Wikipedia

Dobra (województwo opolskie)

wieś w województwie opolskim

Dobra (dodatkowa nazwa w j. niem. Dobrau) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Strzeleczki. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.

Dobra
wieś
Ilustracja
Kościół św. Jana Chrzciciela
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

krapkowicki

Gmina

Strzeleczki

Wysokość

ok. 170 m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

750[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

47-364[3]

Tablice rejestracyjne

OKR

SIMC

0503468

Położenie na mapie gminy Strzeleczki
Mapa konturowa gminy Strzeleczki, po prawej znajduje się punkt z opisem „Dobra”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Dobra”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Dobra”
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego
Mapa konturowa powiatu krapkowickiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Dobra”
Ziemia50°27′01″N 17°54′05″E/50,450278 17,901389[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1945–1954 miejscowość należała do gminy Strzeleczki w powiecie prudnickim. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dobra. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 758 osób.

Do wsi należy przysiółek Nowy Bud.

Geografia

edytuj
 
Sztuczne jezioro

Położenie

edytuj

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 19 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej, pomiędzy Prudnikiem (31 km) a Krapkowicami (5 km), tuż przy granicy gminy Strzeleczki z gminą Krapkowice. Należy do Euroregionu Pradziad[4]. Leży na wysokości ok. 170 m n.p.m. i ma typowo nizinne ukształtowane[5]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Biała. W Dobrej znajduje się wodospad na rzece Białej – wpada ona do Osobłogi, która to w pobliskich Krapkowicach wpada do Odry. Przy wodospadzie znajduje się sztuczne jezioro wraz z ośrodkiem kempingowym i infrastrukturą potrzebną kąpielisku.

Środowisko naturalne

edytuj

W Dobrej panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Dobrej wynoszą 621 mm. Dominują wiatry zachodnie[6].

Integralne części wsi Dobra[7][8]
SIMC Nazwa Rodzaj
0503474 Nowy Bud przysiółek

Nazwa

edytuj

Nazwa Dobra wywodzi się od polskiego słowa dobro, które oznacza pozytywną wartość czegoś, w tym przypadku „dobrą wieś”. Według innej interpretacji nazwa odnosi się do klasy gruntu: dobrej roli i żyznej ziemi. Trzeba zaznaczyć, że ta druga interpretacja jest nie do końca prawdziwa ponieważ miejscowość jest położona na ziemi klasy IV, V, a nawet VI. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod zgermanizowaną nazwą Dobrau wywodząc ją z języka polskiego we fragmencie: „Dobrau (1302 Dobra, polnisch Dobry)”[9].

Dobra jest jedną z najstarszych miejscowości w tej części Opolszczyzny, pierwsze wzmianki o niej pochodzą bowiem już z XIII w., ale z całą pewnością istniała dużo wcześniej[10].

Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1228 roku wydanym przez Kazimierza I opolskiego, gdzie wymieniona jest w szeregu miejscowości założonych na prawie polskim iure polonico w zlatynizowanej, staropolskiej formie Dobren. Kolejna wzmianka pochodzi z 1302 r., gdzie miejscowość nazywana jest Dobrą. W roku 1342 pojawia się nazwa Dobron. W 1389 r. Dobra jest nazywana mianem Dobrin. W wykazie świętopietrza w roku 1447 widnieje nazwa Dobraw.

W roku 1571 pojawia się nazwa Dubrawa. W testamencie Jerzego von Oppersdorffa z roku 1649 powraca nazwa miejscowości z roku 1302 – Dobra. W sprawozdaniach z wizytacji archiprezbitera głogóweckiego w roku 1679 widnieje nazwa Dobro, a w roku 1688 Dobre. W wieku XVIII posługiwano się nazw Dobra i Dobrau obok siebie, z tym, że ta druga forma zaczęła wypierać pierwotną nazwę miejscowości. Od końca XVIII wieku do użytku weszła nazwa Dobrau.

Ze względu na polskie pochodzenie nazwy 1 sierpnia 1936 r. nazistowska administracja III Rzeszy zmieniła nazwę na nową, całkowicie niemiecką – Burgwasser. Tą nazwą posługiwano się aż do roku 1945. Wraz z nastaniem w 1946 r. polskiej administracji powrócono do nazwy Dobra[11], administracyjnie zatwierdzono ją 12 listopada 1946[12].

