Wikipedia

Wybory prezydenckie w Polsce w 1990 roku

Pierwsze w pełni wolne wybory prezydenckie w Polsce

Wybory prezydenckie w Polsce w 1990 − pierwsze w pełni równe, wolne, powszechne, w głosowaniu tajnym wybory prezydenckie, które odbyły się 25 listopada (I tura) i 9 grudnia (II tura). Wyłoniły prezydenta III Rzeczypospolitej, następcę wybranego przez Zgromadzenie Narodowe Wojciecha Jaruzelskiego − został nim Lech Wałęsa, który w II turze pokonał Stanisława Tymińskiego.

Wybory prezydenckie w Polsce w 1990 roku
Państwo

 Polska

Rodzaj

wybory prezydenckie

Data przeprowadzenia

25 listopada 1990 (I tura); 9 grudnia 1990 (II tura)

Data zarządzenia

2 października 1990
przez: marszałka Sejmu Mikołaja Kozakiewicza[1]

Głosowanie
poprzednie:
wybory 1989 		następne:
wybory 1995
Multimedia w Wikimedia Commons

Geneza

edytuj

W latach 1922−1933 i 1989 prezydentów Polski wyłaniało Zgromadzenie Narodowe, a w 1947 Sejm. W okresie 1952−1989 PRL urząd prezydenta był zlikwidowany. Na skutek porozumienia przy Okrągłym Stole odtworzono urząd prezydenta. Po wyborach prezydenckich w 1989 prezydentem został Wojciech Jaruzelski.

Pierwotny termin wyborów

edytuj

Początkowo wybory miały odbyć się w związku z upływem kadencji urzędującego prezydenta. Z powodu przyjęcia uchwały o skróceniu kadencji prezydenta Wojciecha Jaruzelskiego 2 października marszałek Sejmu zarządził wybory prezydenckie na 25 listopada.

Ustąpienie Wojciecha Jaruzelskiego

edytuj

10 kwietnia 1990 Lech Wałęsa zakomunikował Polskiej Agencji Prasowej, że chce ubiegać się o urząd prezydenta[2]. 24 kwietnia została opublikowana ankieta CBOS „Kto na prezydenta”[3]. Premier Tadeusz Mazowiecki uzyskał w niej poparcie 24% respondentów, Bronisław Geremek 19%, Jaruzelski 16,6%, a Wałęsa 16,1%[3]. 26 lipca doszło do spotkania Lecha Wałęsy i Wojciecha Jaruzelskiego. Następnego dnia parlamentarzyści Porozumienia Centrum rozpoczęli zbiórkę podpisów z apelem o dymisję generała Wojciecha Jaruzelskiego[4]. 28 lipca Jaruzelski wyraził gotowość odejścia z urzędu prezydenta[5]. 11 sierpnia Wałęsa zażądał przeprowadzenia wcześniejszych wyborów prezydenckich i parlamentarnych[6]. 18 września doszło do spotkania w Pałacu Prymasowskim, na skutek którego większość polityków biorących udział opowiedziała się za przyspieszeniem wyborów[7]. Dzień później Wojciech Jaruzelski przesłał do marszałka Sejmu Mikołaja Kozakiewicza projekt ustawy konstytucyjnej skracający jego kadencję oraz wprowadzający do porządku konstytucyjnego wybory powszechne prezydenta RP[8].

Wybory i ordynacja

edytuj

21 września Sejm podjął uchwałę o przeprowadzeniu wyborów prezydenckich w grudniu 1990[7]. 27 września Sejm przyjął ustawę o zmianie konstytucji oraz ustawę o wyborze prezydenta[9]. 30 września Senat przyjął obie ustawy bez poprawek, a prezydent podpisał je 1 października[9]. 2 października marszałek sejmu wyznaczył wybory na 25 listopada[10][1]. Według przyjętej ordynacji wyborczej o urząd prezydenta mógł się ubiegać każdy obywatel polski mający co najmniej 35 lat, korzystający z pełni praw wyborczych do Sejmu, który zbierze co najmniej 100 tysięcy podpisów poparcia[10]. Do wyboru potrzebna była większość ponad 50% głosów. W przypadku nieuzyskania przez żadnego z kandydatów ponad 50% głosów przeprowadzana była II tura wyborów, w której biorą udział dwaj kandydaci z największą liczbą głosów[10].

