Wikipedia:Dobre Artykuły/archiwum/2022-05

2022-05-01

Jordan 191 – samochód Formuły 1, zaprojektowany przez Gary’ego Andersona oraz Andrew Greena, skonstruowany przez zespół Jordan Grand Prix. Model ten był używany w sezonie 1991, a jego kierowcami byli Bertrand Gachot, Andrea de Cesaris, Michael Schumacher, Roberto Moreno oraz Alessandro Zanardi. Dla Schumachera i Zanardiego był to pierwszy samochód Formuły 1, którym ci kierowcy rywalizowali w swojej karierze. Jordan 191 był napędzany przez silniki Ford. Zespół w swoim debiutanckim sezonie zdobyła trzynaście punktów i jedno najszybsze okrążenie, ustanowione przez Gachota podczas Grand Prix Węgier, a najlepszymi występami Jordana były wyścigi w Kanadzie i w Meksyku, gdzie Andrea de Cesaris zajął czwarte miejsce. W klasyfikacji konstruktorów, Jordan zajął piąte miejsce. W 1991 roku, tygodnik Autosport nagrodził Jordan 191 tytułem Samochód Wyścigowy Roku. W maju 2020 roku, to samo czasopismo umieściło samochód na drugiej pozycji na liście dziesięciu najlepiej wyglądających samochodów w historii Formuły 1. Czytaj więcej…

2022-05-02

Lasówka niebieska – gatunek małego ptaka z rodziny lasówek. Tereny lęgowe znajdują się we wschodniej Ameryce Północnej, zarówno Kanadzie, jak i USA, natomiast zimowiska – głównie na wschodnich stokach Andów. Są to niewielkie ptaki o zaokrąglonej sylwetce, osiągające 12 cm długości i zwykle poniżej 10 g masy. Żywią się bezkręgowcami. Lęgną się w lasach i podczas przelotów oraz żerowania także preferują tereny leśne. Tryb życia i biologia rozrodu u lasówek niebieskich czynią potencjalne skutki różnych zagrożeń dotkliwszymi dla populacji, niż by to miało miejsce u innych wróblowych. Plenność jest u nich dość niska jak na ptaka wróblowego. Wielkość lęgu, na który zwykle składają się 3 lub 4 jaja, jest stosunkowo mała, ponadto wyprowadzają jeden lęg w roku. Jest to gatunek bliski zagrożenia wyginięciem o spadkowym trendzie liczebności. Czytaj więcej…

2022-05-03

IAI Arawa – izraelski dwusilnikowy samolot transportowy krótkiego startu i lądowania produkowany przez Israel Aerospace Industries w latach 1972–1988 w wersjach cywilnych oraz wojskowych. Samoloty Arawa wykorzystywane były przez państwa z Ameryki Północnej i Południowej, Afryki i Azji zarówno przez użytkowników cywilnych jak i wojsko. W Izraelu pierwsze bojowe użycie Arawy miało miejsce w 1973 roku, a później podczas wojny w Libanie. Wykorzystywano wówczas możliwości krótkiego startu i lądowania. W tym samym okresie pojawiła się pierwsza modyfikacja wojskowej Arawy w wersji IAI 202. Miała ona dodane winglety, dłuższy kadłub i mocniejsze silniki, co wpłynęło na poprawę osiągów samolotu. Mimo, że Arawa była krajowa produkcją, to nie cieszyła się popularnością w Siłach Powietrznych Izraela. Wojskowi uważali, że możliwości samolotu i jego charakterystyka nie odpowiada do końca wymogom Sił Obronnych Izraela. Łącznie wyprodukowano 103 sztuki samolotu w różnych wersjach. Czytaj więcej…

2022-05-04

Star Wars: Knights of the Old Republic – komputerowa gra fabularna wyprodukowana przez BioWare i wydana przez LucasArts w lipcu 2003 roku. Jest to pierwsza gra cRPG osadzona w świecie Gwiezdnych wojen. Jej akcja rozgrywa się na około 4000 lat przed wydarzeniami znanymi z filmowej sagi; w czasach wojny domowej Jedi, kiedy to Darth Malak – Lord Sith i ostatni żyjący uczeń mrocznego Dartha Revana – wykorzystując niepokonaną flotę okrętów wojennych toczy bój z Republiką w celu całkowitego podporządkowania sobie galaktyki. Gra ukazuje historię pewnego republikańskiego wojownika, który postanawia zostać rycerzem Jedi, aby zmierzyć się z Malakiem i jego armią. Gra spotkała się z bardzo pozytywnymi opiniami ze strony krytyków, którzy chwalili głównie fabułę, bohaterów, udźwiękowienie oraz możliwość przechodzenia gry na różne sposoby. Produkcja otrzymała szereg nagród i nominacji, w tym tytuł „Gry roku” od ponad czterdziestu różnych organizacji, wliczając w to Game Developers Choice Awards oraz G-Phoria Awards. Star Wars: Knights of the Old Republic jest ponadto uznawana za jedną z najlepszych gier wideo jakie kiedykolwiek powstały. Czytaj więcej…

