Wikipedia:Dobre Artykuły/archiwum/2020-10

2020-10-01

Szantaż – brytyjski dreszczowiec kryminalny z 1929 roku w reżyserii Alfreda Hitchcocka, nagrany w dwóch wersjach – dźwiękowej oraz niemej. Został zrealizowany na podstawie sztuki Charlesa Bennetta z 1928 roku. Adaptacji scenariusza dokonał Hitchcock, który wraz z Bennem Levy i Bennettem napisał dialogi. Akcja filmu rozgrywa się w Londynie, w otoczeniu przedstawicieli niższej klasy społecznej. Alice White, miejscowa sklepikarka, zabija w obronie własnej usiłującego ją zgwałcić artystę malarza Crewe’a. Detektyw Scotland Yardu Frank Webber, narzeczony Alice, chcąc uchronić swoją ukochaną przed odpowiedzialnością karną, decyduje się na zrzucenie winy na drobnego kryminalistę „Tracy’ego”, który był świadkiem zbrodni popełnionej przez kobietę i zaczyna szantażować parę. Szantaż – uważany za pierwszy brytyjski film dźwiękowy – w momencie premiery otrzymał entuzjastyczne recenzje od angielskich krytyków, którzy zwracali uwagę na umiejętne wykorzystanie przez reżysera nowej technologii dźwiękowej. Współcześni biografowie podkreślają, że Szantaż, mimo upływu lat, uchodzi za kamień milowy w historii kina – nie tylko z uwagi na zastosowanie dźwięku, ale również dzięki tematowi oraz stylowi. Niektórzy z nich oceniają film w kategorii pierwszego arcydzieła suspensu Hitchcocka. Czytaj więcej…

2020-10-02

Iljuszyn Ił-4 – dwusilnikowy średni samolot bombowy dalekiego zasięgu produkcji ZSRR z czasów II wojny światowej konstrukcji Siergieja Iljuszyna. Stanowił rozwinięcie bombowca DB-3. Produkowany w latach 1939–1945 w liczbie ponad 5 tysięcy sztuk, był podstawowym bombowcem radzieckiego lotnictwa dalekiego zasięgu przez cały okres wojny. Używany też w roli bombowca frontowego oraz w wersji morskiego samolotu torpedowego. Oprócz lotnictwa ZSRR, trzy samoloty służyły w Finlandii. Dwusilnikowy wolnonośny dolnopłat o klasycznym układzie aerodynamicznym, z silnikami na skrzydłach, konstrukcji metalowej. Załoga czteroosobowa: pilot, nawigator, strzelec – radiotelegrafista oraz drugi strzelec. We wczesnych samolotach załoga była trzyosobowa bez drugiego strzelca. Napęd stanowiły dwa 14-cylindrowe silniki gwiazdowe w układzie podwójnej gwiazdy M-87B o mocy 950 KM. Czytaj więcej…

2020-10-03

Kulik alaskański – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka z rodziny bekasowatych. Zimowiska ma na wyspach na Oceanie Spokojnym i tam został odkryty w XVII wieku. To, że tereny lęgowe tego gatunku znajdują się na Alasce, zaczęto podejrzewać na początku XX wieku, ale odkryto je dopiero w połowie tego wieku. Położone są one w zachodniej części tego stanu na dwóch obszarach oddalonych od siebie o około 300 km. Na terenach lęgowych kuliki alaskańskie żywią się owadami i pajęczakami, a do tego owocami i kwiatami krzewinek. Długość ciała wynosi 40–44 cm; masa ciała: 310–800 g. Kuliki alaskańskie są przeciętnej wielkości jak na przedstawicieli Numenius. Osiąganymi rozmiarami, sylwetką i proporcjami poszczególnych części ciała przypominają kuliki mniejsze. Są jednak od nich nieznacznie mniejsze, dziób mają grubszy i bardziej tępo zakończony, a nogi wydają się nieco krótsze i mocniej zbudowane.Gatunek jest reliktowy i narażony na wyginięcie - trend zasobów populacji jest spadkowy. Są to jedyne ptaki siewkowe zdolne do używania narzędzi podczas żerowania. Czytaj więcej…

