Wikipedia:Dobre Artykuły/archiwum/2022-02

2022-02-01

Tosca – opera w trzech aktach Giacoma Pucciniego z 1900 roku na podstawie sztuki La Tosca Victorena Sardou. Autorami włoskiego libretta są Luigi Illica oraz Giuseppe Giacosa. Jest chronologicznie drugą z trzech najbardziej znanych oper Pucciniego. Po podpisaniu kontraktu na adaptację z dramatopisarzem nastąpiła wymiana listów, po której Puccini zerwał umowę. Po kilku latach kompozytor powrócił do prac nad adaptacją. Akcja rozgrywa się w Rzymie w czerwcu 1800 roku. Opera opisuje historię kochanków: malarza i śpiewaczki, którzy zostają wplątani w konflikt polityczny pomiędzy zbiegiem a prefektem policji. Do ważniejszych arii zalicza się E lucevan le stelle oraz Vissi d’arte. Światowa prapremiera Toski odbyła się w Rzymie 14 stycznia 1900 roku w Teatro Costanzi pod dyrekcją Leopolda Mugnonego. Opera spotkała się z pozytywnym odbiorem u krytyków. Tosca jest jedną z najczęściej wystawianych oper na świecie i była wielokrotnie ekranizowana. Czytaj więcej…

2022-02-02

Harry Potter i Kamień Filozoficzny – powieść fantasy brytyjskiej pisarki J.K. Rowling, po raz pierwszy wydana 26 czerwca 1997 roku na terenie Wielkiej Brytanii nakładem wydawnictwa Bloomsbury Publishing. Jest pierwszą częścią siedmiotomowej serii powieści Harry Potter. Powieść jest osadzona w fikcyjnym świecie magii. Jej głównym bohaterem jest jedenastoletni Harry Potter, który dowiaduje się, że jest czarodziejem. Chłopiec rozpoczyna naukę w szkole magii Hogwart, gdzie zaprzyjaźnia się z Ronem Weasleyem i Hermioną Granger. Bohaterowie odkrywają, że w szkole ukryto kamień filozoficzny, mający moc zapewnienia długowieczności. Przyjaciele usiłują powstrzymać czarnoksiężnika Lorda Voldemorta, który przed laty zamordował rodziców Harry’ego, przed zdobyciem kamienia. Światowa sprzedaż powieści przekracza 120 milionów egzemplarzy, co czyni ją jednym z największych sukcesów wydawniczych w historii. W 2001 roku odbyła się premiera filmowej adaptacji powieści w reżyserii Chrisa Columbusa, która jest z kolei jedną z najbardziej dochodowych pozycji w historii kinematografii. Czytaj więcej…

2022-02-03

Gramatyka języka esperanto – zapis zasad regulujących język esperanto. Ujęta została w 1887 roku w 16 reguł zawartych w Fundamento de Esperanto, które pozostają bez zmian, zgodnie z zaleceniem Ludwika Zamenhofa. Jest zbudowana na bazie języków indoeuropejskich, głównie romańskich. Zasady gramatyczne języka zbudowane są według następującej zasady: jeśli jakiś język używa pewnej prostej struktury gramatycznej, to dowodzi jej poprawności i staje się ona możliwym kandydatem dla języka planowego. Gramatyka języka esperanto charakteryzuje się prostotą reguł, brakiem wyjątków, a także rozbudowanym systemem słowotwórstwa. Alfabet esperancki składa się z 28 znaków. Akcent pada zawsze na przedostatnią sylabę wyrazu. W większości języków dany wyraz pełni funkcję jednej części mowy, utartym zwyczajem językowym konkretny wyraz może pełnić więcej niż jedną bez zmian w rdzeniu. W języku esperanto jeden wyraz, po zmianie końcówki, może zmienić kategorię gramatyczną. Czytaj więcej…

