Wikipedia:Dobre Artykuły/archiwum/2020-12

2020-12-01

Tadżykistan na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 – występ jednoosobowej reprezentacji Tadżykistanu na igrzyskach olimpijskich w Vancouver w 2010 roku. W składzie znalazł się 32-letni narciarz alpejski Andriej Drygin, dla którego był to trzeci występ olimpijski – wystąpił wcześniej w Salt Lake City oraz Turynie. W Vancouver zaprezentował się w czterech konkurencjach w narciarstwie alpejskim. Najlepszy rezultat osiągnął w supergigancie, zajmując 44. miejsce. Rolę chorążego reprezentacji Tadżykistanu podczas ceremonii otwarcia i zamknięcia igrzysk pełnił Aliszer Kudratow – narciarz alpejski, który nie brał udziału w rywalizacji olimpijskiej w Vancouver, ale znalazł się w reprezentacji jako delegat. Był to trzeci start reprezentacji Tadżykistanu na zimowych igrzyskach olimpijskich i siódmy start olimpijski, wliczając w to letnie występy. Żaden tadżycki publiczny nadawca radiowo-telewizyjny nie nabył prawa do transmisji zimowych igrzysk olimpijskich w Vancouver. Czytaj więcej…

2020-12-02

Firewatch – komputerowa gra przygodowa stworzona przez studio Campo Santo i wydana przez Panic Inc. na komputery z systemami Windows, Linux i OS X oraz na konsolę PlayStation 4. Premiera odbyła się 9 lutego 2016 roku. Jest to gra przygodowa przedstawiona z perspektywy pierwszej osoby. Gra opowiada o strażniku przeciwpożarowym imieniem Henry pracującym w Shoshone National Forest, rok po pożarach w parku Yellowstone w 1988 roku. Miesiąc po jego pierwszym dniu w pracy, dziwne rzeczy zaczynają się dziać z nim i jego przełożoną Delilah. Od wyborów gracza zależą relacje między postaciami. Wraz z postępem fabuły zostają odkryte dla gracza nowe tereny. Gra posiada również system dnia i nocy, ale czas zmienia się tylko, gdy gracz wypełni wszystkie cele przypisane do danej pory dnia. Firewatch zebrała pozytywne recenzje, zdobywając uznanie za swoją historię, postacie, dialogi i styl wizualny. Jednak obecność problemów technicznych i zakończenie gry były przedmiotem krytyki. Do końca 2016 roku gra sprzedała się w ponad milionie egzemplarzy. Czytaj więcej…

2020-12-03

DKD-IV – polski dwumiejscowy samolot sportowy w układzie zastrzałowego górnopłatu z lat 20. XX wieku, zaprojektowany i zbudowany w warsztatach 2. pułku lotniczego w Krakowie przez braci Stanisława i Mieczysława Działowskich. Oblatany we wrześniu 1928 roku DKD-IV był rozwinięciem poprzednich konstrukcji Działowskich – DKD-I oraz DKD-III. Dwa egzemplarze tego samolotu brały udział w II Krajowym Konkursie Awionetek w Warszawie w 1928 roku, zajmując pierwsze i piąte miejsce; DKD-IV bis uczestniczył w trzeciej edycji tych zawodów w 1930 roku, zajmując 11. miejsce z powodu uszkodzenia. Napęd DKD-IV stanowił chłodzony powietrzem, 6-cylindrowy silnik gwiazdowy Anzani o mocy 33 kW. Silnik napędzał stałe, drewniane, dwułopatowe śmigło ciągnące. Ogółem powstały trzy płatowce DKD-IV, choć planowano wykonanie na rzecz lotnictwa wojskowego 25 sztuk tych maszyn. Czytaj więcej…

2020-12-04

Zbrodnia w Markowej – mord na szesnastu osobach narodowości polskiej i żydowskiej dokonany przez okupantów niemieckich we wsi Markowa pod Łańcutem. Prawdopodobnie pod koniec 1942 roku Józef i Wiktoria Ulmowie z Markowej przyjęli pod swój dach dwie żydowskie rodziny z Łańcuta i Markowej. Na skutek donosu złożonego przez „granatowego policjanta” Włodzimierza Lesia kryjówka została odkryta przez Niemców. 24 marca 1944 roku żandarmi z posterunku w Łańcucie zamordowali Józefa i Wiktorię (będącą w zaawansowanej ciąży) oraz szóstkę ich dzieci, z których najstarsze liczyło 8 lat, a najmłodsze półtora roku. Zginęło także ośmioro ukrywanych Żydów, w tym dwie kobiety i dziecko. Zbrodnia w Markowej stała się symbolem martyrologii Polaków mordowanych za niesienie pomocy Żydom. W 1995 roku małżeństwo Ulmów zostało pośmiertnie odznaczone medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Czytaj więcej…

