KS Toruń
 |
Ten artykuł należy dopracować |
Klub Sportowy Toruń S.A. – polski klub żużlowy z siedzibą w Toruniu, występujący w Ekstralidze. 4-krotny drużynowy mistrz Polski. Został założony 21 lutego 1962 roku jako Klub Sportowy „Apator”. Od 13 listopada 2006 roku ma status spółki akcyjnej.
| |||
| |||
| Pełna nazwa | Klub Sportowy Toruń Spółka Akcyjna | ||
| Przydomek | Anioły, Krzyżacy | ||
| Maskotka | Dymek | ||
| Barwy | żółto-niebiesko-białe[1] | ||
| Data założenia | 21 lutego 1962[2][3] | ||
| Debiut w najwyższej lidze | 4 kwietnia 1976 | ||
| Liga | Ekstraliga | ||
| Adres | ul. Pera Jonssona 7 87-100 Toruń | ||
| Stadion | Motoarena Toruń im. Mariana Rosego | ||
| Numer KRS | 0000273592 | ||
| Właściciel | Przemysław Termiński[4] | ||
| Prezes | Ilona Termińska[5] | ||
| Trener | Karol Ząbik[6] | ||
| Strona internetowa | |||
Jest to jedyny klub, który od chwili awansu do najwyższej klasy rozgrywkowej cały czas w niej pozostaje. Sezon 2019 jest 44. sezonem „Aniołów” w najwyższej lidze. Drużyna przystąpiła do rozgrywek pod nazwą Get Well Toruń[7].
Klub aktualnie posiada jedynie sekcję żużlową, lecz w przeszłości istniały także sekcje: brydża sportowego, hokeja na lodzie, łyżwiarstwa szybkiego, pływania i szachów.
Spis treści
Historia klubuEdytuj
Pierwsze zawody żużlowe rozegrano w Toruniu w 1930 roku. Ścigano się w kategoriach według pojemności silnika. Czarny sport rozwijał się w grodzie Kopernika, aż do wybuchu II wojny światowej. Zaraz po wojnie, w 1946 roku tradycja toruńskiego żużla odrodziła się w postaci Toruńskiego Klubu Motocyklowego. Najlepszym zawodnikiem w tamtym okresie był zdecydowanie Zbigniew Raniszewski, którego karierę przerwała tragiczna śmierć w trakcie zawodów rozgrywanych w Wiedniu 21 kwietnia 1956 roku. Od 1957 roku toruński klub działał w ramach Ligi Przyjaciół Żołnierza, a dwa lata później zadebiutował w rozgrywkach III ligi, zajmując siódme miejsce. Do II ligi LPŻ Toruń awansował wskutek reorganizacji rozgrywek w 1960 roku, jednak w swoim pierwszym, drugoligowym sezonie zajął ostatnie miejsce w grupie zachodniej.
W 1962 roku powstał Klub Sportowy Apator Toruń, który swoją nazwę wziął od Pomorskich Zakładów Wytwórczych Aparatury Niskiego Napięcia. Z czasem żużel i nazwa Apator zrosły się niemal w jedno, dzięki finansowaniu sportu przez zakład, a z drugiej strony żużel promował także tę toruńską firmę. W latach 60. niezmiennym dominatorem toruńskiego żużla był Marian Rose. Popularny Maryś osiągnął wiele sukcesów, także na arenie międzynarodowej. Największym jego sukcesem był złoty medal w drużynowych mistrzostwach świata w 1966 roku. W tym samym sezonie Marian Rose zdobył srebrny medal indywidualnych mistrzostw Polski. Karierę torunianina przerwał wypadek 19 kwietnia 1970 roku na torze w Rzeszowie, w którym lider torunian poniósł śmierć.
W 1973 roku Stal Toruń zajęła drugie miejsce w rozgrywkach II ligi, jednak w spotkaniach barażowych o awans do I ligi lepsza okazała się Polonia Bydgoszcz. Dwa lata później torunianie ponownie zajęli drugie miejsce w II-ligowych rozgrywkach i ponownie przegrali spotkania barażowe z bydgoszczanami, jednak powiększenie liczebności I ligi do 10 zespołów pozwoliło torunianom awansować do najwyższej klasy rozgrywek. Największy udział w historycznym awansie do I ligi mieli: Janusz Plewiński, Jan Ząbik, Bogdan Krzyżaniak oraz Roman Kościecha.