2022-05-05

Siedlanka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie kolbuszowskim, w gminie Niwiska. W 2020 roku była zamieszkana przez 791 osób. W większości rozciągnięta jest wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 875 między Mielcem i Kolbuszową. We wsi znajduje się szkoła podstawowa, punkt przedszkolny oraz żłobek. Działa jednostka ochotniczej straży pożarnej, niepubliczna przychodnia POZ, koło gospodyń wiejskich i klub piłkarski LKS Błękitni Siedlanka założony w 1949 roku. Siedlanka powstała prawdopodobnie pod koniec XVI wieku. Wieś po raz pierwszy wymieniana w pochodzącym z 1616 roku kontrakcie kupna klucza kolbuszowskiego od Anny z Mieleckich Ratowskiej przez Stanisława Lubomirskiego, posiadacza jednej z największych fortun magnackich w Małopolsce oraz starostę sandomierskiego. Nazwa miejscowości pochodzi najprawdopodobniej od wyrazu siodło tj. siedziba. Występowała też wersja nazwy Siedlanow. Czytaj więcej…

2022-05-06

Aleja Papieża Jana Pawła II w Szczecinie – aleja położona na obszarze szczecińskich osiedli Centrum oraz Śródmieście-Północ, w dzielnicy Śródmieście. Aleja ma długość 1,18 km i przebiega z południowego wschodu na północny zachód, łącząc plac Żołnierza Polskiego z ulicą Wacława Felczaka. Jest to reprezentacyjna śródmiejska aleja z kamienicami ujętymi w rejestrze zabytków oraz w gminnej ewidencji zabytków. Na całej długości stanowi część Złotego Szlaku – trasy turystycznej łączącej Zamek Książąt Pomorskich z Doliną Siedmiu Młynów. Początkowy odcinek alei, od placu Żołnierza Polskiego do placu Lotników, zabudowany jest niemal w całości obiektami powojennymi. Zagospodarowanie środkowej części alei różni się w zależności od odcinka. Końcowy odcinek alei między ulicą Mieczysława Niedziałkowskiego a ulicą Wacława Felczaka zabudowany jest z lewej strony modernistycznymi kamienicami, a z prawej kamienicami uzupełnionymi blokiem. Czytaj więcej…

2022-05-07

Café Belga – trzeci album studyjny polskiego rapera Taco Hemingwaya, wydany w lipcu 2018 roku nakładem Taco Corp oraz Asfalt Records. Dzień wcześniej został udostępniony na stronie internetowej rapera i w serwisie YouTube. Materiał, nagrany od stycznia do czerwca 2018 roku, wyprodukowali Rumak i Borucci. W wersji fizycznej wydawnictwo zostało wydane w zestawie z minialbumem Flagey. Album reprezentuje stylistykę hip-hopową z wpływami trapu i popu. Główną tematyką tekstów jest krytyka współczesnego świata, w szczególności popularności i braku anonimowości. Café Belga spotkał się ze zróżnicowanym przyjęciem krytyków muzycznych. Recenzenci szczególnie chwalili go w porównywaniu do poprzednich nagrań Hemingwaya, zwracając uwagę na poprawę jakości tekstów i udaną produkcję. Z drugiej strony, krytykowali monotematyczność i śpiew. Wydawnictwo zostało nominowane do Fryderyka w kategorii album roku hip-hop. Album odniósł sukces komercyjny, odnotowując wysokie wyniki odtworzeń w serwisach streamingowych oraz debiutując na pierwszym miejscu ogólnopolskiej listy sprzedaży OLiS. W ramach promocji wydawnictwa Hemingway wyruszył w trasę koncertową Café Belga Tour. Czytaj więcej…

2022-05-08

Jordan 191 – samochód Formuły 1, zaprojektowany przez Gary’ego Andersona oraz Andrew Greena, skonstruowany przez zespół Jordan Grand Prix. Model ten był używany w sezonie 1991, a jego kierowcami byli Bertrand Gachot, Andrea de Cesaris, Michael Schumacher, Roberto Moreno oraz Alessandro Zanardi. Dla Schumachera i Zanardiego był to pierwszy samochód Formuły 1, którym ci kierowcy rywalizowali w swojej karierze. Jordan 191 był napędzany przez silniki Ford. Zespół w swoim debiutanckim sezonie zdobyła trzynaście punktów i jedno najszybsze okrążenie, ustanowione przez Gachota podczas Grand Prix Węgier, a najlepszymi występami Jordana były wyścigi w Kanadzie i w Meksyku, gdzie Andrea de Cesaris zajął czwarte miejsce. W klasyfikacji konstruktorów, Jordan zajął piąte miejsce. W 1991 roku, tygodnik Autosport nagrodził Jordan 191 tytułem Samochód Wyścigowy Roku. W maju 2020 roku, to samo czasopismo umieściło samochód na drugiej pozycji na liście dziesięciu najlepiej wyglądających samochodów w historii Formuły 1. Czytaj więcej…

