Jerzy Turek
polski aktor
Jerzy Turek (ur. 17 stycznia 1934 w Tchórzowej, zm. 14 lutego 2010 w Warszawie[1][2]) – polski aktor teatralny i filmowy. Występował w Teatrze Ziemi Opolskiej w Opolu (1958–1959), a następnie w teatrach warszawskich: Syrena (1959–1961), Polskim (1961–1969), Narodowym (1969–1974, 1982–1985), Rozmaitości (1974–1982). Od 1986 roku do śmierci był aktorem Teatru Kwadrat.
| ||
 Jerzy Turek (2003) | ||
| Data i miejsce urodzenia | 17 stycznia 1934 Tchórzowa, Polska | |
| Data i miejsce śmierci | 14 lutego 2010 Warszawa | |
| Zawód | aktor | |
| Lata aktywności | 1958–2010 | |
| Odznaczenia | ||
 
| ||
| ||
ŻyciorysEdytuj
W 1957 zadebiutował w Eroice (reż. Andrzej Munk) jako powstaniec. Ukończył Liceum Technik Teatralnych w Warszawie[3], a następnie studia na PWST w Warszawie w 1958[4]. 6 grudnia 1958 zadebiutował jako aktor teatralny rolą Teodora Rousseau w sztuce Lato w Nohant. W tym samym roku wystąpił w jednej z głównych ról w Krzyżu Walecznych. W 1961 zagrał w wojennym Kwietniu. Dwa lata później wystąpił w komedii Gdzie jest generał... w reżyserii Tadeusza Chmielewskiego. W latach sześćdziesiątych występował w filmach Stanisława Barei[5], a także w serialu Czterej pancerni i pies. W latach siedemdziesiątych zagrał role komediowe w filmach Nie lubię poniedziałku i Nie ma mocnych, w 1980 w filmie Miś wcielił się w postać trenera II klasy w klubie sportowym „Tęcza” – Wacława Jarząbka. Dobrze wspominana jest również rola Zenona Solskiego w filmach Kogel-mogel i Galimatias, czyli kogel-mogel II. Od 1997 grał rolę listonosza Józefa Garlińskiego w serialu Złotopolscy[6].
Jerzy Turek w lipcu 2009 przeszedł udar mózgu. Przez wiele miesięcy leżał w szpitalu. Aktor cierpiał też na choroby układu krążenia[7].
Zmarł 14 lutego 2010 w wieku 76 lat na białaczkę[8]. Został pochowany 22 lutego 2010 w Kobyłce koło Warszawy[9].
FilmografiaEdytuj
- 1957 – Eroica jako powstaniec-wartownik (nie występuje w czołówce)
- 1958 – Krzyż Walecznych jako Franek Socha „Wyskrobek”
- 1961 – Kwiecień jako Jasiek, adiutant Hyrnego
- 1961 – Ludzie z pociągu jako poznaniak
- 1961 – Tarpany jako Jan Stolarz, zalotnik Basi
- 1961 – Złoto jako współlokator
- 1962 – Troje i las jako chłop
- 1963 – Daleka jest droga jako strzelec Mikoś
- 1963 – Gdzie jest generał... jako szeregowy Orzeszko
- 1963 – Liczę na wasze grzechy jako saksofonista, sąsiad Panka (nie występuje w czołówce)
- 1963 – Smarkula jako chuligan w parku
- 1964 – Agnieszka 46 jako fryzjer Maks
- 1964 – Barbara i Jan jako Jerzy Kurek z „Żołnierza Zwycięstwa”
- 1965 – Kapitan Sowa na tropie jako laborant Czerski
- 1965 – Niekochana jako Stasio, służący w majątku
- 1965 – Markiza de Pompadour jako milicjant Badura
- 1965 – Podziemny front jako żołnierz AL
- 1965 – Powrót doktora von Kniprode jako chorąży Łoza
- 1965 – Trzy kroki po ziemi jako kierowca pogotowia ratunkowego (nie występuje w czołówce)
- 1965 – Piwo jako kelner
- 1965 – Wyspa złoczyńców jako student
- 1965 – Zawsze w niedziele jako bramkarz Antoni Krawczyk
- 1966 – Bariera jako kelner (nie występuje w czołówce)
- 1966 – Ktokolwiek wie... jako ksiądz prowadzący pielgrzymkę
- 1966 – Mocne uderzenie jako Johnny Tomala/gitarzysta big–beatowy
- 1966 – Piekło i niebo jako diabeł z klapcążkami w starym piekle
- 1967 – Ja gorę! jako Pogorzelski
- 1967 – Paryż – Warszawa bez wizy jako chorąży Kotwicz
- 1969 – Planeta ziemia
