Jan Železný (sportowiec)
Jan Železný (ur. 16 czerwca 1966 w Mladej Boleslavi) – czeski lekkoatleta specjalizujący się w rzucie oszczepem, który w pierwszych latach kariery startował w barwach Czechosłowacji.
Jan Železný (2015) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Data i miejsce urodzenia |
16 czerwca 1966 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Wzrost |
185 cm[1] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Informacje klubowe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Klub |
AŠK Dukla Banská Bystrica | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dorobek medalowy | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Odznaczenia | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Trzykrotny złoty medalista igrzysk olimpijskich (Barcelona 1992, Atlanta 1996 oraz Sydney 2000) oraz jednokrotny srebrny (Seul 1988)[2]. Mistrz świata z 1993, 1995 i 2001 oraz brązowy medalista z 1987 i 1999 roku – osiągnięcia te czynią go najbardziej utytułowanym w swojej konkurencji w historii światowego czempionatu[3]. Zdobył dwa brązowe (w 1994 i 2006) medale mistrzostw Europy[4][5]. Zwyciężał w pucharze świata[6] oraz finale Grand Prix IAAF[7]. Železný pięć razy poprawiał rekord świata[8] – jest aktualnym rekordzistą globu w rzucie oszczepem – wynik 98,48 (25 maja 1996, Jena) jest więc także rekordem Europy[9] oraz najlepszym wynikiem w historii czeskiej lekkoatletyki[10]. W swojej karierze Czech ustanawiał także rekord swojego kraju w kategorii młodzieżowców. Jest pierwszym w historii oszczepnikiem, który wywalczył trzy razy z rzędu mistrzostwo olimpijskie oraz jednym, który posiada aż cztery medale igrzysk[2][11][12][13]. Jako pierwszy w historii rzucił oszczepem nowego typu ponad 94 metry[14]. 52 razy w karierze rzucił oszczepem nowego typu ponad 90 metrów – to więcej niż wszyscy pozostali oszczepnicy w sumie[15], a w 246 startach od 1986 roku 210 razy posłał oszczep na odległość ponad 80 metrów[16]. W latach 1991–2001 wygrał 106 ze 135 konkursów, w których startował[15]. Powszechnie uważany jest za największego zawodnika w historii rzutu oszczepem[1][17].
Syn Jaroslava i Jany – oboje rodzice byli w młodości czynnymi lekkoatletami i uprawiali rzut oszczepem[17] (jego matka była rekordzistką Czechosłowacji juniorek[18]). Zdobył dwa złote medale mistrzostw Czechosłowacji[19] oraz dwukrotnie był mistrzem Czech[20]. W 2001 został odznaczony Medalem za Zasługi III Stopnia[21]. Jest członkiem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego[22][23].
Kariera sportowa
edytujPoczątki
edytujW szkole podstawowej osiągał bardzo dobre wyniki w rzucie piłeczką palantową (ok. 78 metrów), a jego głównym rywalem był późniejszy hokeista NHL Michal Pivoňka[18]. Pierwszym sportem, który zaczął uprawiać była piłka ręczna[17]. W okresie nauki zajmował się także hokejem na lodzie oraz tenisem ziemnym[18].
Kariera juniorska
edytujW rzucie oszczepem zaczął startować w 1982 roku, a jego trenerem był ojciec[24] – 14 września tego roku w Kladnie uzyskał wynik 57,49[24]. W kolejnym sezonie w Bańskiej Bystrzycy uzyskał wynik 74,34[24], a następnie – mając 17 lat – zajął szóstą lokatę w rozegranych w Austrii mistrzostwach Europy juniorów[25]. Rok 1984 rozpoczął od zajęcia, z wynikiem 73,06, pierwszego miejsca na zawodach we Wrocławiu[24]. 28 sierpnia w Pradze uzyskał najlepszy rezultat sezonu – 77,72[24]. W pierwszym starcie w sezonie 1985 uzyskał wynik 84,68 jednak na rozegranym w końcu sierpnia tego roku w Chociebużu juniorskim czempionacie Starego Kontynentu uplasował się tuż za podium na czwartym miejscu z rezultatem 75,10[26].
1986–1988
edytujRok 1986 był pierwszym w seniorskiej karierze zawodnika – w Bratysławie zdobył pierwsze mistrzostwo Czechosłowacji[19][24], natomiast w swoim debiucie na seniorskich mistrzostwach Europy, w Stuttgarcie, odpadł w eliminacjach[27].
Na początek sezonu 1987 Železný 31 maja w Nitrze wynikiem 87,66 pierwszy raz w karierze ustanowił rekord świata[8], a następnie zajął trzecie miejsce w finale pucharu Europy[28]. Na rozgrywane na Stadio Olimpico mistrzostwa świata jechał w roli faworyta – w eliminacjach osiągnął rezultat 79,20 i zajmując piąte miejsce awansował do finału[29]. Finał zawodów odbył się 30 sierpnia, a Czech z wynikiem 82,20 zajął w nim trzecie miejsce zdobywając swój pierwszy medal na dużej imprezie międzynarodowej – mistrzem globu został wówczas Fin Seppo Räty, a wicemistrzem Wiktor Jewsiukow ze Związku Radzieckiego[3][30].