2020-12-05

Chris Candido Memorial Tag Team Tournament – turniej wrestlingu zorganizowany w 2005 roku przez amerykańską federację Total Nonstop Action Wrestling, w którym wzięło udział osiem drużyn rywalizujących na zasadzie systemu pucharowego. Organizacja ustanowiła te zawody, aby uczcić pamięć swojego zawodnika, Chrisa Candido, który zmarł w kwietniu 2005 roku w wyniku powikłań pooperacyjnych. Jest to jedyna edycja tego turnieju, chociaż początkowo zapowiedziano, że będzie wydarzeniem cyklicznym. Rozgrywki odbyły się 16 sierpnia 2005 roku podczas nagrań do programu telewizyjnego federacji, TNA Impact!, po czym pojedynki były emitowane w każdy piątek od 19 sierpnia do 9 września. Zgodnie z zamysłem każdy z ośmiu zespołów miał składać się z jednego doświadczonego i jednego młodego zawodnika. W finale doszło do pojedynku Chrisa Sabina i Shockera z Alexem Shelley’em i Seanem Waltmanem. Po trwającej 7 minut i 20 sekund walce, zwyciężył tandem Alex Shelley i Sean Waltman. Czytaj więcej…

2020-12-06

Krótki film o miłości – polski film psychologiczny z 1988 roku w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego, nakręcony na podstawie scenariusza napisanego przez Kieślowskiego wraz z Krzysztofem Piesiewiczem. Bohaterami filmu są dziewiętnastoletni chłopiec Tomek oraz podglądana przezeń z mieszkania naprzeciwko plastyczka Magda. Magda, dowiedziawszy się o podglądactwie Tomka, aranżuje zemstę na nim, co prowadzi do tragicznych konsekwencji. Krótki film o miłości został wyprodukowany w Studiu Filmowym „Tor”, w ramach cyklu filmów telewizyjnych Dekalog, który stanowił próbę reinterpretacji judeochrześcijańskiego Dekalogu. Za zdjęcia do filmu odpowiadał Witold Adamek, natomiast muzykę do filmu skomponował Zbigniew Preisner. Krótki film o miłości został entuzjastycznie przyjęty przez krytyków zarówno w Polsce, jak i za granicą. Recenzenci chwalili film Kieślowskiego za walory artystyczne, wzorcowy warsztat, spójność estetyczną, grę aktorską i reżyserię. Na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych Krótki film o miłości otrzymał (ex aequo z Krótkim filmem o zabijaniu) Grand Prix „Złote Lwy” oraz cztery indywidualne nagrody, a na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Sebastián uhonorowany został Nagrodą Specjalną Jury oraz nagrodami FIPRESCI i OCIC. Czytaj więcej…

2020-12-07

Jiyuan – chiński krążownik pancernopokładowy z końca XIX wieku, zbudowany w stoczni AG Vulcan Stettin w Szczecinie jako pojedynczy okręt. Był on pierwszym z nowoczesnych krążowników zbudowanych dla marynarki chińskiej. Okręt był krążownikiem pancernopokładowym, z silną i dobrze opancerzoną, lecz nieliczną artylerią główną. Zgodnie z ówczesną doktryną umieszczania możliwie największych dział na stosunkowo niewielkich jednostkach, posiadał parę odtylcowych armat Kruppa kalibru 210 mm. Artyleria średnia ograniczała się do jednego działa kalibru 150 mm Kruppa o niskiej szybkostrzelności, umieszczonego na rufie. Brał udział w starciu pod Pungdo, otwierającym wojnę chińsko-japońską, oraz bitwie u ujścia Yalu. Zdobyty przez Japonię w Weihai, służył później we flocie japońskiej jako Saien. Wziął udział w blokadzie Port Artur podczas wojny rosyjsko-japońskiej. 30 listopada 1904 roku wszedł na minę, postawioną tydzień wcześniej przez rosyjskie kutry. Zginęło 38 członków załogi, w tym dowódca komandor porucznik K. Tajima. Czytaj więcej…

2020-12-08

Tadżykistan na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 – występ jednoosobowej reprezentacji Tadżykistanu na igrzyskach olimpijskich w Vancouver w 2010 roku. W składzie znalazł się 32-letni narciarz alpejski Andriej Drygin, dla którego był to trzeci występ olimpijski – wystąpił wcześniej w Salt Lake City oraz Turynie. W Vancouver zaprezentował się w czterech konkurencjach w narciarstwie alpejskim. Najlepszy rezultat osiągnął w supergigancie, zajmując 44. miejsce. Rolę chorążego reprezentacji Tadżykistanu podczas ceremonii otwarcia i zamknięcia igrzysk pełnił Aliszer Kudratow – narciarz alpejski, który nie brał udziału w rywalizacji olimpijskiej w Vancouver, ale znalazł się w reprezentacji jako delegat. Był to trzeci start reprezentacji Tadżykistanu na zimowych igrzyskach olimpijskich i siódmy start olimpijski, wliczając w to letnie występy. Żaden tadżycki publiczny nadawca radiowo-telewizyjny nie nabył prawa do transmisji zimowych igrzysk olimpijskich w Vancouver. Czytaj więcej…