Kandydaci

edytuj

Wolę kandydowania na stanowisko prezydenta wyraziło 16 osób[11]:

Warunek zebrania 100 tysięcy podpisów potrzebnych do rejestracji spełniło 7 kandydatów, jednak PKW zakwestionowała część podpisów pod kandydaturą Morawieckiego; doliczyła się ich 79 tysięcy, podczas gdy kandydat Partii Wolności oświadczył, że uzbierał ich 102 tysiące. Ostatecznie, w ustawowym terminie (25 października 1990) zarejestrowało się 6 kandydatów: Roman Bartoszcze, Włodzimierz Cimoszewicz, Tadeusz Mazowiecki, Leszek Moczulski, Stanisław Tymiński i Lech Wałęsa[12].

Kampania wyborcza

edytuj

Roman Bartoszcze (1946–2015) – kandydat wystawiony przez Polskie Stronnictwo Ludowe, prezes tej partii. Został kandydatem na prezydenta po zatwierdzeniu przez Radę Naczelną PSL przy 64 głosach za i 13 wstrzymujących się[13]. Przeciwnikami jego wystawienia była część członków dawnego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Kandydat posługiwał się kilkoma hasłami wyborczymi: Pamiętaj! Mazowiecki-Wałęsa to program Balcerowicza; Nie ufaj elitom oraz I z zachodem, i ze wschodem, głównie z własnym narodem[14].

Włodzimierz Cimoszewicz (ur. 1950) – kandydat Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej. Szefem sztabu Włodzimierza Cimoszewicza został Tomasz Nałęcz. Do sztabu należeli ponadto m.in. Danuta Waniek, Leszek Miller, Aleksander Kwaśniewski czy Zbigniew Siemiątkowski[15]. Kandydat posługiwał się kilkoma hasłami wyborczymi: Młodość-Kompetencja-Racjonalizm; Mamy te same kłopoty, pokonajmy je razem; Socjalne bezpieczeństwo, demokracja parlamentarna to Cimoszewicz, Zbyt długo było na lewo, zbyt ostro chce być w prawo czy Rozsądek nad emocjami[14].

Lech Wałęsa (ur. 1943) – lider NSZZ „Solidarność”, był faworytem kampanii wyborczej, zapowiadał zwycięstwo w I turze. Był bezpartyjny, jego kampanię wyborczą organizowały komitety „Solidarności” i Porozumienia Centrum, a szefem sztabu wyborczego został Jacek Merkel z KLD. Kandydata popierało około 220 instytucji. Kampania Lecha Wałęsy miała charakter wiecowy[16]. Zapowiadał przyspieszenie przemian i złagodzenie planu Balcerowicza, oraz powszechne uwłaszczenie pod hasłem 100 milionów dla każdego. Apelował o aktywność społeczną hasłem: Bierzcie Sprawy w Swoje ręce[16]. Hasło wyborcze kampanii Lecha Wałęsy brzmiało: Jestem mądry Waszą mądrością[14].

Tadeusz Mazowiecki (1927–2013) – pierwszy kandydat, który zdecydował się na udział w wyborach prezydenckich. Bezpartyjny, wysunęły go Ruch Obywatelski Akcja Demokratyczna i Forum Prawicy Demokratycznej. Jako premier dysponował dostępem do mediów. Nie potrafił wykorzystać możliwości, jakie stwarzało bycie szefem rządu i kontrola nad mediami, ograniczając liczbę publicznych wystąpień i powierzając prowadzenie kampanii osobom znanym, m.in. Henrykowi Woźniakowskiemu czy Aleksandrowi Hallowi. Strategia kandydata była skuteczna w stosunku do środowisk inteligenckich, ale nie dawała szans na pozyskanie szerszego elektoratu[13]. Obóz premiera nie zajmował stanowiska w sprawie oskarżeń o jego żydowskie pochodzenie[17]. Premier skupił się na obronie dokonań rządu w kraju i za granicą, nie potrafił przeciwstawić się atakom konkurentów politycznych, co spowodowało stopniowy spadek poparcia z 45–50% na początku kampanii do 25% pod koniec[18]. Wynik uzyskany w I turze nie pozwolił na udział premiera w II turze wyborów.

Leszek Moczulski (ur. 1930) – lider Konfederacji Polski Niepodległej, był jedynym kandydatem opozycji antykomunistycznej niewywodzącej się z „Solidarności”. Kampania wyborcza Leszka Moczulskiego skupiała się na promowaniu własnej osoby oraz partii. Ukazała słabość kadrową KPN, spotęgowaną ograniczeniami finansowymi (369 mln starych złotych) i trzymaniem się wystąpień telewizyjnych[19].