W pierwszym sezonie w I lidze torunianie obronili miejsce w elicie, zajmując 8 miejsce na koniec sezonu. W tym samym 1976 roku w historii klubu miało miejsce kolejne tragiczne wydarzenie – 25 lipca w czasie zawodów w Częstochowie w jednym z wyścigów upadł Kazimierz Araszewicz i kilka minut po dotarciu do szpitala zmarł w wyniku obrażeń odniesionych na torze. W 1979 roku torunianie zajęli w ligowej tabeli 4 miejsce, mając szanse na medal do ostatniego meczu. Liderami drużyny byli Jan Ząbik oraz Wojciech Żabiałowicz.
To, co nie udało się cztery lata wcześniej, udało się w 1983 roku. Niekwestionowanym liderem drużyny był już Wojciech Żabiałowicz, wspierany przez Jana Woźnickiego i Eugeniusza Miastkowskiego. Zespół prowadzony przez trenera Andrzeja Pogorzelskiego nie przegrał ani jednego meczu na własnym torze, ponadto trzykrotnie triumfował na wyjazdach. 24 zdobyte punkty wystarczyły do zajęcia trzeciego miejsca w lidze i zdobycia pierwszego brązowego medalu w rozgrywkach o drużynowe mistrzostwo Polski.
Trzy lata później – w 1986 roku Apator Toruń świętował jeszcze większy sukces, jakim był złoty medal w ligowych rozgrywkach. Przez niemal cały sezon o prymat najlepszej drużyny w kraju, torunianie rywalizowali z odwiecznym rywalem zza miedzy – bydgoską Polonią i choć wydawało się, że w końcówce sezonu to bydgoszczanie są bliżsi triumfu, to jednak ich niespodziewana porażka na własnym torze ze Stalą Gorzów, otworzyła drogę do toruńskiego złota. Po wygranej w ostatnim meczu z Kolejarzem Opole 64:26 – torunianie po raz pierwszy mogli świętować tytuł najlepszej drużyny w kraju. Oprócz sukcesów ligowych żużlowcy Apatora odnosili coraz więcej sukcesów w innych rozgrywkach – zdobywali złote medale w indywidualnych mistrzostwach Polski, młodzieżowych drużynowych mistrzostwach Polski, a także mistrzostwach Polski par klubowych.
Do najjaśniejszych punktów zespołu z grodu Kopernika należeli wówczas Wojciech Żabiałowicz, Stanisław Miedziński, Eugeniusz Miastkowski, Krzysztof Kuczwalski oraz Jan Ząbik, zbliżający się powoli do końca swojej bogatej kariery, którą ostatecznie zakończył w 1987 roku. Jego turniej pożegnalny wygrał słynny Duńczyk Hans Nielsen.
6 czerwca 1987 roku na torze w Toruniu odbył się półfinał mistrzostw świata par. W zawodach, w czasie których w każdym wyścigu startowało po 6 zawodników, triumfowali Duńczycy – Hans Nielsen i Erik Gundersen przed parą Nowej Zelandii – Mitch Shirra i David Bargh oraz Polakami – Wojciech Żabiałowicz i Roman Jankowski.
Lata dziewięćdziesiąte, to złoty okres w historii toruńskiego żużla. W pierwszej ich połowie torunianie nie schodzili z podium, zdobywając seryjnie medale w lidze, a także w innych rozgrywkach krajowych. Drugi złoty medal ligowy torunianie zdobyli w 1990 roku, już w nieco zmienionym składzie. W klubie pojawiła się trójka młodych muszkieterów: Robert Sawina, Jacek Krzyżaniak, Mirosław Kowalik, która przebojem wdzierała się do krajowej czołówki. Liderem ciągle był jednak Wojciech Żabiałowicz oraz Szwed Christer Karlsson, który jako pierwszy zawodnik zagraniczny założył plastron z Aniołem na piersi. Tym razem torunianie przez całe rozgrywki nie pozostawiali rywalom złudzeń, kto jest najlepszy. Tytuł zapewnili sobie już kilka ligowych kolejek przed końcem, deklasując w tabeli pozostałych rywali.