Sezon 1988 rozpoczął od dwóch startów w Nowej Zelandii – 20 lutego wygrał w Hamilton z wynikiem 82,20, a tydzień później w Auckland z rezultatem 83,38[24]. W całym roku wystartował dziesięciokrotnie przegrywając tylko dwa razy – 30 czerwca w Helsinkach był szósty, a 25 września zajął w Seulu drugą lokatę na igrzyskach olimpijskich[2][24].
Letnie Igrzyska Olimpijskie 1988
edytujW eliminacjach, które odbył się 24 września Czech osiągnął najlepszy wynik spośród wszystkich biorących udział w zawodach – 85,90[31]. Finał zmagań podczas igrzysk zaplanowano na 25 września. Początkowo w konkursie prowadził Tapio Korjus, a Železný po niemierzonej pierwszej próbie po drugim rzucie awansował na trzecie miejsce[32]. W trzecie serii na prowadzenie, dzięki rzutowi na odległość 83,26 wyszedł Seppo Räty – pierwszą lokatę w czwartej kolejce rzutów odebrał mu Czech osiągając 83,46[32]. Sytuacja ta utrzymała się przez piątą kolejkę, a dopiero w ostatniej – szóstej – serii złoty medal zapewnił sobie Korjus wynikiem 84,28[32]. Železný poprawił się jeszcze w ostatniej próbie jednak wynik 84,12 dał mu tylko srebrny medal[2]. Brąz zdobył Seppo Räty[2].
1989–1992
edytujRok 1989 rozpoczął od startów w maju w Japonii[24]. W swoim czwartym występie, 14 czerwca w Bratysławie, rzucił 84,74 – swój najlepszy wynik w sezonie[24]. Największym sukcesem Czecha w 1989 roku było zajęcie w Gateshead drugiej lokaty w finale pucharu Europy[28].
13 czerwca 1990 roku w Oslo rzucił 86,02, a 22 lipca w Pradze zdobył drugi w karierze tytuł mistrza Czechosłowacji[19][24]. Był faworytem rozgrywanych w końcu sierpnia mistrzostw Europy jednak podczas tej imprezy uzyskał w eliminacjach wynik 77,64 i nie wywalczył awansu do finału[33].
W sezonie 1991 Železný prezentował bardzo równą formę – 4 czerwca w Bratysławie rzucił 90,40, a 10 lipca w Lozannie na mityngu Athletissima poprawił swój najlepszy wynik osiągając odległość 90,72[24]. Dziesięć dni później stracił miano rekordzisty świata gdy w Londynie Steve Backley rzucił 90,98[8]. Wygrał zawody finałowe pucharu Europy[28]. Czech w ostatnim starcie przed mistrzostwami globu uzyskał w Zurychu wynik 88,78[24] jednak podczas samego czempionatu w Tokio z wynikiem 76,26 zajął odległą 18. lokatę w eliminacjach i nie awansował do finału[34]. Po niepowodzeniu w Japonii Železný zakończył sezon startami w Sheffield (z wynikiem 89,58) oraz Barcelonie (z wynikiem 87,76)[24].
Sezon olimpijski rozpoczął od zwycięstwa – z wynikiem 79,78 – na zawodach w Pradze 20 czerwca 1992, a cztery dni później w Ostrawa uzyskał wynik 90,02[24]. W całym 1992 przegrał tylko jeden raz – 14 sierpnia w Sheffield był drugi z wynikiem 85,92[24]. Na koniec sezonu zwyciężył we wrześniu w pucharze świata, który rozegrano w Hawanie[6].
Letnie Igrzyska Olimpijskie 1992
edytujKonkurs oszczepników na igrzyskach w Barcelonie odbył się 8 sierpnia[35]. Czech w rundzie eliminacyjnej z wynikiem 83,96 zajął pierwsze miejsce i wywalczył awans do finału[35]. W finale już w pierwszym rzucie uzyskał swój najlepszy rezultat – 89,66 – poprawiając jednocześnie rekord olimpijski[36]. W kolejnych seriach Czech nie poprawił już swojego wyniku i zdobył pierwsze w karierze złoto[12]. Srebro z wynikiem 86,60 przypadło Finowi Seppo Räty, a brąz zawodnikowi Wielkiej Brytanii Steve’owi Backleyowi[2].
1993–1996
edytujW pierwszym starcie w sezonie – 6 kwietnia 1993 w południowoafrykańskim Polokwane – trzeci raz w karierze poprawił rekord świata uzyskując wynik 95,54 (poprzednim rekordzistą był Steve Backley, który w 1992 rzucił 91,46)[8][24]. Wygrał konkurs oszczepników podczas zawodów superligi pucharu Europy[28]. Na mistrzostwach świata w Stuttgarcie w eliminacjach rzucił 83,22 i z pierwszego miejsca awansował do finału[37]. Finał czempionatu odbył się w poniedziałek 16 sierpnia – Železný wynikiem 85,98 ustanowił nowy rekord mistrzostw oraz pokonując Kimmo Kinnunena z Finlandii i Brytyjczyka Micka Hilla zdobył pierwszy w karierze tytuł mistrza świata[3][38]. Po sukcesie w Niemczech na zawodach w Sheffield, 29 sierpnia, poprawił drugi raz w sezonie rekord świata rzucając 95,66[8]. Był to pierwszy lekkoatletyczny rekord świata ustanowiony w tej miejscowości[39].
