Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2020-10

2020-10-01

Lista niemieckich krążowników liniowych – Kaiserliche Marine, marynarka wojenna Cesarstwa Niemieckiego, zbudowała w ostatnim dziesięcioleciu swego istnienia kilka typów krążowników liniowych. Klasa krążowników liniowych wyrosła z projektów wcześniej istniejących krążowników pancernych, miały one pełnić rolę zwiadowczą dla głównych sił floty i atakować siły rozpoznawcze nieprzyjaciela. Cesarz Wilhelm II wymagał, by nowe krążowniki liniowe mogły walczyć w szyku liniowym wraz z pancernikami, co miało zmniejszać liczbową przewagę wroga. SMS "Von der Tann" był pierwszym niemieckim krążownikiem liniowym. Został zbudowany w latach 1908–1910. Cesarska flota zbudowała przed wybuchem I wojny światowej kolejne cztery krążowniki liniowe z przeznaczeniem dla Hochseeflotte, następne dwa okręty zostały ukończone w czasie trwania konfliktu. Kolejne siedem znajdowało się w planach. Sześć z siedmiu krążowników liniowych ukończonych przed lub w czasie I wojny światowej brało udział w wielu akcjach bojowych, głównie na Morzu Północnym. Czytaj więcej…

2020-10-02

Greta Garbo (ur. 18 września 1905 w Sztokholmie, zm. 15 kwietnia 1990 w Nowym Jorku) – szwedzko-amerykańska aktorka filmowa i teatralna, uznawana za jedną z największych i najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii kinematografii oraz jedną z legend i ikon okresu „Złotej Ery Hollywood”. Symbol seksu lat 20. oraz 30. XX wieku. Na dużym ekranie debiutowała, występując w szwedzkich produkcjach. Karierę rozpoczęła od udziału w melodramacie Gdy zmysły grają, dzięki któremu zyskała status wschodzącej gwiazdy. Jej kreacja zwróciła uwagę Louisa B. Mayera, szefa wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer, który rok później sprowadził aktorkę do Hollywood. Zadebiutowała w niemym dramacie Słowik hiszpański. Jej trzeci film – melodramat Symfonia zmysłów z 1926 roku – uczynił z niej międzynarodową gwiazdę. W 1951 roku przyjęła obywatelstwo amerykańskie. W przekroju całej swojej kariery Garbo trzykrotnie nominowana była do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. W 1955 roku została uhonorowana Oscarem za całokształt twórczości. American Film Institute umieścił jej nazwisko na 5. miejscu w rankingu „największych aktorek wszech czasów”. Czytaj więcej…

2020-10-03

Historia oświaty w Trzebiatowie – obejmuje okres działalności oświatowej miasta od I połowy XIV wieku do czasów współczesnych. W większych skupiskach ludności obserwuje się rozwój oświaty, który był dostosowany do potrzeb lokalnych, kościelnych oraz państwowych. W Trzebiatowie na przestrzeni wieków rozwijały się m.in. szkoły: łacińska, partykularna, fundacyjna, elementarna, dla ubogich, gimnazjum, średnia, w tym prywatne szkolnictwo oraz tzw. szkoła pokątna. Reformy oświatowe przeprowadzone przez Królestwo Prus wprowadziły powszechny obowiązek szkolny dla dzieci w wieku 5–12 lat. Do XIX wieku w szkołach kształcono przede wszystkim chłopców. W wyniku reform z 1800 roku w Trzebiatowie powstała pierwsza szkoła dla dziewcząt, następnie placówki koedukacyjne. Od 1887 roku Cesarstwo Niemieckie wprowadziło system zarządzania centralnego, tym samym szkoły przekształcono w placówki państwowe. Po 1945 roku w Trzebiatowie rozwijała się polska oświata. Wprowadzono powszechny obowiązek szkolny oraz centralny zarząd nad rozwojem edukacji. W mieście do reformy oświaty w 1999 roku powstały szkoły podstawowe, średnie i zawodowe. Wskutek zmian oświatowych zostało utworzone gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalne. Czytaj więcej…

2020-10-04

Grand Prix Węgier 2008 – jedenasta eliminacja Mistrzostw Świata Formuły 1 sezonu 2008, odbywająca się w dniach 1–3 sierpnia 2008 roku na torze Hungaroring w Mogyoród. Wyścig miał miejsce 3 sierpnia i składał się z 70 okrążeń. Zwyciężył Heikki Kovalainen w McLarenie po starcie z drugiej pozycji. Drugie miejsce zajął jadący Toyotą Timo Glock, natomiast na trzecim miejscu finiszował Kimi Räikkönen w Ferrari. Było to pierwsze zwycięstwo Kovalainena i pierwsze podium Glocka w ich startach w Formule 1. Wygrywając Grand Prix Węgier Kovalainen stał się również setnym kierowcą, który wygrał Grand Prix Mistrzostw Świata Formuły 1. O zwycięstwo w wyścigu walczyli szczególnie Lewis Hamilton i Felipe Massa, ścigający się odpowiednio McLarenem i Ferrari. Hamilton startował z pole position, ale na pierwszym zakręcie został wyprzedzony po zewnętrznej przez Massę. Massa i Hamilton walczyli o prowadzenie do 41. okrążenia, kiedy to spłaszczyła się opona w samochodzie Hamiltona. To dało Massie ponad dwudziestosekundową przewagę nad Kovalainenem. Na trzy okrążenia przed metą zepsuł się silnik w pojeździe Massy, dzięki czemu wygrał Kovalainen. Najszybsze okrążenie ustanowił Räikkönen, ale Fin startował z szóstej pozycji i przez większość wyścigu podążał za Glockiem i Fernando Alonso w Renault. Czytaj więcej…