Historia

edytuj
 
Herb baronowski rodziny Sehher-Thossów[13]
 
Pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I i II wojny światowej
 
Barokowy pałac przed przebudową
 
Pałac po przebudowie z 1860

Dobra jest jedną z najstarszych (1302)[14] miejscowości dawnego powiatu prudnickiego (Powiat Neustadt O.S.).

Pierwsze wzmianki o właścicielach z Dobrej pochodzą z końca XIV wieku. W dokumencie z 26 listopada 1387 książę Władysław opolski oddał w dzierżawę czynsz roczny między innymi za Dobrą wrocławskiej kapitule katedralnej. Podobnej treści jest dokument z 31 stycznia 1389 r., gdzie wymieniana jest Dobra jako własność książęca. Sam dokument dotyczy sprzedaży czynszu ze wsi Strzeleczki. W dokumencie z 14 sierpnia 1390 roku jako świadek występuje Johanes von Dobrin. Domniemywać można, że był on proboszczem istniejącej już parafii lub zarządcą majątku[15].

W kontekście właścicieli w Dobrej często pojawia się rodzina Caspara Rohoffsky, choć nie ma jednoznacznych źródeł potwierdzających własność. Rohoffsky mieli siedzibę w Steblowie, który należał do parafii w Dobrej. Na bocznej ścianie kościoła w Dobrej jest wmurowana płyta z piaskowca przedstawiająca naturalnej wielkości rycerza Rohoffsky wraz z ośmioma katuszami herbowymi[16].

W 1582 r. cesarz Rudolf II sprzedał Krapkowice Janowi-Hansowi von Redern. W 1629 baron Georg Heinrich von Redern nabywa Dobrą. W XVIII wieku hrabiowie Redern budują pałac w stylu baroku francuskiego. Budowniczym był Erdman Carl von Redern[16].

 
Pieczęć Dobrej (1855)

Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[17]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[18]. Dnia 28 lutego 1780 majątek w Dobrej zakupił jeden z najbogatszych na Śląsku właścicieli ziemskich – hrabia Leopold Heinrich von Seherr-Thoss, pełniący funkcję podczaszego u króla Fryderyka Wielkiego. W 1857 roku hrabia Hermann von Seherr-Thoss postanawia przebudować barokowy pałac na neogotycką rezydencję. Przebudowę powierza Moritzowi Gottgetreu oraz Karlowi Lüdecke. W tym czasie powstaje również rozległy park w stylu angielskim oraz kilka innych zabudowań około pałacowych[19]. Wieś posiadała pieczęć, która przedstawiała w polu chłopa z kosą na ramieniu, a w otoku napis: DOBRAU: GEMEIN SIEGEL / NEYSTAETER CREIS (pol. Gmina Dobra / Powiat Prudnicki)[20].

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 747 mieszkańców Dobrej 115 posługiwało się językiem niemieckim, a 632 językiem polskim[21]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Dobra znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[22]. Do głosowania uprawnionych było w Dobrej 498 osób, z czego 273, ok. 54,8%, stanowili mieszkańcy (w tym 265, ok. 53,2% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 495 głosów (ok. 99,4% uprawnionych), w tym 495 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 419 osób (ok. 84,6%), a za Polską 76 osób (ok. 15,4%)[23]. 28 marca 1921 w Dobrej Niemcy napadli na czterech Polaków, raniąc jednego strzałem z rewolweru[24].

Parafia Dobra od początku swego istnienia przynależała do diecezji wrocławskiej. Od początku przynależała do archiprezbiteratu głogóweckiego, który stanowił część archidiakonatu opolskiego. Na skutek wojen husyckich, a następnie reformacji, Dobra przestaje być samodzielną parafią i zostaje przyłączona do parafii Komorniki, a następnie do parafii Krapkowice, stając się kościołem filialnym. Ten stan rzeczy utrzymywał się, aż do 27 listopada 1920 r., kiedy Dobra stała się samodzielną kuracją z własnym duszpasterzem[5].