- 1969 – Do przerwy 0:1 jako plutonowy MO
- 1969 – Dzień oczyszczenia jako „Ścieżka”, członek oddziału majora „Dziadka”
- 1969 – Rzeczpospolita babska jako hydraulik
- 1969 – Czterej pancerni i pies jako Józek Szawełło
- 1970 – Epilog norymberski jako obrońca
- 1970 – Hydrozagadka jako pijany dróżnik
- 1970 – Legenda jako Franek, żołnierz oddziału partyzanckiego
- 1970 – Prawdzie w oczy jako Frydman
- 1970 – Wakacje z duchami (serial TV), odc. 6; jako robotnik Franek
- 1971 – Milion za Laurę jako milicjant Walczak
- 1971 – Nie lubię poniedziałku jako Zygmunt Bączyk, zaopatrzeniowiec z Sulęcic
- 1971 – Podróż za jeden uśmiech jako kierowca, miłośnik Szekspira
- 1972 – Kaprysy Łazarza jako pomocnik sklepowego
- 1972 – Zniszczyć pirata jako mechanik lotniczy
- 1973 – Czarne chmury (serial TV) jako Błażej, żołnierz straży marszałkowskiej (nie występuje w czołówce)
- 1973 – Droga (serial TV) jako milicjant Franio
- 1973 – Janosik jako Grzegorz, lokaj hrabiego
- 1974 – Awans jako Wyskrobek
- 1974 – Nie ma mocnych jako milicjant
- 1975 – Niespotykanie spokojny człowiek jako kierowca ciężarówki
- 1975 – Partita na instrument drewniany jako cieśla Weych
- 1976 – Hasło jako smolarz
- 1977 – Dziewczyna i chłopak (serial TV) jako gajowy Kulik
- 1977 – Lalka jako furman Wysocki
- 1977 – Palace Hotel jako podoficer niemiecki kierujący łapanką
- 1977 – Żołnierze wolności jako współzałożyciel KRN
- 1978 – Koty to dranie jako robotnik z młotem pneumatycznym
- 1978 – Ślad na ziemi jako robotnik w windzie
- 1978 – Somosierra. 1808 jako polski szwoleżer przypalający fajkę
- 1979 – Doktor Murek (serial TV) jako bezdomny w noclegowni
- 1979 – W słońcu i w deszczu (serial TV), odc. 2, 3, 4; jako Ryszard, trener Julki
- 1980 – Droga jako Karol
- 1980 – Dziewczyna i chłopak jako gajowy
- 1980 – Miś jako Wacław Jarząbek, trener II klasy w klubie sportowym „Tęcza”
- 1980 – Polonia Restituta jako członek Komitetu Narodowego Polskiego (nie występuje w napisach)
- 1981 – Yokohama jako milicjant
- 1982: Popielec (serial TV) – odc. 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9; jako Bator
- 1983 – Alternatywy 4 jako Tadeusz Kubiak
- 1983 – Wierna rzeka jako sołtys
- 1984 – Lato leśnych ludzi (serial TV), odc. 2, 3, 4; jako opiekun motocyklistów
- 1984 – Trzy młyny (miniserial TV) jako Juryk
- 1985 – Dłużnicy śmierci jako listonosz Zalewski
- 1985 – Żuraw i czapla (serial TV) jako nauczyciel chemii w liceum Marcina
- 1987 – Ballada o Januszku jako listonosz
- 1987 – Jedenaste przykazanie jako Rogal, opróżniający szambo
- 1987 – Opowieść Harleya jako milicjant
- 1988 – And the Violins Stopped Playing jako polski chłop
- 1988 – Dekalog 10 jako filatelista na giełdzie
- 1988 – Kogel-mogel jako Zenon Solski, ojciec Kasi
- 1988 – Pożegnanie cesarzy jako Paweł, zięć Tomasza
- 1988 – Złodziej
- 1989 – Galimatias, czyli kogel-mogel II jako Zenon Solski, ojciec Kasi
- 1989 – Goryl, czyli ostatnie zadanie... jako kierowca Szefa
- 1989 – Janka (serial TV) jako felczer Gabara
- 1989 – Paziowie (serial TV) jako pan Strasz, opiekun paziów
- 1991 – Rozmowy kontrolowane jako Wacław Jarząbek, trener II klasy w klubie sportowym „Tęcza”
- 1991 – Szwedzi w Warszawie jako Hieronim Żurawski
- 1992 – Aby do świtu... (serial TV), odc. 6, 7, 9, 11, 12, 14, 17; jako „Czytacz”, emerytowany cenzor
- 1994 – Bank nie z tej ziemi (serial TV), odc. 9; jako chłop