2020-10-05

Alstom Konstal – przedsiębiorstwo z siedzibą w Chorzowie produkujące pojazdy szynowe, w szczególności wagony metra i tramwaje, a także podzespoły dla pociągów. W 1864 roku zakłady zostały założone jako część Huty Królewskiej, a w 1917 roku zostały wyłączone z jej struktur jako osobne przedsiębiorstwo. W czasie II wojny światowej fabryka należała do koncernu Reichswerke Hermann Göring i produkowała na potrzeby wojska III Rzeszy, natomiast w okresie PRL-u, jako Chorzowska Wytwórnia Konstrukcji Stalowych Konstal, była głównym dostawcą tramwajów dla całego kraju oraz taboru kolejowego i różnego rodzaju konstrukcji stalowych dla Polski i innych państw. W 1995 roku akcje spółki zostały wniesione do Narodowych Funduszy Inwestycyjnych, po czym zakłady rozpoczęły współpracę z fabryką Linke-Hofmann-Busch należącą do francuskiego koncernu GEC Alsthom. W 1997 roku przedsiębiorstwo zostało zakupione przez ten koncern, a rok później, jednocześnie ze zmianą jego nazwy na Alstom, polska fabryka przyjęła obecną nazwę. Czytaj więcej…

2020-10-06

Dyskografia The Mars Volta – zespołu wykonującego rock progresywny powstałego w 2001 roku, składa się z sześciu albumów studyjnych, jednego albumu koncertowego, dwóch minialbumów i dziesięciu singli. Pierwszy album zespołu, De-Loused in the Comatorium, został wydany w 2003 roku tuż po zakończeniu europejskiej trasy koncertowej wraz z Red Hot Chili Peppers. Temat tego albumu koncepcyjnego jest związany z samobójczą śmiercią artysty Julio Venegasa. W 2005 roku formacja wydała swój drugi album studyjny, Frances the Mute. Album sprzedał się w nakładzie 100 000 kopii w ciągu pierwszego tygodnia sprzedaży i osiągnął czwarte miejsce na liście Billboard 200. Trzeci studyjny album zespołu, Amputechture, wydano w 2006 roku. Album uplasował się na 9. miejscu listy Billboard Top 200. Czwarty longplay zespołu, The Bedlam in Goliath, został wydany w 2008 roku. Rok później grupa wydała piąty album studyjny, Octahedron. Ostatnim wydawnictwem zespołu jest wydany w 2012 roku album Noctourniquet. The Mars Volta zakończyła działalność w 2013 roku. Czytaj więcej…

2020-10-07

Facelift – debiutancki album studyjny amerykańskiego zespołu muzycznego Alice in Chains, opublikowany 21 sierpnia 1990 roku nakładem wytwórni Columbia Records. Głównymi autorami utworów są Layne Staley oraz Jerry Cantrell, a za produkcję odpowiada Dave Jerden. Nagrania zrealizowano od grudnia 1989 do kwietnia 1990 roku w London Bridge Studio w Seattle oraz w Capitol Recording Studio w Hollywood. Facelift promowały trzy single – „We Die Young”, „Man in the Box” oraz „Sea of Sorrow”. Album otrzymał w większości przychylne recenzje ze strony krytyków muzycznych, którzy zwracali uwagę na urozmaicone brzmienie, harmonie wokalne, mroczny nastrój oraz nawiązania do klasycznego metalu i hard rocka. Współcześnie Facelift uznawany jest przez krytyków za pierwszy album definiowany jako grunge’owy, który osiągnął sukces komercyjny, poprzez dotarcie do czołowej 50. zestawienia Billboard 200, wprowadzając tym samym brzmienie Seattle (ang. Seattle Sound) do mainstreamu, oraz przyciągając uwagę fanów metalu głównego nurtu. Czytaj więcej…

2020-10-08

Lista niemieckich krążowników liniowych – Kaiserliche Marine, marynarka wojenna Cesarstwa Niemieckiego, zbudowała w ostatnim dziesięcioleciu swego istnienia kilka typów krążowników liniowych. Klasa krążowników liniowych wyrosła z projektów wcześniej istniejących krążowników pancernych, miały one pełnić rolę zwiadowczą dla głównych sił floty i atakować siły rozpoznawcze nieprzyjaciela. Cesarz Wilhelm II wymagał, by nowe krążowniki liniowe mogły walczyć w szyku liniowym wraz z pancernikami, co miało zmniejszać liczbową przewagę wroga. SMS "Von der Tann" był pierwszym niemieckim krążownikiem liniowym. Został zbudowany w latach 1908–1910. Cesarska flota zbudowała przed wybuchem I wojny światowej kolejne cztery krążowniki liniowe z przeznaczeniem dla Hochseeflotte, następne dwa okręty zostały ukończone w czasie trwania konfliktu. Kolejne siedem znajdowało się w planach. Sześć z siedmiu krążowników liniowych ukończonych przed lub w czasie I wojny światowej brało udział w wielu akcjach bojowych, głównie na Morzu Północnym. Czytaj więcej…

