Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej

Rozgrywki okręgowe w Polsce organizowane są i zarządzane przez okręgowe związki piłki nożnej działające na terenie danego województwa lub obszaru określonego przez Polski Związek Piłki Nożnej lub reformy administracyjne.
Jako samodzielne stowarzyszenia związki określają własne cele i programy działania, struktury organizacyjne i kontrolujące. Oprócz szeroko rozumianej popularyzacji piłki nożnej (męskiej i żeńskiej) do zadań związków należy: organizacja okręgowych rozgrywek z wyłonieniem mistrzów i spadkowiczów, nadzór i kontrola przestrzegania obowiązujących przepisów gry i postanowień PZPN, opieka nad szkoleniem, sędziowaniem oraz piłką młodzieżową.

Historia

edytuj

Na przestrzeni lat dochodziło do wielu zmian administracyjnych, co za tym idzie także zmian okręgów piłkarskich. Zmiany dotyczyły także nazw, które pochodziły od stolicy województwa, a obecnie od nazwy danego województwa.

Rozwój organizacyjny Związku Piłki Nożnej wyglądał w największym skrócie tak:

  • na zjeździe założycielskim PZPN (21–22 grudnia 1919) powołano komitety organizacyjne pięciu okręgów. Cztery z nich powstały w 1920, były to OZPN: krakowski (powstał jako pierwszy, zebranie inauguracyjne 15 lutego 1920), lwowski, poznański (istniejący od 1913 roku jako ZPTS, zmienił nazwę w marcu 1920), łódzki, warszawski.
  • w 1922 powstały OZPN: górnośląski, lubelski, wileński.
  • w 1923 powstał toruński OZPN, w październiku 1927 r. siedzibę przeniesiono do Bydgoszczy, a nazwę zmieniono na pomorski OZPN.
  • w 1927 powstała Liga Państwowa (początkowo 14-drużynowa, ostatecznie 10-drużynowa), która po kilkumiesięcznym konflikcie z PZPN została ostatecznie uznana za jego autonomiczny okręg, wcześniej (10 marca) okręg górnośląski przemianowano na śląski.
  • w 1928 powstał kielecki OZPN z siedzibą w Sosnowcu.
  • w 1929 powstały poleski OZPN z siedzibą w Pińsku, wołyński OZPN z siedzibą w Równem oraz białostocki OZPN.
  • w 1935 powstał stanisławowski OZPN (wcześniej istniał Podokręg Stanisławowski w ramach Lwowskiego OZPN).
  • w 1937 zlikwidowano (w lipcu) kielecki OZPN i na jego miejsce powołano zagłębiowski OZPN z siedzibą w Sosnowcu; od 1929 Podokręg Zagłębiowski (z siedzibą w Będzinie) istniał przy Krakowskim OZPN[1].

Władze OZPN-ów miały decydujący i ostateczny głos co do rozgrywek A,B i C klasy. Nie odosobnione były przypadki wykorzystywania tego do zmian w ligowej tabeli po sezonie przy zielonym stoliku. Zdarzały się przypadki utrzymywania drużyn zasłużonych pomimo miejsca spadkowego itp.

Ilość OZPN-ów w latach:

  • 1939 - 14 OZPN-ów
  • 1945-1950 - 20 OZPN-ów
  • 1950-1962 - 18 OZPN-ów (Okręg Zagłębiowski[2] istniał samodzielnie do 1962 roku.)
  • 1962-1975 - 17 OZPN-ów
  • 1975-1999 (1976-2000) - 49 OZPN-ów (Po reformie administracyjnej z 1975 wprowadzającej 49 województw nastąpiła reforma OZPN-ów, a ich liczba wyniosła również 49. Stan ten trwał do roku 1999, kiedy to przywrócono większe województwa i powołano 16 Okręgowych ZPN.)
  • 1999 - 16 OZPN-ów (Nieistniejące OZPN działają jako podokręgi.)

Nazewnictwo i poziomy lig w Polsce

edytuj

W polskiej piłce nożnej ukształtował się historyczny podział na rozgrywki ogólnokrajowe, makroregionalne oraz okręgowe. Poziom krajowy zarządzany jest przez PZPN, makroregionalny przez wyznaczone OZPN-y.
Poziomy krajowe nosiły nazwy Liga, później I i II liga, a obecnie Ekstraklasa, I, II liga.
Makroregionalne w zależności od roku była to III lub IV liga makroregionalna.
Rozgrywki okręgowe miały swój odmienny system nazewniczy, który był oparty o litery alfabetu A, B, C, D. Tutaj także dochodziło do korekt, kiedy to na krótko przechodzono do nazwy Klasa Wojewódzka, Klasa Powiatowa, klasa "M" lub I i II Klasa Wojewódzka. Przez kilkanaście lat funkcjonowały specjalne klasy "W" wiejskie dla klubów LZS. Podział alfabetyczny został uzupełniony o Ligę okręgową (klasę wojewódzką), potocznie zwaną "okręgówką" jako najwyższy poziom w danym okręgu. Obecnie poziomem tym jest IV liga okręgowa, która jest piątym poziomem rozgrywkowym w Polsce.

Poziomy rozgrywkowe w Polsce - rok 2023
Rozgrywki P Nazwa
Centralne I Ekstraklasa
II I Liga
III II Liga
Makroregionalne IV III Liga (4 grupy)
Okręgowe
(16 okręgów)*
V IV Liga
VI Klasa Okręgowa*
VII Klasa A*
VIII Klasa B*
IX Klasa C*
(*) Różna ilość klas oraz grup w zależności od okręgu. W okręgach małopolskim, mazowieckim i wielkopolskim podział jest następujący: IV liga > V liga > Kl.Okr. > Kl. A, B.