2022-05-09

Lasówka niebieska – gatunek małego ptaka z rodziny lasówek. Tereny lęgowe znajdują się we wschodniej Ameryce Północnej, zarówno Kanadzie, jak i USA, natomiast zimowiska – głównie na wschodnich stokach Andów. Są to niewielkie ptaki o zaokrąglonej sylwetce, osiągające 12 cm długości i zwykle poniżej 10 g masy. Żywią się bezkręgowcami. Lęgną się w lasach i podczas przelotów oraz żerowania także preferują tereny leśne. Tryb życia i biologia rozrodu u lasówek niebieskich czynią potencjalne skutki różnych zagrożeń dotkliwszymi dla populacji, niż by to miało miejsce u innych wróblowych. Plenność jest u nich dość niska jak na ptaka wróblowego. Wielkość lęgu, na który zwykle składają się 3 lub 4 jaja, jest stosunkowo mała, ponadto wyprowadzają jeden lęg w roku. Jest to gatunek bliski zagrożenia wyginięciem o spadkowym trendzie liczebności. Czytaj więcej…

2022-05-10

IAI Arawa – izraelski dwusilnikowy samolot transportowy krótkiego startu i lądowania produkowany przez Israel Aerospace Industries w latach 1972–1988 w wersjach cywilnych oraz wojskowych. Samoloty Arawa wykorzystywane były przez państwa z Ameryki Północnej i Południowej, Afryki i Azji zarówno przez użytkowników cywilnych jak i wojsko. W Izraelu pierwsze bojowe użycie Arawy miało miejsce w 1973 roku, a później podczas wojny w Libanie. Wykorzystywano wówczas możliwości krótkiego startu i lądowania. W tym samym okresie pojawiła się pierwsza modyfikacja wojskowej Arawy w wersji IAI 202. Miała ona dodane winglety, dłuższy kadłub i mocniejsze silniki, co wpłynęło na poprawę osiągów samolotu. Mimo, że Arawa była krajowa produkcją, to nie cieszyła się popularnością w Siłach Powietrznych Izraela. Wojskowi uważali, że możliwości samolotu i jego charakterystyka nie odpowiada do końca wymogom Sił Obronnych Izraela. Łącznie wyprodukowano 103 sztuki samolotu w różnych wersjach. Czytaj więcej…

2022-05-11

Star Wars: Knights of the Old Republic – komputerowa gra fabularna wyprodukowana przez BioWare i wydana przez LucasArts w lipcu 2003 roku. Jest to pierwsza gra cRPG osadzona w świecie Gwiezdnych wojen. Jej akcja rozgrywa się na około 4000 lat przed wydarzeniami znanymi z filmowej sagi; w czasach wojny domowej Jedi, kiedy to Darth Malak – Lord Sith i ostatni żyjący uczeń mrocznego Dartha Revana – wykorzystując niepokonaną flotę okrętów wojennych toczy bój z Republiką w celu całkowitego podporządkowania sobie galaktyki. Gra ukazuje historię pewnego republikańskiego wojownika, który postanawia zostać rycerzem Jedi, aby zmierzyć się z Malakiem i jego armią. Gra spotkała się z bardzo pozytywnymi opiniami ze strony krytyków, którzy chwalili głównie fabułę, bohaterów, udźwiękowienie oraz możliwość przechodzenia gry na różne sposoby. Produkcja otrzymała szereg nagród i nominacji, w tym tytuł „Gry roku” od ponad czterdziestu różnych organizacji, wliczając w to Game Developers Choice Awards oraz G-Phoria Awards. Star Wars: Knights of the Old Republic jest ponadto uznawana za jedną z najlepszych gier wideo jakie kiedykolwiek powstały. Czytaj więcej…

2022-05-12

Siedlanka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie kolbuszowskim, w gminie Niwiska. W 2020 roku była zamieszkana przez 791 osób. W większości rozciągnięta jest wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 875 między Mielcem i Kolbuszową. We wsi znajduje się szkoła podstawowa, punkt przedszkolny oraz żłobek. Działa jednostka ochotniczej straży pożarnej, niepubliczna przychodnia POZ, koło gospodyń wiejskich i klub piłkarski LKS Błękitni Siedlanka założony w 1949 roku. Siedlanka powstała prawdopodobnie pod koniec XVI wieku. Wieś po raz pierwszy wymieniana w pochodzącym z 1616 roku kontrakcie kupna klucza kolbuszowskiego od Anny z Mieleckich Ratowskiej przez Stanisława Lubomirskiego, posiadacza jednej z największych fortun magnackich w Małopolsce oraz starostę sandomierskiego. Nazwa miejscowości pochodzi najprawdopodobniej od wyrazu siodło tj. siedziba. Występowała też wersja nazwy Siedlanow. Czytaj więcej…