2020-10-09

Greta Garbo (ur. 18 września 1905 w Sztokholmie, zm. 15 kwietnia 1990 w Nowym Jorku) – szwedzko-amerykańska aktorka filmowa i teatralna, uznawana za jedną z największych i najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii kinematografii oraz jedną z legend i ikon okresu „Złotej Ery Hollywood”. Symbol seksu lat 20. oraz 30. XX wieku. Na dużym ekranie debiutowała, występując w szwedzkich produkcjach. Karierę rozpoczęła od udziału w melodramacie Gdy zmysły grają, dzięki któremu zyskała status wschodzącej gwiazdy. Jej kreacja zwróciła uwagę Louisa B. Mayera, szefa wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer, który rok później sprowadził aktorkę do Hollywood. Zadebiutowała w niemym dramacie Słowik hiszpański. Jej trzeci film – melodramat Symfonia zmysłów z 1926 roku – uczynił z niej międzynarodową gwiazdę. W 1951 roku przyjęła obywatelstwo amerykańskie. W przekroju całej swojej kariery Garbo trzykrotnie nominowana była do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. W 1955 roku została uhonorowana Oscarem za całokształt twórczości. American Film Institute umieścił jej nazwisko na 5. miejscu w rankingu „największych aktorek wszech czasów”. Czytaj więcej…

2020-10-10

Zwycięzcy konkursów Letniego Grand Prix w skokach narciarskich – zestawienie zawodników i drużyn, które przynajmniej raz odniosły zwycięstwo w konkursach indywidualnych bądź drużynowych Letniego Grand Prix w skokach narciarskich mężczyzn. Letnie Grand Prix w skokach narciarskich mężczyzn organizowane jest każdego lata przez Międzynarodową Federację Narciarską, w miesiącach pomiędzy lipcem a październikiem. Rywalizacja odbywa się na specjalnie przygotowanych do warunków letnich skoczniach pokrytych igelitem. Pierwszą edycję cyklu przeprowadzono w 1994 roku. Od pierwszej edycji, choć regularnie dopiero od 2003 roku, w ramach Letniego Grand Prix odbywają się również zawody drużynowe, w tym sześciokrotnie konkurs drużyn mieszanych, w których udział wzięły zespoły złożone z kobiet i mężczyzn. Najwięcej zwycięstw w klasyfikacji generalnej Letniego Grand Prix mężczyzn odnieśli Adam Małysz i Thomas Morgenstern – obaj trzykrotnie odnieśli triumf w cyklu. W konkursach indywidualnych najwięcej zwycięstw odnieśli Adam Małysz i Gregor Schlierenzauer – obaj trzynastokrotnie zwyciężyli w zawodach. W klasyfikacji wszech czasów trzecie miejsce zajmuje Kamil Stoch z jedenastoma wygranymi. W zawodach drużynowych najwięcej zwycięstw odniosła reprezentacja Austrii – osiem wygranych, w tym jedna w konkursie mieszanym. Czytaj więcej…

2020-10-11

Grand Prix Węgier 2008 – jedenasta eliminacja Mistrzostw Świata Formuły 1 sezonu 2008, odbywająca się w dniach 1–3 sierpnia 2008 roku na torze Hungaroring w Mogyoród. Wyścig miał miejsce 3 sierpnia i składał się z 70 okrążeń. Zwyciężył Heikki Kovalainen w McLarenie po starcie z drugiej pozycji. Drugie miejsce zajął jadący Toyotą Timo Glock, natomiast na trzecim miejscu finiszował Kimi Räikkönen w Ferrari. Było to pierwsze zwycięstwo Kovalainena i pierwsze podium Glocka w ich startach w Formule 1. Wygrywając Grand Prix Węgier Kovalainen stał się również setnym kierowcą, który wygrał Grand Prix Mistrzostw Świata Formuły 1. O zwycięstwo w wyścigu walczyli szczególnie Lewis Hamilton i Felipe Massa, ścigający się odpowiednio McLarenem i Ferrari. Hamilton startował z pole position, ale na pierwszym zakręcie został wyprzedzony po zewnętrznej przez Massę. Massa i Hamilton walczyli o prowadzenie do 41. okrążenia, kiedy to spłaszczyła się opona w samochodzie Hamiltona. To dało Massie ponad dwudziestosekundową przewagę nad Kovalainenem. Na trzy okrążenia przed metą zepsuł się silnik w pojeździe Massy, dzięki czemu wygrał Kovalainen. Najszybsze okrążenie ustanowił Räikkönen, ale Fin startował z szóstej pozycji i przez większość wyścigu podążał za Glockiem i Fernando Alonso w Renault. Czytaj więcej…