2022-02-04

Masakra na plantacjach Tol i Waitavalo – zbrodnia wojenna popełniona 4 lutego 1942 roku, w czasie II wojny światowej, na plantacjach Tol i Waitavalo na wyspie Nowa Brytania, położonej w południowo-zachodniej części Oceanu Spokojnego. Z rąk żołnierzy Cesarskiej Armii Japońskiej zginęło wtedy około 160 australijskich jeńców wojennych. 23 stycznia 1942 roku japońskie siły inwazyjne wylądowały pod Rabaulem, gdzie szybko złamały opór słabego garnizonu australijskiego. Większość obrońców wycofała się w głąb wyspy. 3 lutego Japończycy wysadzili niewielki desant w zatoczce Henry Reid na wschodnim wybrzeżu Nowej Brytanii, chcąc w ten sposób odciąć uciekinierom drogę odwrotu. W krótkim czasie do niewoli trafiło blisko 190 Australijczyków. Następnego dnia japońscy żołnierze zamordowali około 160 jeńców na terenie plantacji palm kokosowych Tol i Waitavalo. Większość ofiar zakłuto bagnetami. Masakrę przeżyło tylko sześciu Australijczyków. Spośród pozostałych australijskich jeńców wziętych do niewoli na Nowej Brytanii, niemal wszyscy zginęli w lipcu 1942 roku na pokładzie statku „Montevideo Maru”, który został zatopiony na Morzu Południowochińskim przez amerykański okręt podwodny USS „Sturgeon”. Czytaj więcej…

2022-02-05

Polska na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1936 – występ kadry sportowców reprezentujących Polskę na igrzyskach olimpijskich w Garmisch-Partenkirchen w 1936 roku. W zawodach olimpijskich wzięło udział 20 polskich sportowców, którzy zaprezentowali się w 9 konkurencjach w 6 dyscyplinach sportowych. W polskim składzie byli również zawodnicy rezerwowi, a także uczestnicy biegu patrolowego na 30 km – konkurencji pokazowej na tych igrzyskach. Reprezentanci Polski nie wywalczyli w Garmisch-Partenkirchen żadnego medalu. Największym osiągnięciem Polaków było piąte miejsce Stanisława Marusarza w konkursie skoków narciarskich. Był to najlepszy rezultat indywidualny w historii dotychczasowych startów reprezentacji Polski na zimowych igrzyskach olimpijskich. Marusarz zajął również siódme miejsce w konkursie kombinacji norweskiej. Sukcesem w Garmisch-Partenkirchen zakończył się także występ reprezentantów Polski w hokeju na lodzie, którzy co prawda zajęli dopiero dziewiąte miejsce w turnieju olimpijskim, ale odnieśli pierwsze w historii swoich olimpijskich startów zwycięstwo, pokonując reprezentację Łotwy. Czytaj więcej…

2022-02-06

Liaoning – pierwszy lotniskowiec Chińskiej Republiki Ludowej, w służbie od 2012 roku. Należy do radzieckiego projektu 1143.6, oznaczonego w Chinach jako Typ 001. Budowę okrętu rozpoczęto w 1985 roku dla marynarki wojennej ZSRR w ukraińskim Mikołajowie, pod nazwą „Riga”, a następnie „Wariag”. W związku z rozpadem ZSRR, nieukończony okręt został sprzedany firmie z Chin. Po przeholowaniu do Chin w 2002 roku, został przejęty przez marynarkę, która zdecydowała ukończyć go jako lotniskowiec, według zmodyfikowanego projektu. W 2012 roku, po kilkuletnim procesie wykończenia, wszedł do służby w Marynarce Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej jako pierwszy chiński lotniskowiec. Macierzystym portem lotniskowca stało się Qingdao. Jednostka nosi numer burtowy 16. Służy on jednak zasadniczo jako okręt doświadczalny, pozwalający na wypracowanie procedur operacyjnych i koncepcji użycia, a także jako jednostka szkoleniowa dla personelu, zwłaszcza pilotów, którzy będą pełnić służbę na nowych chińskich lotniskowcach. Czytaj więcej…

2022-02-07

Brzezina – polski telewizyjny film psychologiczny z 1970 roku w reżyserii Andrzeja Wajdy, ekranizacja opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza pod tym samym tytułem. Osią fabularną filmu jest relacja między zgorzkniałym z powodu śmierci żony leśniczym Bolesławem, a jego śmiertelnie chorym bratem Stanisławem, który zamierza spędzić w leśniczówce ostatnie miesiące swego życia. Brzezina wielokrotnie nawiązuje pod względem wizualnym do malarstwa Jacka Malczewskiego i symbolizmu. Zawiera też sceny nieobecne w pierwowzorze literackim, które uwypuklają jednocześnie porywczą osobowość Bolesława oraz witalność Maliny, o którą walczą obaj mężczyźni. Film został pozytywnie przyjęty przez krytyków zarówno w momencie premiery, jak i w recenzjach retrospektywnych. Recenzenci chwalili jego spójność formalną, dojrzałość i subtelność w ujmowaniu zjawiska śmierci. Na Międzynarodowych Targach Filmu Dokumentalnego i Telewizyjnego w Mediolanie Brzezina została uhonorowana nagrodą FIPRESCI. Czytaj więcej…