Stanisław (Stan) Tymiński (ur. 1948) – jedyny niezależny kandydat, mieszkający w Kanadzie. Przewodniczący Libertariańskiej Partii Kanady. Kampania wyborcza kandydata opierała się na wysokich środkach finansowych. Swój polityczny program zawarł w książce pt. Święte psy[19]. Kandydat startował pod hasłem: Wyjdźcie z szeregu[14]. Pierwszy sondaż OBOP dawał Stanisławowi Tymińskiemu 1%. Wzrost poparcia dla kandydata nastąpił po przeprowadzeniu debat telewizyjnych. Kolejne sondaże przeprowadzone 9 i 16 listopada dawały Stanisławowi Tymińskiemu 7 i 12% poparcia. Bezpośrednio przed I turą chęć oddania głosu deklarowało ponad 20% badanych[19]. Program Stanisława Tymińskiego składał się z 21 punktów, które były nawiązaniem do 21 postulatów „Solidarności”[20]. W pierwszej turze pokonał wszystkich kandydatów poza Lechem Wałęsą i przeszedł do II tury.

I tura

edytuj

Pierwsza tura wyborów prezydenckich odbyła się 25 listopada 1990. Udział w głosowaniu wzięło 16,7 mln obywateli, co stanowiło 60,6% uprawnionych do głosowania. Zwycięzcą pierwszej tury wyborów został Lech Wałęsa. Pomimo zwycięstwa odmówił skomentowania wyników pierwszej tury wyborów[21].

Najwyższa frekwencja była w Wielkopolsce i Małopolsce, a najniższa w Polsce centralnej i północno-wschodniej. Lecha Wałęsę poparło 39,8% mężczyzn i 36,5% kobiet. Większość wyborców Lecha Wałęsy stanowili ludzie starsi i słabo wykształceni. Geograficznie obszar poparcia pokrywał się zaś z terenami, na których zwycięstwo w 1989 roku odnieśli kandydaci „Solidarności” (Polska południowo-wschodnia oraz wschodnia – z wyłączeniem województwa białostockiego)[22]. Wyborcy Wałęsy charakteryzowali się większym poziomem religijności. Wałęsa wygrał aż w 44 województwach, przegrał jedynie w pięciu: szczecińskim, olsztyńskim, katowickim, pilskim i leszczyńskim.

Stanisław Tymiński zdobył drugą pozycję i sensacyjnie wszedł do kolejnej tury wyborów prezydenckich. Wyborcami Tymińskiego byli ludzie w wieku 18–25 lat. Jego elektorat składał się w podobnym stopniu z kobiet, co z mężczyzn. Popierali go przeważnie ludzie z małych i średnich miast. Obszarowo najlepsze wyniki uzyskał na północy i północnym wschodzie Polski. Pokonał Lecha Wałęsę w województwach: olsztyńskim (33,84%:30,65%), leszczyńskim (28,65%:24,76%), katowickim (31,01%:30,99%) i pilskim (26,69%:25,35%)[23]. Cieszył się poparciem większej liczby członków dawnej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej niż Włodzimierz Cimoszewicz. Głosowała na niego również duża część społeczności litewskiej[24].

Wyborcami Tadeusza Mazowieckiego było 23,3% kobiet i 18,6% mężczyzn. Charakteryzowali się oni w dużym stopniu wykształceniem wyższym. Premiera poparło 39,7% osób z wykształceniem wyższym i 10,5% osób z wykształceniem podstawowym. Uzyskał on 26,6% głosów w dużych miastach wobec poparcia 7,4% mieszkańców wsi. Najlepsze wyniki uzyskał w województwie warszawskim i województwie krakowskim. W województwie szczecińskim Tadeusz Mazowiecki pokonał Lecha Wałęsę (28,43 do 28,16%). Najmniejsze poparcie uzyskał w Polsce centralnej i środkowo-wschodniej[24]. W następstwie porażki, 26 listopada 1990 premier ogłosił dymisję swojego rządu[25].

Wynik uzyskany przez Romana Bartoszczego spowodował krytykę ludowców wywodzących się z ZSL. Przeciwnicy zarzucili mu kompromitację PSL w wyborach prezydenckich[26].

Wynik Leszka Moczulskiego nie miał wpływu na sytuację wewnętrzną w KPN, ponieważ wcześniej przewodniczący doprowadził do usunięcia swoich przeciwników (na czele z Leszkiem Bocianem) z partii[26].