2020-10-12

Laureaci Pokojowej Nagrody Nobla – osoby i organizacje, którym za działalność na rzecz światowego pokoju została przyznana przez Norweski Komitet Noblowski Pokojowa Nagroda Nobla. Wyróżnienie to ufundowane zostało testamentem szwedzkiego przemysłowca i wynalazcy dynamitu, Alfreda Nobla. Pokojowa Nagroda Nobla jest przyznawana kandydatom, którzy wykonali największą lub najlepszą pracę na rzecz braterstwa między narodami, likwidacji bądź ograniczenia stałych armii i udziału oraz promowania kongresów pokojowych. Do 2020 roku Pokojowa Nagroda Nobla została wręczona 106 osobom oraz 24 organizacjom. Jeden z laureatów odmówił przyjęcia Nagrody. Był to Lê Đức Thọ wyróżniony w 1973 roku wspólnie z Henrym Kissingerem za negocjacje w czasie konfliktu w Wietnamie. W 1961 roku Komitet zdecydował, że laureatem Nagrody za ten rok zostanie Dag Hammarskjöld, który zginął w katastrofie lotniczej 18 września tegoż roku. Jest to jedyny przypadek pośmiertnego wyróżnienia Pokojową Nagrodą Nobla. Czytaj więcej…

2020-10-13

Szarytka morska – gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju Halichoerus. Dorosłe samce osiągają długość rzędu 2,3 metra przy masie ciała 170–310 kg, zaś samice do około 2 metrów przy masie ciała 105–186 kg. Szarytka morska wiedzie wodno-lądowy tryb życia i jest gatunkiem typowym dla strefy przybrzeżnej. Podstawą diety szarytki są ryby, zarówno pelagiczne, jak i denne. Zamieszkuje zachodnie i wschodnie części północnego Atlantyku oraz wody Morza Bałtyckiego. Jest jednym z trzech gatunków ssaków z rodziny fokowatych zamieszkujących Morze Bałtyckie. Istniejące w przeszłości kolonie szarytek zasiedlających południowy pas wybrzeża Bałtyku od Niemiec po Litwę przestały istnieć. Płetwonogie te tworzą tam jedynie niewielkie skupiska. Z tego powodu zlokalizowana w Helu Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego prowadzi prace badawcze ukierunkowane na przygotowania do eksperymentalnej hodowli i restytucji szarytki bałtyckiej do Zatoki Gdańskiej. Działania Stacji mają wymiar międzynarodowy. Czytaj więcej…

2020-10-14

Facelift – debiutancki album studyjny amerykańskiego zespołu muzycznego Alice in Chains, opublikowany 21 sierpnia 1990 roku nakładem wytwórni Columbia Records. Głównymi autorami utworów są Layne Staley oraz Jerry Cantrell, a za produkcję odpowiada Dave Jerden. Nagrania zrealizowano od grudnia 1989 do kwietnia 1990 roku w London Bridge Studio w Seattle oraz w Capitol Recording Studio w Hollywood. Facelift promowały trzy single – „We Die Young”, „Man in the Box” oraz „Sea of Sorrow”. Album otrzymał w większości przychylne recenzje ze strony krytyków muzycznych, którzy zwracali uwagę na urozmaicone brzmienie, harmonie wokalne, mroczny nastrój oraz nawiązania do klasycznego metalu i hard rocka. Współcześnie Facelift uznawany jest przez krytyków za pierwszy album definiowany jako grunge’owy, który osiągnął sukces komercyjny, poprzez dotarcie do czołowej 50. zestawienia Billboard 200, wprowadzając tym samym brzmienie Seattle (ang. Seattle Sound) do mainstreamu, oraz przyciągając uwagę fanów metalu głównego nurtu. Czytaj więcej…

2020-10-15

Lista niemieckich krążowników liniowych – Kaiserliche Marine, marynarka wojenna Cesarstwa Niemieckiego, zbudowała w ostatnim dziesięcioleciu swego istnienia kilka typów krążowników liniowych. Klasa krążowników liniowych wyrosła z projektów wcześniej istniejących krążowników pancernych, miały one pełnić rolę zwiadowczą dla głównych sił floty i atakować siły rozpoznawcze nieprzyjaciela. Cesarz Wilhelm II wymagał, by nowe krążowniki liniowe mogły walczyć w szyku liniowym wraz z pancernikami, co miało zmniejszać liczbową przewagę wroga. SMS "Von der Tann" był pierwszym niemieckim krążownikiem liniowym. Został zbudowany w latach 1908–1910. Cesarska flota zbudowała przed wybuchem I wojny światowej kolejne cztery krążowniki liniowe z przeznaczeniem dla Hochseeflotte, następne dwa okręty zostały ukończone w czasie trwania konfliktu. Kolejne siedem znajdowało się w planach. Sześć z siedmiu krążowników liniowych ukończonych przed lub w czasie I wojny światowej brało udział w wielu akcjach bojowych, głównie na Morzu Północnym. Czytaj więcej…

2020-10-16

Greta Garbo (ur. 18 września 1905 w Sztokholmie, zm. 15 kwietnia 1990 w Nowym Jorku) – szwedzko-amerykańska aktorka filmowa i teatralna, uznawana za jedną z największych i najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii kinematografii oraz jedną z legend i ikon okresu „Złotej Ery Hollywood”. Symbol seksu lat 20. oraz 30. XX wieku. Na dużym ekranie debiutowała, występując w szwedzkich produkcjach. Karierę rozpoczęła od udziału w melodramacie Gdy zmysły grają, dzięki któremu zyskała status wschodzącej gwiazdy. Jej kreacja zwróciła uwagę Louisa B. Mayera, szefa wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer, który rok później sprowadził aktorkę do Hollywood. Zadebiutowała w niemym dramacie Słowik hiszpański. Jej trzeci film – melodramat Symfonia zmysłów z 1926 roku – uczynił z niej międzynarodową gwiazdę. W 1951 roku przyjęła obywatelstwo amerykańskie. W przekroju całej swojej kariery Garbo trzykrotnie nominowana była do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. W 1955 roku została uhonorowana Oscarem za całokształt twórczości. American Film Institute umieścił jej nazwisko na 5. miejscu w rankingu „największych aktorek wszech czasów”. Czytaj więcej…

