Warlubie (gmina)

gmina wiejska w województwie kujawsko-pomorskim

Warlubiegmina wiejska w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bydgoskim. Pod względem geograficznym gmina zlokalizowana jest w dwóch mezoregionach: Bory Tucholskie i Kotlina Grudziądzka.

Warlubie
gmina wiejska
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

świecki

TERC

0414112

Wójt

Mariusz Kosikowski

Powierzchnia

200,97 km²

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności


6534[1]

• gęstość

32,5 os./km²

Nr kierunkowy

52

Tablice rejestracyjne

CSW

Adres urzędu:
ul. Dworcowa 15
86-160 Warlubie
Szczegółowy podział administracyjny
Plan gminy Warlubie
Liczba sołectw

9

Liczba miejscowości

35

Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Warlubie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Warlubie”
Ziemia53°35′N 18°38′E/53,588139 18,626056
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Siedzibą gminy jest Warlubie.

Środowisko geograficzne

edytuj

Rzeźba terenu

edytuj

Rzeźba terenu gminy została ukształtowana przez lądolód podczas zlodowacenia północnopolskiego. Wschodnią część gminy zajmuje płaskie dno doliny Wisły wraz z dwoma rodzajami teras. Terasa zalewowa występująca na wysokości 15–20 m n.p.m. zbudowana z namułów, mad i piasków drobnoziarnistych oraz terasa nadzalewowa na wysokości 20–30 m n.p.m. zbudowana z piasków drobnoziarnistych. Na niej miejscami znajdują się stożki napływowe z wylotu licznych, bocznych dolinek erozyjnych. Strefa krawędziowa osiąga różnicę ok. 30 m pomiędzy wysoczyzną a terasą nadzalewową. Posiada liczne miejsca występowania procesów erozyjnych i tendencją do powstawania osuwisk. W obrębie pozostałej części gminy wyróżnia się wysoczyznę morenową i równinę sandrową. Wysoczyzna morenowa jest wykształcona w postaci wysp morenowych o zróżnicowanej wielkości i wysokości, zbudowanych z glin zwałowych. Wysokości bezwzględne kształtują się w granicach 70–110 m n.p.m. We wschodnich partiach wysoczyzna morenowa jest silnie zerodowana i nadbudowana osadami piasków wodnolodowcowych. Pozostała część obszaru gminy objęta jest rozległą piaszczystą pokrywą sandru Wdy, który jest częścią największej równiny sandrowej kraju tzw. Sandru Tucholskiego. Budują go utwory piaszczysto-żwirowe o różnej miąższości. Wysokość mieści się w granicach 80–195 m n.p.m. Równinę sandrową, urozmaicają ostańcowe formy wysoczyzny, wydmy, liczne dolinki rzek i strug oraz rynny. We wklęsłych formach terenu występują utwory holoceńskie w postaci torfów, namułów, mad i piasków rzecznych[2].

Hydrografia

edytuj

Pod względem podziału hydrologicznego Polski gmina leży w dorzeczu Wisły i przez jej obszar przebiega dział wodny II rzędu oddzielający zlewnię Mątawy i Wdy. Prawie całą powierzchnię gminy zajmuje zlewnia Mątawy. Oprócz Mątawy znajdują się mniejsze bezimienne cieki wodne i rowy melioracyjne. Największym jeziorem w gminie jest Jezioro Radodzierz o powierzchni 246,4 ha i głębokości 9,5 metrów, które posiada II klasę czystości wody. Pozostałe jeziora to Płochocińskie, Rybno, Mątawskie i Trzebucz[2].

Przestrzenne rozmieszczenie gleb w gminie uzależnione jest od jej warunków litologicznych. Z równiną sandrową zbudowaną z piasków związane są słabe gleby bielicoziemne reprezentowane głównie przez gleby rdzawe i bielicowe, a rzadziej bielice. Te pierwsze porastają głównie lasy, a pozostałe wykorzystywane są rolniczo. Formom wytopiskowo-jeziornym, dolinom rzek, cieków i rowów melioracyjnych, towarzyszą gleby mułowe-torfowe, torfowe, murszowo-torfowe i murszowo-mineralne oraz mady rzeczne. Są one głównie wykorzystywane jako trwałe użytki zielone. W strefie wysoczyznowej wykształciły się gleby brunatne, na podłożu gliniastym, o znacznej przydatności rolniczej, wykorzystywane jako grunty orne. W układzie przestrzennym najlepsze gleby koncentrują się w centralnej części gminy, a największą powierzchnię zajmują gleby klasy IV[2].

