach (szkoła podstawowa oraz przedszkole).
Przedszkola:
- Przedszkole w Ożarowicach
- Przedszkole w Tąpkowicach
- Niepubliczne Przedszkole w Pyrzowicach
Szkoły podstawowe:
- Szkoła Podstawowa im. Michała Okurzałego w Tąpkowicach
- Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Zendku
- Szkoła Podstawowa w Ożarowicach
- Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Pyrzowicach
Zdrowie edytuj
Na terenie gminy działa kilka niepublicznych jednostek służby zdrowia. Podstawową opiekę medyczną w dni powszednie zapewnia NZOZ Promed w Tapkowicach. Opiekę medyczną w godzinach nocnych oraz w dni świąteczne sprawuje NZOZ Bimed w Tarnowskich Górach.
- Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Promed w Tąpkowicach (oraz punkt lekarski w Ożarowicach) - podstawowa opieka zdrowotna
- Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Latos w Tąpkowicach - stomatologia
Kultura i rozrywka edytuj
Domy kultury:
- Biblioteka i Ośrodek Kultury Gminy Ożarowice w Tąpkowicach
Biblioteki:
- Biblioteka i Ośrodek Kultury Gminy Ożarowice w Tąpkowicach
- Filia biblioteczna nr 1 w Ożarowicach
- Filia biblioteczna nr 2 w Zendku
Grupy folklorystyczne:
- Niezdareczka
- Ożarowianki
- Pyrzowianki
Komunikacja edytuj
Komunikacja publiczna zapewnia połączenia gminy z miastem powiatowym Tarnowskimi Górami i sąsiednimi gminami oraz innymi miastami takimi jak Katowice, Siemianowice, Będzin, Bytom, Siewierz, Radzionków i Wojkowice. Połączenia autobusowe do 31 grudnia 2018 organizowane były przez MZKP Tarnowskie Góry, od 1 stycznia 2019 organizatorem jest Zarząd Transportu Metropolitalnego. Linie autobusowe przebiegające przez obszar gminy Ożarowice: 17, 53, 85, 103, 105, 107, 119, 179, 225, 246, 283, 625, 646, 717, 738.
Transport edytuj
Drogowy edytuj
Gmina Ożarowice ma dobrze rozwinięta sieć dróg powiatowych i gminnych. W listopadzie 2006 oddano do użytku jeden pas drogi ekspresowej S1, łączący Port Lotniczy Katowice-Pyrzowice z drogą krajową 1 oraz drogą krajową 86 w węźle drogowym Podwarpie. Droga docelowo ma być na tym odcinku dwupasmowa, budowę drugiego pasa rozpoczęto w 2019. W 2012 przedłużono drogę ekspresową S1 od węzła Lotnisko do węzła Pyrzowice łączącego drogę ekspresową S1 z autostradą A1. Oddano też do użytku odcinek autostrady A1 Pyrzowice – Sośnica. Obecnie autostrada A1 od węzła Pyrzowice jest przejezdna do granicy z Czechami w Gorzyczkach. Trwa budowa odcinka autostrady Pyrzowice – Tuszyn (na północ od węzła Pyrzowice). Fragment trasy do Woźnik ma być gotowy do użytku pod koniec 2019 r.
Drogi krajowe:
Drogi ekspresowe:
Autostrady:
Kolejowy edytuj
Przez obszar gminy przebiega linia kolejowa nr 182 relacji Tarnowskie Góry – Siewierz – Zawiercie realizująca przez wiele lat przewozy zarówno pasażerskie, jak i towarowe. Istniały na niej stacje kolejowe Ożarowice oraz Mierzęcice (Mierzęcice Zawierciańskie). Obecnie linia czynna jest jedynie na odcinku Siewierz – Zawiercie, odcinek Siewierz – Tarnowskie Góry został w znacznej części rozkradziony, a pozostałości zostały rozebrane przez służby PKP. Budynki stacyjne zostały rozebrane.
Planowana była budowa nowej linii kolejowej łączącej Katowice z Pyrzowicami jednak projekt zawieszono. Obecnie PKP rewitalizuje linię Tarnowskie Góry - Zawiercie.
Lotniczy edytuj
W czasie II wojny światowej w okolicy Zendka powstało lotnisko Luftwaffe Schendeck (później Udetfeld). Lotnisko zostało zniszczone podczas wycofywania się Niemców w 1945. Odbudowane przez wojska sowieckie i przekazane wojsku polskiemu stało się zalążkiem współczesnego Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice-Pyrzowice.
Sport edytuj
- LKS Piast Ożarowice – piłka nożna, aikido oraz tenis stołowy
- LKS Tęcza Zendek – piłka nożna
- KS LOB Ożarowice - tenis ziemny
- UKS Ożarowice - siatkówka
Gospodarka edytuj
Największym przedsiębiorstwem w gminie jest Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze S.A. (GTL S.A.) zarządzające Międzynarodowym Portem Lotniczym Katowice-Pyrzowice. W 2005 na terenach powojskowych w Pyrzowicach utworzono strefę aktywności gospodarczej. Na terenie gminy istnieje dobrze rozwinięta sieć handlu detalicznego oraz drobna przedsiębiorczość (głównie usługi transportowe). W związku z ograniczonymi zasobami portu lotniczego Katowice-Pyrzowice we wsi Pyrzowice rozwinęły się w ostatnim czasie usługi przeznaczone dla pasażerów – głównie parkingowe i hotelowe. W 2012 roku na teren gminy Ożarowice (do Pyrzowic) przeniosła swoją siedzibę firma Wichary Technologies Sp. z o.o.
Przypisy edytuj
- ↑ Główny Urząd Statystyczny – Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2019 roku
- ↑ Według Podziału administracyjnego województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad wydanym przez Wydawnictwa Instytutu Śląskiego w 1947 roku (stan z dnia 1 stycznia 1946).
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 3, poz. 24.
- ↑ Dz.U. z 1996 r. nr 155, poz. 761.
- ↑ Gmina Ożarowice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-05] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Dz.U. z 1973 r. nr 40, poz. 236.
- ↑ Dz.U. z 1969 r. nr 35, poz. 298.
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).