2020-10-04

Augustynolophus – rodzaj wymarłego dinozaura ptasiomiedniczego, ornitopoda z rodziny kaczodziobych, wyodrębniony z rodzaju zaurolof przez zespół Alberta Prieto-Márqueza w 2014 roku. Pierwsze szczątki zaliczone do rodzaju zaurolof opisał Barnum Brown w 1912 roku, z gatunkiem typowym S. osborni. Jednym z gatunków później zaliczonych do tego samego rodzaju był S. morrisi. Jego pozostałości znaleziono w Ameryce Północnej. Znalezione tam skamieniałości czaszki zostały powtórnie przebadane przez Prieto-Márqueza i współpracowników. Badacze zwrócili uwagę na mocno zbudowany, sięgający za sklepienie czaszki grzebień tworzony głównie przez kość nosową, zakończony wydłużoną, trójkątnego kształtu płytką. Wskazali także odmienności w kopule kości czołowej i zagłębienie wokół nozdrzy. Bazując na rzeczonych cechach, uznanych za autapomorfie, naukowcy zdecydowali się przenieść gatunek do odrębnego rodzaju, ustanawiając dlań nową nazwę rodzajową Augustynolophus. Źródłosłów wywodzi się od nazwiska Gretchen Augustyn, która wraz z rodziną wsparła Dinosaur Intitute Natural History Museum of Los Angeles County, do którego dodano końcówkę -lophus. Czytaj więcej…

2020-10-05

Droga śmierci Berezwecz-Taklinowo – szlak kaźni więźniów ewakuowanych z więzienia w Berezweczu, których po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej NKWD usiłowało odeskortować na wschód. W nocy z 23 na 24 czerwca 1941 roku część więźniów, których Sowieci uznali za szczególnie niebezpiecznych, zamordowano w piwnicach berezweckiego więzienia. Następnego dnia pozostałych więźniów pognano w kierunku Witebska. Podczas 120-kilometrowego marszu więźniowie masowo ginęli na skutek wyczerpania, głodu, pragnienia i okrucieństwa strażników. Ostatnim punktem „drogi śmierci” stał się kołchoz Taklinowo, gdzie 28 czerwca sowiecka eskorta rozstrzelała niemal wszystkich więźniów. Według różnych danych podczas ewakuacji więzienia w Berezweczu zostało zamordowanych około 1–2 tys. osób. Większość ofiar była narodowości polskiej. Ponad pięciuset zamordowanych więźniów nie miało wyroków, więc z punktu widzenia sowieckiego prawa byli niewinni, a ich egzekucja była bezprawna. Czytaj więcej…

2020-10-06

S-65 Staliniec – ciągnik gąsienicowy produkowany w latach 1937–1941 w ZSRR w zakładach CzTZ w Czelabińsku, używany jako rolniczy oraz artyleryjski podczas II wojny światowej. Jedynie w dużym przybliżeniu ich liczbę w zastosowaniu artyleryjskim szacuje się na ok. 11 tysięcy. Z uwagi na swoją siłę pociągową, używane były zwłaszcza do holowania najcięższych dział, jak haubicoarmaty 152 mm MŁ-20. Mogły holować wszystkie systemy artyleryjskie, łącznie z najcięższymi haubicami 203 mm B-4. Duża liczba ciągników została zdobyta przez Niemcy podczas wojny, zwłaszcza w 1941 roku. Zdobyte ciągniki były licznie używane przez wojsko niemieckie. S-65 Staliniec był pierwszym radzieckim ciągnikiem napędzanym silnikiem wysokoprężnym. Silnik miał pojemność skokową 13,5 l, średnicę cylindra 145 mm, skok tłoka 205 mm i stopień sprężania 15,5. Moc wynosiła 65 KM. Silnik rozwijał 850 obr./min. Ciągników wyprodukowano ogółem 37 626 sztuk. Czytaj więcej…