2020-12-09

Firewatch – komputerowa gra przygodowa stworzona przez studio Campo Santo i wydana przez Panic Inc. na komputery z systemami Windows, Linux i OS X oraz na konsolę PlayStation 4. Premiera odbyła się 9 lutego 2016 roku. Jest to gra przygodowa przedstawiona z perspektywy pierwszej osoby. Gra opowiada o strażniku przeciwpożarowym imieniem Henry pracującym w Shoshone National Forest, rok po pożarach w parku Yellowstone w 1988 roku. Miesiąc po jego pierwszym dniu w pracy, dziwne rzeczy zaczynają się dziać z nim i jego przełożoną Delilah. Od wyborów gracza zależą relacje między postaciami. Wraz z postępem fabuły zostają odkryte dla gracza nowe tereny. Gra posiada również system dnia i nocy, ale czas zmienia się tylko, gdy gracz wypełni wszystkie cele przypisane do danej pory dnia. Firewatch zebrała pozytywne recenzje, zdobywając uznanie za swoją historię, postacie, dialogi i styl wizualny. Jednak obecność problemów technicznych i zakończenie gry były przedmiotem krytyki. Do końca 2016 roku gra sprzedała się w ponad milionie egzemplarzy. Czytaj więcej…

2020-12-10

DKD-IV – polski dwumiejscowy samolot sportowy w układzie zastrzałowego górnopłatu z lat 20. XX wieku, zaprojektowany i zbudowany w warsztatach 2. pułku lotniczego w Krakowie przez braci Stanisława i Mieczysława Działowskich. Oblatany we wrześniu 1928 roku DKD-IV był rozwinięciem poprzednich konstrukcji Działowskich – DKD-I oraz DKD-III. Dwa egzemplarze tego samolotu brały udział w II Krajowym Konkursie Awionetek w Warszawie w 1928 roku, zajmując pierwsze i piąte miejsce; DKD-IV bis uczestniczył w trzeciej edycji tych zawodów w 1930 roku, zajmując 11. miejsce z powodu uszkodzenia. Napęd DKD-IV stanowił chłodzony powietrzem, 6-cylindrowy silnik gwiazdowy Anzani o mocy 33 kW. Silnik napędzał stałe, drewniane, dwułopatowe śmigło ciągnące. Ogółem powstały trzy płatowce DKD-IV, choć planowano wykonanie na rzecz lotnictwa wojskowego 25 sztuk tych maszyn. Czytaj więcej…

2020-12-11

Zbrodnia w Markowej – mord na szesnastu osobach narodowości polskiej i żydowskiej dokonany przez okupantów niemieckich we wsi Markowa pod Łańcutem. Prawdopodobnie pod koniec 1942 roku Józef i Wiktoria Ulmowie z Markowej przyjęli pod swój dach dwie żydowskie rodziny z Łańcuta i Markowej. Na skutek donosu złożonego przez „granatowego policjanta” Włodzimierza Lesia kryjówka została odkryta przez Niemców. 24 marca 1944 roku żandarmi z posterunku w Łańcucie zamordowali Józefa i Wiktorię (będącą w zaawansowanej ciąży) oraz szóstkę ich dzieci, z których najstarsze liczyło 8 lat, a najmłodsze półtora roku. Zginęło także ośmioro ukrywanych Żydów, w tym dwie kobiety i dziecko. Zbrodnia w Markowej stała się symbolem martyrologii Polaków mordowanych za niesienie pomocy Żydom. W 1995 roku małżeństwo Ulmów zostało pośmiertnie odznaczone medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Czytaj więcej…

2020-12-12

Chris Candido Memorial Tag Team Tournament – turniej wrestlingu zorganizowany w 2005 roku przez amerykańską federację Total Nonstop Action Wrestling, w którym wzięło udział osiem drużyn rywalizujących na zasadzie systemu pucharowego. Organizacja ustanowiła te zawody, aby uczcić pamięć swojego zawodnika, Chrisa Candido, który zmarł w kwietniu 2005 roku w wyniku powikłań pooperacyjnych. Jest to jedyna edycja tego turnieju, chociaż początkowo zapowiedziano, że będzie wydarzeniem cyklicznym. Rozgrywki odbyły się 16 sierpnia 2005 roku podczas nagrań do programu telewizyjnego federacji, TNA Impact!, po czym pojedynki były emitowane w każdy piątek od 19 sierpnia do 9 września. Zgodnie z zamysłem każdy z ośmiu zespołów miał składać się z jednego doświadczonego i jednego młodego zawodnika. W finale doszło do pojedynku Chrisa Sabina i Shockera z Alexem Shelley’em i Seanem Waltmanem. Po trwającej 7 minut i 20 sekund walce, zwyciężył tandem Alex Shelley i Sean Waltman. Czytaj więcej…

