Wikipedia

Krupscy herbu Korczak

polski ród szlachecki
(Przekierowano z Krupscy)

Krupscy (pol. „Krupski”, ros. „Крупский”, ukr. „Крупський”, lit. „Krupskis”) – polski ród szlachecki[1] (szlachta odwieczna herbu Korczak), pieczętujący się herbem Korczak.

Herb Korczak

Pochodzenie nazwiska edytuj

Nazwisko powstało w XIV wieku; pochodzi od dodania przyrostka do imion dostojników, którzy dziedziczyli rodowe gniazdo, co było powszechną praktyką dla całej szlachty w Europie[2]. Dwór Krupe[3], siedziba założycieli rodu Krupskich[4], według dokumentalnych tekstów łacińskich i polskich notowany był też „de Krupe” albo „de Crupe” (np. do XV wieku „Johannis de Crupe”). W XV wieku pod wpływem kultury słowiańskiej w tekstach polskich dominuje nowoczesna forma nazwiska „Krupski”. Po polsku, Iwan Krupski – „Jan Krupski” (Krupskij). Tekst łaciński z 1534 r. zawiera – „generosus Hieronimus Crupsky” (akt ziemski dla Hieronima Krupskiego[5]), w 1550 r. – „Crupski” (akt ukończenia Akademii Krakowskiej dla Krupskiego Walerego[6]). W starych tekstach białoruskich i rosyjskich do XIX wieku – znajdujemy „Крупскій (Крупскі)” albo „Крупский”.

Historia rodu edytuj

W rękopisie Jana Długosza (1415–1480) znajduje się opis herbu Korczak: przodków Krupskich herbu Korczak – Korczak (łac. Corczakowye), pochodzenia rusińskiego (łac. Genus Ruthenicum)[7]. Pierwszym znanym[8] przodkiem herbu Korczak – Jerzy Krupski (1472–1548) był Rusin, dyplomata, i przywódca, właściciel nieruchomości Krupe w Czerwonej Rusi na Chełmszczyźnie (obecnie wieś Krupe, gmina Krasnystaw), gdzie założył zamek w 1492 r.

Herby rodowe edytuj

Identyfikacja edytuj

Posługiwanie się herbem[9] stanowi metryczną więź potomka z tym przodkiem (przedstawicielem rodu), który w przeszłości miał udokumentowane uznanie (zgodnie z ogólnie przyjętymi regułami w genealogii i heraldyce). Wszyscy potomkowie rodu Krupskich, o których mowa tworzą „Dom Krupski”[10].

Rodowe nieruchomości edytuj

Kościoły założone przez ród edytuj

  • Krupski Jerzy i Krystyna – w roku 1507 założyli barokowy katolicki parafialny kościół „Św. Jana Jałmużnika” (Sanktuarium „Matki Bożej Pocieszenia”) w Orchówku (koło Włodawy), również fundatorem klasztoru była Zofia z Krupskich h. Korczak Iwicka h. Kuszaba i jej mąż, Mikołaj Iwicki, o czym informuje tablica w kościele, w 1610 roku. Obecnie należy ona do zakonu braci mniejszych kapucynów. Był to pierwotnie kościół augustianów.
  • Krupski Stanisław – w 1727 roku: katolicki klasztor z kościołem zakonu dominikanów w Grodnie (finansowany w kwocie 1283 złotych i 10 groszy według aktu 6986) itd.

Ród w czasach Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczypospolitej edytuj

 
Оdbitka pieczątki pana wołyńskiego Hieronima Krupskiego 1576 r.[14]

Ród Krupskich został dodany do Herbarza Rzeczypospolitej po Unii Wielkiego Księstwa Litewskiego z Polską w 1413 r.

W Rejestrze Wojska Zaporoskiego 16 października 1649 za króla Jana II Kazimierza i szlacheckiego hetmana Bohdana Chmielnickiego do szlachty kozackiej zapisano następujących członków rodu:

Ród w czasach Imperium Rosyjskiego edytuj

 
Krupscy na liście szlachty guberni witebskiej XVIII wieku
 
Krupscy na liście szlachty guberni mińskiej 1903 r.
 