2020-10-07

Zygfryd Czempisz (ur. 9 września 1910 w Berlinie, zm. podczas II wojny światowej będąc żołnierzem Wehrmachtu) – polski piłkarz. Czempisz był wychowankiem Diany Katowice, którą reprezentował w zawodach lekkoatletycznych oraz piłce nożnej do 1934 roku. Dodatkowo uprawiał piłkę ręczną w Pogoni Katowice, w barwach której osiągnął w sezonie 1934 tytuł mistrza Polski. W 1935 roku przeszedł do Ruchu Chorzów i występował w nim do momentu wybuchu II wojny światowej. Czempisz zdobył z drużyną w tym czasie trzykrotnie mistrzostwo Polski. W latach 1933–1935 rozegrał dwa spotkania towarzyskie w reprezentacji Śląska. Ze względu na wybuch II wojny światowej rozgrywki ligowe w sezonie 1939 nie zostały ukończone. Czempisz rozegrał ostatni mecz w barwach Ruchu przed okupacją przeciwko Warcie Poznań. W niedokończonych rozgrywkach zagrał w pięciu spotkaniach, po czym został wciągnięty do Wehrmachtu i zginął w czasie służby. Czytaj więcej…

2020-10-08

USS Jacob Jones (DD-61) – amerykański niszczyciel typu Tucker. Został zbudowany dla United States Navy przed przystąpieniem Stanów Zjednoczonych do I wojny światowej. Stępkę okrętu położono w stoczni New York Shipbuilding w Camden w sierpniu 1914 roku. Zwodowano go w maju następnego roku. Okręt miał ponad 96 m długości, ponad 9,1 m szerokości i miał standardową wyporność 1090 długich ton. Był uzbrojony w cztery działa kal. 102 mm i osiem wyrzutni torped kal. 533 mm. Był wyposażony w parę turbin parowych, które umożliwiały rozpędzenie go do prędkości 30 węzłów. W lutym 1916 roku niszczyciel wszedł do służby i rozpoczął pełnienie patroli w pobliżu wybrzeża Nowej Anglii. Po tym jak Stany Zjednoczone przystąpiły do I wojny światowej w kwietniu 1917 roku, „Jacob Jones” został wysłany do Europy. Patrolując Morze Irlandzkie z Queenstown, uratował rozbitków z kilku statków. 6 grudnia 1917 roku „Jacob Jones”, płynąc samotnie z Brestu do Queenstown, został storpedowany i zatopiony przez niemiecki okręt podwodny SM U-53. Zginęło 66 oficerów i marynarzy. Był pierwszym amerykańskim niszczycielem, który został zatopiony w wyniku akcji wroga. Czytaj więcej…

2020-10-09

Persona – seria japońskich gier fabularnych firmy Atlus. Seria jest spin-offem Megami Tensei, a pierwsza gra z serii powstała w oparciu o świat przedstawiony w Shin Megami Tensei If.... Od czasu wydania w 1996 roku pierwszej gry z serii, wydano 9 tytułów (w tym 4 spin-offy). Nazwa serii pochodzi od istot nadnaturalnych, opartych na personach bohaterów, które mogą oni przyzywać w walce. Elementami charakterystycznymi dla gier z serii są, zapożyczone z If..., umiejscowienie akcji w liceum, uczniowie jako bohaterowie, główny bohater niewypowiadający żadnych kwestii i walka przy użyciu person. Postaci i scenariusz tworzyli Kazuma Kaneko oraz Shigenori Soejima. Głównym motywem jest najczęściej analiza psychiki ludzkiej i próby zrozumienia siebie. Gry odwołują się często do pojęć psychologii analitycznej Junga oraz archetypów osobowości. Występują w nich nawiązania do mitologii różnych ludów – głównie Japonii, Grecji i starożytnego Rzymu, a także między innymi ludów słowiańskich. Gry z serii sprzedały się w liczbie ponad 7 milionów egzemplarzy, co stanowi większość sprzedaży serii Megami Tensei. Czytaj więcej…

2020-10-10

XXI Puchar Gordona Bennetta – zawody balonów wolnych o Puchar Gordon Bennetta, które odbyły się w 1933 roku w Chicago. Zgłoszonych w nich było siedem załóg z pięciu krajów, z których wystartowało sześć. Zwycięzcami po raz pierwszy została polska załoga Franciszek Hynek i Zbigniew Burzyński na balonie Kościuszko, co zostało odnotowane jako duży sukces sportowy lotnictwa polskiego. Miejsca lądowania wypadały na terytorium USA i Kanady, przy tym załogi dwóch balonów: Kościuszko oraz Goodyear IX po wylądowaniu w puszczy kanadyjskiej miały problemy z dotarciem do miejsc zamieszkanych. W poszukiwaniach wzięło udział 7 samolotów wojskowych. Załoga amerykańska po wylądowaniu w puszczy dotarła do linii telefonicznej i uszkodziła ją, licząc na przybycie ekipy remontowej. Ta udzieliła pomocy „będącym już u kresu sił” zawodnikom. Załoga balonu US Navy ustanowiła rekord czasu lotu na balonie o pojemności 2200 m³ po locie trwającym 51 godzin. Wyniki zawodów ogłoszono w drugiej połowie września, a wręczenie pucharu miało miejsce 1 października. Czytaj więcej…