2020-12-13

Krótki film o miłości – polski film psychologiczny z 1988 roku w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego, nakręcony na podstawie scenariusza napisanego przez Kieślowskiego wraz z Krzysztofem Piesiewiczem. Bohaterami filmu są dziewiętnastoletni chłopiec Tomek oraz podglądana przezeń z mieszkania naprzeciwko plastyczka Magda. Magda, dowiedziawszy się o podglądactwie Tomka, aranżuje zemstę na nim, co prowadzi do tragicznych konsekwencji. Krótki film o miłości został wyprodukowany w Studiu Filmowym „Tor”, w ramach cyklu filmów telewizyjnych Dekalog, który stanowił próbę reinterpretacji judeochrześcijańskiego Dekalogu. Za zdjęcia do filmu odpowiadał Witold Adamek, natomiast muzykę do filmu skomponował Zbigniew Preisner. Krótki film o miłości został entuzjastycznie przyjęty przez krytyków zarówno w Polsce, jak i za granicą. Recenzenci chwalili film Kieślowskiego za walory artystyczne, wzorcowy warsztat, spójność estetyczną, grę aktorską i reżyserię. Na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych Krótki film o miłości otrzymał (ex aequo z Krótkim filmem o zabijaniu) Grand Prix „Złote Lwy” oraz cztery indywidualne nagrody, a na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Sebastián uhonorowany został Nagrodą Specjalną Jury oraz nagrodami FIPRESCI i OCIC. Czytaj więcej…

2020-12-14

Wężowidła – gromada morskich, dennych zwierząt zaliczanych do szkarłupni, o gwiaździstym kształcie ciała podobnym do rozgwiazd, lecz z węższymi ramionami wyraźnie odgraniczonymi od centralnej tarczy i nie łączącymi się u nasady. Są najbardziej ruchliwymi, szybko przemieszczającymi się szkarłupniami. Poruszają się wężowatymi ruchami elastycznych, silnie umięśnionych ramion, niektóre pływają. Są wśród nich gatunki drapieżne, roślinożerne i detrytusożerne. Wśród wężowideł występują mięsożercy, detrytusożercy i roślinożercy. Wężowidła zamieszkują wszystkie oceany. Z asiedlają dno morskie od strefy pływowej do głębin. W strefie szelfowej zamieszkuje 1313 gatunków. Największą różnorodność osiągnęły w rejonie indo-pacyficznym, gdzie żyje 825 gatunków. Genetyka wężowideł jest słabo poznana. Przyczyniły się do tego trudności w pobieraniu DNA. Czytaj więcej…

2020-12-15

Ustrój polityczny Włoch – opiera się na uchwalonej 22 grudnia 1947 roku Konstytucji Republiki Włoskiej oraz ustawach konstytucyjnych. Włochy są demokratyczną republiką parlamentarną z elementami demokracji bezpośredniej. Na straży przestrzegania ustawy zasadniczej stoi Sąd Konstytucyjny. Do głównych zasad systemu politycznego należą republikanizm, demokracja, parlamentaryzm, decentralizacja, praworządność oraz silna pozycja praw i wolności jednostki. Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy Parlament, a wykonawczą Prezydent Republiki i Rada Ministrów. Sądownictwo powszechne należy do sędziów pokoju, trybunałów zwykłych, sądów apelacyjnych oraz Sądu Kasacyjnego. Gwarantem ich autonomiczności i niezawisłości jest Najwyższa Rada Sądownictwa. System uzupełniają sądy administracyjne – regionalne trybunały administracyjne i Rada Stanu oraz prokuratura, związana z sądownictwem powszechnym. Formalnie jednak konstytucja nie wypowiada się o monteskiuszowskiej zasadzie trójpodziału władzy. Włochy są państwem unitarnym, a zarazem silnie zdecentralizowanym, określanym wręcz jako zregionalizowane. Kraj podzielony jest na dwadzieścia regionów, w tym pięć o statusie specjalnym z szerokim zakresem autonomii. Czytaj więcej…