II tura

edytuj
 
 
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 10 grudnia 1990 o wynikach ponownego głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

Podczas kampanii przed drugą turą wyborów Stanisław Tymiński skupił się na pozyskaniu części elektoratu Tadeusza Mazowieckiego oraz Włodzimierza Cimoszewicza. Wyraził sprzeciw wobec uchwalenia ustawy antyaborcyjnej, zaś potencjalnych wyborców popierających Włodzimierza Cimoszewicza chciał pozyskać wypowiedzią na temat stanu wojennego[21]. Jednocześnie w mediach i prasie toczyła się kampania przeciwko osobie kandydata, któremu zarzucano m.in. pobyty w Libii, niejasne interesy w Peru oraz zwolnienie od służby wojskowej dzięki opinii psychiatry. W efekcie na skutek kampanii wymierzonej w kontrkandydata Lecha Wałęsy, wiele osób nie przyznawało się do zamiaru głosowania na Stanisława Tymińskiego. W polskich mediach był określany m.in. jako: „bezbożnik”, „awanturnik”, „prymitywny szarlatan” i „przestępca z dżungli”[22].

25 listopada INFAS przeprowadził sondaż, z którego wynikało, że większość wyborców Stanisława Tymińskiego nie przyznawała się do zamiaru oddania na niego głosu[27]. 28 listopada Obywatelski Klub Parlamentarny podjął uchwałę o poparciu w II turze wyborów Lecha Wałęsy[28]. Dwa dni później (30 listopada) opublikowano sondaż OBOP, według którego na Lecha Wałęsę zamierzało głosować 59% wyborców, a na Stanisława Tymińskiego 30%[27]. Tego samego dnia głos w sprawie wyborów zabrali biskupi. W 244. liście wezwali do głosowania na osobę, która popiera wartości chrześcijańskie i zagwarantuje ich utrwalenie[28].

1 grudnia Lecha Wałęsę poparła rada założycielska ROAD-u, a dzień później sam Tadeusz Mazowiecki. 4 grudnia poparcie wyraziła Rada Naczelna PSL, a 6 grudnia Konfederacja Polski Niepodległej. Jedynym kandydatem, który nie udzielił poparcia ani Lechowi Wałęsie, ani Stanisławowi Tymińskiemu, był Włodzimierz Cimoszewicz[28].

1 grudnia doszło do jedynego spotkania kandydatów przed kamerami telewizyjnymi. Spotkanie miało charakter zmasowanego ataku na Stanisława Tymińskiego. Zaatakowany kandydat oświadczył, że ma teczkę z kompromitującymi kontrkandydata materiałami. Lech Wałęsa zażądał ujawnienia materiałów, których konkurent nie ujawnił[28]. Stanisław Tymiński odmówił udziału w planowanej na kolejny dzień debacie i do końca kampanii pojawiał się wyłącznie w audycjach swojego studia wyborczego. Wiece kandydata były zagłuszane przez wyborców Lecha Wałęsy[29]. 3 grudnia w hali gwardii doszło do rękoczynów. 4 grudnia TVP wyemitowała materiał o prywatnym życiu kandydata, z którego wynikało, że głodził własne dzieci i bije żonę[29].

9 grudnia 1990 zagłosowało 14,65 mln obywateli. Frekwencja wyniosła 53,39% i była niższa niż w pierwszej turze o około 2 mln głosów. 344 tysiące ludzi oddało głosy nieważne. Wybory wygrał Lech Wałęsa, który nie tylko wygrał we wszystkich (49) województwach, ale otrzymał również 10 622 696 głosów (74,25%), gdzie jego konkurent zdobył ich 3 683 098. Spośród wyborców Stanisława Tymińskiego z I tury około 1,3 mln nie zdecydowało się ponownie poprzeć, a 250 tys. zagłosowało na Lecha Wałęsę[29]. Najwięcej wyborców Tymiński stracił w Polsce centralnej i na Śląsku. Częściowo lukę wypełniło 400 tysięcy wyborców głosujących pierwszy raz w II turze wyborów, 44% wyborców Włodzimierza Cimoszewicza, 37% wyborców Romana Bartoszczego[29], 22,5% wyborców Leszka Moczulskiego i 8,5% wyborców Tadeusza Mazowieckiego[30].

22 grudnia nowo wybrany prezydent złożył przysięgę przed Zgromadzeniem Narodowym, a następnie na Zamku Królewskim odebrał z rąk Ryszarda Kaczorowskiego przedwojenne insygnia głowy państwa[30]. W uroczystościach nie wziął udziału ustępujący prezydent Jaruzelski[31].