2020-10-11

James Stewart (ur. 20 maja 1908 w Indianie, zm. 2 lipca 1997 w Beverly Hills) – amerykański aktor filmowy i teatralny, należący do grona najbardziej cenionych, utytułowanych i najwybitniejszych gwiazd w historii amerykańskiego kina. Jedna z legend i ikon okresu „Złotej Ery Hollywood”. Poza aktorstwem Stewart służył w United States Army i jako pilot brał czynny udział w II wojnie światowej oraz w wojnie wietnamskiej. Służbę zakończył w randze generała brygady. Dzięki silnej moralności, którą prezentował zarówno na dużym ekranie, jak i poza nim, Stewart uosabiał „amerykański ideał” w Stanach Zjednoczonych XX wieku. Stewart zaczynał karierę od występów na Broadwayu na początku lat 30. XX wieku. W 1935 roku podpisał kontrakt z wytwórnią Metro-Goldwyn-Mayer. Przełomem w karierze Stewarta był występ w politycznym komediodramacie Pan Smith jedzie do Waszyngtonu, za który otrzymał pierwszą z pięciu w swym dorobku nominacji do nagrody Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego. Statuetkę zdobył w 1941 roku za kreację reportera w komedii romantycznej Filadelfijska opowieść. W 1985 roku otrzymał Oscara za całokształt twórczości. W 1999 roku American Film Institute umieścił jego nazwisko na 3. miejscu w rankingu „największych aktorów wszech czasów”. Czytaj więcej…

2020-10-12

Droga śmierci Berezwecz-Taklinowo – szlak kaźni więźniów ewakuowanych z więzienia w Berezweczu, których po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej NKWD usiłowało odeskortować na wschód. W nocy z 23 na 24 czerwca 1941 roku część więźniów, których Sowieci uznali za szczególnie niebezpiecznych, zamordowano w piwnicach berezweckiego więzienia. Następnego dnia pozostałych więźniów pognano w kierunku Witebska. Podczas 120-kilometrowego marszu więźniowie masowo ginęli na skutek wyczerpania, głodu, pragnienia i okrucieństwa strażników. Ostatnim punktem „drogi śmierci” stał się kołchoz Taklinowo, gdzie 28 czerwca sowiecka eskorta rozstrzelała niemal wszystkich więźniów. Według różnych danych podczas ewakuacji więzienia w Berezweczu zostało zamordowanych około 1–2 tys. osób. Większość ofiar była narodowości polskiej. Ponad pięciuset zamordowanych więźniów nie miało wyroków, więc z punktu widzenia sowieckiego prawa byli niewinni, a ich egzekucja była bezprawna. Czytaj więcej…

2020-10-13

S-65 Staliniec – ciągnik gąsienicowy produkowany w latach 1937–1941 w ZSRR w zakładach CzTZ w Czelabińsku, używany jako rolniczy oraz artyleryjski podczas II wojny światowej. Jedynie w dużym przybliżeniu ich liczbę w zastosowaniu artyleryjskim szacuje się na ok. 11 tysięcy. Z uwagi na swoją siłę pociągową, używane były zwłaszcza do holowania najcięższych dział, jak haubicoarmaty 152 mm MŁ-20. Mogły holować wszystkie systemy artyleryjskie, łącznie z najcięższymi haubicami 203 mm B-4. Duża liczba ciągników została zdobyta przez Niemcy podczas wojny, zwłaszcza w 1941 roku. Zdobyte ciągniki były licznie używane przez wojsko niemieckie. S-65 Staliniec był pierwszym radzieckim ciągnikiem napędzanym silnikiem wysokoprężnym. Silnik miał pojemność skokową 13,5 l, średnicę cylindra 145 mm, skok tłoka 205 mm i stopień sprężania 15,5. Moc wynosiła 65 KM. Silnik rozwijał 850 obr./min. Ciągników wyprodukowano ogółem 37 626 sztuk. Czytaj więcej…

