Pomorze (prowincja)
Prowincja Pomorze (niem. Provinz Pommern) – prowincja państwa pruskiego, a potem zjednoczonych w XIX w. Niemiec (do 1945 r.). Stolicą prowincji był Szczecin, a przejściowo w okresie 1808–1814 Stargard[1]. W 1939 roku prowincja miała powierzchnię 38 401 km² i liczyła 2 405 021 mieszkańców.
| prowincja | |||||
| 1816–1945 | |||||
| |||||
| Hymn: Pommernlied
(Pieśń Pomorza) | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Data powstania |
1816 | ||||
| Data likwidacji |
1945 | ||||
| Powierzchnia |
38 401 km² | ||||
| Populacja (1939) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
62,63 osób/km² | ||||
Położenie na mapie.svg)
| |||||
Numery rejestracyjne samochodów zarejestrowanych w prowincji zaczynały się od „I H”.
Zmiany terytorialne edytuj
W wyniku traktatu wersalskiego niewielki fragment powiatów: bytowskiego, lęborskiego i słupskiego (w sumie około 6 km²) został przekazany Polsce. W roku 1932 rejencja stralsundzka została przyłączona do rejencji szczecińskiej, a w roku 1938 (po likwidacji prowincji Marchia Graniczna) powstała nowa, trzecia (obok szczecińskiej i koszalińskiej), rejencja pilska (Regierungsbezirk Grenzmark Posen-Westpreußen) z siedzibą władz w Pile. Po II wojnie światowej większa, wschodnia część prowincji przypadła Polsce, część zachodnia (Pomorze Przednie) przypadła Niemcom i obecnie wchodzi w skład kraju związkowego Meklemburgia-Pomorze Przednie.
Podział administracyjny Pomorza (do 1920 roku) edytuj
Stolica: Szczecin
- rejencja szczecińska (Regierungsbezirk Stettin)
- rejencja koszalińska (Regierungsbezirk Köslin)
- rejencja strzałowiecka (Regierungsbezirk Stralsund)
Szczegółowe podziały administracyjne rejencji znajdują się w poszczególnych opisach tych rejencji.
Demografia edytuj
W 1905 roku Prowincja Pomorze obejmowała powierzchnię 30 120 km² i miała 1 684 326 mieszkańców, z których 1 616 550 stanowili protestanci, 50 206 katolicy, 9960 Żydzi[2].
W 1900 roku przy granicy z prowincją Prusy Zachodnie mieszkały 14 162 osoby z ojczystym językiem kaszubskim, oraz w rejonie jezior Łebsko i Gardno ogółem 310 osób posługujących się tym językiem[2].
Nadprezydenci Pomorza edytuj
| Lata urzędowania | Nadprezydent | Lata życia |
|---|---|---|
| 1815–1816 | Karl Heinrich Ludwig Freiherr von Ingersleben | 1753 – 1831 |
| 1816–1831 | Johann August Sack | 1764 – 1831 |
| 1831–1835 | Moritz Haubold Freiherr von Schönberg | 1770 – ? |
| 1835–1852 | Wilhelm Friedrich Fürchtegott von Bonin | 1786 – 1852 |
| 1852–1866 | Ernst Karl Friedrich Wilhelm Adolf Freiherr Senfft von Pilsach | 1795 – 1882 |
| 1867–1882 | Ferdinand Karl Wilhelm August Freiherr von Münchhausen | 1810 – 1882 |
| 1883–1891 | Ulrich von Behr-Negendank | 1826 – 1902 |
| 1891–1899 | Robert von Puttkamer | 1828 – 1900 |
| 1900–1911 | Helmuth Freiherr von Maltzahn | 1840 – 1923 |
| 1911–1917 | Wilhelm Hans August von Waldow | 1856 – 1937 |
| 1917–1918 | Max Hermann Freiherr von Ziller | 1856 – 1929 |
| 1918–1919 | Georg Michaelis | 1857 – 1936 |
| 1919–1930 | Julius Lippmann | 1864 – 1934 |
| 1930–1933 | Carl von Halfern | 1873 – 1937 |
| 1933–1945 | Franz Schwede (gauleiter) | 1888 – 1960 |
Wykaz miast 1816–1945 (stan ludności na 1 grudnia 1905) edytuj
_COA_alt.svg){kind=small}
_COA.svg){kind=small}
1 października 1938 do Pomorza przyłączono 21 miast z Marchii Granicznej Poznańsko-Zachodniopruskiej: Choszczno (Arnswalde), Drawno (Neuwedell) (Unruhstadt) z powiatu choszczeńskiego, Dobiegniew (Woldenberg), Drezdenko (Driesen) i Strzelce Krajeńskie (Friedeberg) z powiatu strzeleckiego, Biały Bór (Baldenburg), Czarne (Hammerstein), Człuchów (Schlochau), Debrzno (Preußisch Friedland) i Lędyczek (Landeck) z powiatu człuchowskiego, Złotów (Flatow) i Krajenka (Krojanke) z powiatu złotowskiego, Wałcz, Jastrowie, Mirosławiec, Człopa i Tuczno z powiatu wałeckiego, Krzyż i Trzcianka z powiatu noteckiego oraz miasto Piła.
Miasta edytuj
Populacja największych miast prowincji w latach 1890 i 1925 oraz ich współczesna przynależność państwowa:
| miasto | pop. 1890 | pop. 1925 | rejencja | źródło | 2014 | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | Szczecin | 116 228 | 254 466 | szczecińska | [3] | 
|
| 2. | Słupsk | 23 862 | 41 602 | koszalińska | [4] |
|
| 3. | Strzałów | 27 814 | 39 469 | strzałów | [5] | 
|
| 4. | Stargard | 23 785 | 32 545 | szczecińska | [6] |
|
| 5. | Kołobrzeg | 16 999 | 30 115 | koszalińska | [7] |
|
| 6. | Koszalin | 17 810 | 28 812 | koszalińska | [8] |
|
| 7. | Gryfia | 21 624 | 26 695 | strzałów | [9] |
|
Przypisy edytuj
- ↑ Podziały administracyjne Pomorza Zachodniego w latach 1800–1970, red. T. Białecki, Szczecin, 1970, s. 7–8.
- ↑ a b Meyers Großes Konversationslexikon, 6. Auflage, 16. Band, Leipzig/Wien 1909, s. 134–137.
- ↑ Informationsseite – DENIC eG [online], www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-22] (niem.).
- ↑ Informationsseite – DENIC eG [online], www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] (niem.).
- ↑ Informationsseite – DENIC eG [online], www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] (niem.).
- ↑ Informationsseite – DENIC eG [online], www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] (niem.).
- ↑ Informationsseite – DENIC eG [online], www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-18] (niem.).
- ↑ Informationsseite – DENIC eG [online], www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] (niem.).
- ↑ Informationsseite – DENIC eG [online], www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] (niem.).