W 1991 roku kariery zakończyli Wojciech Żabiałowicz i Eugeniusz Miastkowski, jednak w zespole byli już ich następcy. W polskiej lidze pojawiało się również wielu zawodników zza granicy, wśród których wyróżniał się Szwed Per Jonsson. Mistrz świata z 1990 roku trafił rok później do Torunia, będąc jego niekwestionowanym liderem. Karierę Długiego Pera przerwał jednak upadek w czasie Derbów Pomorza w Bydgoszczy w 1994 roku, po którym Per Jonsson zmuszony jest do poruszania się przy pomocy wózka inwalidzkiego. Także na początku lat 90. rozbłysła gwiazda Tomasza Bajerskiego, który mimo młodego wieku zaczął odgrywać coraz poważniejsza role w toruńskim zespole. Ukoronowaniem złotego okresu lat 90. wydawał się być sezon 1996, w którym torunianie byli bardzo blisko kolejnego złota. Pomimo jednak fantastycznego sezonu w wykonaniu Tomasza Bajerskiego, Wiesława Jagusia i młodej australijskiej gwiazdy – Ryana Sullivana, torunianie musieli zadowolić się srebrnym medalem, po porażce w dwumeczu o złoty medal z Włókniarzem Częstochowa.
Po tym sezonie skład Aniołów uległ pewnym zmianom, a cały zespół jeździł nieco słabiej przez kilka kolejnych sezonów. W 1999 roku torunianie zmuszeni byli nawet do rozgrywania spotkań barażowych o utrzymanie w ekstraklasie, na szczęście poradzili sobie wówczas z Polmosem Zielona Góra.
Powrót na ligowe podium miał miejsce w roku 2001, kiedy to w składzie torunian pojawili się Szwedzi: Tony Rickardsson i Andreas Jonsson, a także wrócił po czterech latach spędzonych w Pergo Gorzów – Tomasz Bajerski. Taki zespół, wsparty ponadto Wiesławem Jagusiem, Robertem Kościechą oraz Tomaszem Chrzanowskim do ostatniego meczu, a nawet ostatniego biegu w sezonie rywalizował o złoto z Atlasem Wrocław. Ostatecznie po niezwykle emocjonującym meczu torunianie wygrali ostatni mecz z ekipą wrocławską 48:42 i zapewnili sobie trzeci tytuł drużynowych mistrzostw Polski. Z kolei najlepszy skład w historii polskiej ligi, torunianie zmontowali w 2003 roku, kiedy to w drużynie startowali m.in. mistrz świata Tony Rickardsson, wicemistrz Jason Crump, ponadto dwaj uczestnicy Grand Prix: Piotr Protasiewicz i Tomasz Bajerski, a jakby na dokładkę jeszcze Wiesław Jaguś i Robert Sawina. Zespół ten jednak zdołał wywalczyć tylko srebrny medal, po przegraniu finałowego meczu z Włókniarzem w Częstochowie. Po opuszczeniu zespołu przez kilku czołowych jeźdźców, torunianie w latach 2004 i 2005 skazywani byli na walkę o utrzymanie się w ekstraklasie, jednak za każdym razem zespół Apatora zaskakiwał wszystkich fachowców, plasując się zwykle w górnej części ligowej tabeli.
Przed 2006 rokiem ze sponsoringu toruńskiego klubu wycofała się firma Apator, dodatkowo drużynę opuścił Jason Crump, a jego miejsce zajął Duńczyk Bjarne Pedersen, wspomagany przez Nielsa Kristiana Iversena. Pomimo dobrego początku sezonu, torunianie w drugiej jego części mieli spore problemy finansowe, które odbiły się na wynikach. Ostatecznie KS Toruń zajął 7. miejsce w ekstralidze i musiał spotkać się w barażach o utrzymanie z KM Ostrów. Oba spotkania barażowe torunianie pewnie wygrali i zapewnili sobie dalszy ekstraligowy byt.
