Park Krajobrazowy Gór Sowich
Park Krajobrazowy Gór Sowich – park krajobrazowy w południowo-zachodniej Polsce, w Sudetach Środkowych, województwo dolnośląskie.
 Mała Sowa | |
| park krajobrazowy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie |
gminy: Pieszyce, Bielawa, Dzierżoniów (gmina wiejska), Głuszyca, Walim, Stoszowice, Nowa Ruda |
| Mezoregion | |
| Data utworzenia |
1991, poszerzony w 1996 |
| Akt prawny |
Rozporządzenie Nr 7/91 Wojewody Wałbrzyskiego z 8 listopada 1991 |
| Powierzchnia |
81,41 km² |
| Obszary chronione | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
 50°40′45″N 16°29′13″E/50,679167 16,486944
| |
| Strona internetowa | |
Położenie edytuj
Park położony w Sudetach Środkowych, w Górach Sowich, około 1,1 km na północny wschód od centrum miejscowości Jugów[1]. Rozciąga się na długości około 18 km, zgodnie z grzbietem głównym, od Przełęczy Woliborskiej na południowym wschodzie, aż po okolice Jedliny-Zdroju na północnym zachodzie obejmując najwyższe wzniesienia: Wielką Sowę, Kalenicę i Słoneczną[1].
Park znajduje się na obszarze powiatów: kłodzkiego, wałbrzyskiego, dzierżoniowskiego i ząbkowickiego[1]. Składa się z dwóch części: główna część swymi granicami obejmuje centralną część Gór Sowich z masywem Wielkiej Sowy, Kalenicy, Słonecznej i Czarnych Kątów, położonych na głównym grzbiecie Gór Sowich o długości 25 km, który ciągnie się z północnego zachodu na południowy wschód pomiędzy Górami Wałbrzyskimi a Bardzkimi stanowiącymi najwyższą część Sudetów Środkowych. Druga, mniejsza część obejmuje Masyw Włodarza[1].
Charakterystyka edytuj
Park został utworzony na obszarze 6897 ha w 1991 roku Rozporządzeniem Nr 7/91 Wojewody Wałbrzyskiego (Dziennik Urzędowy Województwa Wałbrzyskiego z dn. 28.11.91 r., Nr 15, poz. 159.) i poszerzony do obecnej powierzchni 8141 ha Rozporządzeniem Nr 6/96 Wojewody Wałbrzyskiego (Dziennik Urzędowy Województwa Wałbrzyskiego z dn. 9.08.96 r., Nr 24, poz. 61)[1]. Mimo że góry nie posiadają wybitnych walorów przyrodniczych, park utworzono głównie ze względu na wysokie walory krajoznawcze i krajobrazowe. Masyw Wielkiej Sowy wraz z Kalenicą i Przełęczą Jugowską, stanowią najatrakcyjniejszą część całego pasma. Tutejszy typ górskiego krajobrazu, charakteryzujący się dużą koncentracją różnych kontrastowych form na małej powierzchni, w takiej skali nie występuje nigdzie w kraju. Decyduje to o dużej atrakcyjności turystycznej Parku, przez który wiedzie wiele szlaków, mających zakończenie na szczytach Wielkiej Sowy i Kalenicy, na których z wież widokowych można podziwiać jedne z najpiękniejszych górskich panoram Sudetów. W parku zachowały się partie pierwotnej Puszczy Sudeckiej z udziałem: buka, wiązu, modrzewia i grabu. W obrębie parku znajduje się leśny rezerwat przyrody Bukowa Kalenica ze skarłowaciałym bukiem dolnoreglowym. Otulinę dla parku stanowi Obszar Chronionego Krajobrazu Gór Bardzkich i Sowich.
Budowa edytuj
Góry Sowie zbudowane są z najstarszych w Sudetach gnejsów prekambryjskich[1]. Główny masyw Gór Sowich tworzą skały bloku sowiogórskiego – są to gnejsy i migmatyty z niewielkimi wystąpieniami skał: ultrazasadowych, amfibolitów, serpentynitów, granulitów i pegmatytów[1].