2020-10-14

Zygfryd Czempisz (ur. 9 września 1910 w Berlinie, zm. podczas II wojny światowej będąc żołnierzem Wehrmachtu) – polski piłkarz. Czempisz był wychowankiem Diany Katowice, którą reprezentował w zawodach lekkoatletycznych oraz piłce nożnej do 1934 roku. Dodatkowo uprawiał piłkę ręczną w Pogoni Katowice, w barwach której osiągnął w sezonie 1934 tytuł mistrza Polski. W 1935 roku przeszedł do Ruchu Chorzów i występował w nim do momentu wybuchu II wojny światowej. Czempisz zdobył z drużyną w tym czasie trzykrotnie mistrzostwo Polski. W latach 1933–1935 rozegrał dwa spotkania towarzyskie w reprezentacji Śląska. Ze względu na wybuch II wojny światowej rozgrywki ligowe w sezonie 1939 nie zostały ukończone. Czempisz rozegrał ostatni mecz w barwach Ruchu przed okupacją przeciwko Warcie Poznań. W niedokończonych rozgrywkach zagrał w pięciu spotkaniach, po czym został wciągnięty do Wehrmachtu i zginął w czasie służby. Czytaj więcej…

2020-10-15

USS Jacob Jones (DD-61) – amerykański niszczyciel typu Tucker. Został zbudowany dla United States Navy przed przystąpieniem Stanów Zjednoczonych do I wojny światowej. Stępkę okrętu położono w stoczni New York Shipbuilding w Camden w sierpniu 1914 roku. Zwodowano go w maju następnego roku. Okręt miał ponad 96 m długości, ponad 9,1 m szerokości i miał standardową wyporność 1090 długich ton. Był uzbrojony w cztery działa kal. 102 mm i osiem wyrzutni torped kal. 533 mm. Był wyposażony w parę turbin parowych, które umożliwiały rozpędzenie go do prędkości 30 węzłów. W lutym 1916 roku niszczyciel wszedł do służby i rozpoczął pełnienie patroli w pobliżu wybrzeża Nowej Anglii. Po tym jak Stany Zjednoczone przystąpiły do I wojny światowej w kwietniu 1917 roku, „Jacob Jones” został wysłany do Europy. Patrolując Morze Irlandzkie z Queenstown, uratował rozbitków z kilku statków. 6 grudnia 1917 roku „Jacob Jones”, płynąc samotnie z Brestu do Queenstown, został storpedowany i zatopiony przez niemiecki okręt podwodny SM U-53. Zginęło 66 oficerów i marynarzy. Był pierwszym amerykańskim niszczycielem, który został zatopiony w wyniku akcji wroga. Czytaj więcej…

2020-10-16

Persona – seria japońskich gier fabularnych firmy Atlus. Seria jest spin-offem Megami Tensei, a pierwsza gra z serii powstała w oparciu o świat przedstawiony w Shin Megami Tensei If.... Od czasu wydania w 1996 roku pierwszej gry z serii, wydano 9 tytułów (w tym 4 spin-offy). Nazwa serii pochodzi od istot nadnaturalnych, opartych na personach bohaterów, które mogą oni przyzywać w walce. Elementami charakterystycznymi dla gier z serii są, zapożyczone z If..., umiejscowienie akcji w liceum, uczniowie jako bohaterowie, główny bohater niewypowiadający żadnych kwestii i walka przy użyciu person. Postaci i scenariusz tworzyli Kazuma Kaneko oraz Shigenori Soejima. Głównym motywem jest najczęściej analiza psychiki ludzkiej i próby zrozumienia siebie. Gry odwołują się często do pojęć psychologii analitycznej Junga oraz archetypów osobowości. Występują w nich nawiązania do mitologii różnych ludów – głównie Japonii, Grecji i starożytnego Rzymu, a także między innymi ludów słowiańskich. Gry z serii sprzedały się w liczbie ponad 7 milionów egzemplarzy, co stanowi większość sprzedaży serii Megami Tensei. Czytaj więcej…

