Valéry Giscard d’Estaing

Valéry Marie René Georges Giscard d’Estaing (wym. [valeˈʁi maˈʁi ʁəˈne ˈʒɔʁʒ ʒisˈkaʁ dɛsˈtɛ̃]; ur. 2 lutego 1926 w Koblencji, zm. 2 grudnia 2020 w Authon) – francuski polityk i samorządowiec. Długoletni minister, deputowany krajowy i europejski, założyciel i przywódca Unii na rzecz Demokracji Francuskiej (UDF). Prezydent Francji w latach 1974–1981.

Valéry Giscard d’Estaing
Valéry Giscard d’Estaing (1978)
Pełne imię i nazwisko	Valéry Marie René Georges Giscard d’Estaing
Data i miejsce urodzenia	2 lutego 1926 Koblencja
Data i miejsce śmierci	2 grudnia 2020 Authon
Prezydent Republiki Francuskiej
Okres	od 27 maja 1974 do 21 maja 1981
Przynależność polityczna	Unia na rzecz Demokracji Francuskiej
Poprzednik	Alain Poher (p.o.)
Następca	François Mitterrand
Minister finansów i gospodarki Francji
Okres	od 16 czerwca 1969 do 19 maja 1974
Przynależność polityczna	FNRI
Poprzednik	François-Xavier Ortoli
Następca	Jean-Pierre Fourcade
Minister finansów i gospodarki Francji
Okres	od 19 stycznia 1962 do 8 stycznia 1966
Przynależność polityczna	FNRI
Poprzednik	Wilfrid Baumgartner
Następca	Michel Debré
Odznaczenia

Z innymi liderami grupy G7 w 1978. Od lewej stoją: Giulio Andreotti, Takeo Fukuda, Jimmy Carter, Helmut Schmidt, Valéry Giscard d’Estaing

Valéry Giscard d’Estaing z prezydentem Polski Lechem Kaczyńskim

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Urodził się w bogatej rodzinie szlacheckiego pochodzenia jako syn Jeana Edmonda Luciena Giscarda d’Estainga i jego żony Marthe Clémence Jacqueline Marie Bardoux. Miał trzy siostry i brata Oliviera. Ze strony matki był wnukiem senatora Jacques’a Bardoux i praprawnukiem republikańskiego polityka Agénora Bardoux. Urodził się w Niemczech, gdzie jego ojciec był zatrudniony w administracji okupacyjnej.

W 1944 zgłosił się do armii francuskiej, brał udział w kampanii wojennej na terytorium III Rzeszy. Kształcił się na paryskiej politechnice, a w latach 1949–1951 w École nationale d’administration. Pracował w inspekcji finansowej, w 1954 powołany na zastępcę dyrektora gabinetu premiera.

Działalność polityczna do 1974

W 1956 został po raz pierwszy wybrany na deputowanego do Zgromadzenia Narodowego jako niezależny kandydat prawicy. Wstąpił do Narodowego Centrum Niezależnych i Chłopów, którego przywódcą był były premier Antoine Pinay.

Po proklamowaniu V Republiki uzyskiwał reelekcję do niższej izby francuskiego parlamentu w kolejnych wyborach (1958, 1962, 1967, 1968, 1973). W 1959 po raz pierwszy objął stanowisko rządowe jako sekretarz stanu ds. finansów w rządzie Michela Debré, którym pozostawał do 1962. Następnie (od 1962 do 1966) sprawował urząd ministra finansów i gospodarki w gabinetach Georges’a Pompidou.

W 1962 powołał wspierający gaullistów ruch polityczny niezależnych republikanów, a w 1966 już po odejściu z rządu przekształcił go w partię polityczną Fédération nationale des républicains indépendants. W 1969 poparł kandydaturę Georges’a Pompidou na urząd prezydenta Francji. Po jego zwycięstwie powrócił do rządu. Od czerwca 1969 do maja 1974 był ponownie ministrem finansów i gospodarki w gabinetach Jacques’a Chaban-Delmas i Pierre’a Messmera, od marca 1974 w randze ministra stanu.

Działał także w samorządzie, w latach 1967–1974 zajmował stanowisko mera Chamalières. Od 1958 do 1974 był radnym departamentu Puy-de-Dôme.

Prezydent Francji

Wystartował w wyborach prezydenckich w 1974, rozpisanych po śmierci Georges’a Pompidou. Głównymi konkurentami byli Jacques Chaban-Delmas z Unii Demokratów na rzecz Republiki i lider socjalistów François Mitterrand. Byłego ministra finansów poparła część gaullistów, na czele której stał minister spraw wewnętrznych Jacques Chirac. W pierwszej turze Valéry Giscard d’Estaing zajął drugie miejsce z wynikiem 32,60%, w drugiej (19 maja 1974) pokonał François Mitterranda 50,81% do 49,19% głosów.