2020-12-16

ORP Admirał Dickman – polski okręt rzeczny Flotylli Pińskiej z okresu międzywojennego, o napędzie bocznokołowym, klasyfikowany jako statek uzbrojony. Przed II wojną światową przekształcony w okręt-cel; podczas kampanii wrześniowej wykorzystywany jako cel pozorny dla lotnictwa nieprzyjaciela. Po zakończeniu działań Sowieci wydobyli jednostkę i przeholowali do Pińska, gdzie rozpoczęto prace remontowe, nie ukończone do ataku niemieckiego w 1941 roku. Dalsze losy okrętu są nieznane. Okręt otrzymał swą nazwę na cześć admirała Arenda Dickmanna. Przyjmuje się, że był to przebudowany rosyjski statek „Leon”. Według prawdopodobnej wersji był to jednak statek „Usierdnyj”, który w 1920 roku służył w polskiej Flotylli Pińskiej pod nazwami: H-2 i „Pancerny 2”. Czytaj więcej…

2020-12-17

Ava Gardner (ur. 24 grudnia 1922 w Grabtown, zm. 25 stycznia 1990 w Londynie) – amerykańska aktorka filmowa i piosenkarka oraz symbol seksu lat 40. i 50. American Film Institute umieścił ją na 25. miejscu w rankingu „największych aktorów wszech czasów”. W 1941 roku podpisała kontrakt z Metro-Goldwyn-Mayer, który obowiązywał do 1958 roku. Zyskała rozgłos rolą femme fatale w Zabójcach. Wystąpiła w około 60 filmach. Największe sukcesy odnosiła w okresie „Złotej Ery Hollywood” i w latach 60. W kolejnych dekadach występowała sporadycznie. Do jej najbardziej znanych filmów należą: Statek komediantów, Mogambo, Bosonoga Contessa, Ostatni brzeg, Noc iguany, Siedem dni w maju oraz Trzęsienie ziemi. Aktywna zawodowo do 1986 roku. Była znana z burzliwego życia prywatnego i bezkompromisowości. Od połowy lat 50. mieszkała w Hiszpanii, a od końca lat 60. w Wielkiej Brytanii. Trzykrotnie zamężna, nie miała dzieci. Zmarła na zapalenie płuc w wieku 67 lat. Czytaj więcej…

2020-12-18

Sinead Kerr (ur. 30 sierpnia 1978 w Dundee) – brytyjska łyżwiarka figurowa, startująca w parach tanecznych z bratem Johnem Kerrem. Sinead rozpoczęła naukę łyżwiarstwa w wieku 9 lat, zaś jej brat krótko po niej. Uczestniczka igrzysk olimpijskich, dwukrotna brązowa medalistka mistrzostw Europy w 2009 i 2011 roku, medalistka zawodów z cyklu Grand Prix oraz 7-krotna mistrzyni Wielkiej Brytanii. Zakończyła karierę sportową w kwietniu 2011 roku. Pierwotnie planowała zakończyć karierę po igrzyskach w Vancouver, ale rodzeństwo postanowiło kontynuować ją w sezonie 2010/2011 prezentując nowy taniec dowolny przerobiony z ich tańca pokazowego, nad którym pracowali z Peterem Tchernyshevem. Cechą charakterystyczną występów rodzeństwa Kerrów stały się tzw. reverse lifts, czyli podnoszenia łyżwiarskie, w których to partnerka podnosiła partnera. Brała udział w pokazach mody London Fashion Week jako modelka Alexandra McQueena. Wystąpiła w łyżwach na lodowym wybiegu. Ponadto zarówno ona jak i jej brat John okazyjnie występowali jako aktorzy, aby sfinansować swoją karierę łyżwiarską. Czytaj więcej…

2020-12-19

Max Lewandowsky (ur. 28 czerwca 1876 w Berlinie, zm. 4 kwietnia 1918 tamże) – niemiecki lekarz neurolog żydowskiego pochodzenia. W jego dorobku naukowym znajdują się istotne prace dotyczące neurofizjologii oddychania, płynu mózgowo-rdzeniowego, neuroanatomii ośrodkowego układu nerwowego, funkcji układu sympatycznego i móżdżku, dyskalkulii oraz nerwic wojennych. Wprowadził do medycyny termin bariery krew-mózg. Działał w berlińskim środowisku neurologów. Wspólnie z Aloisem Alzheimerem założył i wydawał czasopismo Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie oraz serię Monographien aus dem Gesamtgebiete der Neurologie und Psychiatrie. Zredagował pięciotomowy podręcznik neurologii, będący wspólną pracą ponad osiemdziesięciu specjalistów w tej dziedzinie. Był też autorem podręcznika neurologii praktycznej. Zmarł w 1918 roku w sanatorium w Berlinie śmiercią samobójczą. Czytaj więcej…

