Wikipedia

Systematyka storczykowatych

Systematyka storczykowatych – systematyka rodziny bylin w rzędzie szparagowców (Asparagales Bromhead).

Kolorowa paleta z książki Ernsta Haeckel'a Kunstformen der Natur
Wystawa storczykowatych podczas Pacific Orchid Exposition 2010 w San Francisco.

Pozycja storczykowatych według różnych systemów

edytuj
Pozycja rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Klad bazalny (najstarsza linia rozwojowa) w rzędzie szparagowców (Asparagales Bromhead) w obrębie jednoliściennych[1].

Pozycja filogenetyczna rodziny w obrębie rzędu szparagowców:

←

storczykowate Orchidaceae





Boryaceae




Blandfordiaceae




Lanariaceae




asteliowate Asteliaceae



Hypoxidaceae









Ixioliriaceae



Tecophilaeaceae





Doryanthaceae




kosaćcowate Iridaceae




Xeronemataceae




żółtakowate Xanthorrhoeaceae




amarylkowate Amaryllidaceae



szparagowate Asparagaceae










 
Neuwiedia veratrifolia
Pozycja rodziny w systemie Reveala (1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd storczykowce (Orchidales Raf), podrząd Orchidineae Rchb., rodzina storczykowate (Orchidaceae Juss.)[2].

Pozycja rodziny w systemie Cronquista (1981)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), klasa jednoliścienne (Liliopsida Scop. 1760), podklasa Liliidae, rząd storczykowce.

Podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website

edytuj

Rodzina storczykowatych podzielona jest na 5 podrodzin[1]:

storczykowate

Apostasioideae




waniliowe Vanilloideae




obuwikowe Cypripedioideae




epidendronowe Epidendroideae



storczykowe Orchidoideae






Podrodzina Apostasioideae Horan.

edytuj
Osobny artykuł: Apostasioideae.

Należą tu tylko dwa rodzaje[3][4][5]:

Razem obejmują one 16–17 gatunków występujących głównie w Azji Południowo-Wschodniej.

 
Isotria medeoloides
 
Vanilla chamissonis
 
Cypripedium lichiangense

Podrodzina waniliowe (Vanilloideae Szlach.)

edytuj
Osobny artykuł: waniliowe.

Obejmuje 180 gatunków skupionych w 15 rodzajach, występujących na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej oraz w strefie umiarkowanej we wschodniej części Ameryki Północnej oraz Azji. Najbardziej zróżnicowane rodzaje to wanilia (Vanilla) – 100 gatunków oraz Epistephium – 12 gatunków. Najważniejszym gatunkiem użytkowym jest wanilia płaskolistna (V. planifolia), której owoce są używane jako przyprawa (tzw. laski wanilii).

Wykaz rodzajów podrodziny[3][4][5]:

Plemię Pogonieae Pfitzer ex Garay & Dunsterv.
Plemię Vanilleae Szlach.

Podrodzina obuwikowe (Cypripedioideae Garay)

edytuj
Osobny artykuł: obuwikowe.

Należy tu 130 gatunków skupionych w 5 rodzajach występujących w strefie umiarkowanej półkuli północnej oraz w tropikach Azji południowo-wschodniej i Ameryki Południowej. W Europie środkowej jedynym przedstawicielem jest obuwik pospolity (Cypripedium calceolus).

Wykaz rodzajów podrodziny[3][4][5]:

 
Aerides lawrenceae
 
Ceratochilus biglandulosus
 
Chiloschista parishii
 
Cleisostoma simondii
 
Phalaenopsis bastiamii
 
Phalaenopsis cornu-cervi
 
Phalaenopsis fasciata
 
Phalaenopsis hieroglyphica
 
Trichoglottis atropurpurea
 
Vanda sanderiana
 
Vandopsis lissochiloides

Podrodzina epidendronowe (Epidendroideae Lindl.)

edytuj
Osobny artykuł: epidendronowe.

