Bukowno

miasto i gmina w województwie małopolskim

Bukowno (do 1962 Bukowno-Osiedle[3]) – miasto i gmina miejska w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim.

Bukowno
miasto i gmina
Ilustracja
Centrum Miasta
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

olkuski

Prawa miejskie

1962

Burmistrz

Marcin Cockiewicz

Powierzchnia

64,5[1] km²

Populacja (30.06.2024)
• liczba ludności
• gęstość


9362[2]
145,1 os./km²

Strefa numeracyjna

32

Kod pocztowy

32-332

Tablice rejestracyjne

KOL

Położenie na mapie powiatu olkuskiego
Mapa konturowa powiatu olkuskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Bukowno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Bukowno”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Bukowno”
Ziemia50°16′05″N 19°27′47″E/50,268056 19,463056
TERC (TERYT)

1212011

SIMC

0938404

Urząd miejski
ul. Kolejowa 16
32-332 Bukowno
Strona internetowa
BIP

Wieś biskupstwa krakowskiego w powiecie proszowickim w województwie krakowskim w końcu XVI wieku[4]. Do 1975 r. miasto administracyjnie należało do województwa krakowskiego, a w latach 1975–1998 do katowickiego. W latach 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Bukowno.

Bukowno administracyjnie położone jest w zachodniej części województwa małopolskiego, między Krakowem a Katowicami, w jednakowej odległości (około 40 km) od obu miast. Bukowno należy do Jaworznicko-Chrzanowskiego Okręgu Przemysłowego.

Według danych GUS z 30 czerwca 2024 r. miasto miało 9 362 mieszkańców[2].

Dane ogólne

edytuj
 
Rzeka w środku lasu na małej plaży

Miasto położone na granicy Wyżyn: Śląskiej i Krakowsko-Częstochowskiej, nad rzekami Biała Przemsza[5], Sztołą i Babą oraz Warwas, wśród lasów liściasto-iglastych. Znajdują się w nim Zakłady Górniczo-Hutnicze cynku i ołowiu Bolesław.

Bukowno jako wieś było znane w XV wieku. Prawa miejskie uzyskało w 1962 roku.

W mieście znajduje się baza sportowo-rekreacyjna z halą sportową i stadionem (Stadion MOSiR Bukowno).

W południowo-wschodniej części miasta (Bukowno Przeń) znajduje się powstały przed 1939 sztucznie zarybiony zalew "Leśny Dwór"[6].

Według danych z roku 2006 Bukowno miało obszar 63,42 km², w tym:

  • użytki rolne: 16%
  • użytki leśne: 73%

Miasto stanowi 10,19% powierzchni powiatu.

Transport

edytuj
 
Pociąg na stacji w Bukownie
 
Ul.Kolejowa

Przez miasto przebiegają dwutorowa linia kolejowa PKP KatowiceSosnowiecOlkuszKielce, ze stacją osobowo-towarową Bukowno i przystankiem Bukowno Przymiarki. Miasto to jest węzłem kolejowym. W Bukownie funkcjonuje również Linia Hutnicza Szerokotorowa, z mijanką w zachodniej części miasta. Na terenie gminy Bukowno jest 60,2 km dróg, w tym 27,2 km dróg wojewódzkich (zarządzanych przez Wojewódzką Dyrekcję Dróg Miejskich w Katowicach) i 33 km dróg lokalnych miejskich (zarządzanych przez Urząd Miasta).

Na północ od Bukowna, w odległości 5 km przebiega droga krajowa nr 94.

Historia

edytuj
 
Stara część Bukowna

Obszar gdzie obecnie leży Bukowno, leżący przy pograniczu z Krakowem stanowił od dawna ważny rejon gospodarczy. Od średniowiecza Starczynów należał do dóbr olkuskich, natomiast Stare Bukowno (pierwsza wzmianka w 1402 r.) do 1790 r. było własnością biskupów krakowskich i należało do klucza sławkowskiego. W 1795 r. obszar Bukowna dostał się pod zabór austriacki. Po Kongresie wiedeńskim został oddzielony od Krakowa wchodząc w granice ziemi olkuskiej w Królestwie Polskim (1815). W latach późniejszych rozpoczął się proces rozluźniania związków z Krakowem na rzecz powstającego Zagłębia Dąbrowskiego. Choć w latach 1945–1975 Bukowno przynależało administracyjnie do woj. krakowskiego to silny rozwój sieci komunikacyjnej i więzi społecznych wpłynął na pogłębienie wpływów GOP-u, co zostało utrwalone w 1975 r. administracyjną przynależnością do województwa katowickiego. W 1999 r. miasto weszło jednak w skład nowo utworzonego powiatu olkuskiego i podporządkowane tym samym zostało władzy wojewódzkiej w Krakowie.