2020-10-17

Zwycięzcy konkursów Letniego Grand Prix w skokach narciarskich – zestawienie zawodników i drużyn, które przynajmniej raz odniosły zwycięstwo w konkursach indywidualnych bądź drużynowych Letniego Grand Prix w skokach narciarskich mężczyzn. Letnie Grand Prix w skokach narciarskich mężczyzn organizowane jest każdego lata przez Międzynarodową Federację Narciarską, w miesiącach pomiędzy lipcem a październikiem. Rywalizacja odbywa się na specjalnie przygotowanych do warunków letnich skoczniach pokrytych igelitem. Pierwszą edycję cyklu przeprowadzono w 1994 roku. Od pierwszej edycji, choć regularnie dopiero od 2003 roku, w ramach Letniego Grand Prix odbywają się również zawody drużynowe, w tym sześciokrotnie konkurs drużyn mieszanych, w których udział wzięły zespoły złożone z kobiet i mężczyzn. Najwięcej zwycięstw w klasyfikacji generalnej Letniego Grand Prix mężczyzn odnieśli Adam Małysz i Thomas Morgenstern – obaj trzykrotnie odnieśli triumf w cyklu. W konkursach indywidualnych najwięcej zwycięstw odnieśli Adam Małysz i Gregor Schlierenzauer – obaj trzynastokrotnie zwyciężyli w zawodach. W klasyfikacji wszech czasów trzecie miejsce zajmuje Kamil Stoch z jedenastoma wygranymi. W zawodach drużynowych najwięcej zwycięstw odniosła reprezentacja Austrii – osiem wygranych, w tym jedna w konkursie mieszanym. Czytaj więcej…

2020-10-18

Gerard Wodarz (ur. 10 sierpnia 1913 w Hajdukach Wielkich, zm. 8 listopada 1982 w Chorzowie) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski w latach 1932–1939, uczestnik Igrzysk Olimpijskich 1936 oraz Mistrzostw Świata 1938, trener piłkarski, żołnierz Wehrmachtu i Polskich Sił Zbrojnych w okresie II wojny światowej. Przez znaczny okres trwania kariery związany był z Ruchem Chorzów. W 1926 roku rozpoczął treningi w zespole juniorów, w sezonie 1929 natomiast włączono go do kadry pierwszego zespołu. Występował w Ruchu do momentu wybuchu II wojny światowej i zdobył z nim pięciokrotnie mistrzostwo Polski. W latach 1939–1941 grał w utworzonym przez władze okupacyjne klubie Bismarckhütter SV. W czasie wojny podpisał trzecią listę narodowościową i został wcielony do Wehrmachtu. Stacjonował w tym czasie na terenach Holandii, Belgii oraz Francji. W 1944 roku trafił do niewoli, po czym jako jeniec zgłosił się do służby w Polskich Siłach Zbrojnych i otrzymał przydział do Sił Powietrznych. Wodarz był podoficerem–instruktorem wychowania fizycznego w bazie Newton, gdzie powrócił do gry w piłkę nożną w polskiej lotniczej drużynie RAF Newton Notts. Czytaj więcej…

2020-10-19

Laureaci Pokojowej Nagrody Nobla – osoby i organizacje, którym za działalność na rzecz światowego pokoju została przyznana przez Norweski Komitet Noblowski Pokojowa Nagroda Nobla. Wyróżnienie to ufundowane zostało testamentem szwedzkiego przemysłowca i wynalazcy dynamitu, Alfreda Nobla. Pokojowa Nagroda Nobla jest przyznawana kandydatom, którzy wykonali największą lub najlepszą pracę na rzecz braterstwa między narodami, likwidacji bądź ograniczenia stałych armii i udziału oraz promowania kongresów pokojowych. Do 2020 roku Pokojowa Nagroda Nobla została wręczona 106 osobom oraz 24 organizacjom. Jeden z laureatów odmówił przyjęcia Nagrody. Był to Lê Đức Thọ wyróżniony w 1973 roku wspólnie z Henrym Kissingerem za negocjacje w czasie konfliktu w Wietnamie. W 1961 roku Komitet zdecydował, że laureatem Nagrody za ten rok zostanie Dag Hammarskjöld, który zginął w katastrofie lotniczej 18 września tegoż roku. Jest to jedyny przypadek pośmiertnego wyróżnienia Pokojową Nagrodą Nobla. Czytaj więcej…