Jesienią 2006 roku toruński klub przejął Roman Karkosik, a nazwa klubu zmieniła się na Klub Sportowy Toruń Unibax S.A. Dzięki temu w składzie torunian znaleźli się ponownie Ryan Sullivan, Robert Kościecha, a także Matej Žagar. Przez cały sezon 2007 żużlowcy Unibaksu spisywali się fantastycznie, pewnie wygrywając rundę zasadniczą Speedway Ekstraligi. Po wyeliminowaniu Unii Tarnów i Atlasu Wrocław, Unibax w finale rozgrywek spotkał się z Unią Leszno. Tu jednak lepsi okazali się leszczynianie, a torunianom pozostało cieszyć się ze srebrnych medali. Jednak cały sezon żużlowcy z grodu Kopernika powinni zaliczyć do bardzo udanych, a na ostatecznie wyniki miały z pewnością wpływ także liczne kontuzje, które nękały zespół.
Przed sezonem 2008 torunianie dokonali kolejnych zmian w zespole. Drużynę opuścili zawodzący Matej Žagar i Aleš Dryml, a ich miejsce zajęli Hans Andersen i Chris Holder. W pierwszych 8 spotkaniach Unibax był niepokonany i pewnie zmierzał po czwarty tytuł mistrzowski. Następnie przyszły jednak niespodziewane dwie porażki na własnym torze z Unią Leszno i Włókniarzem Częstochowa i to właśnie na rzecz częstochowian torunianie stracili pozycje lidera w Speedway Ekstralidze. W rundzie play off Unibax najpierw wyeliminował gorzowską Stal, a następnie w półfinale okazał się lepszy od ZKŻ Zielona Góra. W finale ponownie spotkały się drużyny Unii Leszno i Unibaksu Toruń. W pierwszym spotkaniu w Lesznie lepszy okazał się Unibax, wygrywając 49:41, także w rewanżu, który był ostatnim w historii pojedynkiem na stadionie przy ul. Broniewskiego 98, Anioły były lepsze, wygrywając tym razem 47:43. To oznaczało, że Unibax Toruń zdobył złoty medal, zostając po raz czwarty w historii drużynowym mistrzem Polski. W całym sezonie torunianie wygrali 17 spotkań, przegrywając tylko trzykrotnie. Warto zauważyć, że torunianie wygrali aż dziewięć z dziesięciu spotkań wyjazdowych w sezonie 2008. Najlepszymi zawodnikami w całym sezonie byli Wiesław Jaguś, Ryan Sullivan i Chris Holder.
Poszczególne sezonyEdytuj
| Wyniki ze wszystkich sezonów KS Toruń[a] | ||
|---|---|---|
| ||
Bilans spotkańEdytuj
- Stan na 9 sierpnia 2019
.jpg)
.jpg)
| Bilans spotkań w latach 1959–2019[a] | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| drużyna przeciwna | mecze | zwycięstwa | remisy | przegrane | bilans |
| Polonia Bydgoszcz | 88 | 50 | 2 | 36 | +14 |
| CKS Czeladź | 2 | 0 | 1 | 1 | -1 |
| Włókniarz Częstochowa | 82 | 42 | 0 | 40 | +2 |
| LPŻ Neptun Gdańsk | 2 | 1 | 0 | 1 | 0 |
| GKS Wybrzeże Gdańsk | 52 | 25 | 1 | 26 | -1 |
| GKŻ Wybrzeże Gdańsk | 8 | 7 | 0 | 1 | +6 |
| SKS Start Gniezno | 50 | 31 | 1 | 18 | +13 |
| Start Gniezno (S.A.) | 2 | 1 | 0 | 1 | 0 |
| Stal Gorzów | 98 | 47 | 1 | 50 | -3 |
| GKM Grudziądz | 6 | 3 | 0 | 3 | 0 |
| GKM Grudziądz (S.A.) | 10 | 5 | 0 | 5 | 0 |
| Cracovia | 2 | 0 | 0 | 2 | -2 |
| Wanda Kraków | 6 | 4 | 0 | 2 | +2 |
| Karpaty Krosno | 20 | 10 | 1 | 9 | +1 |
| Unia Leszno | 108 | 44 | 6 | 58 | -14 |
| Motor Lublin | 44 | 24 | 0 | 20 | +4 |
| Speedway Lublin | 2 | 0 | 0 | 2 | -2 |
| Tramwajarz Łódź | 8 | 5 | 0 | 3 | +2 |