2022-02-08

Tosca – opera w trzech aktach Giacoma Pucciniego z 1900 roku na podstawie sztuki La Tosca Victorena Sardou. Autorami włoskiego libretta są Luigi Illica oraz Giuseppe Giacosa. Jest chronologicznie drugą z trzech najbardziej znanych oper Pucciniego. Po podpisaniu kontraktu na adaptację z dramatopisarzem nastąpiła wymiana listów, po której Puccini zerwał umowę. Po kilku latach kompozytor powrócił do prac nad adaptacją. Akcja rozgrywa się w Rzymie w czerwcu 1800 roku. Opera opisuje historię kochanków: malarza i śpiewaczki, którzy zostają wplątani w konflikt polityczny pomiędzy zbiegiem a prefektem policji. Do ważniejszych arii zalicza się E lucevan le stelle oraz Vissi d’arte. Światowa prapremiera Toski odbyła się w Rzymie 14 stycznia 1900 roku w Teatro Costanzi pod dyrekcją Leopolda Mugnonego. Opera spotkała się z pozytywnym odbiorem u krytyków. Tosca jest jedną z najczęściej wystawianych oper na świecie i była wielokrotnie ekranizowana. Czytaj więcej…

2022-02-09

Harry Potter i Kamień Filozoficzny – powieść fantasy brytyjskiej pisarki J.K. Rowling, po raz pierwszy wydana 26 czerwca 1997 roku na terenie Wielkiej Brytanii nakładem wydawnictwa Bloomsbury Publishing. Jest pierwszą częścią siedmiotomowej serii powieści Harry Potter. Powieść jest osadzona w fikcyjnym świecie magii. Jej głównym bohaterem jest jedenastoletni Harry Potter, który dowiaduje się, że jest czarodziejem. Chłopiec rozpoczyna naukę w szkole magii Hogwart, gdzie zaprzyjaźnia się z Ronem Weasleyem i Hermioną Granger. Bohaterowie odkrywają, że w szkole ukryto kamień filozoficzny, mający moc zapewnienia długowieczności. Przyjaciele usiłują powstrzymać czarnoksiężnika Lorda Voldemorta, który przed laty zamordował rodziców Harry’ego, przed zdobyciem kamienia. Światowa sprzedaż powieści przekracza 120 milionów egzemplarzy, co czyni ją jednym z największych sukcesów wydawniczych w historii. W 2001 roku odbyła się premiera filmowej adaptacji powieści w reżyserii Chrisa Columbusa, która jest z kolei jedną z najbardziej dochodowych pozycji w historii kinematografii. Czytaj więcej…

2022-02-10

Gramatyka języka esperanto – zapis zasad regulujących język esperanto. Ujęta została w 1887 roku w 16 reguł zawartych w Fundamento de Esperanto, które pozostają bez zmian, zgodnie z zaleceniem Ludwika Zamenhofa. Jest zbudowana na bazie języków indoeuropejskich, głównie romańskich. Zasady gramatyczne języka zbudowane są według następującej zasady: jeśli jakiś język używa pewnej prostej struktury gramatycznej, to dowodzi jej poprawności i staje się ona możliwym kandydatem dla języka planowego. Gramatyka języka esperanto charakteryzuje się prostotą reguł, brakiem wyjątków, a także rozbudowanym systemem słowotwórstwa. Alfabet esperancki składa się z 28 znaków. Akcent pada zawsze na przedostatnią sylabę wyrazu. W większości języków dany wyraz pełni funkcję jednej części mowy, utartym zwyczajem językowym konkretny wyraz może pełnić więcej niż jedną bez zmian w rdzeniu. W języku esperanto jeden wyraz, po zmianie końcówki, może zmienić kategorię gramatyczną. Czytaj więcej…