Krupscy na liście szlachty guberni wołyńskiej 1906 r.

Wprowadzeni w rosyjskie dworiaństwo w guberni mohylewskiej 16 marca 1799 r.[18] i 12 listopada 1811 r.[19] jako „szlachetny, starożytny ród”[20], z wprowadzeniem w 6 część Dworzańskiej Rodowodowej Księgi[21]. Inne gałęzie drzewa genealogicznego zostały wprowadzone do Dworiańskiej Księgi Rodowodowej w guberniach mińskiej[22], witebskiej[23], wileńskiej[24], kowieńskiej[24], wołyńskiej[25], podolskiej[26], kijowskiej[27]. Ród istniał także w Imperium Austro-Węgier.

Wyznanie edytuj

Ród Krupskich był greckokatolicki (Unici), rzymskokatolicki i prawosławny. W Imperium Rosyjskim po represjach[28] wiary unickiej, niektórzy przeszli na prawosławie (Christifideles laici). Niektórzy jednak potomkowie rodu do dziś pozostali katolikami, choć pod wpływem protestantyzmu i ateizmu w ostatnim czasie niektórzy przeszli na protestantyzm lub nie praktykują chrześcijaństwa.

Ród w czasach ZSRR edytuj

  • 765 osób o nazwisku „Krupski” i 7 osób o nazwisku „Krupska” zginęło na służbie wojskowej w czasie II wojny światowej (1939–1945)[29];
  • 70 osób o nazwisku „Krupski” i 20 osób o nazwisku „Krupska” było represjonowanych przez reżim komunistyczny[29], i zrehabilitowanych (pośmiertnie)[30], i rehabilitacji (pośmiertnie)[31];
  • Roman Krupski – polski oficer, represjonowany przez NKWD w Katyniu (marzec-maj 1940).

Formy nazwiska edytuj

W formie męskiej w języku białoruskim – „Крупскі”, w języku polskim – „Krupski”, w języku rosyjskim – „Крупский”, w języku ukraińskim – „Крупський”. W formie żeńskiej – na końcu nazwiska jest „-a” (na przykład „Krupska”). Podczas gdy w krajach anglojęzycznych (na emigracji) nazwisko nie jest odmieniane w żeńskiej formie i pisze się je tak samo dla kobiet i mężczyzn – „Krupski”.

Geografia edytuj

Aktualnie żyjący przedstawiciele rodu (ponad 2000 potomków) edytuj

najliczniej występują na Białorusi, Ukrainie, Rosji, Polsce, Litwie; w mniejszości na uchodźstwie – na Łotwie, Estonii, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemczech, Szwecji, Szwajcarii, Francji, Włoszech, USA (pierwszy imigrant Krupski z Europy w 1880 r.)[32], Kanadzie, Australii, Mołdawii, Tadżykistanie, Uzbekistanie, Kazachstanie, Gruzji, Izraelu, RPA.