2020-10-20

Szarytka morska – gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju Halichoerus. Dorosłe samce osiągają długość rzędu 2,3 metra przy masie ciała 170–310 kg, zaś samice do około 2 metrów przy masie ciała 105–186 kg. Szarytka morska wiedzie wodno-lądowy tryb życia i jest gatunkiem typowym dla strefy przybrzeżnej. Podstawą diety szarytki są ryby, zarówno pelagiczne, jak i denne. Zamieszkuje zachodnie i wschodnie części północnego Atlantyku oraz wody Morza Bałtyckiego. Jest jednym z trzech gatunków ssaków z rodziny fokowatych zamieszkujących Morze Bałtyckie. Istniejące w przeszłości kolonie szarytek zasiedlających południowy pas wybrzeża Bałtyku od Niemiec po Litwę przestały istnieć. Płetwonogie te tworzą tam jedynie niewielkie skupiska. Z tego powodu zlokalizowana w Helu Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego prowadzi prace badawcze ukierunkowane na przygotowania do eksperymentalnej hodowli i restytucji szarytki bałtyckiej do Zatoki Gdańskiej. Działania Stacji mają wymiar międzynarodowy. Czytaj więcej…

2020-10-21

Facelift – debiutancki album studyjny amerykańskiego zespołu muzycznego Alice in Chains, opublikowany 21 sierpnia 1990 roku nakładem wytwórni Columbia Records. Głównymi autorami utworów są Layne Staley oraz Jerry Cantrell, a za produkcję odpowiada Dave Jerden. Nagrania zrealizowano od grudnia 1989 do kwietnia 1990 roku w London Bridge Studio w Seattle oraz w Capitol Recording Studio w Hollywood. Facelift promowały trzy single – „We Die Young”, „Man in the Box” oraz „Sea of Sorrow”. Album otrzymał w większości przychylne recenzje ze strony krytyków muzycznych, którzy zwracali uwagę na urozmaicone brzmienie, harmonie wokalne, mroczny nastrój oraz nawiązania do klasycznego metalu i hard rocka. Współcześnie Facelift uznawany jest przez krytyków za pierwszy album definiowany jako grunge’owy, który osiągnął sukces komercyjny, poprzez dotarcie do czołowej 50. zestawienia Billboard 200, wprowadzając tym samym brzmienie Seattle (ang. Seattle Sound) do mainstreamu, oraz przyciągając uwagę fanów metalu głównego nurtu. Czytaj więcej…

2020-10-22

Lista niemieckich krążowników liniowych – Kaiserliche Marine, marynarka wojenna Cesarstwa Niemieckiego, zbudowała w ostatnim dziesięcioleciu swego istnienia kilka typów krążowników liniowych. Klasa krążowników liniowych wyrosła z projektów wcześniej istniejących krążowników pancernych, miały one pełnić rolę zwiadowczą dla głównych sił floty i atakować siły rozpoznawcze nieprzyjaciela. Cesarz Wilhelm II wymagał, by nowe krążowniki liniowe mogły walczyć w szyku liniowym wraz z pancernikami, co miało zmniejszać liczbową przewagę wroga. SMS "Von der Tann" był pierwszym niemieckim krążownikiem liniowym. Został zbudowany w latach 1908–1910. Cesarska flota zbudowała przed wybuchem I wojny światowej kolejne cztery krążowniki liniowe z przeznaczeniem dla Hochseeflotte, następne dwa okręty zostały ukończone w czasie trwania konfliktu. Kolejne siedem znajdowało się w planach. Sześć z siedmiu krążowników liniowych ukończonych przed lub w czasie I wojny światowej brało udział w wielu akcjach bojowych, głównie na Morzu Północnym. Czytaj więcej…

2020-10-23

Greta Garbo (ur. 18 września 1905 w Sztokholmie, zm. 15 kwietnia 1990 w Nowym Jorku) – szwedzko-amerykańska aktorka filmowa i teatralna, uznawana za jedną z największych i najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii kinematografii oraz jedną z legend i ikon okresu „Złotej Ery Hollywood”. Symbol seksu lat 20. oraz 30. XX wieku. Na dużym ekranie debiutowała, występując w szwedzkich produkcjach. Karierę rozpoczęła od udziału w melodramacie Gdy zmysły grają, dzięki któremu zyskała status wschodzącej gwiazdy. Jej kreacja zwróciła uwagę Louisa B. Mayera, szefa wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer, który rok później sprowadził aktorkę do Hollywood. Zadebiutowała w niemym dramacie Słowik hiszpański. Jej trzeci film – melodramat Symfonia zmysłów z 1926 roku – uczynił z niej międzynarodową gwiazdę. W 1951 roku przyjęła obywatelstwo amerykańskie. W przekroju całej swojej kariery Garbo trzykrotnie nominowana była do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. W 1955 roku została uhonorowana Oscarem za całokształt twórczości. American Film Institute umieścił jej nazwisko na 5. miejscu w rankingu „największych aktorek wszech czasów”. Czytaj więcej…

