Wetlina
Wetlina – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Cisna[3][4]. Leży nad potokiem Wetlina, na granicy Ciśniańsko-Wetlińskiego Parku Krajobrazowego z Bieszczadzkim Parkiem Narodowym, przy drodze wojewódzkiej nr 897.
| ||||
| ||||
 Lokale gastronomiczne w Wetlinie | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  podkarpackie
| |||
| Powiat | leski | |||
| Gmina | Cisna | |||
| Liczba ludności (2011) | 301[1][2] | |||
| Strefa numeracyjna | 13 | |||
| Kod pocztowy | 38-608 | |||
| Tablice rejestracyjne | RLS | |||
| SIMC | 0347927 | |||
Położenie na mapie gminy Cisna   Wetlina | ||||
Położenie na mapie Polski  Wetlina | ||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  Wetlina | ||||
Położenie na mapie powiatu leskiego  Wetlina | ||||
 49°09′27″N 22°28′02″E/49,157500 22,467222
| ||||
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0347933 | Stare Sioło | część wsi |
Nazwa miejscowości pochodzi od rodzaju wierzby „wetlyny”[5]. Wieś należała do posiadłości rodu Kmitów.
Wieś prawa wołoskiego w latach 1551-1600, położona w ziemi sanockiej województwa ruskiego[6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
HistoriaEdytuj
Wieś lokowana na prawie wołoskim. Do 1553 Wetliną władał Piotr Kmita Sobieński, a po jego śmierci - bezdzietna wdowa Barbara Kmita z Herburtów. Po śmierci Barbary w 1580 wieś przejął jej brat, Stanisław Herburt.
W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej Wetlina był Ksawery hr. Krasicki[7].
W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Wetlina”[8].
25 września 1944 wieś została zajęta przez wojska radzieckie[9].
Do 1945 zamieszkana przez Bojków, od 1945 całkowicie wysiedlona w wyniku walk LWP z UPA, zasiedlana ponownie na przełomie lat 50/60 XX w. Pierwszymi nowymi osadnikami byli pracownicy leśni oraz oo. bernardyni.
Wieś położona jest nieopodal źródła Wetlinki, będącej prawobrzeżnym dopływem rzeki Solinki. Od zachodu i południa otoczona jest szczytami górskimi Jawornik, Paportna (1198 m n.p.m.), od północy ciągnie się Połonina Wetlińska ze szczytem Roh (1255 m n.p.m.).
W Wetlinie znajdowała się największa cerkiew w Karpatach - pięciokopułowa na planie krzyża. Dziś na jej miejscu znajduje się kościół rzymskokatolicki.
We wsi został ustanowiony pomnik żołnierzy WOP, którzy zginęli w walkach z oddziałami UPA.
Miejscowość jest siedzibą Stowarzyszenia Rozwoju Wetliny i Okolic, które w dolinie Wetlinki wytyczyło ścieżkę historyczną przebiegającą przez tereny nieistniejących wsi Jaworzec, Łuh i Zawój, otwartą 14 czerwca 2012. Od 2013 wydaje ono corocznie Czasopismo Historyczno-Krajoznawcze „Bieszczady Odnalezione”[10], nawiązujące nazwą do wspomnianej wyżej ścieżki historycznej i zawierające m.in. kilkuczęściową monografię Wetliny czy opracowanie dziejów bieszczadzkich kolejek wąskotorowych. Redaktorem naczelnym pisma jest Zbigniew Maj. W gronie autorów zamieszczanych tekstów znajdują się m.in.: Andrzej Pelisiak, Piotr Kotowicz, Łukasz Bajda, Szymon Modrzejewski i Marcin Glinianowicz[11][12].
We wsi znajduje się rzymskokatolicki kościół parafialny pw. Miłosierdzia Bożego.
TurystykaEdytuj
Wetlina stanowi jedną z głównych bieszczadzkich baz turystycznych. Przez wieś biegnie nieczynny odcinek Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej. W 2006 wokół Wetliny wytyczonych zostało ok. 20 km narciarskich tras biegowych. We wsi znajduje się Dom Wypoczynkowy PTTK, Schronisko Młodzieżowe oraz jeden hotel, wiele pensjonatów i kilka lokali gastronomicznych.