Toponimy związane z nazwiskiem Krupski edytuj

  • Krupski – rejon, obwód Miński Białoruś.
  • Ostrów Krupski – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie krasnostawskim, w gminie Krasnystaw.
  • Krupski Młyn – wieś w Polsce w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim, w gminie Krupski Młyn, siedziba gminy Krupski Młyn.
  • Gmina Krupski Młyn – gmina wiejska w Polsce w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim.
  • Wyspa Krupskiej – wyspa archipelagu Ziemi Północnej na Oceanie Arktycznym.
  • Krupska< – kozacka wieś w Krasnodarskim Kraju w Rosji.
  • Krupski– chutor Rejonu Gulkiewiczeskiego (osada wiejska „Wency-Zaria”) w Krasnodarskim Kraju w Rosji.
  • Krupski – chutor Rejonu Salskiego (osada wiejska „Sandatowskie) w Obwodzie Rostowskim w Rosji.
  • Krupskie – wieś Rejonu Nagajbakskiego, Obwód Czelabiński w Rosji (kod pocztowy 457660).
  • Krupskie – wieś Rejonu Nowomirgorodskiego, Obwód Kirowogradski na Ukrainie.
  • Krupskie – wioska Rejonu Kirowogradskiego, Obód Kirowogradski na Ukrainie.
  • Krupskie – wieś Rejonu Malinskiego, Obwód Żytomierski na Ukrainie.
  • Krupskie – wieś Rejonu Konotopskiego, Obwód Sumski na Ukrainie.
  • Krupskie – wieś Rejonu Głobińskiego, Obwód Połtawski na Ukrainie (zniesiony w 1990).
  • Krupskie – wieś Rejonu Nikołajewskiego, Obwód Lwowski na Ukrainie (kod pocztowy 81636).
  • Krupskie – wieś Rejonu Zołotonoszskiego, Obwód Czerkaski na Ukrainie (kod pocztowy 19760).
  • Krupska – dworzec kolejowy Kolei Krasnojarskiej w Rejonie Minusińskim, Krasnojarski Kraj, Rosja i t.d.

Znani przedstawiciele rodu edytuj

Karol Józef Teofil Estreicher (ur. 22.10.1827 w Krakowie, zm. 30.09.1908 r. tamże), historyk, krytyk literacki i teatralny, bibliograf, wieloletni dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej, nazywany „ojcem literatury polskiej” posługiwał się pseudonimem J. Krupski.