Klimat

edytuj

Według klimatycznego podziału Polski Gumińskiego obszar gminy Warlubie leży w VI dzielnicy zwanej bydgoską. Charakteryzuje się ona przejściowym klimatem pomiędzy chłodną i wilgotną dzielnicą pomorską oraz cieplejszą i suchą dzielnicą środkową. Okres wegetacyjny trwa przeciętnie powyżej 210 dni, jego początek przypada na pierwszą dekadę kwietnia, a koniec na początek listopada. Opady uzależnione są od topografii terenu i wynoszą powyżej 550 mm rocznie. Średnia temperatura powietrza kształtuje się w granicach 7–7,5 °C w ciągu roku. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec z temperaturą 17,8 °C, a najchłodniejszym styczeń z temperaturą średnią – 2,6 °C. Średnia temperatura lata wynosi 15,2 °C, a zimy – 20 °C. Usłonecznienie na obszarze gmniny występuje w ilości 4,2 – 4,8 godz/dobę W gminie dominują wiatry z sektora zachodniego i stanowią 45% spośród wszystkich panujących wiatrów. Duży areał gminy zajęty przez lasy stawarza dobre warunki mikroklimatyczne[2].

Lasy i grunty leśne zajmują 57,3% powierzchni gminy, co plasuje ją w grupie najbardziej zalesionych gmin w województwie. Lasy w przeważającej części są publiczne, pozostające w Zarządzie Lasów Państwowych. Położone są na terenie dwóch nadleśnictw: Dąbrowa i Osie. Dominującym gatunkiem drzewostanów jest sosna (ok. 90%), a z gatunków liściastych modrzew, dąb, brzoza i olcha. Rosną one przeważnie na siedliskach boru świeżego i mieszanego świeżego. Struktura wiekowa drzewostanów jest na terenie gminy zróżnicowana. 31% stanowią drzewostany w grupie wiekowej 61–80 lat, 20% z grupy wiekowej 41–60 lat a 18% z grupy wiekowej 21–40 lat. Przeciętny wiek drzewostanów wynosi 55 lat. W ramach prowadzenia zróżnicowanej gospodarki leśnej został utworzony Leśny Kompleks Promocyjny Bory Tucholskie, który objął między innymi kompleksy leśne gminy Warlubie. Kompleks ten odgrywa wiodącą rolę między innymi w zakresie promocji prooekologicznej gospodarki leśnej, aktywnej ochrony przyrody, badań naukowych i doświadczeń prowadzonych na potrzeby gospodarki leśnej i edukacji przyrodniczej[2].

Struktura powierzchni

edytuj

Według danych z roku 2009[3] gmina Warlubie ma obszar 200,97 km², w tym:

Gmina stanowi 13,65% powierzchni powiatu.

Ochrona przyrody

edytuj

Część obszaru gminy obejmują: Wdecki Park Krajobrazowy oraz Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego – część północna. W całości natomiast gmina znajduje się na obszarze Rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie.

Rezerwaty przyrody

edytuj

Na terenie gminy znajdują się 3 rezerwaty przyrody:

Pomniki przyrody

edytuj

Na terenie gminy są znajduje się 13 pomników przyrody ożywionej.

Obszary NATURA 2000

edytuj

Użytki ekologiczne

edytuj

W gminie Warlubie są zarejestrowane 44 użytki ekologiczne o łącznej powierzchni 320,04 ha. Znajdują się one w większości (231 ha) w okolicach wsi Lipinki, a pozostałe w Płochocinie, Nowej i Starej Hucie[4].

Demografia

edytuj

Dane z 31 grudnia 2012 r. (źródło: Urząd Stanu Cywilnego Warlubie):

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 6434 100 3234 50,26 3200 49,74
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]
32,01 16,09 15,92

W latach 1990–2006 wójtem gminy był Andrzej Ryszard Łażewski.

  • Piramida wieku mieszkańców gminy Warlubie w 2014 roku[1].


 

Gospodarka

edytuj

Podstawową funkcją gminy jest produkcja rolna, w której zatrudnionych jest ok. 65% ludności zawodowo czynnej. Rolnictwo to przewaga zasiewów, a są to przede wszystkim: zboża, buraki, ziemniak i rzepak.

Przemysł w gminie zdominowany jest głównie przez przedsiębiorstwa zajmujące się konfekcjonowaniem i dystrybucją tłuszczów roślinnych i zwierzęcych. Ponadto dobrze rozwinięty jest przemysł przetwórstwa drzewnego.