2020-10-17

XXI Puchar Gordona Bennetta – zawody balonów wolnych o Puchar Gordon Bennetta, które odbyły się w 1933 roku w Chicago. Zgłoszonych w nich było siedem załóg z pięciu krajów, z których wystartowało sześć. Zwycięzcami po raz pierwszy została polska załoga Franciszek Hynek i Zbigniew Burzyński na balonie Kościuszko, co zostało odnotowane jako duży sukces sportowy lotnictwa polskiego. Miejsca lądowania wypadały na terytorium USA i Kanady, przy tym załogi dwóch balonów: Kościuszko oraz Goodyear IX po wylądowaniu w puszczy kanadyjskiej miały problemy z dotarciem do miejsc zamieszkanych. W poszukiwaniach wzięło udział 7 samolotów wojskowych. Załoga amerykańska po wylądowaniu w puszczy dotarła do linii telefonicznej i uszkodziła ją, licząc na przybycie ekipy remontowej. Ta udzieliła pomocy „będącym już u kresu sił” zawodnikom. Załoga balonu US Navy ustanowiła rekord czasu lotu na balonie o pojemności 2200 m³ po locie trwającym 51 godzin. Wyniki zawodów ogłoszono w drugiej połowie września, a wręczenie pucharu miało miejsce 1 października. Czytaj więcej…

2020-10-18

James Stewart (ur. 20 maja 1908 w Indianie, zm. 2 lipca 1997 w Beverly Hills) – amerykański aktor filmowy i teatralny, należący do grona najbardziej cenionych, utytułowanych i najwybitniejszych gwiazd w historii amerykańskiego kina. Jedna z legend i ikon okresu „Złotej Ery Hollywood”. Poza aktorstwem Stewart służył w United States Army i jako pilot brał czynny udział w II wojnie światowej oraz w wojnie wietnamskiej. Służbę zakończył w randze generała brygady. Dzięki silnej moralności, którą prezentował zarówno na dużym ekranie, jak i poza nim, Stewart uosabiał „amerykański ideał” w Stanach Zjednoczonych XX wieku. Stewart zaczynał karierę od występów na Broadwayu na początku lat 30. XX wieku. W 1935 roku podpisał kontrakt z wytwórnią Metro-Goldwyn-Mayer. Przełomem w karierze Stewarta był występ w politycznym komediodramacie Pan Smith jedzie do Waszyngtonu, za który otrzymał pierwszą z pięciu w swym dorobku nominacji do nagrody Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego. Statuetkę zdobył w 1941 roku za kreację reportera w komedii romantycznej Filadelfijska opowieść. W 1985 roku otrzymał Oscara za całokształt twórczości. W 1999 roku American Film Institute umieścił jego nazwisko na 3. miejscu w rankingu „największych aktorów wszech czasów”. Czytaj więcej…

2020-10-19

Unescoceratops – wymarły rodzaj dinozaura ptasiomiednicznego, ceratopsa z rodziny leptoceratopsów. Skamieniałości nieznanego wcześniej rodzaju dinozaura znaleziono w Dinosaur Provincial Park w Albercie w Kanadzie. Spoczywały wśród skał formacji Dinosaur Park datowanych na kampan w kredzie późnej. Znalezisko ogranicza się do kości zębowej, której nieoczekiwany jak na leptoceratopsa kształt zwrócił uwagę paleontologów. Podkreślaną cechą rzeczonej kości, głębszej na przedzie niż na tyle, jest kształt jej brzusznego brzegu. Natomiast przebiegiem przednio-brzusznego połączenia kości zębowej z przedzębową opisywany rodzaj nawiązuje do Leptoceratops i Prenoceratops, odróżniając się niewielką bródkowatą wyniosłością poniżej brzusznego brzegu. Rodzajowi nadano nazwę rodzajową Unescoceratops. Uczczono w ten sposób UNESCO, jako że Dinosaur Provincial Park, gdzie dokonano odkrycia, figuruje na Liście światowego dziedzictwa UNESCO. Drugi człon nazwy rodzajowej, ceratops, wywodzi się z greki i oznacza rogatą twarz. Czytaj więcej…