Data Wydarzenie
1402 Wzmianka o Starczynowie (obecnie część Bukowna).
1470 Pierwsze wzmianki o wsi Bukowno (dobra biskupów krakowskich)
XVI w. Wydobycie rud ołowiu.
1555 Żupnik z Olkusza Jost Ludwik Decjusz zbudował huty ołowiu.
XVIII w. Otwarcie huty.
1790 Osada przechodzi na własność skarbu Polski.
1795 Bukowno w zaborze austriackim.
1809 Bukowno w Księstwie Warszawskim.
1815 Bukowno w Królestwie Polskim.
1816 W województwie krakowskim, obwód olkuski.
1837 W guberni krakowskiej, powiat olkuski.
1841 W guberni kieleckiej, powiat olkuski.
1845 W guberni radomskiej, powiat olkuski.
1867 W guberni kieleckiej, powiat olkuski.
XIX w. Ośrodek górnictwa cynku i ołowiu, działały kopalnie „Ulisses”. „Leonidas” i „Jerzy”.
1885 budowa Kolei Iwangorodzko-Dąbrowskiej.
1919 W województwie kieleckim, powiat olkuski.
1945 W województwie krakowskim, powiat olkuski.
1950–1953 Rozwój miejscowości, związany z otwarciem zakładów górniczo-hutniczych „Bolesław”.
1958 Utworzenie osiedla o nazwie Bukowno-Osiedle z obszarów wsi Starczynów, Bór Biskupi i Podlesie[7]
1962 Nadanie Bukownie-Osiedlu praw miejskich i zmiana nazwy na Bukowno[8]
1975 W województwie katowickim.
1991 5 kwietnia – włączenie do miasta sołectw: Stare Bukowno z Przymiarkami (140,82 ha) i Wodąca (181,41 ha).
1999 W województwie małopolskim, powiat olkuski.

Demografia

edytuj

Ludność według płci

edytuj

(Stan na 31 grudnia każdego roku[9])

Rok 1995 1998 2003 2008 2013 2018 2023
Liczba ludności 10 577 10 521 10 840 10 574 10 411 10 197 9 467
Liczba mężczyzn 5 154 5 106 5 217 5 083 5 023 4 885 4 522
Liczba kobiet 5 423 5 415 5 623 5 491 5 388 5 312 4 945

Piramida wieku

edytuj

(Stan na 31 grudnia 2023 roku[10])
 

Wspólnoty wyznaniowe

edytuj
 
Kościół polskokatolicki pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa

Przy ulicy Kolejowej znajduje się kościół św. Barbary, wybudowany w roku 1870 obok nieistniejącego już szybu kopalni rudy cynku i ołowiu. W latach pięćdziesiątych XX wieku w konstrukcji zaczęły pojawiać się pęknięcia, spowodowane prowadzoną tuż pod kościółkiem działalność górniczą. W latach osiemdziesiątych XX wieku budowlę zdesakralizowano i przeznaczono do rozbiórki, której nie przeprowadzono[14].

Szkoła

edytuj

W Bukownie znajduje się:

  • Zespół Szkół nr 1 im. 1000-lecia Państwa Polskiego
  • Zespół Szkół nr 2 im. Wł. St. Reymonta

W mieście działa klub sportowy Bolesław Bukowno[19] oraz od 2012 roku Ludowy Zespół Sportowy Stare Bukowno, który kontynuuje tradycję KS Bukowianka Bukowno[20].

Sąsiednie gminy

edytuj

Bolesław, Jaworzno, Olkusz, Sławków, Trzebinia

Miasta partnerskie

edytuj

Miasta partnerskie Bukowna[21]:

Ludzie związani z Bukownem

edytuj
Zobacz też kategorię: Ludzie związani z Bukownem.

Znanymi mieszkańcami Bukowna są m.in.:

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
  2. a b Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2024 r. (stan w dniu 30.06) [online], Główny Urząd Statystyczny, 15 października 2024 [dostęp 2024-10-28] (pol.).
  3. Dz.U. 1957 nr 59, poz. 317.
  4. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 100.
  5. Strona główna [online], umbukowno.pl [dostęp 2024-04-22] (pol.).
  6. Paweł Mocny: Bukowno. Ekolodzy ostrzegają: zalew Leśny Dwór może lada moment zniknąć! Czy dojdzie do kolejnej katastrofy ekologicznej?. 2022-08-15. [dostęp 2022-09-25].
  7. Dz.U. 1957 nr 59 poz. 317
  8. Dz.U. z 1962 r. Nr 41, poz. 188
  9. Ludność w gminach bez miast na prawach powiatu i w miastach na prawach powiatu wg płci [online], Główny Urząd Statystyczny - Bank Danych Lokalnych [dostęp 2024-10-23] (pol.).
  10. Ludność wg grup wieku i płci [online], Główny Urząd Statystyczny - Bank Danych Lokalnych [dostęp 2024-10-23] (pol.).
  11. Bukowno, parafia p.w. św. Andrzeja Boboli [online], diecezja.sosnowiec.pl [dostęp 2024-02-20].
  12. Bukowno Stare, parafia p.w. św. Jana Chrzciciela [online], diecezja.sosnowiec.pl [dostęp 2024-02-20].
  13. Bukowno-Bór Biskupi, parafia p.w. NMP Wspomożycielki Wiernych [online], diecezja.sosnowiec.pl [dostęp 2024-02-20].
  14. Ten kościół opuszczony - został zdesakralizowany. Stoi w Zagłębiu Dąbrowskim!
  15. Diecezja krakowsko-częstochowska [online], polskokatolicki.pl [dostęp 2024-02-20] [zarchiwizowane z adresu 2023-08-11].
  16. Kontakt [online], bukowno.kwch.org [dostęp 2024-02-20].
  17. a b Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-24].
  18. Świadkowie Jehowy w Olkuszu i Bukownie wznawiają publiczną działalność [online], przeglad.olkuski.pl, 27 czerwca 2022.
  19. Miejski Górniczo-Hutniczy Klub Sportowy Bolesław Bukowno. 90minut.pl. [dostęp 2019-04-08].
  20. Ludowy Zespół Sportowy Stare Bukowno. 90minut.pl. [dostęp 2020-01-05].
  21. BUKOWNO - Urząd Miejski [online], www.umbukowno.pl [dostęp 2021-08-19].
  22. Porozumienie o współpracy partnerskiej pomiędzy Gminą Ustka a Miastem Bukowno. umbukowno.pl. [dostęp 2020-01-05].

Linki zewnętrzne

edytuj