Wyniki

edytuj

I tura[32]

edytuj
Zdjęcie Imię i nazwisko Wiek Przynależność partyjna i poparcie partii Głosy Procent głosów
  Lech Wałęsa 47 bezpartyjny
(kandydat Porozumienia Centrum, popierany przez Kongres Liberalno-Demokratyczny, Chrześcijańsko-Demokratyczne Stronnictwo Pracy, Polskie Stronnictwo Ludowe „Solidarność”, Polskie Stronnictwo Ludowe Mikołajczykowskie, Chrześcijańską Partię Pracy, Polską Unię Socjaldemokratyczną, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe i Konfederację Polski Niepodległej – Frakcję Demokratyczną) 		6 569 889 39,96%
  Stanisław Tymiński 42   Libertariańska Partia Kanady
(w Polsce bezpartyjny) 		3 797 605 23,10%
  Tadeusz Mazowiecki 63 bezpartyjny
(kandydat Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna i Forum Prawicy Demokratycznej) 		2 973 364 18,08%
  Włodzimierz Cimoszewicz 40 bezpartyjny
(kandydat Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej) 		1 514 025 9,21%
  Roman Bartoszcze 43 Polskie Stronnictwo Ludowe
(popierany przez Stronnictwo Narodowe) 		1 176 175 7,15%
  Leszek Moczulski 60 Konfederacja Polski Niepodległej 411 516 2,50%
 
Wyniki I tury wyborów w poszczególnych województwach.
 