Główną imprezą 1994 roku był rozgrywane w Helsinkach mistrzostw Europy[4]. Sezon Czech zaczął wcześnie startując 29 stycznia w Auckland – wygrał z wynikiem 80,70[24]. Ponownie w tym nowozelandzkim mieście wystąpił 29 marca osiągając rezultat 85,42[24]. Granicę 90 metrów pierwszy raz w 1994 roku przekroczył 4 czerwca 1994 na memoriale Kusocińskiego[40] rzucając w Lublinie 91,50 – później w 1994 jeszcze dwa razy osiągał lepsze wyniki – 91,68 w Gateshead oraz 91,82 w Sheffield[24]. 10 lipca zdobył pierwszy z dwóch złotych medali mistrzostw Czech[20]. Na czempionacie Starego Kontynentu osiągnął w eliminacjach wynik 83,88, a w finale – w drugiej serii rzutów – uzyskał 82,58 i ostatecznie zdobył brązowy medal[4]. Zawody wygrał wówczas Steve Backley, a srebro przypadło Seppo Räty[41].
Pierwsze starty w 1995 roku Železný miał w maju – na początku miesiąca zwyciężył z wynikiem 81,26 w Santiago, a 14 maja wynikiem 88,20 zapewnił sobie wygraną na zawodach w São Paulo[24]. Kolejne starty m.in. w Bratysławie, Ostrawie i Warszawie przynosiły mu zwycięstwa[24]. Najważniejszymi zawodami roku były rozegrane w Göteborgu mistrzostwa świata[3]. Eliminacje podczas czempionatu odbyły 11 sierpnia, a Czech w drugiej próbie osiągnął rezultat 90,12 i wygrał rundę kwalifikacyjną[42]. Finał zawodów miał miejsce na stadionie Ullevi w niedzielę 13 sierpnia[43]. Po pierwszej serii zawodów prowadził Niemiec Raymond Hecht, a Železný był czwarty[42]. Na prowadzenie reprezentant Czech wyszedł w przedostatniej kolejce dzięki rzutowi na odległość 88,92, który to rezultat poprawił jeszcze w ostatniej próbie rzucając 89,06[42]. W ostatecznej klasyfikacji zawodów czeski oszczepnik – zdobywając drugi z rzędu medal światowego czempionatu[3] – pokonał drugiego Backleya oraz trzeciego Borisa Henry’ego z Niemiec[43].
Pierwszy start w sezonie olimpijskim 1996 Czech wygrał rzucając 4 kwietnia w Polokwane 90,24[24]. Cztery dni później zwyciężył w zawodach w Pretorii z wynikiem 91,50[24]. 25 maja na stadionie w Jenie podczas mityngu EAA rzutem na odległość 98,48 ustanowił nadal aktualny rekord świata (seria: 87,76–92,88–98,48–91,44–x–87,88[44]) w rzucie oszczepem mężczyzn[8][17][45]. W kolejnym starcie na zawodach Zlatá Tretra w Ostrawie uzyskał wynik 94,64[24]. We wrześniu zdobył drugi i zarazem ostatni w karierze tytuł mistrza Czech[20], a sezon ukończył w Tokio wygrywając 16 września zawody z wynikiem 89,32[24].
Letnie Igrzyska Olimpijskie 1996
edytujEliminacje rzutu oszczepem na igrzyskach w Atlancie odbył się 2 sierpnia[46]. Uzyskując wynik 86,52 Železný zajął w kwalifikacjach ostatecznie drugą lokatę przegrywając jedynie z Grekiem Konstadinosem Gatsiudisem[46]. Finał olimpijskich zmagań oszczepników odbył się 3 sierpnia[47]. Po pierwszej kolejce rzutów na czele był Brytyjczyk Steve Backley, który rzucił 87,44, a Czech plasował się wówczas na ostatniej pozycji ponieważ oddał niemierzoną próbę[47]. W drugiej kolejce Železný wysunął się na czoło dzięki swojej najlepszej próbie 88,16[24][47]. Ostatecznie zawody zakończyły się zwycięstwem czeskiego miotacza, który zdobył drugie z rzędzu mistrzostwo olimpijskie[2] – wcześniej sztuka ta udała się tylko Szwedowi Ericowi Lemmingowi, który wygrywał w 1908 i 1912 roku[2]. W Atlancie srebro zdobył Backley (z wynikiem 87,44), a brąz wywalczył Seppo Räty, który w ostatniej próbie posłał oszczep na odległość 86,98[47].
1997–2000
edytujW 1997 sezon Czech zaczął od wygrania 26 marca zawodów w Stellenbosch, podczas których uzyskał rezultat 94,02[24]. Granicę 90 metrów pokonał jeszcze dwa razy wygrywając mityngi Kapsztadzie 8 kwietnia (91,24) oraz w Ostrawie 28 maja (92,42). Najważniejszymi zawodami w roku były odbywające się na początku sierpnia w Atenach mistrzostwa świata[3]. Eliminacje rozegrane 3 sierpnia Czech z wynikiem 83,66 zakończył na pierwszym miejscu[48]. Finał zawodów odbył się 5 sierpnia – po dwóch pierwszych niemierzonych próbach w trzecie kolejce uzyskał wynik 82,04 i zajął ostatecznie dziewiątą lokatę[49]. Złoto podczas czempionatu przypadło wówczas niespodziewanie zawodnikowi z RPA Mariusowi Corbettowi (wygrał z wynikiem 88,40), srebro zdobył Steve Backley, a brąz reprezentant gospodarzy Konstandinos Gatsiudis[3][49][50]. Mimo niepowodzenia na światowym czempionacie Železný zdołał jeszcze na koniec sezonu wygrać w japońskiej Fukuoce zawody finałowe cyklu Grand Prix IAAF uzyskując rezultat 89,58[7].