2022-05-13

Aleja Papieża Jana Pawła II w Szczecinie – aleja położona na obszarze szczecińskich osiedli Centrum oraz Śródmieście-Północ, w dzielnicy Śródmieście. Aleja ma długość 1,18 km i przebiega z południowego wschodu na północny zachód, łącząc plac Żołnierza Polskiego z ulicą Wacława Felczaka. Jest to reprezentacyjna śródmiejska aleja z kamienicami ujętymi w rejestrze zabytków oraz w gminnej ewidencji zabytków. Na całej długości stanowi część Złotego Szlaku – trasy turystycznej łączącej Zamek Książąt Pomorskich z Doliną Siedmiu Młynów. Początkowy odcinek alei, od placu Żołnierza Polskiego do placu Lotników, zabudowany jest niemal w całości obiektami powojennymi. Zagospodarowanie środkowej części alei różni się w zależności od odcinka. Końcowy odcinek alei między ulicą Mieczysława Niedziałkowskiego a ulicą Wacława Felczaka zabudowany jest z lewej strony modernistycznymi kamienicami, a z prawej kamienicami uzupełnionymi blokiem. Czytaj więcej…

2022-05-14

Café Belga – trzeci album studyjny polskiego rapera Taco Hemingwaya, wydany w lipcu 2018 roku nakładem Taco Corp oraz Asfalt Records. Dzień wcześniej został udostępniony na stronie internetowej rapera i w serwisie YouTube. Materiał, nagrany od stycznia do czerwca 2018 roku, wyprodukowali Rumak i Borucci. W wersji fizycznej wydawnictwo zostało wydane w zestawie z minialbumem Flagey. Album reprezentuje stylistykę hip-hopową z wpływami trapu i popu. Główną tematyką tekstów jest krytyka współczesnego świata, w szczególności popularności i braku anonimowości. Café Belga spotkał się ze zróżnicowanym przyjęciem krytyków muzycznych. Recenzenci szczególnie chwalili go w porównywaniu do poprzednich nagrań Hemingwaya, zwracając uwagę na poprawę jakości tekstów i udaną produkcję. Z drugiej strony, krytykowali monotematyczność i śpiew. Wydawnictwo zostało nominowane do Fryderyka w kategorii album roku hip-hop. Album odniósł sukces komercyjny, odnotowując wysokie wyniki odtworzeń w serwisach streamingowych oraz debiutując na pierwszym miejscu ogólnopolskiej listy sprzedaży OLiS. W ramach promocji wydawnictwa Hemingway wyruszył w trasę koncertową Café Belga Tour. Czytaj więcej…

2022-05-15

Jordan 191 – samochód Formuły 1, zaprojektowany przez Gary’ego Andersona oraz Andrew Greena, skonstruowany przez zespół Jordan Grand Prix. Model ten był używany w sezonie 1991, a jego kierowcami byli Bertrand Gachot, Andrea de Cesaris, Michael Schumacher, Roberto Moreno oraz Alessandro Zanardi. Dla Schumachera i Zanardiego był to pierwszy samochód Formuły 1, którym ci kierowcy rywalizowali w swojej karierze. Jordan 191 był napędzany przez silniki Ford. Zespół w swoim debiutanckim sezonie zdobyła trzynaście punktów i jedno najszybsze okrążenie, ustanowione przez Gachota podczas Grand Prix Węgier, a najlepszymi występami Jordana były wyścigi w Kanadzie i w Meksyku, gdzie Andrea de Cesaris zajął czwarte miejsce. W klasyfikacji konstruktorów, Jordan zajął piąte miejsce. W 1991 roku, tygodnik Autosport nagrodził Jordan 191 tytułem Samochód Wyścigowy Roku. W maju 2020 roku, to samo czasopismo umieściło samochód na drugiej pozycji na liście dziesięciu najlepiej wyglądających samochodów w historii Formuły 1. Czytaj więcej…

2022-05-16

Darling in the Franxx – japońska seria anime wyprodukowana wspólnie przez studia Trigger oraz A-1 Pictures przy współpracy w animacji z CloverWorks, miała ona premierę w styczniu 2018 roku. Akcja Darling in the Franxx ma miejsce w dystopijnej przyszłości, gdzie dzieci są sztucznie hodowane i indoktrynowane do obrony pozostałości cywilizacji. Historia opisuje zespół dziecięciu pilotów, szczególnie skupiając się na współpracy pomiędzy byłym pilotem Hiro a Zero Two – elitarną pilotką będącą hybrydą, pragnącą stać się w pełni człowiekiem. Seria zawiera motywy nawiązujące do chińskiej mitologii. Seria spotkała się z pochwałami głównie za elementy związane z ukazaniem problematyki okresu dojrzewania. Niektóre z motywów i rozwiązań, które zastosowano lub podjęto przez serię, wzbudziły kontrowersje – były to między innymi erotyczne aluzje wśród nastolatków, brak rozwinięcia fabuły dotyczącej gatunku VIRM oraz przyspieszone tempo opowiadania historii od odcinka piętnastego. Czytaj więcej…