| Gwardia Łódź | 18 | 12 | 1 | 5 | +7 |
| Kolejarz Opole | 40 | 22 | 0 | 18 | +4 |
| Ostrovia | 2 | 2 | 0 | 0 | +2 |
| Iskra Ostrów | 2 | 2 | 0 | 0 | +2 |
| KM Ostrów | 2 | 2 | 0 | 0 | +2 |
| KKS Polonia Piła | 18 | 9 | 2 | 7 | +2 |
| TS Polonia Piła | 24 | 11 | 4 | 9 | +2 |
| KS ROW Rybnik | 34 | 18 | 1 | 15 | +3 |
| RKM Rybnik | 6 | 5 | 0 | 1 | +4 |
| ROW Rybnik (S.A.) | 4 | 3 | 0 | 1 | +2 |
| Stal Rzeszów | 60 | 38 | 0 | 22 | +16 |
| Sparta Śrem | 10 | 7 | 0 | 3 | +4 |
| Śląsk Świętochłowice | 16 | 8 | 0 | 8 | 0 |
| Unia Tarnów | 80 | 42 | 6 | 32 | +10 |
| Sparta Wrocław | 80 | 48 | 2 | 30 | +18 |
| Falubaz Zielona Góra | 109 | 48 | 4 | 57 | -9 |
| Łącznie | 1095 | 576 | 33 | 486 | +90 |
Derby PomorzaEdytuj
Derby Pomorza to spotkania drużyn żużlowych z Torunia i Bydgoszczy. Dotychczas rozegrano 84 pojedynki derbowe, podczas których drużyna toruńska odniosła 48 zwycięstw nad bydgoszczanami, zespół z Bydgoszczy 34 razy pokonał drużynę z Torunia, a dwa spotkania zakończyły się remisem. Poza ligowymi potyczkami rozegrano także 4 spotkania w barażach o wejście do I ligi. Spotkania te odbyły się w 1973 i 1975. Bilans tych meczów to 2 zwycięstwa Stali Toruń i 2 Polonii Bydgoszcz.
Derbami Pomorza nazywana jest także rywalizacja z GKM-em Grudziądz. Jak dotąd odbyło się 16 pojedynków toruńsko-grudziądzkich. Bilans tych meczów to 8 zwycięstw torunian i 8 grudziądzan.
StadionyEdytuj
Stadion KS ApatorEdytuj
Pierwszym obiektem, na którym w Toruniu odbywały się wyścigi motocyklowe był tor przy ulicy Bema. Następnie żużlowcy przenieśli się na tor przy ulicy Broniewskiego, który przed wojną użytkowany był jako ujeżdżalnia koni. Wówczas tor liczył około 500 metrów. W roku 1950 na nowym torze odbyły się pierwsze zawody motocyklowe. W kolejnych latach tor dostosowywano do wymogów żużlowych, czego efektem było oficjalne otwarcie zmodernizowanego toru, które przy asyście 10 tysięcy kibiców miało miejsce 20 października 1957 roku o godz. 14[8]. Tor otrzymał imię Zbigniewa Raniszewskiego. Kiedy w 1962 roku powstał profesjonalny klub żużlowy, to on stał się naturalnym gospodarzem obiektu. W kolejnych latach dodawano ogrodzenie toru, częściowe zadaszenie trybuny głównej, oświetlenie. Na mocy uchwały rady Klubu Sportowego Apator Toruń w 1994 roku tor przy ulicy Broniewskiego otrzymał nazwę Stadion KS Apator im. Mariana Rose. W sezonie 2006 dodano wymagane dla uzyskania licencji sztuczne oświetlenie o mocy 900 luksów. Ostatnimi zawodami toruńskiego klubu na starym stadionie był drugi mecz finałowy drużynowych mistrzostw Polski w sezonie 2008 rozegrany 19 października 2008. Mecz ten zakończył się zwycięstwem gospodarzy nad leszczyńską Unią 47:43 i przypieczętowaniem mistrzowskiego tytułu dla toruńskiej drużyny. Kilka dni później, bo 25 października, stadion przy ulicy Broniewskiego po raz ostatni oficjalnie gościł żużlowców – był gospodarzem finału Pomorskiej Ligi Młodzieżowej. W związku z budową nowego obiektu, stary miasto sprzedało za 60 270 000 zł. Po wyburzeniu, na jego miejscu powstało centrum handlowe Toruń Plaza[9].