W kwietniu 1998 doznał na treningu urazu prawego ramienia i poddał się operacji[51]. Z powodu kontuzji nie startował przez cały sezon[24][52] i nie mógł wystąpić w mistrzostwach Starego Kontynetntu, które wygrał trzeci raz z rzędu Steve Backley[4][53].
Do sportu wrócił w 1999 wygrywając 8 maja zawody w Osace z wynikiem 87,57[24]. W kolejnych startach Czech prezentował stabilną formę, a najlepszy rezultat w sezonie osiągnął na zawodach w Paryżu – 21 lipca posłał oszczep na odległość 89,06[24]. W ostatnich dniach sierpnia w hiszpańskiej Sewilli odbywały się mistrzostwa świata[54]. Eliminacje rozegrano 27 sierpnia, a Železný osiągnął w nich trzecią odległość – 84,31[55]. Finałowy konkurs podczas czempionatu rozegrano 29 sierpnia[56]. Po pierwszej kolejce prowadził Konstandinos Gatsiudis, a Czech zajmował czwartą lokatę[55]. W drugiej próbie miotacz rzucił 87,67 i wysunął się na drugie miejsce – wszystkie kolejne próby przekroczył, a w piątej został dodatkowo pokonany przez Aki Parviainena i ostatecznie zajął trzecie miejsce zdobywając brązowy medal[3][55][56]. Mistrzem świata został w Sewilli Parviainen z wynikiem 89,52, a srebro przypadło Gatsioudisowi, który rzucił 89,18[3]. Po czempionacie, na zakończenie sezonu Czech uplasował się jeszcze na drugiej lokacie w finale Grand Prix[7].
Wynikiem 90,59 uzyskanym 24 marca 2000 na zawodach w Pretorii rozpoczął sezon olimpijski[24]. W kolejnym starcie, 5 czerwca w Pradze osiągnął 90,56 – wynik ten w 2000 roku powtórzył jeszcze 28 lipca na Bislett Games w Oslo[24].
Letnie Igrzyska Olimpijskie 2000
edytujRywalizację oszczepników na igrzyskach olimpijskich w Sydney otworzyły eliminacje, które odbyły się 22 września[57]. Czech w swojej pierwszej eliminacyjnej próbie uzyskał wynik 89,39 i zajął pierwszą lokatę w kwalifikacjach[57]. Finał rozegrano 23 września[58]. W pierwszej kolejce rzutów Železný wyszedł na prowadzenie dzięki wynikowi 89,41 – w drugiej serii lepszy wynik osiągnął jednak Steve Backley, który rzucił 89,85 i poprawił rekord olimpijski[58]. Czech w swojej trzecie próbie oddał jednak lepszy rzut niż Backley i wynikiem 90,17 zapewnił sobie historyczny trzeci złoty medal igrzysk olimpijskich[2][12] oraz ustanowił rekord olimpijski[2]. Ostatecznie srebro zdobył Backley, a brąz przypadł w udziale zawodnikowi rosyjskiemu Siergiejowi Makarowowi[58].
2001–2004
edytujNajlepszy rezultat w pierwszej części sezonu 2001 osiągnął na zawodach Żywiec Cup w Poznaniu, podczas których wygrał z wynikiem 91,23[24]. Barierę 90 metrów przekroczył później jeszcze dwukrotnie na mistrzostwach świata w Edmonton[24]. Zawody w Kanadzie odbyły się w połowie sierpnia – eliminacje rzutu oszczepem rozegrano 10 sierpnia[59]. Czech w pierwszym swoim rzucie w kwalifikacjach osiągnął odległość 90,76 i ustanawiając nowy rekord mistrzostw awansował do finału[60], który przeprowadzono 12 sierpnia[61]. Po pierwszej serii rzutów na prowadzeniu był broniący złota z 1999 roku Aki Parviainen, który osiągnął wynik 91,31[60]. Železný w swojej pierwszej próbie uzyskał 81,76, a w drugiej wynikiem 92,80 zapewnił sobie trzeci w karierze tytuł mistrza świata oraz ustanowił rekord czempionatu[3][60][61]. Srebro w Edmonton zdobył Parviainen, a brąz wywalczył Konstandinos Gatsiudis[3]. Uzyskany przez Czecha na mistrzostwach wynik jest rekordem świata weteranów kategorii powyżej 35 roku życia[62]. Po sukcesie w Kanadzie Czech wystartował w mityngach w Europie[24], a następnie pojechał startować do Australii. 6 września z wynikiem 87,52 zwyciężył w Brisbane w igrzyskach dobrej woli[63], a trzy dni później na stadionie w Melbourne rzucając 88,98 zajął pierwsze miejsce w finałowych zawodach cyklu Grand Prix[7].