2020-10-24

Zwycięzcy konkursów Letniego Grand Prix w skokach narciarskich – zestawienie zawodników i drużyn, które przynajmniej raz odniosły zwycięstwo w konkursach indywidualnych bądź drużynowych Letniego Grand Prix w skokach narciarskich mężczyzn. Letnie Grand Prix w skokach narciarskich mężczyzn organizowane jest każdego lata przez Międzynarodową Federację Narciarską, w miesiącach pomiędzy lipcem a październikiem. Rywalizacja odbywa się na specjalnie przygotowanych do warunków letnich skoczniach pokrytych igelitem. Pierwszą edycję cyklu przeprowadzono w 1994 roku. Od pierwszej edycji, choć regularnie dopiero od 2003 roku, w ramach Letniego Grand Prix odbywają się również zawody drużynowe, w tym sześciokrotnie konkurs drużyn mieszanych, w których udział wzięły zespoły złożone z kobiet i mężczyzn. Najwięcej zwycięstw w klasyfikacji generalnej Letniego Grand Prix mężczyzn odnieśli Adam Małysz i Thomas Morgenstern – obaj trzykrotnie odnieśli triumf w cyklu. W konkursach indywidualnych najwięcej zwycięstw odnieśli Adam Małysz i Gregor Schlierenzauer – obaj trzynastokrotnie zwyciężyli w zawodach. W klasyfikacji wszech czasów trzecie miejsce zajmuje Kamil Stoch z jedenastoma wygranymi. W zawodach drużynowych najwięcej zwycięstw odniosła reprezentacja Austrii – osiem wygranych, w tym jedna w konkursie mieszanym. Czytaj więcej…

2020-10-25

Gerard Wodarz (ur. 10 sierpnia 1913 w Hajdukach Wielkich, zm. 8 listopada 1982 w Chorzowie) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski w latach 1932–1939, uczestnik Igrzysk Olimpijskich 1936 oraz Mistrzostw Świata 1938, trener piłkarski, żołnierz Wehrmachtu i Polskich Sił Zbrojnych w okresie II wojny światowej. Przez znaczny okres trwania kariery związany był z Ruchem Chorzów. W 1926 roku rozpoczął treningi w zespole juniorów, w sezonie 1929 natomiast włączono go do kadry pierwszego zespołu. Występował w Ruchu do momentu wybuchu II wojny światowej i zdobył z nim pięciokrotnie mistrzostwo Polski. W latach 1939–1941 grał w utworzonym przez władze okupacyjne klubie Bismarckhütter SV. W czasie wojny podpisał trzecią listę narodowościową i został wcielony do Wehrmachtu. Stacjonował w tym czasie na terenach Holandii, Belgii oraz Francji. W 1944 roku trafił do niewoli, po czym jako jeniec zgłosił się do służby w Polskich Siłach Zbrojnych i otrzymał przydział do Sił Powietrznych. Wodarz był podoficerem–instruktorem wychowania fizycznego w bazie Newton, gdzie powrócił do gry w piłkę nożną w polskiej lotniczej drużynie RAF Newton Notts. Czytaj więcej…

2020-10-26

Laureaci Pokojowej Nagrody Nobla – osoby i organizacje, którym za działalność na rzecz światowego pokoju została przyznana przez Norweski Komitet Noblowski Pokojowa Nagroda Nobla. Wyróżnienie to ufundowane zostało testamentem szwedzkiego przemysłowca i wynalazcy dynamitu, Alfreda Nobla. Pokojowa Nagroda Nobla jest przyznawana kandydatom, którzy wykonali największą lub najlepszą pracę na rzecz braterstwa między narodami, likwidacji bądź ograniczenia stałych armii i udziału oraz promowania kongresów pokojowych. Do 2020 roku Pokojowa Nagroda Nobla została wręczona 106 osobom oraz 24 organizacjom. Jeden z laureatów odmówił przyjęcia Nagrody. Był to Lê Đức Thọ wyróżniony w 1973 roku wspólnie z Henrym Kissingerem za negocjacje w czasie konfliktu w Wietnamie. W 1961 roku Komitet zdecydował, że laureatem Nagrody za ten rok zostanie Dag Hammarskjöld, który zginął w katastrofie lotniczej 18 września tegoż roku. Jest to jedyny przypadek pośmiertnego wyróżnienia Pokojową Nagrodą Nobla. Czytaj więcej…

2020-10-27

Szarytka morska – gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju Halichoerus. Dorosłe samce osiągają długość rzędu 2,3 metra przy masie ciała 170–310 kg, zaś samice do około 2 metrów przy masie ciała 105–186 kg. Szarytka morska wiedzie wodno-lądowy tryb życia i jest gatunkiem typowym dla strefy przybrzeżnej. Podstawą diety szarytki są ryby, zarówno pelagiczne, jak i denne. Zamieszkuje zachodnie i wschodnie części północnego Atlantyku oraz wody Morza Bałtyckiego. Jest jednym z trzech gatunków ssaków z rodziny fokowatych zamieszkujących Morze Bałtyckie. Istniejące w przeszłości kolonie szarytek zasiedlających południowy pas wybrzeża Bałtyku od Niemiec po Litwę przestały istnieć. Płetwonogie te tworzą tam jedynie niewielkie skupiska. Z tego powodu zlokalizowana w Helu Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego prowadzi prace badawcze ukierunkowane na przygotowania do eksperymentalnej hodowli i restytucji szarytki bałtyckiej do Zatoki Gdańskiej. Działania Stacji mają wymiar międzynarodowy. Czytaj więcej…