2022-05-17

Anas Zniti (ur. 28 października 1988 w Fezie) – marokański piłkarz, grający na pozycji bramkarza. W sezonie 2021/2022 zawodnik Rai Casablanca. Wychowanek Maghrebu Fez, w którym grał w latach 2006–2013. W sezonie 2006/2007 zajął z tym zespołem 14. miejsce, w sezonie 2007/2008 11., a w dwóch kolejnych 8. W sezonie 2010/2011 zaczął być podstawowym bramkarzem i rozegrał 16 meczów. W Maghrebie łącznie rozegrał 39 ligowych meczów. Następnie w latach 2013–2015 piłkarz FARu Rabat, dla którego rozegrał 38 spotkań w marokańskiej ekstraklasie. W 2015 roku przeszedł do Rai Casablanca, w której jest podstawowym bramkarzem i rozegrał w niej ponad 200 spotkań. Wielokrotny reprezentant kraju. W reprezentacji kraju zadebiutował 8 stycznia 2013 roku w meczu przeciwko Zambii, zremisowanym bezbramkowo. Zniti wszedł na boisko w 46. minucie. Jest dwukrotny zdobywca Mistrzostw Narodów Afryki. Czytaj więcej…

2022-05-18

Krążowniki ciężkie typu New Orleans – typ amerykańskich krążowników ciężkich z okresu międzywojennego oraz II wojny światowej, składający się z siedmiu okrętów, budowanych w latach 1930–1937. Stanowiły trzeci typ amerykańskich krążowników ciężkich zaprojektowanych w ramach ograniczeń narzuconych traktatem waszyngtońskim z 1922 roku. Były oryginalnie następcami jednostek typu Northampton, powstałymi jako część planowanego programu dużej rozbudowy floty. W reakcji jednak na przeszacowanie wyporności swoich poprzedników, jednostki New Orleans chronione były silniejszym opancerzeniem. Odpowiadając ograniczeniom narzuconym umowami międzynarodowymi, krążowniki traktatowe tego typu miały wyporność standardową 9950 ton, uzbrojone zaś były w dziewięć dział artylerii głównej kalibru 203 mm. Konstrukcja tych jednostek stała się projektem bazowym dla wszystkich późniejszych przedwojennych i większości wojennych konstrukcji amerykańskich ciężkich krążowników. Wszystkie jednostki tego typu wzięły udział w działaniach wojennych podczas II wojny światowej, uczestnicząc we wszystkich większych bitwach morskich wojny na Pacyfiku. Czytaj więcej…

2022-05-19

Christian Wirth (ur. 24 listopada 1885 w Oberbalzheim, zm. 26 maja 1944 w rejonie Koziny) – niemiecki policjant, nazista, SS-Sturmbannführer, inspektor „ośrodków eutanazji” akcji T4, komendant obozu zagłady w Bełżcu, a następnie inspektor obozów zagłady akcji „Reinhardt”, jeden z głównych wykonawców Zagłady Żydów. Był wieloletnim funkcjonariuszem niemieckiej policji kryminalnej, weteranem I wojny światowej oraz zdeklarowanym zwolennikiem narodowego socjalizmu. Jako inspektor „ośrodków eutanazji” był jednym z głównych wykonawców programu eksterminacji osób chorych psychicznie oraz niepełnosprawnych umysłowo, który realizowano w nazistowskich Niemczech od jesieni 1939 roku. W grudniu 1941 roku został przeniesiony do okupowanej Polski, aby wziąć udział w eksterminacji Żydów. Jako komendant pierwszego obozu zagłady w Generalnym Gubernatorstwie opracował i wdrożył mechanizm uśmiercania ofiar oraz reguły postępowania z żydowskimi więźniami. Ze względu na swą brutalność i nieobliczalny charakter budził strach nawet wśród niemieckich esesmanów i strażników z formacji SS-Wachmannschaften. Czytaj więcej…