- 1995 – Sukces (serial TV), odc. 3, 6; jako Magalik, właściciel cukierni w kamienicy Skarbków w Toruniu
- 1997 – Pokój 107 (serial TV), jako majster Stefan, stryj Irka
- 1997-2009 – Złotopolscy jako listonosz Józef Garliński
- 1999 – Wszystkie pieniądze świata jako dozorca Florian
- 2000 – Dom (serial TV), odc. 21, 23, 25; jako wuj Heńka Lermaszewskiego
- 2002 – As (serial TV), odc. 2; jako Józef Kurtz, teść Orkisza
- 2006 – Egzamin z życia (serial TV), odc. 43; jako pan Czesio
- 2007 – Ryś jako Wacław Jarząbek, trener II klasy w klubie sportowym „Tęcza”
Kariera teatralnaEdytuj
W wywiadzie dla „Rzeczpospolitej” (nr 11/2005) przyznał, że wyżej ceni teatr niż film: ˌˌFilm to lipa, tam nawet amator może zagrać, jak jest dobry reżyser. Zagrać 200 przedstawień na scenie tak samo – to jest profesjonalizmˈˈ.
W swojej długoletniej karierze był aktorem teatrów:
- Teatr Ziemi Opolskiej w Opolu (1958–1959)
- Teatr Syrena w Warszawie (1959–1961)
- Teatr Polski w Warszawie (1961–1969)
- Teatr Narodowy (1969–1974)
- Teatr Rozmaitości w Warszawie (1974–1982)
- Teatr Narodowy (1982–1985)
- Teatr Dramatyczny w Elblągu (1985–1986)
- Teatr Kwadrat w Warszawie (1986–2009)
Użyczył głosuEdytuj
- Kubuś Puchatek (bajka muzyczna wydana przez Polskie Nagrania na kasecie; CK 415) jako Osioł Kłapouchy
- Chatka Puchatka (bajka muzyczna wydana przez Polskie Nagrania na kasecie; CK 416) jako Osioł Kłapouchy
Odznaczenia i nagrodyEdytuj
- 1967 – Odznaczenie (Odznaka 1000-lecia)
- 2001 – Nagroda (indywidualna nagroda specjalna w kategorii: najlepszy aktor na II Festiwalu Dobrego Humoru w Trójmieście)
- 2001 – Nagroda („Kryształowy Granat” na Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu)
- 2010 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie)[10]
PrzypisyEdytuj
- ↑ Ovidie (2017-07-25): Das Porno-Imperium - Die neuen Spielregeln der Sex-Industrie (niem.). „Westdeutscher Rundfunk”. [dostęp 2016-11-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-07)].
- ↑ awe, PAP (2010-02-14): Zmarł wybitny aktor Jerzy Turek (pol.). Gazeta.pl. [dostęp 2017-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-22)].
- ↑ Odszedł wielki Polak: Zmarł aktor Jerzy Turek (pol.). Wirtualna Polska. [dostęp 2016-11-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-15)].
- ↑ Paweł Piotrowicz (2020-02-13): Aktor z rozpędu. 10 lat temu zmarł Jerzy Turek (pol.). Onet.pl. [dostęp 2020-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-14)].
- ↑ Jerzy Turek (pol.). Onet.pl. [dostęp 2016-11-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-15)].
- ↑ PAP (2010-02-14): Zmarł aktor Jerzy Turek, niezapomniany Jarząbek z „Misia” (pol.). Wirtualna Polska. [dostęp 2017-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-15)].
- ↑ Zmarł aktor Jerzy Turek (pol.). Wirtualna Polska. [dostęp 2020-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-15)].
- ↑ Jerzy Turek (1934-†2010) przegrał walkę z rakiem (pol.). „Super Express”. [dostęp 2010-02-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-15)].
- ↑ Ostatnia droga Jerzego Turka (pol.). TVP Info. [dostęp 2020-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-22)].
- ↑ M.P. z 2010 r. nr 31, poz. 442
Linki zewnętrzneEdytuj
- Jerzy Turek w bazie filmpolski.pl
- Jerzy Turek w bazie e-teatr.pl
- Jerzy Turek w bazie IMDb (ang.)
- Jerzy Turek w bazie Filmweb
- Jerzy Turek na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”