Przypisy edytuj

  1. ↑ с.27-28, 216, 238, 245-250, 276-284, 309 «Русские фамилии», Унбенгаун Б. О., г. Москва, изд. «Прогресс», 1989 г. .
  2. ↑ с.18-33,«География фамилий», Никонов В. А., г. Москва, изд.«Наука», 1988 г.
  3. ↑ Krupski od Krupe (Krupscy) – PWN (Wyniki wyszukiwania: Krupski).
  4. ↑ C.15-21,27-28,191-193,215-217,245-246,263-264,«Русские фамилии», Унбенгаун Б. О., г. Москва, изд. «Прогресс», 1989 г.
  5. ↑ с.70 (№107), томъ XIX, „Акты издаваемые Виленскою Археографическою Коммиссіею” (Акты, относящіеся къ исторіи бывшей Холмской епархіи), типография А. Г. Сыркина, г. Вильна, 1892 г.
  6. ↑ Str.360 (178), XIV – „ACTA RECTORALIA ALMAE UNIVERSITATIS STUDII CRACOVIENSIS”, Tomus secundus, contimems annos 1536 – 1580, Stanislaus Estreicher, CRACOVIAE, 1909.
  7. ↑ Str. 24, “Insignia seu clenodia regis et regni Poloniae” (z kodeksu Kornickiego wydal Dr. Z. Celichowski), Jan Długosz, Poznań-1885 r.
  8. ↑ Str.349-351, cz.1, Tom XII, „Herbarz Polski”, Boniecki Adam, Warszawa, 1908.
  9. ↑ Polish Armorial Middle Ages to 20th Century, Tadeusz Gajl, Gdańsk, 2007.
  10. ↑ Str.691, „Herby Rycerstwa Polskiego”, Paprockiego Bartosza, Kraków, 1858.
  11. ↑ Właściciel Bonifacy Urbanowicz Krupski (członek polskiego powstania w 1863 r.).
  12. ↑ Rosyjskiego Państwowego Archiwum Historycznego (f.1343 inw.16 p.2885 s.24-25).
  13. ↑ Grzegorz Rąkowski: Polska Egzotyczna. Część II. Przewodnik, Część 2. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2012, s. 197. ISBN 978-83-62460-26-7.
  14. ↑ Алфьоров О., Однороженко О. Українські особові печатки XV–XVII ст. // за матеріалами київських архівосховищ.  – м. Харків, 2008 р. – C. 83. ISBN 966-7409-51–X ukr.
  15. ↑ с.62 об., 98, 350, 347 об., 547, „Реєстр Війська Запорозького 1649 року (транслітерація тексту)”, „Наукова Думка”, м. Київ, 1995 р.
  16. ↑ с.55, „Генеалогія українського козацтва” (Канівський полк), Володимир Кривошея, „Стилос”, Київ, 2006 р.
  17. ↑ с.222, розділ V (1687-1722 рр.) „Тенденції еволюції національної еліти”, „Генеалогія українського козацтва” (Нариси історії козацьких полків), Володимир Кривошея, вид. „Стилос” 2-е доповнене, м. Київ, 2004 р. ISBN 966-8518-20-9.
  18. ↑ Krupski Jan-Nicholas (Historycznym Archiwum Narodowym Białorusi f.2066 inw.1 p.2 str.2).
  19. ↑ Krupski Marcin syn Teodora (Historycznym Archiwum Narodowym Białorusi f.2066 inw.1 p.4 str.82 ob.).
  20. ↑ „Алфавитный список дворянских родов, внесенных в родословные дворянские книги Могилевской губернии”, изд. МДДС, г. Могилев, 1909 г.
  21. ↑ Część osób z tego rodzaju nie zostało uznanych w rosyjskiej arystokracji.
  22. ↑ с.58, „Алфавитный список дворянским родам Минской губернии внесенным в дворянскую родословную книгу по 1-е июля 1903 года”, Губ. Тип., г. Минск, 1903 г.
  23. ↑ Алфавитный список дворянским родам, внесенным в дворянскую родословную книгу Витебской губернии [с 1785] по 1900 г.”, г. Витебск, 1900 г.
  24. ↑ a b Str.350, cz.1, Tom XII, „Herbarz Polski”, Boniecki Adam, Warszawa, 1908.
  25. ↑ Archiwum Państwowe Żytomierz regionu (f.146 inw.1 p.3193-3195).
  26. ↑ Rosyjskiego Państwowego Archiwum Historycznego (f.1343 inw.36 p.12986).
  27. ↑ Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy (f.782 inw.1 p.6131,6228).
  28. ↑ Wincenty Lewoniuk i 12 towarzyszy.
  29. ↑ a b Крупский (ОБД Мемориал).
  30. ↑ Сталинские расстрельные списки. [dostęp 2011-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-31)].
  31. ↑ Жертвы политического террора в СССР.
  32. ↑ The Krupski Surname in USA.
  33. ↑ Str.159, „Poczet rodów w Wielkiem Księstwie Litewskiem w XV i XVI wieku”, Adam Boniecki, Warszawa, 1887.