Rok 2002 zaczął od wygrania z wynikiem 86,66 zawodów w Ostrawie[24]. 30 czerwca uzyskał swój najlepszy wynik w sezonie rzucając w Sheffield 87,77[24]. Na mistrzostwach Europy w Monachium w eliminacjach uzyskał w trzeciej próbie wynik 82,44 i awansował do finału[64]. Oszczepnicy o medale rywalizowali 9 sierpnia – Czech oddał trzy niemierzone rzuty i ostatecznie nie został sklasyfikowany[64], a czempionem Starego Kontynentu został, czwarty raz w karierze, Steve Backley[4]. Po nieudanych mistrzostwach Železný nie wystartował już w żadnych zawodach do końca sezonu[24].
24 maja 2003 roku na tradycyjnym mityngu rzutowym Erdgas Werfertage w Halle w Niemczech rozpoczął sezon wygrywając zawody z wynikiem 87,92[24][65]. Później zwyciężył między innymi w Ostrawie[24], a także na mityngu cyklu Golden League w Paryżu[66]. W połowie sierpnia wygrał jeszcze zawody w Zurychu[67], a następny start miał w końcu miesiąca na mistrzostwach świata. Eliminacje, podczas czempionatu, odbyły się w piątek 29 sierpnia[68]. Ustalone na poziomie 81 metrów minimum kwalifikacyjne Czech osiągnął rzucając w pierwszej próbie na odległość 82,88 – ostatecznie do finału awansował z drugim wynikiem (lepszy miał Boris Henry – 83,43)[68]. Oszczepnicy o medale na Stade de France rywalizowali w niedzielę 31 sierpnia[68]. Od pierwszej kolejki, po rzucie na odległość 85,44 prowadził Rosjanin Siergiej Makarow[68]. Železný swój najlepszy rzut oddał w trzeciej kolejce gdy posłał oszczep na odległość 84,09[68] – wynik ten pozwolił czeskiemu lekkoatlecie na zajęcie ostatecznie czwartego miejsca w konkursie[69]. Pierwsza trójka zawodów pozostawała niezmienna od pierwszej kolejki – złoto zdobył Makarow, srebro wywalczył Estończyk Andrus Värnik z rezultatem 85,17, a brąz przypadł reprezentantowi Niemiec Borisowi Henriemu, który rzucł 84,74[3][68][69]. W ostatnim starcie sezonu Czech był drugi w światowym finale lekkoatletycznym[70].
Sezon olimpijski 2004 Czech zaczął od startu w Dosze, gdzie podczas Qatar Athletic Super Grand Prix zajął czwarte miejsce z wynikiem 77,46[71]. 8 czerwca w Ostrawie uzyskał swój najlepszy rezultat w sezonie rzucająć na odległość 86,12[24]. W ostatnim starcie w 2004 był trzeci w finale IAAF w Monako[70].
Letnie Igrzyska Olimpijskie 2004
edytujEliminacyjny konkurs rzutu oszczepem na igrzyskach olimpijskich w Atenach rozegrano 26 sierpnia[72]. W swoim pierwszym rzucie Czech osiągnął odległość 81,18 (minimum kwalifikacyjne wynosiło 81 metrów) i z dziewiątym rezultatem awansował do finału[72]. Kwalifikacje wygrał Breaux Greer z USA, który opuścił stadion kulejąc[72][73]. Finałowe zmagania oszczepników odbyły się 28 sierpnia[74]. Po pierwszej serii rzutów Železný zajmował z wynikiem 76,77 dziewiątą lokatę[75]. W drugiej kolejce Czech poprawił swój wynik rzucając 79,98 jednak i tak spadł na dziesiątą lokatę[75], a w trzeciej próbie uzyskał rezultat 80,59, który pozwolił mu zająć dziewiątą pozycję[12], ale nie dał awansu do wąskiego finału[74][75]. Medale w Atenach zdobyli Andreas Thorkildsen (złoto), Vadims Vasiļevskis (srebro) oraz Siergiej Makarow (brąz)[2][74][75].
2005–2006
edytujPo ateńskich igrzyskach w roku 2005 Železný nie był w najwyższej formie[24]. 17 lipca wygrał zawody w Salonikach osiągając wynik 83,43[76]. Czech startował później w Oslo (piąta lokata) oraz w Zurychu (czwarte miejsce)[24]. 28 sierpnia wygrał mityng w Rieti, a 10 września w Monako zajął czwartą pozycję w światowym finale lekkoatletycznym uzyskując najlepszy wynik w sezonie – 83,98[24][77].
