Otwórz menu główne
Wikipedia

Głogówek

miasto w województwie opolskim

Głogówek (łac. Glogovia minor, niem. Oberglogau, cz. Horní Hlohov, śl. Klee Gloge, Kraut Glôge) – miasto w Polsce położone w zachodniej części Górnego Śląska, w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Głogówek. Leży nad rzeką Osobłogą. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do dawnego województwa opolskiego.

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Głogówek
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Głogówek
— miasto w gminie miejsko-wiejskiej —
Ilustracja
Panorama Głogówka
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo  Polska
Województwo  opolskie
Powiat prudnicki
Gmina Głogówek
Data założenia XI wiek
Prawa miejskie 1275
Burmistrz Piotr Bujak
Powierzchnia 22,06 km²
Wysokość 212 m n.p.m. m n.p.m.
Populacja (19.07.2017)
• liczba ludności
• gęstość
5573
253 os./km²
Strefa numeracyjna (+48) 77
Kod pocztowy 48-250
Tablice rejestracyjne OPR
Położenie na mapie gminy Głogówek
Mapa lokalizacyjna gminy Głogówek
Głogówek
Głogówek
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Głogówek
Głogówek
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa lokalizacyjna województwa opolskiego
Głogówek
Głogówek
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa lokalizacyjna powiatu prudnickiego
Głogówek
Głogówek
Ziemia50°20′38″N 17°52′02″E/50,343889 17,867222
TERC (TERYT) 1610024
SIMC 0965281
Urząd miejski
Rynek 1
48-250 Głogówek
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikipodróże Informacje w Wikipodróżach
Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Według danych z 19 lipca 2017 r miasto liczyło 5573 mieszkańców[1].

Spis treści

NazwaEdytuj

 
Nazwa Głogówek wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie[2].
 
Na dziedzińcu zamkowym
 
Budynek bramny
 
Ozdobny portal budynku bramnego

Nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy rośliny należącej do rodziny różowatych - głogu (Crataegus L.). Wywód ten prezentuje topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notujący miasto pod niemieckimi, polskimi oraz łacińskimi nazwami we fragmencie: "Ihren Namen Ober-Glogau (Gorny Glógow, Superior Glogovia) hat die Stadt wahrscheinlich von dem noch heute hie und da wachsenden Hagedorn (pol. głog) erhalten sie wird auch wohl Klein-Glogau oder Weniger-Glogau, polnisch Mały-Glogów, Głogówek, Minor-Glogovia genannt" czyli w tłumaczeniu na język polski Jego nazwy Ober-Glogau (Gorny Glógow, Superior Glogovia) wzięły się zapewne od głogu, który tu rośnie podobnie jak wzięły je nazwy Klein-Glogau lub Weniger-Glogau, polski Mały-Głogów, Głogówek, Minor Glogovia[3].

W 1475 roku w łacińskich statutach Statuta Synodalia Episcoporum Wratislaviensium miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Glogouie minoris[4].

W 1750 roku nazwa Głogówek wymieniona została w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Dolnego i Górnego Śląska[5].

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod nazwami niemieckimi Klein Glogau oraz Ober Glogau, a także polską Gorny Glogow[6]. Takie same nazwy wyszczególniono w statystycznym opisie państwa pruskiego z 1837 roku[7]. Polskie nazwy Mały Głogów oraz Głogówek w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w Głogówku w 1847 wymienił górnośląski pisarz Józef Lompa[8].

Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946[9].

HistoriaEdytuj

 
Panorama, Głogówek - (Friedrich Gottlob Endler - 1808 r.)

Miasto najpierw znajdowało się w rękach Piastów śląskich, później niemieckiej dynastii cesarskiej Habsburgów, następnie rodu von Oppersdorffów. W 1655 r. w czasie potopu szwedzkiego znalazł tutaj schronienie król polski Jan Kazimierz wraz z rodziną. W 1806 r. gościem był Ludwig van Beethoven, który hrabiemu Franzowi von Oppersdorff zadedykował IV symfonię. W Głogówku urodził się m.i. Johann Sedlatzek (*1789; +1866), znany w ówczesnej Europie flecista, światowej sławy wirtuoz, oraz członek Instytutu Filharmonialnego w Wiedniu oraz żyjący w XX w. kompozytor Gerhard Strecke.

