Kopalnia Węgla Kamiennego „Wieczorek”
Kopalnia Węgla Kamiennego Wieczorek (do 1945 roku Giesche, w latach 1945–1951 Janów[1]) – kopalnia węgla kamiennego w likwidacji znajdująca się w Katowicach, w dzielnicy Nikiszowiec.
| ||
 Cechownia i wieża wyciągowa szybu Pułaski, fot. 2013 r. | ||
| Państwo |  Polska
| |
| Województwo |  śląskie
| |
| Adres | ul. Szopienicka 58[1] | |
| Data założenia | 9 października 1882[1] | |
| Data likwidacji | 31 marca 2018 (przekazanie Spółce Restrukturyzacji Kopalń) | |
| Forma prawna | podlega Spółce Restrukturyzacji Kopalń | |
| Dyrektor | Adam Musialik[1] | |
| Zatrudnienie | 3000 | |
Położenie na mapie Katowic   Kopalnia Węgla Kamiennego Wieczorek | ||
Położenie na mapie Polski  Kopalnia Węgla Kamiennego Wieczorek | ||
Położenie na mapie województwa śląskiego  Kopalnia Węgla Kamiennego Wieczorek | ||
 50°14′35,61″N 19°04′41,47″E/50,243225 19,078186
| ||
1 kwietnia 2017 roku została przejęta od Katowickiego Holdingu Węglowego przez Polską Grupę Górniczą[2] i zatrudnia około 3000 pracowników. 31 marca 2018 roku kopalnia została przekazana Spółce Restrukturyzacji Kopalń w celu likwidacji[3]. Pozostałe złoża będzie eksploatowała sąsiednia kopalnia Murcki-Staszic[3].
HistoriaEdytuj
- 1788 – pierwsze wzmianki o wydobyciu węgla w granicach obecnego pola górniczego kopalni. Dziedzic ordynacji mysłowickiej Feliks Mieroszewski zakłada na terenach dóbr mysłowickich (na obszarze dzisiejszego Giszowca) pierwszą w tym rejonie kopalnię „Bergthal”. Kopalnia wydobywa węgiel z przerwami do 1823 roku[4].
- 6 stycznia 1826 – data powstania kopalni. To dzień nadania na podstawie pruskiego prawa górniczego pola górniczego „Morgenroth” (Jutrzenka) w Janowie, położonego na terenie obecnej kopalni. Pole górnicze liczyło 100 ha i rozciągało się na południe od dzisiejszej ulicy Bagiennej (droga Katowice-Mysłowice). Pole to było eksploatowane bez przerwy aż do roku 1964. Tytuł własności kopalni obejmował 128 „kuksów” (udziałów). Po 61 „kuksów” należało do ostatniego ordynata mysłowickiego Aleksandra Mieroszewskiego i szychtmistrza Daniela Henryka Dalibora, po dwa udziały „wolne” otrzymali – właściciel gruntu, Kasa Bracka i specjalny fundusz przeznaczony na utrzymanie kościoła i szkół dla górników[4].
- 1852 - uruchomiono szyb „Croneck” służący do odwadniania kopalni, wyposażony w pompy parowe[5].
- 19 grudnia 1883 – przez połączenie kopalń: „Abendroth”, „Agnes Amanda”, „Edwin”, „Elfriede”, „Guter Albert”, „Auguste”, „Morgenroth”, „Teichmannshoffnung”, „Vitus”, „Wildsteinssegen”, i „Giesche”: powstała kopalnia o nazwie „Giesche”, która należała do spółki Georg von Giesches Erben.
- 15 października 1909 – uruchomiono elektrownię św. Jerzego przy szybie „Carmer”[6]
- 6 stycznia 1914[7] – Spółka Georg von Giesches Erben otrzymała zezwolenie na uruchomienie kolejki wąskotorowej do przewozu pasażerów na odcinku Giszowiec – Szyb Carmer (Pułaski). W 1920 roku przedłużono trasę do Szopienic – Szyb Wojciech. Nazywano ją żartobliwie „Balkan” lub „Balkan Ekspres”, prawdopodobnie od nazwy pociągu ekspresowego kursującego między Paryżem, a Konstantynopolem. Przejazd kolejką był bezpłatny dlatego korzystali z niej także inni mieszkańcy. Ostatni kurs Balkan odbył 31 grudnia 1977 r. Aktualnie dwa odrestaurowane wagoniki stoją obok szybu Pułaskiego kopalni „Wieczorek”.
