Glimepiryd

Glimepiryd (łac. Glimepiridum) – organiczny związek chemiczny, lek hipoglikemizujący, pochodna sulfonylomocznika.

Glimepiryd

Wzór strukturalny
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) 3-etylo-4-metylo-N-(4-(N-(trans-4-metylocykloheksylokarbamoilo)sulfamoilo)fenetylo)-2-okso-2,5-dihydro-1H-pirolo-1-karboksyamid Inne nazwy i oznaczenia farm. Glimepiridum
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C24H34N4O5S
Masa molowa	490,62 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały proszek
Identyfikacja
Numer CAS	93479-97-1
PubChem	3476
DrugBank	DB00222
SMILES CCC1=C(CN(C1=O)C(=O)NCCC2=CC=C(C=C2)S(=O)(=O)NC(=O)NC3CCC(CC3)C)C
InChI InChI=1S/C24H34N4O5S/c1-4-21-17(3)15-28(22(21)29)24(31)25-14-13-18-7-11-20(12-8-18)34(32,33)27-23(30)26-19-9-5-16(2)6-10-19/h7-8,11-12,16,19H,4-6,9-10,13-15H2,1-3H3,(H,25,31)(H2,26,27,30) InChIKey WIGIZIANZCJQQY-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 1,29 g/cm³ (20 °C); ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie praktycznie nierozpuszczalny w innych rozpuszczalnikach dimetyloformamid: rozpuszczalny chlorek metylenu: trudno metanol: bardzo trudno DMSO: >10 g/l Temperatura topnienia 207 °C logP 2,94 Kwasowość (pKa) 4,99
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według kryteriów GHS (na podstawie podanej karty charakterystyki). Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według europejskich kryteriów (na podstawie podanej karty charakterystyki). Numer RTECS UX9363950
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	A10 BB12 A10 BD06 A10 BD04
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka Działanie hipoglikemizujące Procent wchłaniania 100% (doustnie) Biodostępność 100% (doustnie) Okres półtrwania ok. 5,3 h Wiązanie z białkami osocza i tkanek >99,5% Metabolizm wątrobowy Wydalanie 58% z moczem i 35% z kałem
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie Objętość dystrybucji 7,9–35,7 l

Mechanizm działania

Glimepiryd działa w dwojaki sposób: po pierwsze stymuluje komórki β trzustki do wydzielania insuliny, po drugie zaś działa pozatrzustkowo, między innymi poprzez zwiększenie wrażliwości tkanek na insulinę.

Stymulacja trzustki

Glimepiryd, podobnie jak inne pochodne sulfonylomocznika, stymuluje wydzielanie insuliny poprzez blokowanie w błonie komórek β trzustki kanałów potasowych zależnych od ATP. Zamknięcie tych kanałów depolaryzuje błonę komórkową komórek β, co z kolei prowadzi do otwarcia kanałów wapniowych i zwiększonego napływu jonów wapnia do komórki. Dochodzi w ten sposób do uwalniania insuliny na drodze egzocytozy. Działanie blokujące kanały potasowe zależne od ATP w komórkach β trzustki wynika z odwracalnego wiązania się glimepirydu z receptorami związanymi z tymi właśnie kanałami. Miejsce wiązania glimepirydu jest jednak inne od tego, jakie zajmują pozostałe pochodne sulfonylomocznika.

Działanie pozatrzustkowe

Glimepiryd zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę oraz zapobiega nadmiernemu wychwytowi tego hormonu przez wątrobę.

Wychwytywanie glukozy przez obwodową tkankę mięśniową i tłuszczową odbywa się za pomocą specjalnych białek transportowych, umiejscowionych na błonie komórkowej. Glimepiryd zwiększa liczbę aktywnych białek transportujących, co w konsekwencji prowadzi do zwiększonego wychwytu glukozy.
Glimepiryd wpływa na zwiększenie aktywności fosfolipidazy C, enzymu specyficznego dla glikozylofosfatydyloinozytolu, skorelowanego z lipogenezą i glikogenezą prowokowaną przez lek w komórkach mięśniowych i tłuszczowych.

Glimepiryd zatrzymuje w wątrobie wytwarzanie glukozy – lek zwiększa stężenie wewnątrzkomórkowego fruktozo-2,6-bisfosforanu, hamując tym samym glukogenezę.

