Wikipedia

Harrison Ford

aktor amerykański
Ten artykuł dotyczy aktora urodzonego w 1942 roku. Zobacz też: Harrison Ford (1884–1957) – aktor kina niemego.

Harrison Ford (ur. 13 lipca 1942 w Chicago) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny, producent filmowy. Międzynarodową sławę przyniosły mu role w pierwszej i trzeciej trylogii Gwiezdnych wojen (gdzie wcielił się w postać Hana Solo) oraz w serii filmów o przygodach Indiany Jonesa (tytułowa rola). Honorowy laureat Złotego Globu za całokształt twórczości oraz nominowany do Oscara za pierwszoplanową rolę męską w filmie Świadek. Zanim został aktorem zarabiał na życie jako stolarz.

Harrison Ford
Ilustracja
Harrison Ford (2017)
Data i miejsce urodzenia 13 lipca 1942
Chicago
Zawód aktor, producent filmowy, wcześniej stolarz
Współmałżonek Mary Marquardt
(od 1964 do 1979; rozwód)
Melissa Mathison
(od 1983 do 2004; rozwód)
Calista Flockhart
(od 15 czerwca 2010)
Lata aktywności od 1966
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikicytaty Cytaty w Wikicytatach
Harrison Ford na San Diego Comic-Conie w 2015
Na premierze Dzień dobry TV na Leicester Square (2011)
Na planie zdjęciowym Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki (2008)

W 1997 r. magazyn Empire umieścił go na pierwszym miejscu na liście 100 najlepszych gwiazd kina wszech czasów. Filmy z jego udziałem zarobiły w USA prawie 3,4 miliarda dolarów, a na świecie 6 miliardów, czyniąc go jedną z najlepiej zarabiających gwiazd[1].

ŻyciorysEdytuj

MłodośćEdytuj

Urodził się 13 lipca 1942 r. w Chicago, jako syn Dorothy i Christophera Ford. Ojciec zajmował się reklamą, a matka była gospodynią domową. W 1945 r. urodził się jego młodszy brat Terence. Dziadkowie ze strony ojca, John Fitzgerald Ford i Florence Veronica Niehaus, byli irlandzkimi katolikami niemieckiego pochodzenia. Z kolei dziadkowie ze strony matki, Harry Nidelman i Anna Lifschutz, byli żydowskimi imigrantami z Mińska[2]. Kiedy w jednym z wywiadów zapytany został o religię, odpowiedział żartem: „Demokrata”[3]. Stwierdził też, że „jako osoba czuje się Irlandczykiem, ale jako aktor - Żydem”[4].

Dorastał na przedmieściach Chicago. Aktywnie działał w harcerstwie i osiągnął drugi najwyższy stopień. W 1960 r. ukończył Maine East High School w Park Ridge w stanie Illinois. Wcześniej jednak, gdy w szkole uruchomiono nową stację radiową został jej spikerem. Później uczęszczał do Ripon College w Wisconsin, gdzie był członkiem bractwa Sigma Nu.

Początki karieryEdytuj

W 1964 porzucił szkołę i wyjechał do Los Angeles, by złożyć podanie o pracę lektora w radiu. Nie otrzymał jej, ale pozostał w Kalifornii i podpisał kontrakt z wytwórnią Columbia Pictures, zgodnie z którym miał grać niewielkie role w filmach. Jego pierwszym występem była rola niewymienionego w napisach gońca hotelowego w filmie Spryciarz Ed. Następnie pojawił się w The Long Ride Home z George’em Hamiltonem i Glennem Fordem w rolach głównych.

Pierwszą mówioną rolę otrzymał w filmie Nie ma to jak we dwoje (1967), chociaż nadal nie był wymieniony w napisach. W końcu zagrał w westernie Czas zabijania, gdzie wymieniony został jako „Harrison J. Ford”, ale „J” nie oznaczało drugiego imienia. Dodano je, by uniknąć pomyłki z aktorem niemych filmów o tym samym imieniu, który zagrał w około 80 filmach w latach 1915–1932 i zmarł w 1957. Ford przyznał później, że nie wiedział o istnieniu tego aktora, dopóki nie zobaczył swojego imienia w alei sław. Wkrótce przestał dodawać literę „J” do imienia i zaczął pracę dla wytwórni Universal Studios, grając niewielkie role w wielu produkcjach telewizyjnych. Nie był jednak zadowolony z oferowanych mu ról, więc zajął się ciesielką (która do dziś stanowi jego hobby), by utrzymać żonę i dwójkę małych synów.