2020-10-20

Solaris Alpino – model niskopodłogowego autobusu miejskiego klasy midi produkowany w latach 2006–2018 przez polskie przedsiębiorstwo Solaris Bus & Coach S.A. w Bolechowie-Osiedlu. Model ten był najkrótszym z rodziny Solaris Urbino i został skonstruowany z myślą o operowaniu na liniach o niewielkich potokach pasażerskich przebiegających przez wąskie, górskie drogi lub wąskie ulice osiedlowe lub centrów miast. Od początku był oferowany jako III generacja autobusów z rodziny Urbino, a jego produkcję zakończono wraz z wycofaniem autobusów tej generacji z oferty producenta. Na jego bazie powstały modele niskowejściowe Urbino 8,9 LE oraz Urbino 8,9 LE electric. Pierwszymi odbiorcami autobusów Solaris Alpino byli w 2007 roku w Polsce przedsiębiorstwo Necko obsługujące komunikację miejską w Augustowie oraz w Niemczech VBR Verkehrsbetriebe und Servicegesellschaft GmbH obsługujące połączenia na terenie aglomeracji monachijskiej. Koszt zakupu jednego Solarisa Alpino był na poziomie 700–900 tys. złotych netto. Czytaj więcej…

2020-10-21

Adad-nirari III – król Asyrii, syn króla Szamszi-Adada V i królowej Sammu-ramat. Zgodnie z asyryjskimi listami i kronikami eponimów panować miał przez 28 lat. Rządy Adad-nirari III datowane są na lata 810-783 p.n.e.. Po śmierci swego ojca, Szamszi-Adada V, Adad-nirari III przejął osłabione i podupadające powoli państwo. Panowanie Adad-nirari III, ze względu na charakter dostępnych źródeł, wciąż w dużym stopniu pozostaje zagadką. Nie odnaleziono jak dotychczas żadnych roczników tego władcy, a większość informacji o prowadzonych wówczas działaniach wojennych pochodzi z zachowanych inskrypcji kilku jego wpływowych dostojników. Dostojnicy ci zdołali zgromadzić w swych rękach dużą władzę, ograniczając tym samym w znacznym stopniu realną władzę samego króla. W przeszłości niektórzy historycy szukali źródła słabości monarchii za rządów Adad-nirari III w przekonaniu, iż objął on tron w bardzo młodym wieku, i że jego matka, królowa Sammu-ramat, była koregentką przez pierwszych pięć lat jego panowania. Przekonanie to opierało się jednak na błędnej interpretacji jednego z tekstów i nie ma tak naprawdę w zachowanych tekstach żadnych przesłanek, które sugerowałyby koregencję lub wskazywałyby na bardzo młody wiek króla w chwili objęcia przez niego władzy. Czytaj więcej…

2020-10-22

SM UC-45 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, jedna z 64 zbudowanych jednostek typu UC II. Zwodowany 20 października 1916 roku w stoczni AG Vulcan Stettin w Hamburgu, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 18 listopada 1916 roku. Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 23 podoficerów i marynarzy. W czasie służby operacyjnej w składzie 1. Flotylli U-Bootów Hochseeflotte okręt odbył pięć patroli bojowych, w wyniku których zatonęło 12 statków o łącznej pojemności 16 854 BRT. 17 września 1917 roku SM UC-45 zatonął wraz z całą załogą w wyniku wypadku podczas zanurzania na Morzu Północnym, a później został podniesiony i powrócił do służby. W wyniku podpisania rozejmu w Compiègne okręt został 24 listopada 1918 roku poddany Brytyjczykom, a następnie zezłomowany w Preston w 1920 roku. Czytaj więcej…

2020-10-23

Jacek Szmidt (ur. 16 lipca 1950 w Toruniu, zm. 12 sierpnia 2016 w Dąbkowicach) – polski kierowca wyścigowy, sadownik oraz działacz społeczny. Dwukrotny wyścigowy mistrz kraju, reprezentant Polski w Pucharze Pokoju i Przyjaźni, II wicemistrz tej serii w 1981 roku. Karierę zawodniczą rozpoczął w 1976 roku od startów Promotem Polonia I w ramach Formuły Easter. W latach 1978–1979 rywalizował w Formule Polonia, zdobywając mistrzostwo Polski w 1978 roku oraz wicemistrzostwo rok później. W 1980 roku zmienił samochód na MTX i powrócił do ścigania się w ramach Formuły Easter, zdobywając trzecie miejsce w mistrzostwach Polski w sezonach 1980 i 1984, wicemistrzostwo w latach 1987, 1989–1990 i 1992 oraz mistrzostwo w 1991 roku. W latach 90. ścigał się jeszcze bez większych sukcesów w Formule Mondial i Formule 3, a w 1995 roku zakończył karierę sportową. Założył Klub Kierowców Wyścigowych. Zawodowo zajmował się sadownictwem, był członkiem Związku Sadowników Polskich. Współzałożył Integrowaną Produkcję Owoców oraz wchodził w skład Rady Gospodarki Żywnościowej. Czytaj więcej…