Właściwości farmakokinetyczne

Z przewodu pokarmowego lek wchłania się całkowicie. Maksymalne stężenie we krwi osiąga po ok. 2,5 h od momentu podania. Pokarm nie wpływa na stężenie terapeutyczne leku, może jednak wydłużać czas jego wchłaniania. W ponad 99% wiąże się z białkami osocza. Lek przenika przez barierę krew-łożysko i do mleka matki. Średni okres półtrwania glimepirydu wynosi od 5 do 8 godzin.
Lek jest metabolizowany w wątrobie, przy udziale cytochromu P450 (głównym enzymem jest CYP2C9). Wydalany w większości z moczem (58%), wyłącznie w postaci metabolitów.

Wskazania

Cukrzyca typu 2, gdy zmniejszenie masy ciała, wysiłek fizyczny i dieta nie dały zadowalających rezultatów. W przypadku otyłości i niewielkiego dobowego zapotrzebowania na insulinę przewagę w leczeniu mają pochodne biguanidu (metformina).

Przeciwwskazania

Leku nie należy stosować, gdy u pacjenta występuje:

• nadwrażliwość na glimepiryd lub jakikolwiek składnik preparatu, inne preparaty przeciwcukrzycowe będące pochodnymi sulfonylomocznika lub sulfonamidu
• śpiączka cukrzycowa
• ciężkie zaburzenia czynności wątroby lub nerek
• kwasica ketonowa
• cukrzyca insulinozależna
• okres ciąży i karmienia piersią.

Specjalne środki ostrożności

Nieregularne spożywanie posiłków może doprowadzić podczas leczenia glimepirydem do wystąpienia hipoglikemii. Nie należy przekraczać dziennej dawki leku 6 mg.

Interakcje

Nasilenie działania hipoglikemizującego może nastąpić w przypadku przyjmowania glimepirydu z następującymi lekami:

• metformina
• tetracykliny
• insulina
• doustne leki przeciwcukrzycowe o przedłużonym działaniu
• fenylobutazon, oksyfenbutazon, azapropazon, sulfinpirazon
• salicylany, kwas p-aminosalicylowy
• inhibitory monoaminooksydazy
• sterydy anaboliczne i męskie hormony płciowe
• chinolony
• probenecyd
• chloramfenikol
• leki przeciwzakrzepowe z grupy kumaryny
• mikonazol
• cyklofosfamid, trofosfamid, ifosfamid
• fenfluramina
• sympatykolityki
• pentoksyfilina (podawana pozajelitowo w dużych dawkach)
• allopurynol
• fibraty
• trytokwalina
• fluoksetyna
• inhibitory konwertazy angiotensyny
• flukonazol.

Należy unikać podawania glimepirydu z wyżej wymienionymi lekami, ze względu na duże ryzyko wystąpienia hipoglikemii.

Osłabienie działania hipoglikemizującego może nastąpić w przypadku łącznego zażywania glimepirydu z następującymi lekami:

• estrogeny i progestageny
• acetazolamid
• pochodne fenotiazyny
• saluretyki, diuretyki tiazydowe
• stymulatory tarczycy, kortykosteroidy
• glukagon
• ryfampicyna
• barbiturany
• fenytoina
• diazoksyd
• środki przeczyszczające (przy długotrwałym stosowaniu)
• pochodne kwasu nikotynowego (w tym również palenie papierosów)
• sympatykomimetyki.

Antagonisty receptora H₂, β-blokery, rezerpina, klonidyna, etanol mogą powodować zarówno spadek, jak i wzrost aktywności hipoglikemizującego glimepirydu.
Lek może osłabiać lub nasilać działanie pochodnych kumaryny.

Działania niepożądane

Występują niezbyt często i nie mają ciężkiego charakteru. Mogą pojawić się: zaburzenia widzenia, zmiany w obrazie krwi (trombocytopenia, leukopenia, erytropenia, granulocytopenia, agranulocytoza, niedokrwistość hemolityczna, pancytopenia, które zmuszają do odstawienia leku).

Bardzo rzadko występują również: nadwrażliwość leukoklastyczna, objawy ze strony układu krążenia (zapalenie żył), zaburzenia ze strony układu pokarmowego, zaburzenia czynności wątroby, reakcje alergiczne, spadek stężenia sodu w surowicy.

Preparaty

• Amaryl
• Avaron
• Diaril
• Glibetic
• Glimehexal
• Glipid
• Limeral
• Pemidal

Bibliografia

• J. Podlewski, A. Chwalibogowska-Podlewska, Leki współczesnej terapii, Split Trading, Warszawa 2005, wyd. 17, ISBN 83-85632-82-4

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.