Rubin
Rubin − kamień szlachetny o barwie od różowej do krwistoczerwonej. Jest to rzadki minerał z gromady tlenków (Al2O3), odmiana korundu.
| |||
| |||
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |||
| Skład chemiczny | Al2O3:Cr+3 | ||
| Twardość w skali Mohsa | 9 | ||
| Przełam | muszlowy lub zadziorowy; kruchy | ||
| Łupliwość | brak | ||
| Pokrój kryształu | tabliczkowy, bipiramidalny lub słupkowy o podstawie sześcioboku, czasami romboedryczny. | ||
| Układ krystalograficzny | trygonalny | ||
| Gęstość minerału | 3,95 do 4,1 g/cm³ g/cm³ | ||
| Właściwości optyczne | |||
| Barwa | czerwona o różnych odcieniach i różnym stopniu nasycenia; niekiedy wielobarwny | ||
| Rysa | biała | ||
| Połysk | szklisty, diamentowy | ||
| Współczynnik załamania | no = 1,770 i ne = 1,762 (długość fali ~ 590nm) | ||
| Inne | Pleochroizm – silny, zmienny; obserwowane barwy: purpurowoczerwona- pomarańczowoczerwona. | ||
WłaściwościEdytuj
- Wzór chemiczny: Al2O3:Cr3+ – tlenek glinu domieszkowany trójwartościowymi jonami chromu.
- Pleochroizm – silny, zmienny; obserwowane barwy: purpurowoczerwona – pomarańczowoczerwona.
- Luminescencja – wyraźna, nadaje rubinom szczególnego kolorytu, podwyższając ich walory estetyczne. Znane są okazy wykazujące fluorescencję o barwie jasnożółtej i kremowożółtej.
- Inkluzje – liczne, ich rodzaj wskazuje na pochodzenie kamieni: np. dla rubinów birmańskich charakterystyczne są krótkie igiełki rutylu; dla tajlandzkich – brak rutylu; pakistańskie zwykle zawierają kryształy flogopitu, chlorytu, monacytu, spinelu, rutylu, magnetytu i pirytu. Wrostki rutylu wywołują zjawisko asteryzmu – rubin gwiaździsty oraz efekt kociego oka.
Zazwyczaj tworzy kryształy o pokroju tabliczkowym, bipiramidalnym lub słupkowym o podstawie sześcioboku, czasami romboedryczne. Nasycenie barwy rubinu zależy od domieszek: czerwoną barwę wywołuje tlenek chromu, purpurową – wanad, brunatnoczerwoną – żelazo.
WystępowanieEdytuj
Jako składnik w bogatych w glin skałach metamorficznych, także jako minerał kontaktowy w marmurach dolomitowych i kalcytowych.
Miejsca występowania: Sri Lanka – Ratnapura, Rakwana, Tajlandia – Chanthaburi, Kambodża – Battambang, Pakistan – pakistańska część Kaszmiru, Tanzania – Longido, Winza[1], Kenia, Australia – Queensland, Mjanma – Mandalay, Mogok, Afganistan – okolice Jagdalak.
Polska – w przeszłości, piaski złotonośne Dolnego Śląska w okolicy Złotoryi, pegmatyty k. Karpacza i w gnejsach izerskich.
ZastosowanieEdytuj
- Jeden z najcenniejszych kamieni szlachetnych w jubilerstwie.
- Szczególnie poszukiwane są kamienie wykazujące asteryzm, powodowany igiełkowatymi wrostkami rutylu, które są niesłychanie rzadkie.
- Do wyjątkowej rzadkości należą kamienie wykazujące efekt kociego oka.
- Najbardziej poszukiwane są kryształy o barwie czerwonej z delikatnym niebieskim odcieniem (tzw. „czerwień krwi gołębiej”).
- Zastosowania techniczne:
- łożyska zegarkowe (XVIII w. John Harrison), w mechanice precyzyjnej, elektronice i automatyce oraz jako element laserów rubinowych,
- elementy narzędzi ogniotrwałych,
- mały współczynnik rozszerzalności cieplnej oraz twardość przyczyniły się do zastosowania tego kamienia w trzpieniach współrzędnościowych maszyn pomiarowych.
Pierścionek z rubinem
Broszka z rubinami i perłami
Broszka z rubinami i diamentami
PrzypisyEdytuj
- ↑ Schwarz D., Pardieu V., Saul J.M., Schmetzer K., Laurs B.M., Giuliani G., Klemm L., Malsy A.-K, Erel E., Hauzenberger C., Du Toit G., Fallick A.E., Ohnenstetter D. (2008) Rubies and Sapphires from Winza, Central Tanzania, Gems & Gemology, Vol. 44, No. 4, str. 322-347 (ang.)
BibliografiaEdytuj
- N. Sobczak – Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych – Wydawnictwo Alfa – 1986 r.