2020-12-20

Leonhard Euler (ur. 15 kwietnia 1707 w Bazylei, zm. 18 września 1783 w Petersburgu) – szwajcarski matematyk i fizyk; był pionierem w wielu obszarach obu tych nauk. Większą część życia spędził w Rosji i Prusach. Jest uważany za jednego z najbardziej płodnych matematyków w historii. Dokonał licznych odkryć w tak różnych gałęziach matematyki jak rachunek różniczkowy i całkowy oraz teoria grafów. Wniósł duży wkład w rozwój terminologii i notacji matematycznej, szczególnie trwały w dziedzinie analizy matematycznej. Jako pierwszy w historii użył pojęcia i oznaczenia funkcji. Euler jest uważany za czołowego matematyka XVIII wieku i jednego z najwybitniejszych w całej historii. Dorobek życia Eulera, wraz z listą jego prac, został opisany przez jego zięcia, Nicolausa von Fussa, sekretarza Cesarskiej Akademii Nauk i Sztuk Pięknych w Petersburgu. Pośmiertną mowę pochwalną na cześć Eulera skierowaną do Akademii Francuskiej napisał matematyk i filozof francuski Nicolas de Condorcet, który fakt śmierci Eulera skomentował słowami: …przestał liczyć i przestał żyć. Czytaj więcej…

2020-12-21

Wężowidła – gromada morskich, dennych zwierząt zaliczanych do szkarłupni, o gwiaździstym kształcie ciała podobnym do rozgwiazd, lecz z węższymi ramionami wyraźnie odgraniczonymi od centralnej tarczy i nie łączącymi się u nasady. Są najbardziej ruchliwymi, szybko przemieszczającymi się szkarłupniami. Poruszają się wężowatymi ruchami elastycznych, silnie umięśnionych ramion, niektóre pływają. Są wśród nich gatunki drapieżne, roślinożerne i detrytusożerne. Wśród wężowideł występują mięsożercy, detrytusożercy i roślinożercy. Wężowidła zamieszkują wszystkie oceany. Z asiedlają dno morskie od strefy pływowej do głębin. W strefie szelfowej zamieszkuje 1313 gatunków. Największą różnorodność osiągnęły w rejonie indo-pacyficznym, gdzie żyje 825 gatunków. Genetyka wężowideł jest słabo poznana. Przyczyniły się do tego trudności w pobieraniu DNA. Czytaj więcej…

2020-12-22

Ustrój polityczny Włoch – opiera się na uchwalonej 22 grudnia 1947 roku Konstytucji Republiki Włoskiej oraz ustawach konstytucyjnych. Włochy są demokratyczną republiką parlamentarną z elementami demokracji bezpośredniej. Na straży przestrzegania ustawy zasadniczej stoi Sąd Konstytucyjny. Do głównych zasad systemu politycznego należą republikanizm, demokracja, parlamentaryzm, decentralizacja, praworządność oraz silna pozycja praw i wolności jednostki. Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy Parlament, a wykonawczą Prezydent Republiki i Rada Ministrów. Sądownictwo powszechne należy do sędziów pokoju, trybunałów zwykłych, sądów apelacyjnych oraz Sądu Kasacyjnego. Gwarantem ich autonomiczności i niezawisłości jest Najwyższa Rada Sądownictwa. System uzupełniają sądy administracyjne – regionalne trybunały administracyjne i Rada Stanu oraz prokuratura, związana z sądownictwem powszechnym. Formalnie jednak konstytucja nie wypowiada się o monteskiuszowskiej zasadzie trójpodziału władzy. Włochy są państwem unitarnym, a zarazem silnie zdecentralizowanym, określanym wręcz jako zregionalizowane. Kraj podzielony jest na dwadzieścia regionów, w tym pięć o statusie specjalnym z szerokim zakresem autonomii. Czytaj więcej…

2020-12-23

ORP Admirał Dickman – polski okręt rzeczny Flotylli Pińskiej z okresu międzywojennego, o napędzie bocznokołowym, klasyfikowany jako statek uzbrojony. Przed II wojną światową przekształcony w okręt-cel; podczas kampanii wrześniowej wykorzystywany jako cel pozorny dla lotnictwa nieprzyjaciela. Po zakończeniu działań Sowieci wydobyli jednostkę i przeholowali do Pińska, gdzie rozpoczęto prace remontowe, nie ukończone do ataku niemieckiego w 1941 roku. Dalsze losy okrętu są nieznane. Okręt otrzymał swą nazwę na cześć admirała Arenda Dickmanna. Przyjmuje się, że był to przebudowany rosyjski statek „Leon”. Według prawdopodobnej wersji był to jednak statek „Usierdnyj”, który w 1920 roku służył w polskiej Flotylli Pińskiej pod nazwami: H-2 i „Pancerny 2”. Czytaj więcej…