  • 1223 – wzmiankowany jako wieś[10]
  • 1264 – Władysław opolski ufundował klasztor franciszkanów i nadał prawo niemieckie oraz ściągnął kolonistów niemieckich.
  • 1275 – nadano prawa miejskie.
  • 1283–1313 – Bolko I opolski obrał Głogówek za swą siedzibę. Wcześniej stał tu gród wczesnopiastowski. Po śmierci Bolka z podziału opolskiego księstwa miasto przypadło jego synowi, Bolesławowi.
  • 1291 – Po złożeniu hołdu lennego poprzez księcia Bolka I królowi czeskiemu i niemieckiemu księciu elektorowi Wacławowi II (*1271; +1305), księstwo opolskie, a w tym i Głogówek, podlegają koronie czeskiej i pośrednio Rzeszy rzymsko-niemieckiej.
  • 1373 – prawa miejskie magdeburskie.
  • 1379 – zbudowano kolegiatę.
  • 1 poł. XV w. – książę głogówecki Bolko V gnębił mieszczan niemieckich, a popierał utrakwistów – reformatorów czeskich, którzy w czas wojen husyckich opanowali Głogówek.
  • 1532 – zmarł Jan Dobry, ostatni z Piastów opolskich. Dzielnicę zajął Georg von Hohenzollern, margrabia Ansbach.
  • 1643 – Szwedzi w trakcie oblężenia zniszczyli miasto.
  • 1646–1666 – miasto księstwa opolsko-raciborskiego we władaniu królów polskich z dynastii Wazów.
  • 1655 – Jan Kazimierz z królową Marią Ludwiką schronili się przed Szwedami w Głogówku.
  • 1741 – w wyniku I Wojny śląskiej między Prusami a Austrią miasto wraz z większością historycznego Śląska weszło w granice Prus.
  • 1765 – pożar strawił miasto.
  • na początku XIX wieku w Głogówku nadal dominował język polski[11].
  • 1806 – goszczący u Oppersdorffów Ludwig van Beethoven komponował tu IV i V symfonię.
  • XIX w. – rozwinęło się sadownictwo i warzywnictwo oraz powstały cukrownia i roszarnia lnu.
  • 1863 - Juliusz Roger w swojej książce wydanej we Wrocławiu p.t. Pieśni Ludu Polskiego w Górnym Szląsku notuje polskie pieśni ludowe pochodzące z Głogówka[12].
  • 1876 – doprowadzono kolej.
  • 1921 – Plebiscyt decydujący o przynależności państwowej Górnego Śląska. W Głogówku za przynależnością do Niemiec głosuje 96% mieszkańców (5.093), 4% mieszkańców (226) głosuje za Polską. W głogóweckim obwodzie wyborczym wygrywa opcja niemiecka z 88 procentami (za przynależnością do Polski głosowało 12%).
  • W latach II wojny światowej niemieccy mieszkańcy Głogówka korzystali z niewolniczej pracy przymusowych robotników z Polski. Robotnicy byli skrajnie wykorzystywani i prześladowani przez niemieckich gospodarzy, a w razie nieposłuszeństwa kierowani do obozów koncentracyjnych. Taki los spotkał Jana Grabowskiego z Nowego Targu[13].
  • 1945 – 19 marca 1945 roku jednostki niemieckie zostają wyparte z miasta przez oddziały 135 i 245 dywizji piechoty 115 korpusu piechoty 59 armii 1 Frontu Ukraińskiego (po wojnie ku ich czci odsłonięto w parku miejskim Pomnik Wdzięczności)[14]; miasto znalazło się w granicach Polski.

DemografiaEdytuj

  • Piramida wieku mieszkańców Głogówka w 2014 roku[15].


 

ZabytkiEdytuj

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[16]:

 
Kolegiata św. Bartłomieja (1380 r. - XVIII w.)
 
Szachulcowy, cmentarny kościół pw. Świętego Krzyża z 1705 r.
 