W czasie II wojny światowej w Dobrej utworzono podobóz Stalag VIII B/E115 obozu jenieckiego w Łambinowicach dla jeńców z imperium brytyjskiego[25]. Mieszkańcy Dobrej zostali ewakuowani do Prudnika przed nadejściem frontu. Akcją ewakuacyjną kierował Theodor Hergesell – szef obwodowej grupy NSDAP. Na miejscu pozostało kilku starych i chorych ludzi. Armia Czerwona wkroczyła do Dobrej 25 stycznia 1945 w drodze na Prudnik podczas operacji górnośląskiej. 27 stycznia 1945, pod naporem przeważających sił niemieckich, czerwonoarmiści wycofali się z rejonu Dobrej i Steblowa. W piwnicy piekarni Stanisława Urbiczka w Dobrej pozostawiono 8 ciężko rannych żołnierzy radzieckich. Tego samego dnia wieś odbiły pododdziały 100 Dywizja Strzelców. Żołnierze Wehrmachtu rozstrzelali rannych czerwonoarmistów koło budynku poczty, a następnie spalili ich zwłoki wraz z szopą należącą do Mleczki. Niemcy mieli również dopuścić się egzekucji radzieckich żołnierzy w spalonym pałacu w Dobrej[26]. W marcu 1945 żołnierze Wehrmachtu zamordowali także dwóch Polaków, którzy byli świadkami budowy schronów w lesie między Dobrą a Strzeleczkami. Jednym z nich był Włodzimierz Prokasiuk. W czasie działań wojennych zniszczeniu uległo wiele zabudowań około pałacowych oraz podupadł okazały park w stylu angielskim, który wraz z neogotyckim pałacem stanowią unikalny w skali regionu zespół pałacowo-parkowy.

Rodzina Seherr-Thoss była właścicielem Dobrej do 1945, kiedy to, pałac został opanowany przez żołnierzy sowieckich. Po wojnie majątek rodu Seherr-Thossów został znacjonalizowany.

 
Położenie na mapie powiatu prudnickiego w 1950 r.

W latach 1945–1950 Dobra należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś była siedzibą gromady Dobra[27]. Do 1956 roku Dobra należała do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1956 Dobra została odłączona od powiatu prudnickiego i przyłączona do nowo utworzonego krapkowickiego[28].

W 1991 w Dobrej powstał pomnik upamiętniający „wszystkie ofiary” I i II wojny światowej[29].

Mieszkańcy

edytuj

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Mietlołrzy[30].

Liczba mieszkańców wsi

edytuj

Zabytki

edytuj
 
Pałac w Dobrej
 
Mauzoleum

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[37]:

  • kościół parafialny pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, wybudowany w 1867 r. Został on ufundowany przez Olgę von Seherr-Thoss z rodu Strachwitz, a zaprojektowany został przez Moritza Gotgettreu, który nadał budowli neogotyckiego charakteru. Kościół powstał z kamienia, a dach został przykryty łupkiem[38]
  • cmentarz
  • pałac w Dobrej, zbudowany w 1720 roku, przebudowany w latach 1857–1860. Piękny neogotycki pałac stanowił własność rodu von Seherr-Thoss[39]. Ucierpiał w czasie wojny podczas ataku na wioskę żołnierzy rosyjskich w 1945 r. Aktualnie pałac jest w rękach prywatnych i trwa jego renowacja
  • mauzoleum: W 1882 roku wybudowano w parku grobowiec dla ewangelickich członków rodziny Seherr-Thoss. Mauzoleum podobnie jak kościół zostało wzniesione z kamienia i pokryte łupkiem. Całość utrzymana była w stylu neogotyckim[40]
  • oficyna
  • spichlerz
  • park
  • dwie bramy (stróżówki) prowadzące do parku

Pomniki i obiekty upamiętniające

edytuj
  • Pomnik poległych w I i II wojnie światowej – pomnik w Dobrej powstały w 1991 „ku pamięci wszystkich ofiar I i II wojny światowej”. Znajdują się na nim napisy w języku polskim i niemieckim oraz motyw krzyża chrześcijańskiego. Zgodnie z kryteriami w sprawie upamiętnień na obszarze RP żołnierzy niemieckich przyjętymi w uchwale Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w 1995, pomnik został uznany za prawidłowy[29].

Transport

edytuj

Transport drogowy

edytuj

Przez Dobrą przebiega droga wojewódzka:

Transport kolejowy

edytuj

W rejonie miejscowości przebiega linia kolejowa nr 306, łącząca Prudnik z Krapkowicami przez Białą i Strzeleczki. Najbliższa czynna stacja kolejowa znajduje się w Gogolinie.

Transport autobusowy

edytuj

Dobra posiada połączenia autobusowe z Moszną, Opolem, Prudnikiem, Krapkowicami, Smolarnią[41].

Transport autobusowy w Dobrej obsługiwany był przez PKS Prudnik[42]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[43]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[44], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[45]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[46]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Dobrej i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[47]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[48].

Turystyka

edytuj

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Dobrej[49].

12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Dobrą prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[50].