Grupa składająca się z około 650 rodzajów liczących około 18 tysięcy gatunków występujących na wszystkich kontynentach. Zaliczane tu rośliny są często epifityczne, nierzadko myko-heterotroficzne. Przedstawicielami w polskiej florze są: buławnik (Cephalanthera), kruszczyk (Epipactis), gnieźnik (Neottia), storzan (Epipogium), żłobik (Corallorhiza), lipiennik (Liparis), wyblin (Malaxis), listera (Listera), gołek (Leucorchis). Do tej podrodziny należy też szereg rodzajów storczyków często uprawianych, takich jak: falenopsis (Phalaenopsis), katleja (Cattleya), dendrobium (Dendrobium), cymbidium (Cymbidium), zygopetalum (Zygopetalum).

Wykaz rodzajów podrodziny[3][4][5]:

incertae sedis
Plemię Arethuseae Lindl.
Podplemię Arethusinae Benth.
 
Coelogyne fimbriata
 
Pleione formosana
Podplemię Coelogyninae Benth.
 
Calypso bulbosa
Plemię Calypsoeae Dressler
Plemię Collabieae Pfitzer
 
Catasetum expansum
 
Galeandra batemanii
 
Cymbidium iridioides
Plemię Cymbidieae Pfitzer
Podplemię Catasetinae Lindl.
Podplemię Coeliopsidinae Szlach.
Podplemię Cymbidiinae Benth.
Podplemię Cyrtopodiinae Benth.
Podplemię Eriopsidinae Szlach.
 
Lycaste aromatica
 
Maxillaria striata
Podplemię Maxillariinae Benth.
 
Brassia allenii
 
Gomesa varicosa
 
Oncidium tigroides
 
Trichocentrum splendidum
Podplemię Oncidiinae Benth.
Podplemię Stanhopeinae Benth.
Podplemię Vargasiellinae C.Schweinf. ex G.A.Romero & Carnevali
 
Dichaea ancoraelabia
 
Zygopetalum crinitum
 
Bulbophyllum arfakianum
 
Dendrobium longicolle
 
Dendrobium tangerinum
 
Cattleya mantiqueirae
Podplemię Zygopetalinae Schltr.
Plemię Dendrobieae Lindl. ex Endl.
incertae sedis
Podplemię Dendrobiinae Lindl. ex Endl.
Plemię Epidendreae Lindl.
incertae sedis
Podplemię Bletiinae Benth.
Podplemię Chysinae Schltr.
 
Laelia undulata
 
Lepanthes lucifer
 
Pleurothallis hitchcockii
 
Stelis restrepioides
 
Crepidium purpureiflora
 
Cephalanthera longifolia
Podplemię Laeliinae Benth.
Podplemię Pleurothallidinae Lindl. ex G.Don
Podplemię Ponerinae Pfitzer
Plemię Gastrodieae Lindl.
Plemię Malaxideae Lindl.
 
Nervilia concolor
 
Eria carinata
 
Sobralia atropubescens
 
Agrostophyllum elongatum
Plemię Neottieae Lindl.
Plemię Nervilieae Dressler
Podplemię Epipogiinae Schltr.
Podplemię Nerviliinae Schltr.
Plemię Podochileae Pfitzer
Podplemię Eriinae Benth.
Podplemię Thelasiinae Pfitzer
Plemię Sobralieae Pfitzer
Plemię Triphoreae Dressler
Plemię Tropidieae (Pfitzer) Dressler
Plemię Vandeae Lindl.
Podplemię Adrorhizinae Schltr.
Podplemię Agrostophyllinae Szlach.
 