2022-02-11

Masakra na plantacjach Tol i Waitavalo – zbrodnia wojenna popełniona 4 lutego 1942 roku, w czasie II wojny światowej, na plantacjach Tol i Waitavalo na wyspie Nowa Brytania, położonej w południowo-zachodniej części Oceanu Spokojnego. Z rąk żołnierzy Cesarskiej Armii Japońskiej zginęło wtedy około 160 australijskich jeńców wojennych. 23 stycznia 1942 roku japońskie siły inwazyjne wylądowały pod Rabaulem, gdzie szybko złamały opór słabego garnizonu australijskiego. Większość obrońców wycofała się w głąb wyspy. 3 lutego Japończycy wysadzili niewielki desant w zatoczce Henry Reid na wschodnim wybrzeżu Nowej Brytanii, chcąc w ten sposób odciąć uciekinierom drogę odwrotu. W krótkim czasie do niewoli trafiło blisko 190 Australijczyków. Następnego dnia japońscy żołnierze zamordowali około 160 jeńców na terenie plantacji palm kokosowych Tol i Waitavalo. Większość ofiar zakłuto bagnetami. Sześciu Australijczyków przeżyło egzekucję. Spośród pozostałych australijskich jeńców wziętych do niewoli na Nowej Brytanii, niemal wszyscy zginęli w lipcu 1942 roku na pokładzie statku „Montevideo Maru”, który został zatopiony na Morzu Południowochińskim przez amerykański okręt podwodny USS „Sturgeon”. Czytaj więcej…

2022-02-12

Polska na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1936 – występ kadry sportowców reprezentujących Polskę na igrzyskach olimpijskich w Garmisch-Partenkirchen w 1936 roku. W zawodach olimpijskich wzięło udział 20 polskich sportowców, którzy zaprezentowali się w 9 konkurencjach w 6 dyscyplinach sportowych. W polskim składzie byli również zawodnicy rezerwowi, a także uczestnicy biegu patrolowego na 30 km – konkurencji pokazowej na tych igrzyskach. Reprezentanci Polski nie wywalczyli w Garmisch-Partenkirchen żadnego medalu. Największym osiągnięciem Polaków było piąte miejsce Stanisława Marusarza w konkursie skoków narciarskich. Był to najlepszy rezultat indywidualny w historii dotychczasowych startów reprezentacji Polski na zimowych igrzyskach olimpijskich. Marusarz zajął również siódme miejsce w konkursie kombinacji norweskiej. Sukcesem w Garmisch-Partenkirchen zakończył się także występ reprezentantów Polski w hokeju na lodzie, którzy co prawda zajęli dopiero dziewiąte miejsce w turnieju olimpijskim, ale odnieśli pierwsze w historii swoich olimpijskich startów zwycięstwo, pokonując reprezentację Łotwy. Czytaj więcej…

2022-02-13

Liaoning – pierwszy lotniskowiec Chińskiej Republiki Ludowej, w służbie od 2012 roku. Należy do radzieckiego projektu 1143.6, oznaczonego w Chinach jako Typ 001. Budowę okrętu rozpoczęto w 1985 roku dla marynarki wojennej ZSRR w ukraińskim Mikołajowie, pod nazwą „Riga”, a następnie „Wariag”. W związku z rozpadem ZSRR, nieukończony okręt został sprzedany firmie z Chin. Po przeholowaniu do Chin w 2002 roku, został przejęty przez marynarkę, która zdecydowała ukończyć go jako lotniskowiec, według zmodyfikowanego projektu. W 2012 roku, po kilkuletnim procesie wykończenia, wszedł do służby w Marynarce Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej jako pierwszy chiński lotniskowiec. Macierzystym portem lotniskowca stało się Qingdao. Jednostka nosi numer burtowy 16. Służy on jednak zasadniczo jako okręt doświadczalny, pozwalający na wypracowanie procedur operacyjnych i koncepcji użycia, a także jako jednostka szkoleniowa dla personelu, zwłaszcza pilotów, którzy będą pełnić służbę na nowych chińskich lotniskowcach. Czytaj więcej…