Ostatnim sezonem w karierze czeskiego lekkoatlety był rok 2006[78]. Na początku maja był drugi w Dosze, osiągając jednocześnie najlepszy wynik w sezonie – 86,07[24][79]. Później startował w Ostrawie i Sztokholmie zajmując odpowiednio trzecie i drugie miejsce[24]. Najważniejszymi zawodami w sezonie były rozgrywane w szwedzkim Göteborgu mistrzostwa Europy, przed którymi Czech z wynikiem uzyskanym w Katarze zajmował na listach europejskich piąte miejsce[5][80]. Eliminacje podczas czempionatu odbyły się w poniedziałek 7 sierpnia[80]. Železný awans do finału zapewnił sobie rzutem na odległość 80,60, który oddał w pierwszej serii[80]. W finale, rozegranym 9 sierpnia, Czech już w pierwszej kolejce osiągnął swój najlepszy wynik – 85,92 – i zajmował w konkursie drugie miejsce za Finem Tero Pitkämäkim[80]. Wszystkie pozostałe próby Železný miał przekroczone[17][80], a rzutem w ostatniej kolejce na odległość 88,78 pierwszy w karierze tytuł mistrza Starego Kontynentu zapewnił sobie Andreas Thorkildsen[5]. Ostatecznie Czech zajął trzecie miejsce, zdobył drugi w karierze brąz mistrzostw Europy – w dniu finału miał już 40 lat i 42 dni[1]. Uzyskany przez Železnego wynik w finale europejskiego czempionatu jest aktualnym rekordem świata weteranów w kategorii sportowców powyżej 40 roku życia[81]. Po mistrzostwach zajął siódmą lokatę w zawodach Weltklasse Zürich[82] oraz był szósty w światowym finale lekkoatletycznym[83]. Ostatni raz w karierze wystąpił podczas pokazowych zawodów w swoim rodzinnym mieście – Mladej Boleslavi – 19 września[16][24]. Oszczepnik wygrał wówczas z wynikiem 82,19 osiągając ten rezultat w swoim ostatnim w karierze rzucie (seria: 81,92 – X – 81,99 – 82,19), który oddał o godzinie 17:53 czasu środkowoeuropejskiego[16][84]. Czech planował ostatni start podczas mityngu w Jokohamie, jednak silny ból ścięgna achillesa zmusił go do odwołania tego występu[16].
Nagrody
edytujW 2000 wybrany został Lekkoatletą roku IAAF[85]. W organizowanym od 1993 roku przez European Athletics plebiscycie European Athlete of the Year Trophy zwyciężył w 1996 oraz 2000 roku[86]. Jan Železný był wybierany najlepszym lekkoatletą Czech w 1993, 1994, 1995, 1996, 2000 oraz 2001 roku, a w 1991 został najlepszym lekkoatletą Czechosłowacji[23]. Po sezonie 2012 znalazł się w gronie 51 europejskich trenerów uhonorowanych przez European Athletics nagrodą European Atletics Coaching Awards[87].
Po zakończeniu kariery
edytujOd 1999 związany jest z Międzynarodowym Komitetem Olimpijskim[23]. Od 2010 Železný pełni funkcję dyrektora mityngu Zlatá Tretra w Ostrawie[88]. Jest trenerem oszczepników, a wśród jego podopiecznych znajdują się reprezentanci Czech: mistrzyni olimpijska Barbora Špotáková[89], Petr Frydrych[90] – aktualny młodzieżowy rekordzista Czech i posiadacz trzeciego w historii czeskiej lekkoatletyki wyniku w rzucie oszczepem (88,23)[91] oraz Vítězslav Veselý mistrz Europy z 2012 roku[92]. W 2011 oraz 2012 został wybrany lekkoatletycznym trenerem roku w Czechach[93][94]. W 2011 dołączył do grona trenerów utytułowanego fińskiego oszczepnika Tero Pitkämäkiego[95].
Osiągnięcia
edytuj10 najlepszych rezultatów
edytujWynik | Data | Miejsce |
---|---|---|
98,48 WR | (dts) | 25 maja 1996Jena |
95,66 | (dts) | 29 sierpnia 1993Sheffield |
95,54 | (dts) | 6 kwietnia 1993Polokwane |
94,64 | (dts) | 31 maja 1996Ostrawa |
94,02 | (dts) | 26 marca 1997Stellenbosch |
92,80 | (dts) | 12 sierpnia 2001Edmonton |
92,42 | (dts) | 28 maja 1997Ostrawa |
92,28 | (dts) | 9 września 1995Monako |
92,12 | (dts) | 27 sierpnia 1995Londyn |
92,12 | (dts) | 15 września 1995Tokio |
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Jan Železný [online], olympedia.org [dostęp 2022-10-23] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Olympic Games (Men) [online], gbrathletics [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r IAAF World Championships in Athletics [online], gbrathletics [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c d e f European Championships (Men) [online], gbrathletics [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c d EC Göteborg SWE 7 – 13 August / 19th European Championships, Ullevi Stadium – Javelin Throw Men [online], tilastopaja.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (ang.).
- ↑ a b c IAAF World Cup in Athletics [online], gbrathletics [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k IAAF Grand Prix Final [online], gbrathletics [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c d e f World Record Progress – Javelin Throw Men [online], tilastopaja.org [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ Area Outdoor Records – Men – EUROPE [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ Janusz Waśko, Andrzej Socha: Athletics National Records Evolution 1912 – 2006. Zamość – Sandomierz: 2007.
- ↑ Jan Zelezny Supreme javelin champion [online], olympic.org [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c d The Only Three-Time Javelin Winner [online], beijing2008.cn [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2011-02-26] (ang.).
- ↑ Olympic Games, National Stadium – „Bird’s Nest” Beijing CHN 15 – 24 August 2008 [online], tilastopaja.org [dostęp 2010-10-24] [zarchiwizowane z adresu 2015-11-23] (ang.).
- ↑ Javelin Throw All Time [online], iaaf.org [dostęp 2016-06-15] (ang.).
- ↑ a b Jan Żelezny [online], znanisportowcy.pl [dostęp 2010-10-22] (pol.).
- ↑ a b c d Alfons Juck , Zelezny’s last spear lands at 82.19 metres [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-06-04] (ang.).