2022-05-20

Kino moralnego niepokoju – formacja artystyczna obecna w polskiej kinematografii w latach 1976–1981, obejmująca realistyczne filmy o tematyce współczesnej, które demaskowały zwyrodnienia systemu komunistycznego przez pryzmat prowincjonalnego miejsca akcji. Nazwę nurtu ukuł Janusz Kijowski, a do innych wpływowych reżyserów powiązanych z formacją należeli Andrzej Wajda, Krzysztof Zanussi, Krzysztof Kieślowski, Agnieszka Holland, Feliks Falk, Janusz Zaorski, Piotr Andrejew, Tomasz Zygadło oraz Barbara Sass. Kino moralnego niepokoju składało się z filmów obyczajowych, w których krytyce podlegały stopniowa dezintegracja społeczeństwa, dorobkiewiczostwo, konformizm i upadek więzi międzyludzkich. Filmy należące do nurtu były nagradzane na międzynarodowych festiwalach filmowych; nadawały też impet przemianom politycznym w Polsce, które doprowadziły do wydarzeń sierpniowych 1980 roku oraz „Solidarności”. Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce gwałtownie zahamowało rozwój nurtu. Filmy należące do kina moralnego niepokoju były niekiedy atakowane za niski poziom artystyczny, a w niektórych przypadkach otrzymały zakaz rozpowszechniania, lecz ta formacja artystyczna okazała się jedną z najważniejszych tendencji w polskim kinie fabularnym. Czytaj więcej…

2022-05-21

Cerasinops – rodzaj wymarłego dinozaura z grupy ceratopsów i rodziny leptoceratopsów. Uważany jest za jednego z bardziej bazalnych przedstawicieli tej rodziny. Odróżniał się od większości neoceratopsów dwunożnością, na którą wskazuje drobna budowa kończyn przednich, a od innych bazalnych amerykańskich neoceratopsów także otworami w kryzie. Jego skamieniałości znaleziono w skałach kampańskich w Montanie. Został opisany w 2007 roku, a jego nazwa oznacza czereśniową twarz. Nazwę taką umotywowali ciemnoczerwonym odcieniem skamieniałości, znalezionym wśród także czerwonych skał miejsca typowego. Okaz nazywano wcześniej Cera. W rodzaju autorzy umieścili pojedynczy gatunek zaopatrzony w epitet gatunkowy hodgskissi, utworzony od nazwiska posiadacza terenu, na którym znaleziono skamieniałości, człowieka zwącego się Wilson Hodgskiss. Holotypem obrano będący pod opieką Museum of the Rockies okaz MOR 300, obejmujący około 80% kośćca dorosłego zwierzęcia. Zaliczono doń też okazy z Narodowego Muzeum Historii Naturalnej. Czytaj więcej…

2022-05-22

Kinu – japoński krążownik lekki z okresu międzywojennego oraz II wojny światowej, szósta jednostka typu Nagara. Zwodowany 29 maja 1922 roku, wszedł do służby w Dai-Nippon Teikoku Kaigun w listopadzie 1922 roku. Uzbrojenie główne stanowiło początkowo siedem pojedynczych dział kalibru 140 mm. Wyporność standardowa krążownika wynosiła 5170 ts, a długość 162,15 m. Napęd stanowiły cztery zespoły turbin, do których parę dostarczało dwanaście kotłów. „Kinu” był w stanie osiągnąć maksymalną prędkość wynoszącą 36 węzłów. Okręt brał udział w m.in. w wojnie japońsko-chińskiej, walkach na Pacyfiku oraz bitwie w zatoce Leyte. Został zatopiony 26 października 1944 roku w wyniku ataku lotnictwa amerykańskiego w pobliżu zatoki Ormoc. Uratowano większość z 813 osób przebywających na pokładzie. Czytaj więcej…

2022-05-23

Darling in the Franxx – japońska seria anime wyprodukowana wspólnie przez studia Trigger oraz A-1 Pictures przy współpracy w animacji z CloverWorks, miała ona premierę w styczniu 2018 roku. Akcja Darling in the Franxx ma miejsce w dystopijnej przyszłości, gdzie dzieci są sztucznie hodowane i indoktrynowane do obrony pozostałości cywilizacji. Historia opisuje zespół dziecięciu pilotów, szczególnie skupiając się na współpracy pomiędzy byłym pilotem Hiro a Zero Two – elitarną pilotką będącą hybrydą, pragnącą stać się w pełni człowiekiem. Seria zawiera motywy nawiązujące do chińskiej mitologii. Seria spotkała się z pochwałami głównie za elementy związane z ukazaniem problematyki okresu dojrzewania. Niektóre z motywów i rozwiązań, które zastosowano lub podjęto przez serię, wzbudziły kontrowersje – były to między innymi erotyczne aluzje wśród nastolatków, brak rozwinięcia fabuły dotyczącej gatunku VIRM oraz przyspieszone tempo opowiadania historii od odcinka piętnastego. Czytaj więcej…