2022-02-14

Miłość – singel polskiego piosenkarza Andrzeja Piasecznego wydany 10 czerwca 2021 roku poprzez Mystic Production i promujący album 50/50. Utwór został skomponowany przez Majkę Jeżowską do tekstu samego wokalisty, który inspirował się swoim życiem prywatnym. Za pośrednictwem treści zawartych w utworze, wokalista dokonał swojego publicznego homoseksualnego coming outu. Z uwagi na poruszane w utworze i budzące kontrowersje w kraju kwestie dotyczące sytuacji prawnej i społecznej osób LGBT w Polsce, większość stacji radiowych nie emitowała kompozycji. Singel dotarł jednak do 3. pozycji polskiej listy iTunes. Do utworu nakręcono teledysk, który zwyciężył w kategorii Najlepszy teledysk LGBT podczas gal rozdania nagród International Music Video Awards w Monachium oraz Rzymie, a także uzyskał nominacje do tożsamych nagród w Pradze oraz Londynie. Czytaj więcej…

2022-02-15

Teoria Adama-Boga – kwestia doktrynalna wiązana z wyznaniami zaliczanymi do ruchu świętych w dniach ostatnich. Stanowi budzący znaczne kontrowersje i wywołujący nieporozumienia aspekt historycznego rozwoju mormonizmu. Podwaliny pod nią położył Brigham Young, drugi prezydent Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, w wystąpieniu z kwietnia 1852 roku. Głosi ona, że Adam jest Bogiem Ojcem, ojcem ludzkich duchów w preegzystencji jak i ich ciał fizycznych w życiu ziemskim. Utrzymuje, że przybył na ziemię w zmartwychwstałym ciele, by upaść za swoje dzieci, umarł i został pochowany lub też dostąpił przemienienia. W myśl tej tezy Adam ma być ojcem Jezusa Chrystusa, Jezus natomiast bratem Lucyfera w życiu przedziemskim. Każdy ze stworzonych światów przy tym ma mieć swojego Adama oraz swoją Ewę. Według części źródeł aż do lat 80. XIX wieku stanowiła część ogólnie przyjętej mormońskiej teologii. Z czasem straciła poparcie mormońskich przywódców na rzecz bardziej konwencjonalnych pozycji teologicznych. W 1976 roku oficjalnie potępiona przez prezydenta Kościoła. Do dzisiaj jest częścią doktryny różnych grup odwołujących się do mormońskiego fundamentalizmu. Czytaj więcej…

2022-02-16

Czarnogóra na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 – występ jednoosobowej reprezentacji Czarnogóry na igrzyskach olimpijskich w Vancouver w 2010 roku. W składzie znalazł się narciarz alpejski Bojan Kosić. W Vancouver zaprezentował się w dwóch konkurencjach, zajmując 40. miejsce w slalomie i 61. w slalomie gigancie. Kosić pełnił funkcję chorążego reprezentacji Czarnogóry podczas ceremonii otwarcia i zamknięcia igrzysk. Był to debiut reprezentacji Czarnogóry na zimowych igrzyskach olimpijskich i drugi start olimpijski, wliczając w to letnie igrzyska. Po zakończeniu imprezy, delegaci wyrazili zadowolenie z osiągniętych przez Kosicia wyników sportowych. Dla samego zawodnika najbardziej pamiętnym momentem był udział w ceremonii otwarcia igrzysk i niesienie czarnogórskiej flagi narodowej. Czytaj więcej…

2022-02-17

Andrzej Żuławski (ur. 22 listopada 1940 we Lwowie, zm. 17 lutego 2016 w Warszawie) – polski reżyser, scenarzysta i aktor filmowy, pisarz, komandor Orderu Sztuki i Literatury. Karierę filmową zaczynał jako asystent Andrzeja Wajdy. Zadebiutował w 1971 roku filmem Trzecia część nocy, jednak po realizacji zakazanego przez polską cenzurę filmu Diabeł oraz w momencie zatrzymania przez polskie władze produkcji Na srebrnym globie na stałe przeniósł się do Francji. Żuławski bywa zaliczany w poczet przedstawicieli poetyki surrealizmu w kinie polskim. Niekiedy jego dzieła porównywano pod względem swej drastyczności z kinem Davida Lyncha. Twórczość Żuławskiego znana była z frenetycznego wykorzystania dynamicznej kamery, filmującej fikcyjne wydarzenia z użyciem szerokokątnego obiektywu, niekiedy zespolonej z widokiem subiektywnym bohaterów. Wielokrotnie reżyser stosował wieloplanowe kompozycje w głąb oraz częsty montaż wewnątrzkadrowy. Słynął ze swojego trudnego charakteru i autorytarnego stylu reżyserowania. Kontynuatorem stylu Andrzeja Żuławskiego kest jego syn Xawery. Czytaj więcej…