- ↑ a b c d e Ian Willoughby , Javelin legend Jan Zelezny, 40, wins medal in dream farewell in Gothenburg [online], radio.cz [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c Karoline Kempf, Nejat Kok, Till Luft, Tamara Paul, Hans-Gunter Sauerbrey: European Athletics Yearbook 96-97. Darmstadt: European Athletics Association, 1997, s. 35–37.
- ↑ a b c Czechosovakian Championships [online], gbratletics [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c Czech Championships [online], gbrathletics [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ Odznaczeni Medalem za Zasługi (od 1994) [online], Pražský hrad (www.hrad.cz) [dostęp 2010-08-03] (cz.).
- ↑ David Miller: Historia igrzysk olimpijskich i MKOl Od Aten do Pekinu 1894 – 2008. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”, 2008, s. 497. ISBN 978-83-7510-279-6.
- ↑ a b c Mr Jan Zelezny [online], olympic.org [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av Asko Koski , Jan Zelezny, CZE 16.6.1966 [online], kolumbus.fi [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b European Junior Championships 1983. wjah.co.uk. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-31)]. (ang.).
- ↑ a b European Junior Championships 1985. wjah.co.uk. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-31)]. (ang.).
- ↑ a b XIV European Athletics Championships in STUTTGART GER 1986 – Javelin Men [online], koti.welho.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2008-09-19] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h European Cup A Final and Super League (Men) [online], gbrathletics [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ 1987 IAAF World Championships in Athletics – Results – JAVELIN THROW – Men – Qualification [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-18] (ang.).
- ↑ a b 1987 IAAF World Championships in Athletics – Results – JAVELIN THROW – Men – Final [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2010-02-25] (ang.).
- ↑ Athletics at the 1988 Seoul Summer Games: Men’s Javelin Throw Qualifying Round [online], sports-reference.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-09-18] (ang.).
- ↑ a b c Athletics at the 1988 Seoul Summer Games: Men’s Javelin Throw Final Round [online], sports-reference.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-09-16] (ang.).
- ↑ a b XV European Athletics Championships in SPLIT YUG 1990 – Javelin Men [online], koti.welho.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2008-09-19] (ang.).
- ↑ a b 1991 IAAF World Championships in Athletics – Results – JAVELIN THROW – Men – Qualification [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-08-28] (ang.).
- ↑ a b Athletics at the 1992 Barcelona Summer Games: Men’s Javelin Throw Qualifying Round [online], sports-reference.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-09-18] (ang.).
- ↑ Athletics at the 1992 Barcelona Summer Games: Men’s Javelin Throw Final Round [online], sports-reference.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-09-16] (ang.).
- ↑ 1993 IAAF World Championships in Athletics – Results – JAVELIN THROW – Men – Qualification [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b 1993 IAAF World Championships in Athletics – Results – JAVELIN THROW – Men – Final [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-28] (ang.).
- ↑ World Records Set in Britain [online], gbrathletics [dostęp 2010-10-24] (ang.).
- ↑ Andrzej Szaniawski i Izydor Wiejak , Z dziejów lubelskiej lekkoatletyki (19) [online], lublin.gazeta.pl [dostęp 2010-10-23] (pol.).
- ↑ XVI European Athletics Championships in HELSINKI FIN 1994 – Javelin Men [online], koti.welho.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2008-09-19] (ang.).
- ↑ a b c Todor Krastev , Men Javelin World Championship 1995 Goteborg (SWE) [online], todor66.com [dostęp 2010-08-23] (ang.).
- ↑ a b c 1995 IAAF World Championships in Athletics – Results – JAVELIN THROW – Men – Final [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2010-08-08] (ang.).
- ↑ Roberto Quercetani, Giuseppe Mappa: Men’s All TIme World List. Monako: IAAF, 1998.
- ↑ Present-day celebrites – Jan Železný [online], czech.cz [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b Athletics at the 1996 Atlanta Summer Games: Men’s Javelin Throw Qualifying Round [online], sports-reference.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-09-16] (ang.).
- ↑ a b c d Athletics at the 1996 Atlanta Summer Games: Men’s Javelin Throw Final Round [online], sports-reference.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-09-16] (ang.).
- ↑ Official Results – JAVELIN THROW – Men – Qualification [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-06-03] (ang.).
- ↑ a b Todor Krastev , Men Javelin World Championship 1997 Athens (GRE) [online], todor66.com [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b 1997 IAAF World Championships in Athletics – Official Results – JAVELIN THROW – Men – Final [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-05-27] (ang.).
- ↑ Lekkoatletyka w 1998. Sportpress, 1999, s. 8. ISBN 83-910012-1-0.
- ↑ Jan Zelezny – all-time great [online], sportinglife.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2001-06-17] (ang.).
- ↑ Matti Rasilainen , XVII European Athletics Championships in BUDAPEST HUN 1998 – Javelin Men [online], koti.welho.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2008-09-19] (ang.).
- ↑ 7th IAAF World Championships in Athletics [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-01-15] (ang.).
- ↑ a b c Todor Krastev , Men Javelin World Championship 1999 Sevilla (ESP) [online], todor66.com [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c 1999 IAAF World Championships in Athletics – Official Results – JAVELIN THROW – Men – Final [online] [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-03-10] (ang.).
- ↑ a b Athletics at the 2000 Sydney Summer Games: Men’s Javelin Throw Qualifying Round [online], sports-reference.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-09-16] (ang.).