Do 2005 roku w Górnej Wetlinie odbywał się Festiwal Sztuk Różnych „Bieszczadzkie Anioły”. W 2006 roku przeniesiono go do Dołżycy k. Cisnej. W 2010 roku w Wetlinie, Ciśnie i Dołżycy zorganizowano pierwszą edycję Bieszczadzkich Spotkań ze Sztuką „Rozsypaniec”, będących kontynuacją festiwalu „Bieszczadzkie Anioły”.
Od 2003 roku w każde wakacje odbywa tu się Festiwal „Jazz w Starym Siole” (zazwyczaj ok. 6 koncertów), a od maja 2007 odbywa się festiwal muzyki reggae.
Szlaki turystyczneEdytuj
Wetlina (Stare Sioło) – Przełęcz M. Orłowicza – Suche Rzeki - Zatwarnica-
Wetlina (Stare Sioło) – Przełęcz M. Orłowicza – Smerek (szczyt) – Smerek (wieś) - Wetlina (Stare Sioło) – Przełęcz M. Orłowicza – Połonina Wetlińska (schronisko PTTK „Chatka Puchatka”)
-
Wetlina (Stare Sioło) – Przełęcz M. Orłowicza – Jaworzec (bacówka PTTK) - Wetlina – Jawornik – Paportna – Riaba Skała
Wetlina (kościół) – Jawornik – Paportna – Riaba Skała- Wetlina – Dział – Mała Rawka – bacówka PTTK „Pod Małą Rawką” – Przełęcz Wyżniańska – Połonina Caryńska – Przysłup Caryński – schronisko studenckie „Koliba”
-
Wetlina – Dział – Mała Rawka – Wielka Rawka – Ustrzyki Górne - Wetlina (Górna Wetlinka) – Połonina Wetlińska (schronisko PTTK „Chatka Puchatka”)
Kamera internetowaEdytuj
Kamera internetowa w Wetlinie. Kilka ujęć. Odświeżanie co kilkanaście sekund.
DemografiaEdytuj
- 1881 wieś liczyła 819 mieszkańców, własność większościowa należała do Stanisława hr. Konarskiego.
- 1921 – Wetlinę zamieszkiwało 805 osób (w 135 domach mieszkalnych):
- 770 wyznania greckokatolickiego
- 27 wyznania rzymskokatolickiego
- 8 wyznania mojżeszowego
- 1991 – 296 osób
- 2004 – 307 osób
Cerkiew parafialna pw. św. Wielkiego Męczennika Dymitra (zbudowana w 1786), kolejna murowana pw. Chrystusa Króla (zbudowana w 1928)
Liczba wiernych:
- 1890 - 832
- 1918 - 1042
- 1938 - 1015
CiekawostkiEdytuj
- We wsi znajduje się okaz jesionu wyniosłego który ma 615 cm obwodu i 31 metrów wysokości. Rośnie przed budynkiem schroniska Cień PRL-u[13].
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Portal polskawliczbach.pl
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-18].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Pochodzenie nazwy
- ↑ Tomasz Figlus, Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej, w: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej tom 5 (2016), s. 31.
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 234.
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 28. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ ВОВ-60 - Сводки
- ↑ Pierwsza recenzja czasopisma „Bieszczady Odnalezione”, wetlina.org [dostęp 2016-01-14].
- ↑ Nowe bieszczadzkie czasopismo!, Karpaccy.pl [dostęp 2016-01-03].
- ↑ „Bieszczady Odnalezione” po raz trzeci, Karpaccy.pl [dostęp 2016-01-03].
- ↑ Jesion wyniosły
Linki zewnętrzneEdytuj
- Wetlina w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XIII: Warmbrun – Worowo. Warszawa 1893.
- Kamera internetowa w Wetlinie
- Stowarzyszenie Rozwoju Wetliny i Okolic
- Trasy dla narciarzy biegowych w Wetlinie