2020-10-28

Lista utworów Alice in Chains – amerykański zespół muzyczny Alice in Chains ma w swoim dorobku sześć albumów studyjnych, trzy minialbumy, pięć kompilacji i dwa albumy koncertowe. W 1992 roku członkowie zespołu współtworzyli ścieżkę dźwiękową do filmu Samotnicy, którą promował singel z utworem „Would?” autorstwa gitarzysty Jerry’ego Cantrella. Rok później na ścieżce dźwiękowej do filmu Bohater ostatniej akcji wykorzystano dwie premierowe kompozycje Alice in Chains – „A Little Bitter” oraz „What the Hell Have I” – zarejestrowane wiosną 1993 roku w Bad Animals Studio. W 1994 roku utwór „Got Me Wrong”, pochodzący z minialbumu Sap, został wykorzystany na ścieżce dźwiękowej do filmu niskobudżetowego Clerks – Sprzedawcy. Omawiana lista łącznie składa się ze stu utworów – dziewięćdziesięciu siedmiu autorskich, skomponowanych przez członków zespołu, z czego osiemdziesiąt dziewięć to kompozycje studyjne, dziesięć nagrano w wersjach demonstracyjnych oraz jedną zarejestrowano w wersji koncertowej. Czytaj więcej…

2020-10-29

Lista niemieckich krążowników liniowych – Kaiserliche Marine, marynarka wojenna Cesarstwa Niemieckiego, zbudowała w ostatnim dziesięcioleciu swego istnienia kilka typów krążowników liniowych. Klasa krążowników liniowych wyrosła z projektów wcześniej istniejących krążowników pancernych, miały one pełnić rolę zwiadowczą dla głównych sił floty i atakować siły rozpoznawcze nieprzyjaciela. Cesarz Wilhelm II wymagał, by nowe krążowniki liniowe mogły walczyć w szyku liniowym wraz z pancernikami, co miało zmniejszać liczbową przewagę wroga. SMS "Von der Tann" był pierwszym niemieckim krążownikiem liniowym. Został zbudowany w latach 1908–1910. Cesarska flota zbudowała przed wybuchem I wojny światowej kolejne cztery krążowniki liniowe z przeznaczeniem dla Hochseeflotte, następne dwa okręty zostały ukończone w czasie trwania konfliktu. Kolejne siedem znajdowało się w planach. Sześć z siedmiu krążowników liniowych ukończonych przed lub w czasie I wojny światowej brało udział w wielu akcjach bojowych, głównie na Morzu Północnym. Czytaj więcej…

2020-10-30

Greta Garbo (ur. 18 września 1905 w Sztokholmie, zm. 15 kwietnia 1990 w Nowym Jorku) – szwedzko-amerykańska aktorka filmowa i teatralna, uznawana za jedną z największych i najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii kinematografii oraz jedną z legend i ikon okresu „Złotej Ery Hollywood”. Symbol seksu lat 20. oraz 30. XX wieku. Na dużym ekranie debiutowała, występując w szwedzkich produkcjach. Karierę rozpoczęła od udziału w melodramacie Gdy zmysły grają, dzięki któremu zyskała status wschodzącej gwiazdy. Jej kreacja zwróciła uwagę Louisa B. Mayera, szefa wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer, który rok później sprowadził aktorkę do Hollywood. Zadebiutowała w niemym dramacie Słowik hiszpański. Jej trzeci film – melodramat Symfonia zmysłów z 1926 roku – uczynił z niej międzynarodową gwiazdę. W 1951 roku przyjęła obywatelstwo amerykańskie. W przekroju całej swojej kariery Garbo trzykrotnie nominowana była do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. W 1955 roku została uhonorowana Oscarem za całokształt twórczości. American Film Institute umieścił jej nazwisko na 5. miejscu w rankingu „największych aktorek wszech czasów”. Czytaj więcej…

2020-10-31

Zwycięzcy konkursów Letniego Grand Prix w skokach narciarskich – zestawienie zawodników i drużyn, które przynajmniej raz odniosły zwycięstwo w konkursach indywidualnych bądź drużynowych Letniego Grand Prix w skokach narciarskich mężczyzn. Letnie Grand Prix w skokach narciarskich mężczyzn organizowane jest każdego lata przez Międzynarodową Federację Narciarską, w miesiącach pomiędzy lipcem a październikiem. Rywalizacja odbywa się na specjalnie przygotowanych do warunków letnich skoczniach pokrytych igelitem. Pierwszą edycję cyklu przeprowadzono w 1994 roku. Od pierwszej edycji, choć regularnie dopiero od 2003 roku, w ramach Letniego Grand Prix odbywają się również zawody drużynowe, w tym sześciokrotnie konkurs drużyn mieszanych, w których udział wzięły zespoły złożone z kobiet i mężczyzn. Najwięcej zwycięstw w klasyfikacji generalnej Letniego Grand Prix mężczyzn odnieśli Adam Małysz i Thomas Morgenstern – obaj trzykrotnie odnieśli triumf w cyklu. W konkursach indywidualnych najwięcej zwycięstw odnieśli Adam Małysz i Gregor Schlierenzauer – obaj trzynastokrotnie zwyciężyli w zawodach. W klasyfikacji wszech czasów trzecie miejsce zajmuje Kamil Stoch z jedenastoma wygranymi. W zawodach drużynowych najwięcej zwycięstw odniosła reprezentacja Austrii – osiem wygranych, w tym jedna w konkursie mieszanym. Czytaj więcej…