  34. ↑ Str.108, „Elektorowie królów Władysława IV., Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III. / zestawili w porządek abecadłowy Jerzy Dunin-Borkowski i Miecz. Dunin-Wasowicz., Lwow, czcionkami I. Związkowej Drukarni, nakl. Elżbiety z hr. Losiow Duninowej-Borkowskiej, 1910; „Rocznik Towarzystwa heraldycznego we Lwowie”, Tom 1 – rok 1908/9.
  35. ↑ Str.108, „Elektorowie królów Władysława IV., Michała Korybuta, Stanisława Leszczynskiego i spis stronników Augusta III. / zestawili w porządek abecadłowy Jerzy Dunin-Borkowski i Miecz. Dunin-Wasowicz., Lwow, czcionkami I. Związkowej Drukarni, nakł. Elżbiety z hr. Losiow Duninowej-Borkowskiej, 1910; „Rocznik Towarzystwa heraldycznego we Lwowie”, Tom 1 – rok 1908/9.
  36. ↑ Str.108, „Elektorowie królów Władysława IV., Michała Korybuta, Stanisława Leszczynskiego i spis stronników Augusta III. / zestawili w porządek abecadłowy Jerzy Dunin-Borkowski i Miecz. Dunin-Wasowicz., Lwow, czcionkami I. Związkowej Drukarni, nakl. Elżbiety z hr. Losiow Duninowej-Borkowskiej, 1910; „Rocznik Towarzystwa heraldycznego we Lwowie”, Tom 1 – rok 1908/9.
  37. ↑ Str.396, Tom V, „Herbarz Polski”, Niesieckiego Kaspra S.J., w Lipsku, 1840.
  38. ↑ с.23, 510-515(№25), т.7, „Акты издаваемые Виленскою археографическою комиссиею (Акты городненского гродского суда)”, тип.А. Г. Сыркина, г.Вильна, 1874 г.;с.907-912(510-512), т.17, „Акты издаваемые Виленскою археографифическою комиссиею (Акты Гродненского земского суда)”, тип.А.Г.Сыркина, г.Вильна, 1890 г.; с.530, т.17, „Акты издаваемые Виленскою археографифическою комиссиею (Акты Гродненского земского суда)”, тип.А.Г.Сыркина, г.Вильна, 1890 г.; с.611(546-547) т.25, „Акты издаваемые Виленскою археографифическою комиссиею для разбора древних актов (Инвентари и разграничительные акты)”, тип.А.Г.Сыркина, г.Вильна, 1898 г.
  39. ↑ a b стр.256, „Собрание произведений. Ураднікі беларускіх земляў ВКЛ пры Станіславе Панятоўскім”, Анищенко Я.К., Минск-2008.
  40. ↑ с.342,127, АРХIЎ УНIЯЦКIХ МIТРАПАЛIТАЎ, Дакументы да гiсторыi царквы ў Беларусі XV–XIX стст. у фондзе „Канцылярыя мiтрапалiта грэка-унiяцкiх цэркваў у Расii”, Даведнiк, Мінск–Полацк, “Сафiя”, 1999 г. (ISBN 985-6448-05-0).
  41. ↑ Списки...лишенных...прав состояния...конфискации в казну 1864 г..
  42. ↑ №129 (некролог) „Московские Ведомости”, 1896 г.; №7255 (библиография о нем) „Новое Время”, 1896 г..
  43. ↑ с.673 (27 неоф.отд.) „Донские Епархиальные Ведомости”, 1901 г.
  44. ↑ C.65,180,314,391,495,687,965, „Знак отличия Военного ордена Св. Георгия. Списки пожалованным за русско-японскую войну 1904–1905 гг.”, сост. Д. Бутрым, И. Маркин, Москва-2006.
  45. ↑ Крупский Павел Филиппович (18.2.1924-4.11.1943) Герой Советского Союза.
  46. ↑ Виктор Иосифович Kрупский.
  47. ↑ Kрупский Виктор Иосифович. [dostęp 2020-07-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-25)].
  48. ↑ Kрупский, Виктор Иосифович.
  49. ↑ М.А. Крупский – организатор подготовки специалистов флота. [dostęp 2011-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-21)].
  50. ↑ Вице-адмирал М.А.Крупский и его эпоха.. [dostęp 2011-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-14)].
  51. ↑ Крупский Андрей Антонович.
  52. ↑ с.489-490, том 23 (Котошихин–Ламберт), „Новый энциклопедический словарь”, изд. Брокгауз и Эфрон, г. Петербург, 1915 г.

Bibliografia edytuj

  • str.396, Tom V, „Herbarz Polski”, Niesieckiego Kaspra S. J., w Lipsku, 1840.
  • str.93, Tom 8, „Rodzina Herbarz szlachty polskiej”, S. Uruski, Poznań, 1997.
  • str.729, Tom IV, „Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”, Samuela Orgelbranda, Warszawa, 1843.
  • том I-XXXIX, „Акты издаваемые Виленскою Археографическою Комиссиею для разбора Древних Актов”, г. Вильна, 1865–1915.
  • стр.256, „Собрание произведений. Ураднікі беларускіх земляў ВКЛ пры Станіславе Панятоўскім”, Анищенко Я.К., Минск-2008.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Krupscy_herbu_Korczak&oldid=72848649”