W dniu 29 czerwca 2017 roku w centrum handlowym Toruń Plaza otwarto Muzeum Sportu Żużlowego. Jest to pierwszy taki obiekt w Polsce i trzeci w Europie[10].
Motoarena ToruńEdytuj
1 grudnia 2006 roku prezydent Torunia ogłosił przetarg na budowę nowego obiektu. Wygrało go konsorcjum Alstal. Obiekt nosi nazwę Motoarena Toruń, a patronem stadionu pozostał Marian Rose. Z powodu nieznacznego opóźnienia stadion oddano do użytku pod koniec kwietnia, a więc już po rozpoczęciu sezonu 2009. Inauguracyjny mecz odbył się natomiast 3 maja 2009 roku. Tego dnia broniący tytułu toruński Unibax podejmował ówczesnego wicemistrza kraju – Unię Leszno. Mecz zakończył się nieznacznym zwycięstwem drużyny gospodarzy, a pierwszym rekordzistą toru został zawodnik Unii Leszno – Leigh Adams. Przed sezonem 2011 zostało przebudowane zadaszenie stadionu – obecnie zasłania nie tylko trybuny, ale także cały tor.
W pobliżu Motoareny istnieją dwa tory na miejscowym lotnisku – większy, 265-metrowy oraz w środku mniejszy – 125-metrowy[11].
Toruńska Aleja Sportu ŻużlowegoEdytuj
W 2019 roku przy Motoarenie powstała Toruńska Aleja Sportu Żużlowego[12]. Ma ona na celu upamiętnienie zasłużonych dla toruńskiego żużla osób, poprzez umieszczenie pamiątkowej tablicy. Pierwszą z nich odsłonięto 5 maja 2019 roku, a uhonorowany został patron Motoareny – Marian Rose[12].
Drugim wyróżnionym został Jan Ząbik, który odsłonił swoją tablicę 28 czerwca 2019 roku[13]. Trzecią tablicę, z nazwiskiem Pera Jonssona, odsłonięto 27 lipca 2019 roku[14].
Osiągnięcia klubuEdytuj
- Stan na 1 września 2018
ZawodnicyEdytuj
Umowę z toruńskim klubem podpisało 54 zawodników zagranicznych (13 Szwedów, 10 Duńczyków, 9 Australijczyków, 7 Rosjan, 4 Brytyjczyków, 3 Czechów, 2 Amerykanów, 2 Niemców oraz po jednym zawodniku z Finlandii, Łotwy, Słowacji i Słowenii). Ponadto pięciu zawodników krajowych rozpoczynało kariery pod flagą innego państwa (Australia[h], Kanada[i], Norwegia[j], Szwecja[k] i Wielka Brytania[l]).
Pierwszym obcokrajowcem w Apatorze był Christer Karlsson. Zadebiutował w 1990 roku w meczu z Falubazem Zielona Góra, zdobywając 14 punktów i przegrywając tylko z kolegą z pary – Wojciechem Żabiałowiczem.
W historii toruńskiego klubu największą średnią popisał się Marian Rose w 1967. Zdobywał średnio 2,97 pkt./bieg.
Kadra drużynyEdytuj
|
Get Well Toruń
|
Zawodnicy na wypożyczeniu
|
Zobacz teżEdytuj
UwagiEdytuj
- ↑ a b Uwzględniono wyniki LPŻ Toruń, uzyskane w latach 1959–1961.