Angraecum ferkoanum
 
Sobennikoffia humbertiana
 
Polystachya pubescens
Podplemię Angraecinae Summerh.
Podplemię Polystachyinae Schltr.
Plemię Xerorchideae P.J.Cribb
 
Chloraea bletioides
 
Cranichis candida
 
Aspidogyne nobilis
 
Goodyera repens
 
Brachystele unilateralis
 
Disa uniflora
 
Caladenia arenicola
 
Diuris brevifolia
 
Thelymitra ixioides
 
Ophrys tenthredinifera

Podrodzina storczykowe (Orchidoideae Lindl.)

edytuj
Osobny artykuł: storczykowe.

Grupa składająca się z 208 rodzajów liczących około 3755 gatunków, występujących na wszystkich kontynentach z wyjątkiem obszarów okołobiegunowych i pustyń. Zaliczane tu rośliny są sympodialne, bardzo rzadko myko-heterotroficzne, częste są bulwy na korzeniach lub łodydze. Przedstawicielami w polskiej florze są: tajęża (Goodyera), kręczynka (Spiranthes), koślaczek (Anacamptis), kukułka (Dactylorhiza), gółka (Gymnadenia), miodokwiat (Herminium), kukuczka (Neottianthe), dwulistnik (Ophrys), storczyk (Orchis), podkolan (Platanthera), storczyca (Traunsteinera), potrostek (Chamorchis), ozorka (Coeloglossum).

Wykaz rodzajów podrodziny[3][4][5]:

incertae sedis
Plemię Chloraeeae (Rchb.f.) Pfeiff.
Plemię Codonorchideae P.J.Cribb
Plemię Cranichideae (Lindl.) Endl.
incertae sedis
Podplemię Cranichidinae Lindl.
Podplemię Galeottiellinae Salazar & M.W.Chase
Podplemię Goodyerinae Klotzsch.
Podplemię Manniellinae Schltr.
Podplemię Pterostylidinae Pfitzer
Podplemię Spiranthinae Lindl.
Plemię Diseae (Lindl. ex Benth.) Dressler
Podplemię Brownleeinae H.P.Linder & Kurzweil
Podplemię Coryciinae Benth.
Podplemię Disinae Benth.
Podplemię Huttonaeinae Schltr.
Podplemię Satyriinae Schltr.
Plemię Diurideae (Endl.) Lindl.
incertae sedis
Podplemię Acianthinae (Lindl.) Schltr.
Podplemię Caladeniinae Pfitzer
Podplemię Cryptostylidinae Schltr.
Podplemię Diuridinae Lindl.
Podplemię Drakaeinae Schltr.
Podplemię Megastylidinae Schltr.
Podplemię Prasophyllinae Schltr.
Podplemię Rhizanthellinae R. S. Rogers
Podplemię Thelymitrinae Lindl.
Plemię Orchideae Dressler & Dodson