Wyniki I tury wyborów w poszczególnych gminach.
Lech Wałęsa Stanisław Tymiński Tadeusz Mazowiecki Włodzimierz Cimoszewicz Roman Bartoszcze Leszek Moczulski Frekwencja
Województwo # % # % # % # % # % # % # %
bialskopodlaskie 52 282 41,47% 26 063 20,69% 8509 6,75% 12 694 10,08% 23 410 18,58% 3034 2,41% 128 597 59,64%
białostockie 127 538 42,50% 36 046 12,01% 38 948 12,98% 81 581 27,18% 11 703 3,90% 4302 1,43% 304 822 60,95%
bielskie 185 832 45,08% 88 756 21,53% 81 447 19,76% 28 116 6,82% 16 156 3,92% 11 904 2,89% 418 863 66,44%
bydgoskie 156 971 31,13% 139 964 27,75% 93 102 18,46% 65 339 12,96% 35 587 7,06% 13 333 2,64% 511 426 64,91%
chełmskie 39 427 39,66% 21 137 21,26% 7316 7,36% 12 753 12,83% 15 822 15,92% 2960 2,98% 101 423 58,00%
ciechanowskie 62 022 36,19% 55 698 32,50% 11 657 6,80% 17 549 10,24% 21 655 12,63% 2809 1,64% 174 872 57,67%
częstochowskie 129 514 37,23% 111 135 31,95% 48 631 13,98% 25 045 7,20% 22 514 6,47% 11 035 3,17% 353 503 62,57%
elbląskie 61 021 31,66% 60 315 31,29% 32 995 17,12% 19 632 10,19% 14 317 7,43% 4471 2,32% 195 531 59,52%
gdańskie 336 893 52,28% 92 965 14,43% 142 382 22,09% 38 454 5,97% 19 031 2,95% 14 721 2,28% 652 487 63,23%
gorzowskie 60 605 29,79% 54 423 26,75% 46 027 22,63% 24 394 11,99% 13 294 6,54% 4671 2,30% 206 749 59,86%
jeleniogórskie 75 148 34,17% 60 760 27,63% 47 264 21,49% 21 851 9,94% 8907 4,05% 5695 2,59% 223 073 60,44%
kaliskie 101 245 31,43% 87 936 27,30% 54 180 16,82% 36 296 11,27% 35 514 11,03% 6929 2,15% 328 596 65,56%
katowickie 505 891 30,99% 507 737 31,10% 398 627 24,42% 126 869 7,77% 31 294 1,92% 62 144 3,81% 1 653 252 57,35%
kieleckie 159 472 34,40% 121 537 26,22% 50 855 10,97% 51 542 11,12% 68 231 14,72% 11 889 2,56% 471 818 57,72%
konińskie 72 753 37,60% 53 835 27,82% 17 980 9,29% 19 606 10,13% 25 389 13,12% 3928 2,03% 197 597 60,33%
koszalińskie 65 093 31,04% 60 344 28,78% 42 259 20,15% 22 809 10,88% 14 244 6,79% 4935 2,35% 212 909 59,08%
krakowskie 279 192 51,16% 55 028 10,08% 138 548 25,39% 29 129 5,34% 27 204 4,99% 16 588 3,04% 553 360 60,34%
krośnieńskie 107 217 50,84% 45 066 21,37% 20 843 9,88% 13 395 6,35% 18 792 8,91% 5581 2,65% 215 345 63,59%
legnickie 69 695 33,03% 68 280 32,36% 39 269 18,61% 17 407 8,25% 11 241 5,33% 5093 2,41% 213 672 61,11%
leszczyńskie 43 702 24,76% 50 560 28,65% 35 652 20,20% 20 999 11,90% 21 951 12,44% 3607 2,04% 180 145 67,79%
lubelskie 197 696 46,65% 74 559 17,60% 49 087 11,58% 39 274 9,27% 50 392 11,89% 12 742 3,01% 430 191 58,47%
łomżyńskie 71 263 50,64% 35 792 25,43% 9367 6,66% 9 410 6,69% 12 294 8,74% 2597 1,85% 143 511 59,29%
łódzkie 233 992 43,57% 112 805 21,00% 105 606 19,66% 59 878 11,15% 11 045 2,05% 13 745 2,60% 543 442 58,76%
nowosądeckie 181 783 62,29% 32 919 11,28% 36 989 12,68% 12 448 4,27% 20 791 7,12% 6880 2,36% 299 202 63,39%
olsztyńskie 92 944 30,63% 102 684 33,84% 45 279 14,92% 34 570 11,39% 20 966 6,91% 6930 2,28% 307 981 59,94%
opolskie 140 073 37,53% 79 064 21,19% 89 437 23,97% 30 618 8,20% 23 432 6,28% 10 560 2,83% 381 093 53,28%
ostrołęckie 70 353 44,70% 48 092 30,56% 9 743 6,19% 11 790 7,49% 14 955 9,50% 2456 1,56% 160 727 58,48%
pilskie 53 725 25,24% 56 799 26,69% 47 236 22,19% 27 662 13,00% 22 004 10,34% 5416 2,54% 217 158 66,16%
piotrkowskie 115 914 43,47% 66 287 24,86% 24 931 9,35% 24 038 9,01% 29 057 10,90% 6431 2,41% 271 662 59,04%
płockie 76 614 35,55% 72 649 33,71% 20 244 9,39% 20 170 9,36% 21 839 10,13% 4005 1,86% 219 346 59,25%
poznańskie 197 630 32,21% 129 252 21,06% 181 136 29,52% 60 490 9,86% 31 902 5,20% 13 181 2,15% 662 620 68,59%
przemyskie 81 624 48,17% 28 372 16,74% 17 667 10,43% 10 992 6,49% 26 999 15,93% 3791 2,24% 173 296 61,24%
radomskie 152 944 50,54% 54 236 17,92% 23 905 7,90% 27 348 9,04% 37 999 12,56% 6180 2,04% 308 171 58,35%
rzeszowskie 173 174 54,89% 57 114 18,10% 31 823 10,09% 18 144 5,75% 27 056 8,58% 8162 2,59% 321 604 65,43%
siedleckie 121 738 46,05% 67 360 25,48% 14 581 5,52% 17 616 6,66% 39 005 14,76% 4048 1,53% 269 980 59,09%
sieradzkie 59 523 33,87% 51 317 29,20% 16 144 9,18% 17 923 10,20% 27 278 15,52% 3580 2,04% 178 951 60,82%
skierniewickie 69 464 41,03% 47 148 27,85% 15 226 8,99% 13 659 8,07% 20 390 12,05% 3392 2,00% 172 273 56,54%
słupskie 49 230 30,36% 47 055 29,02% 31 426 19,38% 18 063 11,14% 12 465 7,69% 3919 2,42% 164 513 58,37%
suwalskie 65 759 37,50% 50 918 29,04% 19 165 10,93% 19 738 11,26% 15 418 8,79% 4345 2,48% 178 247 55,52%
szczecińskie 116 800 28,16% 105 900 25,53% 117 949 28,43% 40 950 9,87% 17 528 4,23% 15 689 3,78% 420 358 59,66%
tarnobrzeskie 108 572 44,81% 60 424 24,94% 16 819 6,94% 18 329 7,56% 32 523 13,42% 5652 2,33% 247 946 59,54%
tarnowskie 149 958 53,09% 35 320 12,50% 40 379 14,29% 13 095 4,64% 36 323 12,86% 7395 2,62% 289 500 63,47%
toruńskie 82 818 29,34% 76 516 27,11% 54 443 19,29% 29 038 10,29% 22 971 8,14% 6488 2,30% 286 002 60,56%
wałbrzyskie 107 837 33,95% 95 839 30,17% 61 449 19,34% 31 413 9,89% 13 212 4,16% 7920 2,49% 321 802 59,76%
warszawskie 651 947 50,67% 162 761 12,65% 321 571 24,99% 108 593 8,44% 21 148 1,64% 20 632 1,60% 1 296 644 64,28%
włocławskie 59 274 33,87% 43 810 25,03% 18 621 10,64% 24 967 14,27% 24 310 13,89% 4037 2,31% 178 032 57,33%
wrocławskie 209 984 42,14% 101 738 20,42% 118 987 23,88% 36 444 7,31% 20 835 4,18% 10 314 2,07% 503 886 60,28%
zamojskie 94 896 45,52% 32 198 15,44% 10 568 5,07% 16 669 8,00% 49 483 23,74% 4659 2,23% 212 700 60,23%
zielonogórskie 80 527 29,08% 71 092 25,68% 66 995 24,20% 35 236 12,73% 16 299 5,89% 6741 2,43% 281 575 61,03%
Polska 6 569 889 39,96% 3 797 605 23,10% 2 973 364 18,08% 1 514 025 9,21% 1 176 175 7,15% 411 516 2,50% 16 702 000 60,63%