Bezpieczeństwo

edytuj

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Dobrej działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, zrzeszona w Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Strzeleczkach[51]. Jednostka OSP została założona 10 kwietnia 1929[52]. Do 1998 bezpieczeństwo pożarowe w Dobrej było nadzorowane przez Komendę Rejonową PSP w Prudniku[53].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 8 Komendy Powiatowej Policji w Krapkowicach[54].

Teren wsi, jak i całej gminy Strzeleczki, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[55]. Gminę Strzeleczki obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[56].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 24636
  2. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 226 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-08-25].
  5. ↑ a b Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 16.
  6. ↑ Klimat: Dobra: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-08-25].
  7. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  8. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  9. ↑ Triest 1865 ↓, s. 1079.
  10. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 17.
  11. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 18.
  12. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  13. ↑ Alfred Freiherr von Krane, Wappen- und Handbuch des in Schlesien (einschliesslich der Oberlausitz) landgesessenen Adels. Goerlitz 1901 – 1904
  14. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 15.
  15. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 60.
  16. ↑ a b Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 61.
  17. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  18. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  19. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 62.
  20. ↑ 875 Dobrau (Dobra) I [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 13 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  21. ↑ a b Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 73.
  22. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 22.
  23. ↑ Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W [online], web.archive.org, 29 stycznia 2017 [dostęp 2023-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-29].
  24. ↑ Terror w powiecie prudnickim, „Gazeta Opolska”, Bronisław Koraszewski – redaktor naczelny, 78, Opole: Nakładem i drukiem wydawnictwa „Gazety Opolskiej”, 7 kwietnia 1921, s. 3.
  25. ↑ Working Parties [online], lamsdorf.com [dostęp 2024-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-29] (ang.).
  26. ↑ Damian Tomczyk, Śląsk Opolski 1945 r. Zbrodnie wojenne Wehrmachtu popełnione na czerwonoarmistach, „Biuletyn Informacyjny Akowiec”, Danuta Schetyna – redaktor naczelny, 1 (48), Opole: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej – Oddział Opole, 2010, s. 6–8, ISSN 1506-9141.
  27. ↑ Uchwała Nr VII/28/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu prudnickiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 4 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 4 października 1954 r. dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 27 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 68).
  28. ↑ Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2022-04-17] (pol.).
  29. ↑ a b Pomniki upamiętniające żołnierzy niemieckich, którzy zginęli w II wojnie światowej podlegające kontroli komisji wojewody opolskiego (29.10.2002 r., 5 i 12.11.2002 r.), „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 6 (636), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 5 lutego 2003, s. 12, ISSN 1231-904X.
  30. ↑ Robert Hellfeier, Chrzelicka mowa? cz. I, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 6 (279), Biała: Gminne Centrum Kultury, czerwiec 2018, s. 8, ISSN 1232-7352.
  31. ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1871) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
  32. ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1885) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
  33. ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1905) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
  34. ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], treemagic.org [dostęp 2024-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-13] (niem.).
  35. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 96.
  36. ↑ a b c d e Dobra [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-04-18], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  37. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024, s. 51.
  38. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 36.
  39. ↑ Dobra (województwo opolskie). [dostęp 2015-09-13].
  40. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 40.
  41. ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Dobra, gm. Strzeleczki [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-11-24].
  42. ↑ PKS Connex Prudnik / Przewozy pasażerskie / Rozkład jazdy [online], pks-prudnik.com.pl [dostęp 2024-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2006-10-23].
  43. ↑ Damian Wicher, Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X.
  44. ↑ Zbigniew Taylor, Ariel Ciechański, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  45. ↑ Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2024-04-08].
  46. ↑ Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach [online], transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  47. ↑ Maciej Dobrzański, Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie? [online], Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  48. ↑ Maciej Dobrzański, Powołują związek, który ma ułatwić komunikację [online], Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  49. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  50. ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
  51. ↑ Bronisław Kurpiela, Sprawozdanie z działalności Zarządu Oddziału Gminnego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej w Strzeleczkach za lata 2006–2010 [online], strzeleczki.pl [dostęp 2024-02-25].
  52. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 101.
  53. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 581.
  54. ↑ Komenda Powiatowa Policji w Krapkowicach [online], krapkowice.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  55. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
  56. ↑ PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].

Bibliografia

edytuj
  • Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866.
  • Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Erster Band. Urkunden des klosters Czarowanz. Breslau: Josef Max & COMP., 1857.
  • Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
  • Erwin Filipczyk: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar, 2002.
  • Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dobra_(województwo_opolskie)&oldid=74004470”