Na początku lat 70. poznał George’a Lucasa, który później obsadził go w swoim filmie Amerykańskie graffiti. Relacje z Lucasem znacząco wpłynęły na jego późniejszą karierę, choć na początku lat 70. nadal grywał niewielkie role u takich reżyserów jak Antonioni czy Coppola.

Przełomowe filmyEdytuj

Nim nastąpił przełom w jego karierze nadal zajmował się stolarstwem, by utrzymać rodzinę. W 1975 r. George Lucas przekonał go do zagrania w Gwiezdnych wojnach i obsadził w jednej z głównych ról. Film odniósł na całym świecie ogromny sukces, stając się jednym z najbardziej kasowych filmów wszech czasów, a rola Hana Solo uczyniła z Forda supergwiazdę. Z powodzeniem wystąpił też w dalszych częściach futurystycznej epopei: Imperium kontratakuje (1980) i Powrót Jedi (1983). Chciał także, żeby Lucas w ostatniej części uśmiercił jego bohatera, lecz ten odmówił[5].

Jego status czołowego aktora umocnił się, kiedy w 1981 r. zagrał Indianę Jonesa w filmie Poszukiwacze zaginionej arki. Obraz był wspólną produkcją Stevena Spielberga i George’a Lucasa. Chociaż Spielberg od początku był zainteresowany obsadzeniem w tytułowej roli Forda, to Lucas miał wątpliwości. Ustąpił dopiero, gdy Tom Selleck odrzucił ich propozycję. Film odniósł wielki sukces, a rola Forda przeszła do historii kina. W związku z tym, trzy lata później powstał prequel Indiana Jones i Świątynia Zagłady, a w 1989 r. sequel Indiana Jones i ostatnia krucjata. Seria filmów o niezwykłym archeologu stała się fenomenem i zyskała miano kultowych. W 1992 r. Ford powrócił do roli Indiany Jonesa grając mały epizod w serialu Kroniki młodego Indiany Jonesa i czwartym filmie Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki z 2008 roku.

Inne roleEdytuj

Między występami w kolejnych częściach Gwiezdnych wojen i Indiany Jonesa pojawił się w wielu innych filmach, takich jak: Komandosi z Nawarony (1978), Czas Apokalipsy (1979), Frisco Kid czy Hanover Street (oba z 1979). W 1982 roku Ford zagrał w kultowym dziś filmie Ridleya Scotta Łowca androidów. Później pojawił się w kilku dramatach sensacyjnych, m.in. Wybrzeże Moskitów (1986) i Frantic Romana Polańskiego. Znacząca zwłaszcza była rola w Świadku Petera Weira, za którą aktor otrzymał nominację do Oscara.

W dorobku artystycznym Forda znajdują się zarówno ambitne kreacje dramatyczne, jak też role amantów i twardych, silnych facetów. Lata dziewięćdziesiąte oznaczały dla niego głównie występy w thrillerach i filmach akcji, jak na przykład Ścigany, czy Czas patriotów.

Po 2000 rokuEdytuj

Jego gwiazda nieco przygasła w ostatnich latach, na skutek występów w krytycznie przyjętych i komercyjnie nieudanych filmach. Wyjątek stanowił obraz Roberta Zemeckisa Co kryje prawda, który zarobił w USA 155 milionów dolarów, a na świecie 300 milionów.

W 2004 r. aktor odrzucił propozycję zagrania głównej roli w thrillerze Syriana. Przypadła ona George’owi Clooneyowi, który otrzymał za nią Oscara i Złoty Glob. Odrzucił też rolę w filmie Traffic, którą później przyjął Michael Douglas.