II tura[33]

edytuj
Zdjęcie Imię i nazwisko Przynależność partyjna /
Partia wystawiająca kandydata 		Partie udzielające poparcia jedynie w II turze Kandydaci z pierwszej tury deklarujący poparcie Głosy Procent głosów
  Lech Wałęsa bezpartyjny,
kandydat Porozumienia Centrum 		Ruch Obywatelski Akcja Demokratyczna, Forum Prawicy Demokratycznej, Polskie Stronnictwo Ludowe[34], Konfederacja Polski Niepodległej Tadeusz Mazowiecki, Roman Bartoszcze, Leszek Moczulski 10 622 696 74,25%
  Stanisław Tymiński Libertariańska Partia Kanady,
kandydat niezależny 		3 683 098 25,75%
 
Wyniki II tury wyborów w poszczególnych gminach.
Województwo Lech Wałęsa Stanisław Tymiński Frekwencja
# % # % # %
bialskopodlaskie 80 104 69,30% 35 482 30,70% 118 082 54,78%
białostockie 188 571 70,15% 80 227 29,85% 274 946 54,92%
bielskie 305 052 82,83% 63 246 17,17% 377 061 59,79%
bydgoskie 275 401 64,79% 149 691 35,21% 437 758 55,50%
chełmskie 56 915 64,36% 31 514 35,64% 90 761 51,84%
ciechanowskie 90 872 58,90% 63 413 41,10% 158 171 59,64%
częstochowskie 204 654 69,62% 89 308 30,38% 300 790 53,13%
elbląskie 102 564 64,24% 57 094 35,76% 163 919 49,82%
gdańskie 516 061 87,38% 74 502 12,62% 603 571 58,64%
gorzowskie 103 823 62,67% 61 854 37,33% 170 389 49,26%
jeleniogórskie 129 956 71,31% 52 294 28,69% 186 722 50,50%
kaliskie 181 833 65,68% 95 014 34,32% 286 182 57,01%
katowickie 956 837 72,29% 366 854 27,71% 1 354 201 46,84%
kieleckie 262 315 64,33% 145 431 35,67% 417,763 51,11%
konińskie 104 773 61,43% 65 796 38,57% 175 502 53,40%
koszalińskie 108 560 62,51% 65 107 37,49% 178 432 49,43%
krakowskie 476 313 90,20% 51 776 9,80% 536 484 58,47%
krośnieńskie 160 548 80,61% 38 621 19,39% 203 382 60,04%
legnickie 121 855 69,37% 53 804 30,63% 179 582 51,07%
leszczyńskie 89 871 61,17% 57 046 38,83% 153 033 57,56%
lubelskie 295 261 76,74% 89 482 23,26% 392 638 53,25%
łomżyńskie 99 297 75,23% 32 700 24,77% 135 115 55,77%
łódzkie 355 954 79,27% 93 066 20,73% 459 352 49,54%
nowosądeckie 275 564 90,87% 27 690 9,13% 309 255 65,24%
olsztyńskie 149 930 59,02% 104 013 40,98% 260 642 50,71%
opolskie 256 800 79,11% 67 827 20,89% 332 975 46,47%
ostrołęckie 101 552 69,84% 43 858 30,16% 149 211 54,22%
pilskie 107 838 61,50% 67 680 37,50% 182 875 55,67%
piotrkowskie 169 357 72,27% 64 969 27,73% 240 005 52,12%
płockie 112 838 59,10% 78 014 40,90% 195 468 52,74%
poznańskie 382 219 74,63% 129 938 25,37% 528 198 54,59%
przemyskie 130 479 79,68% 33 267 20,32% 167 204 59,15%
radomskie 220 865 77,94% 62 504 22,06% 289 628 54,76%
rzeszowskie 258 060 85,72% 42 988 14,28% 307 736 62,54%
siedleckie 177 957 72,88% 66 208 27,12% 250 088 54,68%
sieradzkie 91 549 60,30% 60 266 39,70% 156 131 53,07%
skierniewickie 102 184 69,28% 45 316 30,72% 150 903 49,52%
słupskie 84 707 63,07% 49 595 36,93% 138 066 48,83%
suwalskie 99 102 63,15% 57 820 36,85% 160 537 49,91%
szczecińskie 219 562 66,68% 109 729 33,32% 337 521 59,64%
tarnobrzeskie 157 460 70,24% 66 721 29,76% 229 101 55,15%
tarnowskie 248 366 89,13% 30 277 10,87% 284 546 62,24%
toruńskie 160 867 67,84% 76 269 32,16% 243 055 51,28%
wałbrzyskie 187 643 70,53% 78 410 29,47% 271 734 50,39%
warszawskie 913 625 86,87% 138 106 13,13% 1 072 542 57,02%
włocławskie 92 783 59,33% 63 609 40,67% 160 203 51,42%
wrocławskie 364 119 82,72% 76 142 17,28% 448 912 53,63%
zamojskie 143 161 72,95% 53 090 27,05% 200 474 56,76%
zielonogórskie 146 919 66,06% 75 470 33,94% 229 191 49,65%
Polska 10 622 696 74,25% 3 683 098 25,75% 14 650 037 53,40%