Rzeźba edytuj
Rzeźba terenu parku jest mocno urozmaicona i charakteryzuje się występowaniem kontrastowych krajobrazów, od kotlin wysokogórskich, poprzez krajobrazy górskie i stare doliny rzeczne, do erozyjnych krajobrazów krawędzi tektonicznych. Północno-wschodnie strome zbocza masywu przecinają liczne dolinki, a powstałe na progach skalnych wodospady stanowią dodatkowe urozmaicenie krajobrazu. Minimalna wysokość położenia parku wynosi około 450 m n.p.m. w okolicy Jodłownika a maksymalna 1015 m n.p.m.
Flora edytuj
Przeważającą część, wynoszącą 94% obszaru parku, porastają dolnoreglowe lasy pochodzenia antropogenicznego, świerkowe, bukowe lub mieszane, ze znaczną domieszką: modrzewia, jawora, brzozy, sosny, lipy, kasztanowców i klonów. Najwyższe partie Gór Sowich, Masyw Wielkiej Sowy, Kalenicy i Słonecznej, porasta bór świerkowy regla górnego z domieszką buka. W drugiej połowie XX wieku w wyniku klęski ekologicznej spowodowanej, emisją gazów przemysłowych duże partie lasów górnoreglowych zostały zniszczone. Osłabione drzewostany zostały zaatakowane przez szkodniki, co doprowadziło do znacznych wylesień na grzbietach i zboczach Gór Sowich. Pod samym wierzchołkiem Wielkiej Sowy rośnie sztucznie wprowadzona kosodrzewina. W biocenozie leśnej dominuje monokultura świerkowa, wśród której na stromych stokach występuje miejscami kwaśna buczyna górska, a także małe skupienia żyznej buczyny sudeckiej, jaworzyna z miesiącznicą trwałą, bór świerkowy i podgórski łęg jesionowy. Dużą atrakcją przyrodniczą Parku jest skarłowaciały las bukowy, objęty ochroną w rezerwacie Bukowa Kalenica. Świat roślinny parku nie odbiega składem od obszarów sąsiednich. Szczególnie cenna jest flora zbiorowisk łąkowych porastających podszczytowe partie gór, z roślinami rzadkimi i chronionymi. Z ciekawszych roślin występują tu: dziewięćsił bezłodygowy i śnieżyca wiosenna, wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, marzanka wonna, kopytnik pospolity, ciemiężyca zielona, buławnik wielkokwiatowy i storczyk plamisty[1].
Fauna edytuj
W związku ze słabym zasiedleniem tego obszaru bogaty jest świat zwierzęcy. Z rzadkich ssaków występują tu muflon, borsuk, kuna leśna, jeleń, z ciekawych gatunków ptaków gnieżdżą się sowa włochatka, bocian czarny i głuszec, a z płazów spotkać tu można salamandrę plamistą i traszkę górską.
Rezerwat przyrody edytuj
Unikalne walory przyrodnicze Parku krajobrazowego chronione są w formie rezerwatu Bukowa Kalenica[1].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: Wyd: I-Bis 1995, ISBN 83-85773-12-6.
- K.R. Mazurski;Przewodnik turystyczny: Góry Sowie; Wyd. Sudety; Wrocław 1996 r.; ISBN 83-85550-84-4
- Praca zbiorowa; mapa turystyczna ; "Góry Sowie"; skala 1:35 000; Wyd. "PLAN"; J.Góra 2007/8r.; ISBN 978-83-60975-44-2
- K.W. Bryger, T. Śnieżek; Przewodnik turystyczny: Góry Sowie; Wyd. "PLAN"; J.Góra 2006 r.; ISBN 83-60044-74-0
Linki zewnętrzne edytuj
- Park Krajobrazowy Gór Sowich. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2018-06-10].