W 2008 r. ponownie wcielił się w rolę Indy’ego w przebojowym filmie Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki. Obraz zebrał mieszane recenzje, ale był drugim najlepiej zarabiającym filmem na świecie w 2008 r. Aktor ujawnił później, że chciałby zagrać w kolejnej części o ile jej produkcja nie potrwa kolejnych dwudziestu lat. W tym samym roku wystąpił jeszcze w Crossing Over i był narratorem filmu dokumentalnego o Dalajlamie. W 2015 roku po ponad 30 latach od premiery Powrotu Jedi Harrison Ford powrócił do roli Hana Solo w filmie Gwiezdne wojny: Przebudzenie Mocy.

Życie prywatneEdytuj

 
Harrison Ford i Calista Flockhart, 2009

Trzykrotnie żonaty (pierwsze dwa małżeństwa zakończone rozwodem): 1. z Mary Marquardt (z tego związku synowie Benjamin i Willard), 2. z Melissą Mathison (z tego związku syn Malcolm i córka Georgia) 3. z amerykańską aktorką Calistą Flockhart – wzięli ślub po 8 latach znajomości w 2010 r., wychowują jej adoptowanego syna[6].

Nagrody i nominacjeEdytuj

BAFTA

  • 1985: nominacja dla najlepszego aktora (Świadek)

Oscar

  • 1986: nominacja dla najlepszego aktora (Świadek)
 
Gwiazda Forda w Alei Sław

People’s Choice Award

  • 1998: nagroda (Sześć dni, siedem nocy)
  • 1999: nagroda (Zagubione serca)
  • 2000: nominacja (Co kryje prawda)
  • 2008: nominacja (Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki)

Saturn

  • 1977: nominacja dla najlepszego aktora (Gwiezdne wojny: część IV – Nowa nadzieja)
  • 1981: nagroda dla najlepszego aktora (Poszukiwacze zaginionej arki)
  • 1984: nominacja dla najlepszego aktora (Indiana Jones i Świątynia Zagłady)
  • 1989: nominacja dla najlepszego aktora (Indiana Jones i ostatnia krucjata)
  • 2008: nominacja dla najlepszego aktora (Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki)

Złoty Glob

  • 1985: nominacja dla najlepszego aktora (Świadek)
  • 1986: nominacja dla najlepszego aktora (Wybrzeże Moskitów)
  • 1993: nominacja dla najlepszego aktora (Ścigany)
  • 1995: nominacja dla najlepszego aktora (Sabrina)
  • 2002: nagroda honorowa za całokształt twórczości

Przez wszystkie lata swojej kariery otrzymał jeszcze wiele innych nagród, nominacji i wyróżnień. W 2000 roku nagrodzony został przez American Film Institute za całokształt twórczości. 2 czerwca 2003 r. otrzymał własną gwiazdę na Hollywoodzkiej Alei Sław, a w 2006 r. za pracę na rzecz ochrony przyrody przyznano mu nagrodę Jules Verne Spirit of Nature Award. Ponadto był laureatem pierwszej edycji nagród Hero Award za kultowe role Hana Solo i Indiany Jonesa.

FilmografiaEdytuj

FilmyEdytuj

SerialeEdytuj

UpamiętnienieEdytuj

W uznaniu dla zasług Harrisona Forda na rzecz ochrony środowiska utworzono nazwy dla nowo odkrytych gatunków mrówek (Pheidole harrisonfordi) i pająków (Calponia harrisonfordi)[7].

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Box Office Mojo - People Index, boxofficemojo.com [dostęp 2017-11-23] (ang.).
  2. ↑ Harrison Ford Biography (1942-), filmreference.com [dostęp 2017-11-23].
  3. ↑ Celebrity Jews | j. the Jewish news weekly of Northern California
  4. ↑ Za drzwiami Actor’s studio. Harrison Ford. Seria 6, odcinek 613
  5. ↑ Harrison Ford Wanted Han Solo to Die – Starpulse.com
  6. ↑ Alka: Calista Flockhart i Harrison Ford wzięli ślub (pol.). onet.pl, 2010-06-17. [dostęp 2014-08-13].
  7. ↑ Indiana Jones kończy 70 lat rp.pl

BibliografiaEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Harrison_Ford&oldid=58815962”