2022-05-24

Anas Zniti (ur. 28 października 1988 w Fezie) – marokański piłkarz, grający na pozycji bramkarza. W sezonie 2021/2022 zawodnik Rai Casablanca. Wychowanek Maghrebu Fez, w którym grał w latach 2006–2013. W sezonie 2006/2007 zajął z tym zespołem 14. miejsce, w sezonie 2007/2008 11., a w dwóch kolejnych 8. W sezonie 2010/2011 zaczął być podstawowym bramkarzem i rozegrał 16 meczów. W Maghrebie łącznie rozegrał 39 ligowych meczów. Następnie w latach 2013–2015 piłkarz FARu Rabat, dla którego rozegrał 38 spotkań w marokańskiej ekstraklasie. W 2015 roku przeszedł do Rai Casablanca, w której jest podstawowym bramkarzem i rozegrał w niej ponad 200 spotkań. Wielokrotny reprezentant kraju. W reprezentacji kraju zadebiutował 8 stycznia 2013 roku w meczu przeciwko Zambii, zremisowanym bezbramkowo. Zniti wszedł na boisko w 46. minucie. Jest dwukrotny zdobywca Mistrzostw Narodów Afryki. Czytaj więcej…

2022-05-25

Krążowniki ciężkie typu New Orleans – typ amerykańskich krążowników ciężkich z okresu międzywojennego oraz II wojny światowej, składający się z siedmiu okrętów, budowanych w latach 1930–1937. Stanowiły trzeci typ amerykańskich krążowników ciężkich zaprojektowanych w ramach ograniczeń narzuconych traktatem waszyngtońskim z 1922 roku. Były oryginalnie następcami jednostek typu Northampton, powstałymi jako część planowanego programu dużej rozbudowy floty. W reakcji jednak na przeszacowanie wyporności swoich poprzedników, jednostki New Orleans chronione były silniejszym opancerzeniem. Odpowiadając ograniczeniom narzuconym umowami międzynarodowymi, krążowniki traktatowe tego typu miały wyporność standardową 9950 ton, uzbrojone zaś były w dziewięć dział artylerii głównej kalibru 203 mm. Konstrukcja tych jednostek stała się projektem bazowym dla wszystkich późniejszych przedwojennych i większości wojennych konstrukcji amerykańskich ciężkich krążowników. Wszystkie jednostki tego typu wzięły udział w działaniach wojennych podczas II wojny światowej, uczestnicząc we wszystkich większych bitwach morskich wojny na Pacyfiku. Czytaj więcej…

2022-05-26

Christian Wirth (ur. 24 listopada 1885 w Oberbalzheim, zm. 26 maja 1944 w rejonie Koziny) – niemiecki policjant, nazista, SS-Sturmbannführer, inspektor „ośrodków eutanazji” akcji T4, komendant obozu zagłady w Bełżcu, a następnie inspektor obozów zagłady akcji „Reinhardt”, jeden z głównych wykonawców Zagłady Żydów. Był wieloletnim funkcjonariuszem niemieckiej policji kryminalnej, weteranem I wojny światowej oraz zdeklarowanym zwolennikiem narodowego socjalizmu. Jako inspektor „ośrodków eutanazji” był jednym z głównych wykonawców programu eksterminacji osób chorych psychicznie oraz niepełnosprawnych umysłowo, który realizowano w nazistowskich Niemczech od jesieni 1939 roku. W grudniu 1941 roku został przeniesiony do okupowanej Polski, aby wziąć udział w eksterminacji Żydów. Jako komendant pierwszego obozu zagłady w Generalnym Gubernatorstwie opracował i wdrożył mechanizm uśmiercania ofiar oraz reguły postępowania z żydowskimi więźniami. Ze względu na swą brutalność i nieobliczalny charakter budził strach nawet wśród niemieckich esesmanów i strażników z formacji SS-Wachmannschaften. Czytaj więcej…

2022-05-27

Kino moralnego niepokoju – formacja artystyczna obecna w polskiej kinematografii w latach 1976–1981, obejmująca realistyczne filmy o tematyce współczesnej, które demaskowały zwyrodnienia systemu komunistycznego przez pryzmat prowincjonalnego miejsca akcji. Nazwę nurtu ukuł Janusz Kijowski, a do innych wpływowych reżyserów powiązanych z formacją należeli Andrzej Wajda, Krzysztof Zanussi, Krzysztof Kieślowski, Agnieszka Holland, Feliks Falk, Janusz Zaorski, Piotr Andrejew, Tomasz Zygadło oraz Barbara Sass. Kino moralnego niepokoju składało się z filmów obyczajowych, w których krytyce podlegały stopniowa dezintegracja społeczeństwa, dorobkiewiczostwo, konformizm i upadek więzi międzyludzkich. Filmy należące do nurtu były nagradzane na międzynarodowych festiwalach filmowych; nadawały też impet przemianom politycznym w Polsce, które doprowadziły do wydarzeń sierpniowych 1980 roku oraz „Solidarności”. Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce gwałtownie zahamowało rozwój nurtu. Filmy należące do kina moralnego niepokoju były niekiedy atakowane za niski poziom artystyczny, a w niektórych przypadkach otrzymały zakaz rozpowszechniania, lecz ta formacja artystyczna okazała się jedną z najważniejszych tendencji w polskim kinie fabularnym. Czytaj więcej…