2022-02-18

Krążowniki rakietowe projektu 1134 – radzieckie krążowniki rakietowe, które weszły do służby w latach 1967–1969. Oficjalnie klasyfikowane początkowo jako duże okręty przeciwpodwodne, a od 1977 roku jako krążowniki rakietowe. W kodzie NATO znane jako typ Kresta I. Określane są też jako typ Admirał Zozula, od nazwy pierwszego okrętu. Zbudowano w Leningradzie cztery jednostki, z których ostatnią wycofano ze służby w 1994 roku. Były to uniwersalne okręty, przeznaczone do walki z okrętami nawodnymi, lotnictwem i okrętami podwodnymi, lecz miały umiarkowane możliwości bojowe. Ich wyporność pełna sięgała 7160 ton, a długość 156 metrów. Napędzały je turbiny parowe. Zasadnicze uzbrojenie stanowiły cztery wyrzutnie pocisków przeciwokrętowych dalekiego zasięgu P-35, dwie podwójne wyrzutnie rakiet przeciwlotniczych średniego zasięgu M-1 Wołna oraz torpedy przeciw okrętom podwodnym, natomiast artyleria była zredukowana do armat uniwersalnych kalibru 57 mm. Jako pierwsze okręty radzieckie przenosiły na stałe śmigłowiec pokładowy w hangarze. Czytaj więcej…

2022-02-19

Zoramthanga (ur. 13 lipca 1944 w Samthang) – indyjski polityk, premier stanowy Mizoramu w latach 1998–2008 i od 2018 roku. Pochodzi z wielodzietnej rodziny, urodził się w pobliżu granicy z Mjanmą. Wstąpił w szeregi Mizo National Front (MNF), organizacji zbrojnej walczącej z rządem indyjskim. Od 1966 roku w podziemiu, zdobył zaufanie przywódcy MNF Laldengi, został jego adiutantem, następnie zaś prywatnym sekretarzem. Wiceprzewodniczący, następnie od 1990 roku przewodniczący MNF. Kluczowa postać negocjacji pokojowych z rządem indyjskim. Poseł do Zgromadzenia Ustawodawczego Mizoramu różnych kadencji od 1987 roku. Minister edukacji i finansów stanu, następnie lider opozycji. Wprowadził na terytorium Mizoramu zakaz sprzedaży i spożycia alkoholu. Zaangażowany w negocjacje ze zbrojnymi organizacjami działającymi na północnym wschodzie Indii. Ceniony za umiejętności oratorskie, w 2017 roku opublikował bestselerową książkę Mizo Hnam Movement History, poświęconą historii Mizoramu. Czytaj więcej…

2022-02-20

Bez końca – polski film psychologiczny z 1984 roku w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego, zrealizowany na podstawie scenariusza napisanego przezeń wraz z Krzysztofem Piesiewiczem. Film Kieślowskiego i Piesiewicza jest poświęcony Polsce okresu stanu wojennego, widzianej zarówno oczyma wdowy po cenionym adwokacie, jak i zjawy tegoż adwokata. Pomimo że Bez końca był powszechnie krytykowany po premierze zarówno przez środowiska komunistyczne, jak i opozycyjne oraz katolickie, z czasem uległ częściowej rehabilitacji jako wstęp do dojrzałej fazy twórczości Kieślowskiego. Od Bez końca rozpoczęła się ustawiczna współpraca Kieślowskiego z Piesiewiczem oraz kompozytorem Zbigniewem Preisnerem, która miała zdefiniować dojrzałą fazę twórczości Kieślowskiego. Czytaj więcej…

2022-02-21

Miłość – singel polskiego piosenkarza Andrzeja Piasecznego wydany 10 czerwca 2021 roku poprzez Mystic Production i promujący album 50/50. Utwór został skomponowany przez Majkę Jeżowską do tekstu samego wokalisty, który inspirował się swoim życiem prywatnym. Za pośrednictwem treści zawartych w utworze, wokalista dokonał swojego publicznego homoseksualnego coming outu. Z uwagi na poruszane w utworze i budzące kontrowersje w kraju kwestie dotyczące sytuacji prawnej i społecznej osób LGBT w Polsce, większość stacji radiowych nie emitowała kompozycji. Singel dotarł jednak do 3. pozycji polskiej listy iTunes. Do utworu nakręcono teledysk, który zwyciężył w kategorii Najlepszy teledysk LGBT podczas gal rozdania nagród International Music Video Awards w Monachium oraz Rzymie, a także uzyskał nominacje do tożsamych nagród w Pradze oraz Londynie. Czytaj więcej…