- ↑ Reorganizacja rozgrywek.
- ↑ a b Przegrane baraże.
- ↑ Po rozegraniu baraży podjęto decyzję o zwiększeniu ilości drużyn w I lidze.
- ↑ a b c Wygrane baraże.
- ↑ Zgodnie z decyzją Trybunału PZM, klub rozpoczął rozgrywki z 8 punktami ujemnymi.
- ↑ Mistrzostwa Polski Par Klubowych 2016 rozegrano w roku 2017.
- ↑ Robert Ksiezak w momencie podpisywania kontraktu posiadał podwójne obywatelstwo. Jako zawodnik toruńskiego klubu uzyskał polską licencję żużlową i pod flagą tego państwa startował w lidze.
- ↑ Krzysztof Słaboń rozpoczynał swoją karierę jako reprezentant Kanady, jednak w lidze polskiej przez całą karierę startował jako zawodnik krajowy.
- ↑ Rune Holta uzyskał polskie obywatelstwo w 2002 roku. W barwach toruńskiego klubu startował jako zawodnik krajowy.
- ↑ Maksymilian Bogdanowicz w momencie podpisywania kontraktu posiadał podwójne obywatelstwo. Polską licencję żużlową uzyskał przed dołączeniem do toruńskiego klubu.
- ↑ Andy Smith uzyskał polskie obywatelstwo w 1999 roku. W barwach toruńskiego klubu startował jako zawodnik krajowy.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Klub (pol.). krzyzacy.net. [dostęp 2012-11-04].
- ↑ "Anioły" mają 50 lat. Co było najważniejsze w historii? (pol.). pomorska.pl. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Apator Toruń - jak to wszystko się zaczęło (pol.). krzyzacy.net. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Wojciech Ogonowski: W Toruniu nastąpiło przejęcie klubu (pol.). sportowefakty.pl. [dostęp 2014-10-31].
- ↑ Łukasz Witczyk: Ilona Termińska nowym prezesem KS Toruń (pol.). sportowefakty.wp.pl. [dostęp 2015-11-06].
- ↑ Bartłomiej Wnuk: Karol Ząbik nowym trenerem w Toruniu! Get Well znów będzie potęgą? (pol.). przegladsportowy.pl. [dostęp 2017-11-28].
- ↑ Komunikat PGE Ekstraligi – 1/2019 (pol.). storage.googleapis.com. [dostęp 2019-03-23].
- ↑ Broniewskiego 98 (pol.). krzyzacy.net. [dostęp 2010-09-13].
- ↑ Broniewskiego 98 (pol.). speedway.torun.pl. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Żużel wrócił do korzeni (pol.). torun.pl. [dostęp 2017-07-04].
- ↑ Radosław Zieliński: Minitor w Toruniu, czyli szkolimy młodzież (pol.). nicesport.pl. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ a b Toruń ma swoją Aleję Sportu Żużlowego! (pol.). torun.eska.pl. [dostęp 2019-05-05].
- ↑ Jan Ząbik odsłonił swoją tablicę (pol.). tylkotorun.pl. [dostęp 2019-06-29].
- ↑ Odsłonięcie tablicy Pera Jonssona w toruńskiej Żużlowej Alei Gwiazd (galeria) (pol.). sportowefakty.wp.pl. [dostęp 2019-07-29].
- ↑ Komunikat nr 7/2019 – Główna Komisja Sportu Żużlowego (pol.). pzm.pl. [dostęp 2019-03-23].
- ↑ Komunikat nr 14/2019 – Główna Komisja Sportu Żużlowego (pol.). pzm.pl. [dostęp 2019-04-05].
BibliografiaEdytuj
- Przemysław Łuczak: Od Stali do Apatora. 1996.
- Krzysztof Błażejewski: Anioły na torze. Baard, 2001.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Historia toruńskich rozgrywek żużlowych (pol.). speedway.hg.pl.
- Serwis kibiców Apatora Toruń (pol.). krzyzacy.net.