2022-05-28

Cerasinops – rodzaj wymarłego dinozaura z grupy ceratopsów i rodziny leptoceratopsów. Uważany jest za jednego z bardziej bazalnych przedstawicieli tej rodziny. Odróżniał się od większości neoceratopsów dwunożnością, na którą wskazuje drobna budowa kończyn przednich, a od innych bazalnych amerykańskich neoceratopsów także otworami w kryzie. Jego skamieniałości znaleziono w skałach kampańskich w Montanie. Został opisany w 2007 roku, a jego nazwa oznacza czereśniową twarz. Nazwę taką umotywowali ciemnoczerwonym odcieniem skamieniałości, znalezionym wśród także czerwonych skał miejsca typowego. Okaz nazywano wcześniej Cera. W rodzaju autorzy umieścili pojedynczy gatunek zaopatrzony w epitet gatunkowy hodgskissi, utworzony od nazwiska posiadacza terenu, na którym znaleziono skamieniałości, człowieka zwącego się Wilson Hodgskiss. Holotypem obrano będący pod opieką Museum of the Rockies okaz MOR 300, obejmujący około 80% kośćca dorosłego zwierzęcia. Zaliczono doń też okazy z Narodowego Muzeum Historii Naturalnej. Czytaj więcej…

2022-05-29

Kinu – japoński krążownik lekki z okresu międzywojennego oraz II wojny światowej, szósta jednostka typu Nagara. Zwodowany 29 maja 1922 roku, wszedł do służby w Dai-Nippon Teikoku Kaigun w listopadzie 1922 roku. Uzbrojenie główne stanowiło początkowo siedem pojedynczych dział kalibru 140 mm. Wyporność standardowa krążownika wynosiła 5170 ts, a długość 162,15 m. Napęd stanowiły cztery zespoły turbin, do których parę dostarczało dwanaście kotłów. „Kinu” był w stanie osiągnąć maksymalną prędkość wynoszącą 36 węzłów. Okręt brał udział w m.in. w wojnie japońsko-chińskiej, walkach na Pacyfiku oraz bitwie w zatoce Leyte. Został zatopiony 26 października 1944 roku w wyniku ataku lotnictwa amerykańskiego w pobliżu zatoki Ormoc. Uratowano większość z 813 osób przebywających na pokładzie. Czytaj więcej…

2022-05-30

Kodeks 0183 – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu na pergaminie, paleograficznie datowany jest na VII wiek. Do czasów współczesnych zachowała się jedna karta kodeksu we fragmentarycznym stanie. Według rekonstrukcji karta kodeksu miała rozmiary 26 na 16 cm. Pergamin ma ciemną barwę, zachował się w tak słabej kondycji, że Karl Wessely nie był w stanie ustalić, która strona pergaminu stanowiła stronę wewnętrzną skóry zwierzęcia, a która zewnętrzną. Tekst pisany jest jedną kolumną na stronę, w 28 linijkach w kolumnie. W jednej linijce mieści się 26–31 liter. Marginesy mają około 1 cm szerokości. Litery bardzo się różnią pod względem szerokości. Kodeks 0183 jest cytowany w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu. Rękopis jest przechowywany w Austriackiej Bibliotece Narodowej w Wiedniu. Czytaj więcej…

2022-05-31

Wodnik chathamski – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny chruścieli. Występował na wyspach Chatham, Pitt oraz Mangere Island. Znany z jednego okazu, pozyskanego w 1840 roku oraz szczątków subfosylnych. Po raz pierwszy gatunek opisał George Robert Gray w 1843 roku w Travels in New Zealand. Znane są tylko dwa opisy zwyczajów tych ptaków. Pierwszy, pochodzący z lat 30. XIX wieku, dotyczy ptaków z wyspy Pitt, być może właśnie wodników chathamskich. Miały zamieszkiwać skraje lasów i żerować na plaży, być nielotne i nie trudzić się ucieczką w razie sytuacji zagrożenia. Drugi opis zaś przytoczył Alexander Shand w 1894 roku na łamach Journal of the Polinesian Society. Tu wodniki chathamskie przedstawiono jako ptaki łagodne, na które polować wolno było tylko w określonych porach roku. Do wodników tych nie dało rady się zbliżyć bez naśladowania ich odgłosów, co jest nietypowe, jak na tak łagodne ptaki. Wodnik chathamski został wpisany na listę IUCN jako gatunek wymarły. Znany jest wyłącznie jeden okaz muzealny, a po jego pozyskaniu nie widziano już tych ptaków. Czytaj więcej…