2022-02-22

Teoria Adama-Boga – kwestia doktrynalna wiązana z wyznaniami zaliczanymi do ruchu świętych w dniach ostatnich. Stanowi budzący znaczne kontrowersje i wywołujący nieporozumienia aspekt historycznego rozwoju mormonizmu. Podwaliny pod nią położył Brigham Young, drugi prezydent Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, w wystąpieniu z kwietnia 1852 roku. Głosi ona, że Adam jest Bogiem Ojcem, ojcem ludzkich duchów w preegzystencji jak i ich ciał fizycznych w życiu ziemskim. Utrzymuje, że przybył na ziemię w zmartwychwstałym ciele, by upaść za swoje dzieci, umarł i został pochowany lub też dostąpił przemienienia. W myśl tej tezy Adam ma być ojcem Jezusa Chrystusa, Jezus natomiast bratem Lucyfera w życiu przedziemskim. Każdy ze stworzonych światów przy tym ma mieć swojego Adama oraz swoją Ewę. Według części źródeł aż do lat 80. XIX wieku stanowiła część ogólnie przyjętej mormońskiej teologii. Z czasem straciła poparcie mormońskich przywódców na rzecz bardziej konwencjonalnych pozycji teologicznych. W 1976 roku oficjalnie potępiona przez prezydenta Kościoła. Do dzisiaj jest częścią doktryny różnych grup odwołujących się do mormońskiego fundamentalizmu. Czytaj więcej…

2022-02-23

Czarnogóra na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 – występ jednoosobowej reprezentacji Czarnogóry na igrzyskach olimpijskich w Vancouver w 2010 roku. W składzie znalazł się narciarz alpejski Bojan Kosić. W Vancouver zaprezentował się w dwóch konkurencjach, zajmując 40. miejsce w slalomie i 61. w slalomie gigancie. Kosić pełnił funkcję chorążego reprezentacji Czarnogóry podczas ceremonii otwarcia i zamknięcia igrzysk. Był to debiut reprezentacji Czarnogóry na zimowych igrzyskach olimpijskich i drugi start olimpijski, wliczając w to letnie igrzyska. Po zakończeniu imprezy, delegaci wyrazili zadowolenie z osiągniętych przez Kosicia wyników sportowych. Dla samego zawodnika najbardziej pamiętnym momentem był udział w ceremonii otwarcia igrzysk i niesienie czarnogórskiej flagi narodowej. Czytaj więcej…

2022-02-24

Andrzej Żuławski (ur. 22 listopada 1940 we Lwowie, zm. 17 lutego 2016 w Warszawie) – polski reżyser, scenarzysta i aktor filmowy, pisarz, komandor Orderu Sztuki i Literatury. Karierę filmową zaczynał jako asystent Andrzeja Wajdy. Zadebiutował w 1971 roku filmem Trzecia część nocy, jednak po realizacji zakazanego przez polską cenzurę filmu Diabeł oraz w momencie zatrzymania przez polskie władze produkcji Na srebrnym globie na stałe przeniósł się do Francji. Żuławski bywa zaliczany w poczet przedstawicieli poetyki surrealizmu w kinie polskim. Niekiedy jego dzieła porównywano pod względem swej drastyczności z kinem Davida Lyncha. Twórczość Żuławskiego znana była z frenetycznego wykorzystania dynamicznej kamery, filmującej fikcyjne wydarzenia z użyciem szerokokątnego obiektywu, niekiedy zespolonej z widokiem subiektywnym bohaterów. Wielokrotnie reżyser stosował wieloplanowe kompozycje w głąb oraz częsty montaż wewnątrzkadrowy. Słynął ze swojego trudnego charakteru i autorytarnego stylu reżyserowania. Kontynuatorem stylu Andrzeja Żuławskiego kest jego syn Xawery. Czytaj więcej…