Kultura masowa

edytuj

Wybory prezydenckie w 1990 są tłem w polskim filmie sensacyjnym pt. Gracze z 1995 w reżyserii Ryszarda Bugajskiego. W obrazie pojawiają się autentyczne sceny z kampanii wyborczej i kandydaci na urząd prezydenta[35].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Dz.U. z 1990 r. nr 68, poz. 399
  2. ↑ Nałęcz 2019 ↓, s. 248.
  3. ↑ a b Nałęcz 2019 ↓, s. 249.
  4. ↑ Dudek 2013 ↓, s. 119.
  5. ↑ Nałęcz 2019 ↓, s. 289.
  6. ↑ Vetter 2013 ↓, s. 375.
  7. ↑ a b Dudek 2013 ↓, s. 120.
  8. ↑ Nałęcz 2019 ↓, s. 299.
  9. ↑ a b Nałęcz 2019 ↓, s. 303.
  10. ↑ a b c Dudek 2013 ↓, s. 121.
  11. ↑ Artykuł o wyborach prezydenckich w 1990
  12. ↑ Nałęcz 2019 ↓, s. 316–317.
  13. ↑ a b Dudek 2013 ↓, s. 122.
  14. ↑ a b c d „Angora”, s. 13, kwiecień 2015. ISSN 0867-8162. 
  15. ↑ Dudek 2013 ↓, s. 123.
  16. ↑ a b Dudek 2013 ↓, s. 130.
  17. ↑ Dudek 2013 ↓, s. 124.
  18. ↑ Dudek 2013 ↓, s. 126.
  19. ↑ a b c Dudek 2013 ↓, s. 127.
  20. ↑ Dudek 2013 ↓, s. 128.
  21. ↑ a b Dudek 2013 ↓, s. 136.
  22. ↑ a b Dudek 2013 ↓, s. 132.
  23. ↑ Dudek 2013 ↓, s. 133.
  24. ↑ a b Dudek 2013 ↓, s. 134.
  25. ↑ Nałęcz 2019 ↓, s. 335.
  26. ↑ a b Dudek 2013 ↓, s. 135.
  27. ↑ a b Dudek 2013 ↓, s. 137.
  28. ↑ a b c d Dudek 2013 ↓, s. 138.
  29. ↑ a b c d Dudek 2013 ↓, s. 139.
  30. ↑ a b Dudek 2013 ↓, s. 140.
  31. ↑ Vetter 2013 ↓, s. 381.
  32. ↑ Dz.U. z 1990 r. nr 83, poz. 483
  33. ↑ Dz.U. z 1990 r. nr 85, poz. 499
  34. ↑ PSL za L. Wałęsą. „Nowiny”, s. 1, Nr 249 z 4 grudnia 1990. 
  35. ↑ Film Gracze w bazie filmpolski.pl

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wybory_prezydenckie_w_Polsce_w_1990_roku&oldid=73815126”