Uwagi

edytuj
  1. ↑ W zależności od ujęcia Dryadorchis i Thrixspermum łączone są w jeden rodzaj.
  2. ↑ W zależności od ujęcia Pilophyllum i Chrysoglossum łączone są w jeden rodzaj.
  3. ↑ W zależności od ujęcia Brasiliorchis i Maxillaria łączone są w jeden rodzaj.
  4. ↑ W zależności od ujęcia Camaridium i Maxillaria łączone są w jeden rodzaj.
  5. ↑ W zależności od ujęcia Christensonella i Maxillaria łączone są w jeden rodzaj.
  6. ↑ W zależności od ujęcia Heterotaxis i Maxillaria łączone są w jeden rodzaj.
  7. ↑ W zależności od ujęcia Mapinguari i Maxillaria łączone są w jeden rodzaj.
  8. ↑ W zależności od ujęcia Maxillariella i Maxillaria łączone są w jeden rodzaj.
  9. ↑ W zależności od ujęcia Nitidobulbon i Maxillaria łączone są w jeden rodzaj.
  10. ↑ W zależności od ujęcia Ornithidium i Maxillaria łączone są w jeden rodzaj.
  11. ↑ W zależności od ujęcia Rhetinantha i Maxillaria łączone są w jeden rodzaj.
  12. ↑ W zależności od ujęcia Sauvetrea i Maxillaria łączone są w jeden rodzaj.
  13. ↑ W 2007 roku Ada i Brassia zostały połączone w jeden rodzaj pod tą ostatnią nazwą. Mimo to niektóre źródła nadal podają je osobno.
  14. ↑ W zależności od ujęcia Tolumnia i Oncidium łączone są w jeden rodzaj.
  15. ↑ Według niektórych źródeł Schlimmia.
  16. ↑ Według niektórych źródeł Warscewiczella.
  17. ↑ W zależności od ujęcia Grastidium i Dendrobium łączone są w jeden rodzaj.
  18. ↑ W zależności od ujęcia Saccoglossum i Bulbophyllum łączone są w jeden rodzaj.
  19. ↑ W zależności od ujęcia Acrochaene i Monomeria łączone są w jeden rodzaj.
  20. ↑ W zależności od ujęcia Chaseella i Bulbophyllum łączone są w jeden rodzaj.
  21. ↑ W zależności od ujęcia Drymoda i Bulbophyllum łączone są w jeden rodzaj.
  22. ↑ W zależności od ujęcia Pedilochilus i Bulbophyllum łączone są w jeden rodzaj.
  23. ↑ W zależności od ujęcia Trias i Bulbophyllum łączone są w jeden rodzaj.
  24. ↑ W zależności od ujęcia Myrmecophila i Schomburgkia łączone są w jeden rodzaj.
  25. ↑ W zależności od ujęcia Prosthechea i Epidendrum łączone są w jeden rodzaj.
  26. ↑ W zależności od ujęcia Chilopogon i Appendicula łączone są w jeden rodzaj.
  27. ↑ Według niektórych źródeł Pinelia.
  28. ↑ W zależności od ujęcia Coccineorchis i Stenorrhynchos łączone są w jeden rodzaj.
  29. ↑ W zależności od ujęcia Odontochilus i Anoectochilus łączone są w jeden rodzaj.
  30. ↑ W zależności od ujęcia Platythelys i Erythrodes łączone są w jeden rodzaj.
  31. ↑ W zależności od ujęcia Cybebus i Brachystele łączone są w jeden rodzaj.
  32. ↑ W zależności od ujęcia Eltroplectris i Stenorrhynchos łączone są w jeden rodzaj.
  33. ↑ W zależności od ujęcia Odontorrhynchus i Brachystele łączone są w jeden rodzaj.
  34. ↑ W zależności od ujęcia Skeptrostachys i Stenorrhynchos łączone są w jeden rodzaj.
  35. ↑ W zależności od ujęcia Thelyschista i Stenorrhynchos łączone są w jeden rodzaj.
  36. ↑ W zależności od ujęcia Cyrtostylis i Acianthus łączone są w jeden rodzaj.
  37. ↑ W zależności od ujęcia Ericksonella i Caladenia łączone są w jeden rodzaj.
  38. ↑ W zależności od ujęcia Pheladenia i Caladenia łączone są w jeden rodzaj.
  39. ↑ W zależności od ujęcia Hemipiliopsis i Habenaria łączone są w jeden rodzaj.
  40. ↑ W zależności od ujęcia Neolindleya i Platanthera łączone są w jeden rodzaj.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-08] (ang.).
  2. ↑ Crescent Bloom: Orchidaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-09]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e Germplasm Resources Information Network (GRIN): GRIN Genera of Orchidaceae. United States Department of Agriculture, Agricultural Research Service, Beltsville Area. [dostęp 2014-10-22]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e Orchidaceae. The Plant List. [dostęp 2014-10-22]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e Orchidaceae Juss.. [w:] The Orders and Families of Monocots [on-line]. e-monocot.org. [dostęp 2014-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 kwietnia 2014)]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Systematyka_storczykowatych&oldid=70701138”