2020-12-24

Ava Gardner (ur. 24 grudnia 1922 w Grabtown, zm. 25 stycznia 1990 w Londynie) – amerykańska aktorka filmowa i piosenkarka oraz symbol seksu lat 40. i 50. American Film Institute umieścił ją na 25. miejscu w rankingu „największych aktorów wszech czasów”. W 1941 roku podpisała kontrakt z Metro-Goldwyn-Mayer, który obowiązywał do 1958 roku. Zyskała rozgłos rolą femme fatale w Zabójcach. Wystąpiła w około 60 filmach. Największe sukcesy odnosiła w okresie „Złotej Ery Hollywood” i w latach 60. W kolejnych dekadach występowała sporadycznie. Do jej najbardziej znanych filmów należą: Statek komediantów, Mogambo, Bosonoga Contessa, Ostatni brzeg, Noc iguany, Siedem dni w maju oraz Trzęsienie ziemi. Aktywna zawodowo do 1986 roku. Była znana z burzliwego życia prywatnego i bezkompromisowości. Od połowy lat 50. mieszkała w Hiszpanii, a od końca lat 60. w Wielkiej Brytanii. Trzykrotnie zamężna, nie miała dzieci. Zmarła na zapalenie płuc w wieku 67 lat. Czytaj więcej…

2020-12-25

Sinead Kerr (ur. 30 sierpnia 1978 w Dundee) – brytyjska łyżwiarka figurowa, startująca w parach tanecznych z bratem Johnem Kerrem. Sinead rozpoczęła naukę łyżwiarstwa w wieku 9 lat, zaś jej brat krótko po niej. Uczestniczka igrzysk olimpijskich, dwukrotna brązowa medalistka mistrzostw Europy w 2009 i 2011 roku, medalistka zawodów z cyklu Grand Prix oraz 7-krotna mistrzyni Wielkiej Brytanii. Zakończyła karierę sportową w kwietniu 2011 roku. Pierwotnie planowała zakończyć karierę po igrzyskach w Vancouver, ale rodzeństwo postanowiło kontynuować ją w sezonie 2010/2011 prezentując nowy taniec dowolny przerobiony z ich tańca pokazowego, nad którym pracowali z Peterem Tchernyshevem. Cechą charakterystyczną występów rodzeństwa Kerrów stały się tzw. reverse lifts, czyli podnoszenia łyżwiarskie, w których to partnerka podnosiła partnera. Brała udział w pokazach mody London Fashion Week jako modelka Alexandra McQueena. Wystąpiła w łyżwach na lodowym wybiegu. Ponadto zarówno ona jak i jej brat John okazyjnie występowali jako aktorzy, aby sfinansować swoją karierę łyżwiarską. Czytaj więcej…

2020-12-26

Max Lewandowsky (ur. 28 czerwca 1876 w Berlinie, zm. 4 kwietnia 1918 tamże) – niemiecki lekarz neurolog żydowskiego pochodzenia. W jego dorobku naukowym znajdują się istotne prace dotyczące neurofizjologii oddychania, płynu mózgowo-rdzeniowego, neuroanatomii ośrodkowego układu nerwowego, funkcji układu sympatycznego i móżdżku, dyskalkulii oraz nerwic wojennych. Wprowadził do medycyny termin bariery krew-mózg. Działał w berlińskim środowisku neurologów. Wspólnie z Aloisem Alzheimerem założył i wydawał czasopismo Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie oraz serię Monographien aus dem Gesamtgebiete der Neurologie und Psychiatrie. Zredagował pięciotomowy podręcznik neurologii, będący wspólną pracą ponad osiemdziesięciu specjalistów w tej dziedzinie. Był też autorem podręcznika neurologii praktycznej. Zmarł w 1918 roku w sanatorium w Berlinie śmiercią samobójczą. Czytaj więcej…

2020-12-27

Leonhard Euler (ur. 15 kwietnia 1707 w Bazylei, zm. 18 września 1783 w Petersburgu) – szwajcarski matematyk i fizyk; był pionierem w wielu obszarach obu tych nauk. Większą część życia spędził w Rosji i Prusach. Jest uważany za jednego z najbardziej płodnych matematyków w historii. Dokonał licznych odkryć w tak różnych gałęziach matematyki jak rachunek różniczkowy i całkowy oraz teoria grafów. Wniósł duży wkład w rozwój terminologii i notacji matematycznej, szczególnie trwały w dziedzinie analizy matematycznej. Jako pierwszy w historii użył pojęcia i oznaczenia funkcji. Euler jest uważany za czołowego matematyka XVIII wieku i jednego z najwybitniejszych w całej historii. Dorobek życia Eulera, wraz z listą jego prac, został opisany przez jego zięcia, Nicolausa von Fussa, sekretarza Cesarskiej Akademii Nauk i Sztuk Pięknych w Petersburgu. Pośmiertną mowę pochwalną na cześć Eulera skierowaną do Akademii Francuskiej napisał matematyk i filozof francuski Nicolas de Condorcet, który fakt śmierci Eulera skomentował słowami: …przestał liczyć i przestał żyć. Czytaj więcej…