Gmina dysponuje bardzo dobrą infrastrukturą techniczną.

Przez obszar gminy przebiega droga krajowa nr 91 GdańskNowe Marzy oraz droga wojewódzka nr 214 (Warlubie – Łeba). Istnieje również linia kolejowa nr 131, ze stacją kolejową w Warlubiu.

Przez teren gminy przebiega autostrada A1 Gdańsk – Cieszyn z węzłem rozjazdowym w Warlubiu.

Zabytki

edytuj

Na obszarze gminy znajdują się następujące zabytki wpisane do rejestru zabytków[5]:

  • zespół dworski w Bąkowie z drugiej połowy XIX w.obejmujący: dwór; park; spichrz, poł. XIX w.; oborę; gorzelnię, schyłek XIX w.; nr A/242/1-5 z 20.10.1990 r.
  • kościół parafialny pod wezwaniem św. Wawrzyńca, 1891 w Płochocinie, nr A/254/1 z 23.04.1991
  • zespół dworski z drugiej połowy XIX w. i początku XX: dwór; park; folwark; nr 134/A z 15.06.1985 r.
  • dwór w Rulewie nr 94/A z 18.12.1981 r.
  • zespół dworski w Rulewie z trzeciego ćwierćwiecza XIX w. obejmujący: park; 3 mostki; grotę i cmentarz rodowy; nr A/494/1 z 22.09.1997 r.
  • zespół kościelny w Wielkim Komorsku obejmujący: kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja Apostoła z 1787-1791 roku; kostnica; cmentarz przykościelny; ogrodzenie z bramami i kapliczkami; cmentarz grzebalny, nr A/14/1-5 z 19.11.1999 r.
  • dom drewniany (chata holenderska) w Wielkim Komorsku nr domu 3, z ok. 1780 roku; nr 332 z 21.02.1956

Na obszarze gminy funkcjonowało wiele cmentarzy ewangelickich[6] m.in. w: Bąkowie, Bąkowskim Młynie, Borowym Młynie, 2 w Buśni, Bzowie, Kruszach, Lipinkach, Mątasku, Płochocinie, Płochocinku, Przewodniku, Rulewie, Warlubiu, 2 w Wielkim Komorsku. Oprócz cmentarzy na terenie gminy funkcjonowały 2 kościoły ewangelickie w Przewodniku i Warlubiu.

Herb, flaga i pieczęć

edytuj
 
Herb gminy Warlubie

Na sesji Rady Gminy Warlubie w dniu 29 listopada 2005 r. podjęto uchwałę o ustanowieniu herbu, flagi i pieczęci Gminy. Wcześniej projekt uchwały w tej sprawie zyskał pozytywną opinię Komisji Heraldycznej działającej przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji[7].

Symbolika herbu akcentuje najważniejsze składniki tradycji gminnej:

  • w polu tarczy niebieskiej centralnie umieszczona złota waza symbolizuje bogate, prehistoryczne osadnictwo, złote berło po prawej stronie heraldycznej,
  • lokalny kult Najświętszej Maryi Panny: złoty pastorał po lewej stronie heraldycznej,
  • tradycję własnościowego związku z biskupami włocławskimi.

Flaga Gminy Warlubie ma postać płata koloru niebieskiego, na którym pośrodku umieszczone są złote symbole herbu.

Pieczęcie Gminy Warlubie, Urzędu Gminy, Wójta Gminy i Rady Gminy mają kształt okrągły, z nazwą instytucji majuskułą, i godłem herbu gminy w polu pieczęci.

Przypisy

edytuj
  1. a b Gmina Warlubie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. a b c d e Studium uwarunkowanń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Warlubie. [dostęp 2012-01-06].
  3. Statystyczne Vademecum Samorządowca 2010. [dostęp 2012-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-21)].
  4. Renata Sobieralska, Jarosław Pająkowski: Formy ochrony przyrody na terenie Ziemi Świeckiej. W: Jarosław Pająkowski: Przyroda Ziemi Świeckiej. Świecie: Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły, 1998, s. 135. ISBN 83-909579-0-6.
  5. Zestawienia zabytków nieruchomych. nid.pl. [dostęp 2021-05-12].
  6. lapidaria.wikidot.com. [dostęp 2012-01-06].
  7. Przedruk, Urząd Gminy Warlubie – Historia Herbu Warlubia [online], warlubie.pl, 5 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-05].

Linki zewnętrzne

edytuj