Nowo wybrany prezydent powołał na urząd premiera Jacques’a Chiraca. Ten jednak w 1976 podał się do dymisji, zaś na czele rządu stanął Raymond Barre. W 1978 na bazie kilku wspierających prezydenta ugrupowań Valéry Giscard d’Estaing powołał Unię na rzecz Demokracji Francuskiej.

W polityce zagranicznej opowiadał się za zacieśnieniem integracji europejskiej i polepszeniem stosunków ze Stanami Zjednoczonymi. Popierał przeprowadzenie reformy zezwalającej na przerywanie ciąży. Za jego kadencji we Francji wykonano do 1977 trzy ostatnie w historii tego kraju wyroki skazujące na karę śmierci.

W 1981 ubiegał się o reelekcję. Jego głównymi rywalami byli François Mitterrand oraz Jacques Chirac. Wygrał pierwszą turę (28,32% głosów), jednak przed drugą nie uzyskał wsparcia gaullistów. Do drugiej tury wraz z nim przeszedł kandydat lewicy. Do porażki centrysty przyczynił się w dużej mierze Jacques Chirac, który celowo nie poparł go w drugiej turze. 10 maja 1981 Valéry Giscard d’Estaing przegrał wybory prezydenckie z kandydatem socjalistów, otrzymując poparcie wynoszące 48,24%.

Działalność po prezydenturze

20 maja 1981 w wieku 55 lat po siedmiu latach odszedł ze stanowiska prezydenta. W 1984 powrócił do niższej izby francuskiego parlamentu (utrzymując mandat w wyborach w 1986, 1988, 1993 i 1997). W 1986 objął stanowisko przewodniczącego rady regionalnej Owernii. W latach 1988–1996 przewodniczył Unii na rzecz Demokracji Francuskiej. Doprowadził do politycznego zbliżenia pomiędzy UDF i gaullistowskim Zgromadzeniem na rzecz Republiki. Od 1989 do 1993 zasiadał w Parlamencie Europejskim, w którym do 1991 był przewodniczącym Grupy Liberalnej, Demokratycznej i Reformatorskiej.

W wyborach prezydenckich w 1995 poparł oficjalnie kandydaturę Jacques’a Chiraca. W 2001 został mianowany na przewodniczącego Konwentu Europejskiego. Efektem jego pracy było opracowanie projektu traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy.

W 2002 zdystansował się od kandydatury lidera UDF François Bayrou. Opowiedział się za wsparciem inicjatywy jednoczenia się prawicy w ramach Unii na rzecz Większości Prezydenckiej. W tym samym roku zrezygnował z ubiegania się o reelekcję, mandat z okręgu, z którego dotąd posłował, zdobył z listy UMP jego syn Louis.

W 2004 przegrał wybory regionalne i po 18 latach opuścił urząd przewodniczącego regionu Owernia. Zrezygnował wówczas z dalszej aktywności partyjnej. Rok wcześniej został członkiem Akademii Francuskiej. Pełnił także funkcję honorowego przewodniczącego Rady Gmin i Regionów Europy. Jako były prezydent wchodził z urzędu w skład Rady Konstytucyjnej.

Zmarł na skutek COVID-19 w okresie światowej pandemii tej choroby. Po jego śmierci prezydent Francji Emmanuel Macron ogłosił dzień 9 grudnia 2020 dniem żałoby narodowej.

Życie prywatne

Od 17 grudnia 1952 był żonaty z Anne-Aymone Sauvage de Brantes, pochodzącą z arystokratycznego rodu. Miał czworo dzieci. Był także stryjem francuskiej artystki Aurore Giscard d’Estaing, żony amerykańskiego aktora Timothy’ego Huttona.

Imię i nazwisko Valéry’ego Giscarda d’Estainga powszechnie skracano m.in. w mediach do akronimu VGE.

Odznaczenia

Herb Giscarda z Wielkim Łańcuchem Orderu Serafinów

Francuskie

• Krzyż Wielki Legii Honorowej (były Wielki Mistrz)
• Krzyż Wielki Narodowego Orderu Zasługi (były Wielki Mistrz)
• Krzyż Wojenny 1939–1945

Zagraniczne

• Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Świętego Olafa (Norwegia, 1962)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Włochy, 1973)
• Wielki Łańcuch Orderu Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia, 1975)
• Wielka Wstęga Orderu Zasługi PRL (Polska, 1975)
• Łańcuch Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania, 1976)
• Kawaler Orderu Słonia (Dania, 1978)
• Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (Portugalia, 21 października 1978)
• Order Królewski Serafinów (Szwecja, 1980)
• Baliw Wielkiego Krzyża Honoru i Dewocji (Zakon Maltański)
• Krzyż Wielki Orderu Pro Merito Melitensi (Zakon Maltański)

Bibliografia

• Curriculum vitae na stronie Rady Konstytucyjnej (fr.). [dostęp 2020-12-03].
• Valéry Giscard d’Estaing na stronie Zgromadzenia Narodowego XI kadencji (fr.). [dostęp 2014-07-24].