- 1922 – kopalnia należała do Spółki Akcyjnej Giesche w Katowicach.
- 1927 – kopalnia należała do holdingu amerykańsko-niemieckiego Silesian-American Corporation.
- 1945 – kopalnia została przejęta przez Skarb Państwa.
- 1945–1946 nosiła nazwę „Janów”.
- 1 października 1946[8] – nadano kopalni imię Józefa Wieczorka, działacza ruchu robotniczego.
- 1956 – kopalnia oddała część swego obszaru górniczego nowej kopalni „Staszic”
- 1976 – do kopalni włączono doświadczalną kopalnię „Jan”, którą zlikwidowano w roku 1993.
- 1993 – kopalnię włączono do Katowickiego Holdingu Węglowego S.A
- 1998 – w zabytkowych budynkach Szybu Wilson otwarto galerię.
- 28 listopada 2006 – kopalnia zdobyła III nagrodę w XIII edycji konkursu „Pracodawca – organizator pracy bezpiecznej”[9].
- 2007 – kopalnia zdobyła II miejsce w konkursie „Bezpieczna Kopalnia”[10].
- 1 kwietnia 2017 roku kopalnia została przejęta przez PGG.
- 31 marca 2018 roku kopalnia została przekazana do SRK, po 192 latach kopalnia zakończyła wydobycie.
Czynne szyby kopalni w roku 2019Edytuj
- Pułaski
- Roździeński
- Giszowiec
Pracownicy kopalni „Wieczorek”Edytuj
- Teofil Ociepka (malarz samouk)
- Józef Wieczorek (powstaniec śląski)
- Jan Jęczmyk (powstaniec śląski)
- Ewald Gawlik (malarz amator)
- Erwin Sówka (malarz wizjoner)
- Rozalia Kajzer-Piesiur (pływaczka z Giszowca)[11]
- Marek Pohl (hokeista)
- Janusz Adamiec (hokeista)
- Sebastian Gonera (hokeista)
Zobacz teżEdytuj
GaleriaEdytuj
Panorama budynków kopalni
Kopalnia „Wieczorek” szyb Poniatowski
Szyb Roździeński
Kolejka wąskotorowa Balkan (wagoniki przy ul. Szopienickiej)
KWK „Wieczorek” około 1915 roku
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d PGG ↓.
- ↑ KWK Murcki-Staszic. Katowicki Holding Węglowy, 2017. [dostęp 2017-11-01].
- ↑ a b DI, PAP: Kopalnia Wieczorek przekazana do likwidacji. Puls Biznesu. [dostęp 2018-04-03].
- ↑ a b Elżbieta Zacher KWK Wieczorek: Historia http://www.kopalnia.com.pl/historia.htm.
- ↑ Frużyński, Adam., Kopalnie węgla kamiennego w Polsce, wyd. Wydanie I, Łódź, s. 234, ISBN 978-83-7729-139-9, OCLC 844370123 [dostęp 2018-12-21].
- ↑ Zbigniew Niemyjski, 105 lat elektrowni Św. Jerzego, 105latelektrowniswjerzego.wordpress.com [dostęp 2019-01-07].
- ↑ Giszo-wieści ISSN 1640-6190 nr 2/29/2006, s. 1.
- ↑ W artykule „Maurice Thorez patronem wałbrzyskiej kopalni”, „Sudety” 6/2012, podana jest data 11 stycznia 1947.
- ↑ http://www.pip.gov.pl/html/pl/html/03040601.htm Laureaci 2006.
- ↑ http://www.teberia.pl/news.php?id=5973 Werdykt Wielkiej Kapituły Konkursu Bezpieczna Kopalnia.
- ↑ Więcej informacji o Rozalii Kajzer-Piesiur: [1].
<ref> o nazwie „GWKat”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.BŁĄD PRZYPISÓW
BibliografiaEdytuj
- Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984. ISBN 83-00-00648-6.
- KWK Wieczorek. Polska Grupa Górnicza. [dostęp 2017-08-19].
- Leszek Jabłoński: Na trasie Balkan Ekspresu – Giszowiec, Nikiszowiec, Szopienice. Przewodnik po dzielnicach Katowic. Katowice: CRUX, 2003, s. 34, 35. ISBN 83-918152-3-4.
- Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-05-17]