Klasztor franciszkanów - brama
 
Późnorenesansowy ratusz
 
Kamienice w rynku

głubczycka 50

  • kościół - kolegiata par. pw. św. Bartłomieja, z 1380-XVIII w. Rzadko spotykana gotycka architektura z barokowym wystrojem wnętrza z freskami Franciszka Sebastiniego i sztukateriami Jana Schuberta. Kościół nazywany jest Perłą Opolskiej Ziemi
    • kaplica Oppersdorffów w kościele parafialnym z 1400 r. Wewnątrz alabastrowy nagrobek i sklepienie z kamiennymi wspornikami
  • kościół cmentarny pw. Świętego Krzyża, szachulcowy z 1705 r., na cmentarzu
  • zespół klasztorny franciszkanów, z XIV/XV w. – XIX w.: kościół pw. św. Franciszka z XV w., pierwotnie gotycki, przebudowany w XVII w.; klasztor
  • kaplica „Boży Grób” - replika Grobu Pańskiego powstała w 1634 r., 1714 r., 1822 r., z elementami neogotyckimi, jedna z trzech w Polsce kaplic grobu Chrystusa niewchodzących w skład większych zespołów (pozostałe znajdują się w Żaganiu i Potępie); ul. Świerczewskiego
  • kaplica pw. Najśw. Panny Marii na „Glinianej Górce”, z 1779 r., na miejscu poprzedniej z 1638 r., 1781 r., 1950 r.
  • cmentarz żydowski, zabytkowy z poł. XIX w. / XX w.
  • zespół zamkowy, z XVI-XX w.: manierystyczny zamek Oppersdorffów górny i dolny z lat 1561–1571, rozbudowany w XVII w., trójskrzydłowy, z narożnymi wieżami, ozdobnymi portalami i kaplicą z polichromią Franciszka Sebastiniego. Obecnie część zamku zajmuje Muzeum Regionalne; budynek bramny - brama zamkowa - folwarczna barokowa z 1700 r., ul. Generała Karola Świerczewskiego; park, obecnie miejski
  • mury obronne, z XIV/XV w., 1600 r.
  • baszta strażniczo-więzienna zbudowana w 1595 r.
  • zespół szpitalny, ul. Piastowska, z 1773 r.: kaplica - kościół pw. św. Mikołaja, szpital, na miejscu kompleksu szpitalnego z początku XIV wieku, obecnie dom mieszkalny
  • wieża wodna, z 1597 r.
  • ratusz, późnorenesansowy z 1608 r., 1880 r., z wieżą na rynku
  • dom, ul. Głubczycka 33 (d. 35)
  • domy, ul. Kościelna 4, 12, z XVIII w., XIX w.
  • domy, ul. Mickiewicza 1, 9 (d. 13), 11 (d. 15), 13 (d. 17), 15 (d. 19), z XVIII w., XIX w.
  • d. zajazd, ul. Pasternak 2, z XVII-XVIII w., 1962 r.
  • winiarnia, ul. Pasternak / ul. Powstańców, z XVI w.
  • dom, ul. Piastowska 35, z poł. XIX w.
  • domy, Rynek 1, 2, 3, 4, 5, 8 nie istnieje, 12 (d. 14), 13 (d. 15); 14 (d. 16), 16 (d. 18), 17 (d. 19), wypisany z księgi rejestru; 18 (d. 20), 19 (d. 21), 21 (d .30); 22 (d. 31), 24 (d. 33), 30 (d. 38), 31 (d. 39), wypisany z księgi rejestru; z XVII w., XVIII w., XIX w., XX w.
  • dom Sebastiniego, Rynek 25 (d. 34), z poł. XVIII w., XIX w., wypisany z księgi rejestru
  • domy, ul. Świerczewskiego 3, 4 wypisany z księgi rejestru, 5, 8, 10, 12, 14, 18, 20, 21, 26, 30, 32, 38, XVII, XVIII w./XIX w.
  • dom, ul. Zamkowa 19, z XVIII w.-XX w.

inne zabytki:

  • synagoga z 1864 r.
  • cmentarz ewangelicki, zaniedbany
  • cmentarz żołnierzy niemieckich poległych w czasie II wojny światowej z 1945 r.

Prasa lokalnaEdytuj

Aktualnie na terenie gminy Głogówek wydawane są dwa czasopisma podejmujące problematykę lokalną:

  • Życie Głogówka - miesięcznik wydawany przez Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Głogówku opisujący głównie wydarzenie związane z pracą placówek oświatowych.
  • Nowiny z Głogówka - niezależny dwutygodnik o profilu politycznym, podejmujący tematykę samorządową.

Znani związani z GłogówkiemEdytuj

Urodzeni w GłogówkuEdytuj

Związani z Głogówkiem, którzy się tu nie urodziliEdytuj

Podczas potopu szwedzkiego schronił się w mieścieEdytuj

Miasta partnerskieEdytuj

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Główny Urząd Statystyczny; Powierzchnia, liczba ludności i gęstość zaludnienia wg stanu na 1 stycznia 2017 r, Warszawa 17.07. 2017r. s. 96. Publikacja dostępna pod adresem: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2017-r-,7,14.html
  2. ↑ Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – "Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750"
  3. ↑ Felix Triest 1865 ↓, s. 1063.
  4. ↑ Franz Xaver Seppelt,"Die Breslauer Diözesansynode vom Jahre 1446", Franz Goerlich, Breslau 1912, str. 97. - tekst łaciński statutów w wersji zdigitalizowanej.
  5. ↑ "Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750".
  6. ↑ Johann Knie 1830 ↓, s. 929.
  7. ↑ L. Freiherrn: Der Preußische Staat in allen seinen Beziehungen (...) Dritter Band. Berlin: Verlag von'August Hirschwald, 1837, s. 133
  8. ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.29.
  9. ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  10. ↑ Opolszczyzna, listopad 1961, str. 10
  11. ↑ Dorota Borowicz, Mapy narodowościowe Górnego Śląska od połowy XIX wieku do II Wojny Światowej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004, s. 36, ISBN 83-229-2569-7, OCLC 69318732.
  12. ↑ Juliusz Roger 1863 ↓.
  13. ↑ S. Łukowski, Zbrodnie hitlerowskie, w Łambinowicach i Sławięcicach na Opolszczyźnie w latach 1939-1945, Katowice 1965, s. 111
  14. ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ​ISBN 83-217-2709-3​, str. 489.
  15. ↑ http://www.polskawliczbach.pl/Glogowek, w oparciu o dane GUS.
  16. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 104-106. [dostęp 9.1.2013].
  17. ↑ a b c Miasta partnerskie. Głogówek.pl. [dostęp 2014-08-24].

BibliografiaEdytuj

  • Johann Knie: Alphabetisch, Statistisch, Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien.... Breslau: Barth und Comp., 1830.
  • Felix Triest: Topographisches Handbuch von Oberschlesien. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.
  • Juliusz Roger: Pieśni Ludu Polskiego na Górnym Śląsku. Wrocław: Juliusz Roger, 1863.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Głogówek&oldid=55676911”