Rozgrywki okręgowe w latach

edytuj
Sezony I poziom
ligowy
II poziom
ligowy
III poziom
ligowy
IV poziom
ligowy
V poziom
ligowy
VI, VII, VIII poziom ligowy
1921 MP Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1921)
1922 MP Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1922)
1923 MP Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1923)
1924 (przerwa) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1924)
1925 MP Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1925)
1926 MP Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1926)
1927 Liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1927)
1928 Liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1928)
1929 Liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1929)
1930 Liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1930)
1931 Liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1931)
1932 Liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1932)
1933 Liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1933)
1934 Liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1927)
1935 Liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1935)
1936 Liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1936)
1936/1937 Liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1936/1937)
1937/1938 Liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1937/1938)
1938/1939 Liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1938/1939)
1939/1940 Liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1939/1940)
1945 brak Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1945)
1946 MP Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1946)
1947 MP / El. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1946/1947)
1948 I liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1947/1948)
1949 I liga II liga(2) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1948/1949)
1949/1950 I liga II liga(2) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1949/1950)
1951 I liga II liga(4) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1951)
1952 I liga II liga(4) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1952)
1953 I liga II liga III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1953)
1954 I liga II liga III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1954)
1955 I liga II liga III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1955)
1956 I liga II liga III liga(9) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1956)
1957 I liga II liga(2) III liga(17) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1957)
1958 I liga II liga(2) III liga(17) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1958)
1959 I liga II liga(2) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1959)
1960 I liga II liga(2) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1960)
1960/1961 I liga II liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1960/1961)
1961/1962 I liga II liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1961/1962)
1962/1963 I liga II liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1962/1963)
1963/1964 I liga II liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1963/1964)
1964/1965 I liga II ligaI Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1964/1965)
1965/1966 I liga II liga Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1965/1966)
1966/1967 I liga II liga III liga(4) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1966/1967)
1967/1968 I liga II liga III liga(4) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1967/1968)
1968/1969 I liga II liga III liga(4) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1968/1969)
1969/1970 I liga II liga III liga(4) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1969/1970)
1970/1971 I liga II liga III liga(4) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1970/1971)
1971/1972 I liga II liga III liga(4) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1971/1972)
1972/1973 I liga II liga III liga(4) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1972/1973)
1973/1974 I liga II liga(2) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1973/1974)
1974/1975 I liga II liga(2) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1974/1975)
1975/1976 I liga II liga(2) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1975/1976)
1976/1977 I liga II liga(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1976/1977)
1977/1978 I liga II liga(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1977/1978)
1978/1979 I liga II liga(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1978/1979)
1979/1980 I liga II liga(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1979/1980)
1980/1981 I liga II liga(2) III liga(4) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1980/1981)
1981/1982 I liga II liga(2) III liga(4) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1981/1982)
1982/1983 I liga II liga(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1982/1983)
1983/1984 I liga II liga(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1983/1984)
1984/1985 I liga II liga(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1984/1985)
1985/1986 I liga II liga(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1985/1986)
1986/1987 I liga II liga(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1986/1987)
1987/1988 I liga II liga(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1987/1988)
1988/1989 I liga II liga(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1988/1989)
1989/1990 I liga II liga III liga(4) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1989/1990)
1990/1991 I liga II liga III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1990/1991)
1991/1992 I liga II liga(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1991/1992)
1992/1993 I liga II liga(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1992/1993)
1993/1994 I liga II liga(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1993/1994)
1994/1995 I liga II ligaI(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1994/1995)
1995/1996 I liga II liga(2) III liga(8) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1995/1996)
1996/1997 I liga II liga(2) III liga(8) IV liga(25) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1996/1997)
1997/1998 I liga II liga(2) III liga(8) IV liga(22) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1997/1998)
1998/1999 I liga II liga(2) III liga(4) IV liga(16) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1998/1999)
1999/2000 I liga II liga III liga(4) IV liga(16) Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (1999/2000)
2000/2001 I liga II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2000/2001)
2001/2002 I liga(2) II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2001/2002)
2002/2003 I liga II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2002/2003)
2003/2004 I liga II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2003/2004)
2004/2005 I liga II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2004/2005)
2005/2006 I liga II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2005/2006)
2006/2007 I liga II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2006/2007)
2007/2008 I liga II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2007/2008)
2008/2009 Ekstr. I liga II liga(2) III liga(8) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2008/2009)
2009/2010 Ekstr. I liga II liga(2) III liga(8) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2009/2010)
2010/2011 Ekstr. I liga II liga(2) III liga(8) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2010/2011)
2011/2012 Ekstr. I liga II liga(2) III liga(8) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2011/2012)
2012/2013 Ekstr. I liga II liga(2) III liga(8) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2012/2013)
2013/2014 Ekstr.(2) I liga II liga(2) III liga(9) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2013/2014)
2014/2015 Ekstr.(2) I liga II liga III liga(8) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2014/2015)
2015/2016 Ekstr.(2) I liga II liga III liga(8) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2015/2016)
2016/2017 Ekstr.(2) I liga II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2016/2017)
2017/2018 Ekstr.(2) I liga II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2017/2018)
2018/2019 Ekstr.(2) I liga II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2018/2019)
2019/2020 Ekstr.(2) I liga II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2019/2020)
2020/2021 Ekstr. I liga II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2020/2021)
2021/2022 Ekstr. I liga II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2021/2022)
2022/2023 Ekstr. I liga II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2022/2023)
2023/2024 Ekstr. I liga II liga III liga(4) IV Liga Okr. Okręgowe ligi polskie w piłce nożnej (2023/2024)


Przypisy

edytuj