- ↑ a b c Athletics at the 2000 Sydney Summer Games: Men’s Javelin Throw Final Round [online], sports-reference.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-09-16] (ang.).
- ↑ 2001 IAAF World Championships in Athletics – Official Results – JAVELIN THROW – Men – Qualification [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-08-01] (ang.).
- ↑ a b c Todor Krastev , Men Javelin World Championship 2001 Edmonton (CAN) [online], todor66.com [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c 2001 IAAF World Championships in Athletics – Official Results – JAVELIN THROW – Men – Final [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-08-28] (ang.).
- ↑ Mirosław Łuniewski, Weterani lepsi od Polaków [online], Oficjalny portal Polskiego Związku Lekkiej Atletyki [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-09] (pol.).
- ↑ a b Goodwill Games [online], gbrathletics [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c Matti Rasilainen , XVIII European Athletics Championships in MÜNCHEN GER 2002 – Javelin Men [online], koti.welho.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2008-09-19] (ang.).
- ↑ Hallesche Leichtathletik-Freunde Hallesche Werfertage 2003 am 24./25.05.2003 in Halle – Sportzentrum Brandberge [online], hallesche-werertage.de [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (niem.).
- ↑ Gaz de France Paris Saint-Denis (Paris Saint-Denis, 04 Jul 2003) – Javelin Men [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ Weltklasse Zürich (Zürich, 15 Aug 2003) – Javelin Men [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c d e f Todor Krastev , Men Javelin World Championship 2003 Paris (FRA) [online], todor66.com [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c 2003 IAAF World Championships in Athletics – Javelin Throw – M Final [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-07-29] (ang.).
- ↑ a b c d IAAF World Athletics Final [online], gbrathletics [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ Qatar Athletic Super Grand Prix (Doha, 14 May 2004) – Javelin Men [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c Athletics at the 2004 Athina Summer Games: Men’s Javelin Throw Qualifying Round [online], sports-reference.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-09-01] (ang.).
- ↑ 2004 Summer Olympic – Men’s Javelin Throw – Qualification Round [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c Olympic Games 2004 – Javelin Throw – M Final [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2008-08-07] (ang.).
- ↑ a b c d Athletics at the 2004 Athina Summer Games: Men’s Javelin Throw Final Round [online], sports-reference.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2009-09-16] (ang.).
- ↑ Thessaloníki 2005 – Javelin Men [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b 2005 World Athletics Final – Javelin Throw – M Final [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ Zelezny officially announces that he will retire at end of 2006 [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2006-04-26] (ang.).
- ↑ Qatar IAAF Super Tour 2006 – Javelin Men [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b c d e f Matti Rasilainen , XIX European Athletics Championships in GÖTEBORG SWE 2006 – Javelin Men [online], koti.welho.com [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-26] (ang.).
- ↑ Records Outdoor Men [online], world-masters-athletics.org [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ Weltklasse Zürich (Zürich, 18 Aug 2006) – Javelin Men [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ a b 2006 World Athletics Final – Javelin Throw – M Final [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] (ang.).
- ↑ Mladá Boleslav CZE 19 September 2006 [online], tilastopaja.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-08] (ang.).
- ↑ The International Athletic Foundation [online], iaaf.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2008-02-09] (ang.).
- ↑ Janusz Rozum , Lekkoatleta Europy '10: 1. Lemaitre, 8. Małachowski, 9. Lewandowski [online], Oficjalny portal Polskiego Związku Lekkiej Atletyki [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-08] (pol.).
- ↑ „Inside Track”, 2/2012 October. Baar (Szwajcaria): European Athletics. (ang.).
- ↑ 49th Ostrava Golden Spike [online], euromeetings.org [dostęp 2010-10-24] (ang.).
- ↑ Jörg Wenig , Spotakova: Zelezny’s Olympic triple is the next goal [online], iaaf.org [dostęp 2012-10-16] [zarchiwizowane z adresu 2012-08-14] (ang.).
- ↑ 20. Mistrzostwa Europy, 27.07-01.08 Barcelona. „Magazyn lekkoatletyczny”, s. 10, wrzesień – październik 2010. Kobyłka: Lama Production. ISSN 2081-8939.
- ↑ Frydrych brings back happy memories for Czech Javelin fans [online], european-athletics.org [dostęp 2010-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-29] (ang.).
- ↑ Czech javelin star Veselý throws world-leading 88.11m in Oslo [online], European Athletics [dostęp 2012-10-16] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-03] (ang.).
- ↑ Vláda Špotákové nad českou atletikou pokračuje [online], atletika.cz [dostęp 2011-11-06] (cz.).
- ↑ Michal Procházka , Potvrzeno. Atletickou královnou nadále Špotáková [online], atletika.cz [dostęp 2012-11-11] (cz.).
- ↑ Jan Zelezny Pitkämäen valmennustiimiin [online], yle.fi [dostęp 2011-09-08] [zarchiwizowane z adresu 2013-04-29] (fiń.).
- ↑ a b Stary model oszczepu.
- ↑ Żadna z prób nie została uznana za ważną.
Linki zewnętrzne
edytuj- Jan Železný w bazie World Athletics (ang.).
- Jan Železný, [w:] tilastopaja.info [dostęp 2020-03-27] (ang.).
- Jan Železný [online], olympedia.org [dostęp 2022-10-23] (ang.).