2020-12-28

U-6 – niemiecki okręt podwodny typu IIA z okresu okresu międzywojennego oraz II wojny światowej. Była to niewielka jednostka przybrzeżna o wyporności podwodnej 303 ton i zasięgu na powierzchni 1600 Mm, wyposażona w trzy wyrzutnie torped kalibru 533 mm, której załogę tworzyło nominalnie 25 osób. Stępkę pod okręt położono 11 lutego 1935 roku w stoczni Deutsche Werke w Kilonii, gdzie został zwodowany 21 sierpnia 1935 roku. Po wejściu w tym samym roku do służby, pełnił funkcje szkoleniowo-treningowe w ramach US-FL w Neustadt in Holstein. Po wybuchu wojny, w kwietniu 1940 roku wziął udział w kampanii norweskiej. Po jej zakończeniu został ponownie skierowany do działalności szkolno-treningowej w ramach 21. Flotylli w Piławie. Wycofany ze służby 7 sierpnia 1944 roku w Gdyni. W trakcie działań wojennych przeprowadził dwa patrole bojowe, podczas których nie zatopił żadnej jednostki przeciwnika. Czytaj więcej…

2020-12-29

KT-77 – polski kuter torpedowy z okresu zimnej wojny, jeden z dziewiętnastu pozyskanych przez Polskę radzieckich okrętów projektu 183. Jednostkę zbudowano w stoczni numer 5 w Leningradzie, a następnie została wydzierżawiona przez Polskę i 11 października 1958 roku weszła w skład Marynarki Wojennej. Jednostka wyposażona była w dwie pojedyncze wyrzutnie torpedowe TTKA-53M kal. 533 mm, umieszczone wzdłuż burt na śródokręciu z odchyleniem 6° na zewnątrz, przenosząc dwie torpedy typu 53-38U lub 53-39. Uzbrojenie artyleryjskie jednostki stanowiły dwa podwójne zestawy działek automatycznych 2M-3M kal. 25 mm, z łącznym zapasem amunicji wynoszącym 4000 naboi, umieszczone przed nadbudówką i na rufie. Intensywnie eksploatowany okręt, oznaczony znakami burtowymi KT-77 i 407, został wycofany ze służby w lipcu 1970 roku. Czytaj więcej…

2020-12-30

ORP Mewa – polski trałowiec bazowy z okresu zimnej wojny, jeden z serii dwunastu okrętów projektu 206F, przebudowany w latach 1998–1999 na niszczyciel min proj. 206FM. Jednostka mierzyła 58,2 metra długości, 7,97 metra szerokości i miała zanurzenie 2,14 metra, a jej wyporność pełna wynosiła 470 ton. Uzbrojona była w trzy podwójne zestawy działek automatycznych 2M-3M kal. 25 mm i bomby głębinowe, a ponadto była przystosowana do przewozu i stawiania min morskich. Okręt został zwodowany w 1966 roku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, a do służby w Marynarce Wojennej przyjęto go 21 maja 1967 roku. Jednostka, oznaczona znakiem burtowym 623, służyła początkowo w 13. Dywizjonie Trałowców 9. Flotylli Obrony Wybrzeża w Helu, a po jej likwidacji w 2006 roku została przyporządkowana do 8. Flotylli Obrony Wybrzeża. Intensywnie eksploatowany okręt został skreślony z listy floty 30 grudnia 2019 roku. Podczas trwającej 52 lata służby przebył ponad 800 tys. mil morskich i zneutralizował 131 niebezpiecznych obiektów podwodnych. Czytaj więcej…

2020-12-31

SM UC-54 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, jedna z 64 zbudowanych jednostek typu UC II. Zwodowany 20 marca 1917 roku w stoczni Friedrich Krupp Germaniawerft w Kilonii, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 10 maja 1917 roku. Przebazowany na Morze Śródziemne został nominalnie wcielony w skład Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine pod nazwą U-96, pływając w składzie Flotylli Pola (a później II Flotylli Morza Śródziemnego). W czasie służby operacyjnej okręt odbył osiem patroli bojowych, w wyniku których zatonęło 18 statków o łącznej pojemności 52 565 BRT, zaś trzy statki o łącznej pojemności 12 766 BRT zostały uszkodzone. SM UC-54 został samozatopiony 28 października 1918 roku nieopodal Triestu. Czytaj więcej…