2022-02-25

Krążowniki rakietowe projektu 1134 – radzieckie krążowniki rakietowe, które weszły do służby w latach 1967–1969. Oficjalnie klasyfikowane początkowo jako duże okręty przeciwpodwodne, a od 1977 roku jako krążowniki rakietowe. W kodzie NATO znane jako typ Kresta I. Określane są też jako typ Admirał Zozula, od nazwy pierwszego okrętu. Zbudowano w Leningradzie cztery jednostki, z których ostatnią wycofano ze służby w 1994 roku. Były to uniwersalne okręty, przeznaczone do walki z okrętami nawodnymi, lotnictwem i okrętami podwodnymi, lecz miały umiarkowane możliwości bojowe. Ich wyporność pełna sięgała 7160 ton, a długość 156 metrów. Napędzały je turbiny parowe. Zasadnicze uzbrojenie stanowiły cztery wyrzutnie pocisków przeciwokrętowych dalekiego zasięgu P-35, dwie podwójne wyrzutnie rakiet przeciwlotniczych średniego zasięgu M-1 Wołna oraz torpedy przeciw okrętom podwodnym, natomiast artyleria była zredukowana do armat uniwersalnych kalibru 57 mm. Jako pierwsze okręty radzieckie przenosiły na stałe śmigłowiec pokładowy w hangarze. Czytaj więcej…

2022-02-26

Zoramthanga (ur. 13 lipca 1944 w Samthang) – indyjski polityk, premier stanowy Mizoramu w latach 1998–2008 i od 2018 roku. Pochodzi z wielodzietnej rodziny, urodził się w pobliżu granicy z Mjanmą. Wstąpił w szeregi Mizo National Front (MNF), organizacji zbrojnej walczącej z rządem indyjskim. Od 1966 roku w podziemiu, zdobył zaufanie przywódcy MNF Laldengi, został jego adiutantem, następnie zaś prywatnym sekretarzem. Wiceprzewodniczący, następnie od 1990 roku przewodniczący MNF. Kluczowa postać negocjacji pokojowych z rządem indyjskim. Poseł do Zgromadzenia Ustawodawczego Mizoramu różnych kadencji od 1987 roku. Minister edukacji i finansów stanu, następnie lider opozycji. Wprowadził na terytorium Mizoramu zakaz sprzedaży i spożycia alkoholu. Zaangażowany w negocjacje ze zbrojnymi organizacjami działającymi na północnym wschodzie Indii. Ceniony za umiejętności oratorskie, w 2017 roku opublikował bestselerową książkę Mizo Hnam Movement History, poświęconą historii Mizoramu. Czytaj więcej…

2022-02-27

Bez końca – polski film psychologiczny z 1984 roku w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego, zrealizowany na podstawie scenariusza napisanego przezeń wraz z Krzysztofem Piesiewiczem. Film Kieślowskiego i Piesiewicza jest poświęcony Polsce okresu stanu wojennego, widzianej zarówno oczyma wdowy po cenionym adwokacie, jak i zjawy tegoż adwokata. Pomimo że Bez końca był powszechnie krytykowany po premierze zarówno przez środowiska komunistyczne, jak i opozycyjne oraz katolickie, z czasem uległ częściowej rehabilitacji jako wstęp do dojrzałej fazy twórczości Kieślowskiego. Od Bez końca rozpoczęła się ustawiczna współpraca Kieślowskiego z Piesiewiczem oraz kompozytorem Zbigniewem Preisnerem, która miała zdefiniować dojrzałą fazę twórczości Kieślowskiego. Czytaj więcej…

2022-02-28

Floréal – francuski oceaniczny dwukadłubowy okręt podwodny z okresu I wojny światowej, jedna z 18 zbudowanych jednostek typu Pluviôse. Okręt wypierał 404 tony w położeniu nawodnym i 553 tony pod wodą, a jego główną bronią było osiem torped kalibru 450 mm wystrzeliwanych z jednej wewnętrznej i sześciu zewnętrznych wyrzutni. Napędzana maszynami parowymi jednostka rozwijała na powierzchni prędkość 12 węzłów, osiągając zasięg 1500 Mm przy prędkości 9 węzłów. „Floréal” został zwodowany w kwietniu 1908 roku w stoczni Arsenal de Cherbourg w Cherbourg-Octeville, a do służby w Marine nationale wcielono go w czerwcu 1909 roku. Uczestniczył w działaniach wojennych, operując na wodach kanału La Manche, Oceanie Atlantyckim oraz Morzu Śródziemnym. Okręt zatonął 2 sierpnia 1918 roku na Morzu Egejskim, po kolizji z brytyjskim uzbrojonym parowcem HMS „Hazel”. Czytaj więcej…