2020-10-24

Kodeks Tischendorfa IV – grecki kodeks uncjalny, paleograficznie datowany na X wiek (jakkolwiek wiek IX też jest brany pod uwagę). Rękopis posiada noty marginalne, został przystosowany do liturgicznego użytku. Jest wykorzystywany w krytycznych wydaniach Novum Testamentum Graece. Rękopis cieszył się pewnym zainteresowaniem dawnych krytyków tekstu. Część kart rękopisu zaginęło. W zakończeniu Ewangelii Jana znajduje się nota ετελειωθη η δελτος αυτη μηνι νοεμβριω κζ ινδ η ημερα ε ωρα Β. Konstantin von Tischendorf sugerował, że wedle tej noty kodeks został napisany w czwartek 27 listopada 844 roku. Rok jednak nie jest jednak pewny, Victor Gardthausen wskazał, że możliwym jest również 979 rok. Kodeks został znaleziony przez Tischendorfa podczas jego wypraw na Wschód, a przywieziony został przezeń w dwóch partiach i dlatego przechowywane są dziś w dwóch różnych miejscach. Pierwsza część, stanowiona przez 158 kart, została w 1855 roku zakupiona przez Bodleian Library w Oksfordzie, gdzie jest odtąd przechowywana pod numerem Auct. T. infr 2.2. Część druga, stanowiona przez 99 kart, przechowywana jest w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej w Sankt Petersburgu. Czytaj więcej…

2020-10-25

Michał Czajkowski (ur. 3 października 1934 w Chełmży) – polski duchowny katolicki, prezbiter archidiecezji wrocławskiej, profesor nauk teologicznych, specjalista w zakresie biblistyki Nowego Testamentu, ekumenista, były współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, były członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. Jest autorem wielu publikacji z zakresu teologii biblijnej. Był recenzentem licznych awansów profesorskich, rozpraw habilitacyjnych na kilku uczelniach. Wypromował wielu doktorów, zrecenzował kilkadziesiąt doktoratów. Pod jego kierunkiem napisano około stu prac magisterskich i licencjackich. Był tajnym współpracownikiem UB/SB. Pierwszy okres współpracy trwał półtora miesiąca w 1956 roku, drugi od 1960 do 1984 roku. Powodem zerwania współpracy było morderstwo ks. Jerzego Popiełuszki, w które był uwikłany jego oficer prowadzący. Po ujawnieniu współpracy w 2006 roku, ks. Czajkowski usunął się z życia publicznego. Jest jedynym duchownym Kościoła katolickiego w Polsce, który przyznał się do współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Czytaj więcej…

2020-10-26

Unescoceratops – wymarły rodzaj dinozaura ptasiomiednicznego, ceratopsa z rodziny leptoceratopsów. Skamieniałości nieznanego wcześniej rodzaju dinozaura znaleziono w Dinosaur Provincial Park w Albercie w Kanadzie. Spoczywały wśród skał formacji Dinosaur Park datowanych na kampan w kredzie późnej. Znalezisko ogranicza się do kości zębowej, której nieoczekiwany jak na leptoceratopsa kształt zwrócił uwagę paleontologów. Podkreślaną cechą rzeczonej kości, głębszej na przedzie niż na tyle, jest kształt jej brzusznego brzegu. Natomiast przebiegiem przednio-brzusznego połączenia kości zębowej z przedzębową opisywany rodzaj nawiązuje do Leptoceratops i Prenoceratops, odróżniając się niewielką bródkowatą wyniosłością poniżej brzusznego brzegu. Rodzajowi nadano nazwę rodzajową Unescoceratops. Uczczono w ten sposób UNESCO, jako że Dinosaur Provincial Park, gdzie dokonano odkrycia, figuruje na Liście światowego dziedzictwa UNESCO. Drugi człon nazwy rodzajowej, ceratops, wywodzi się z greki i oznacza rogatą twarz. Czytaj więcej…

2020-10-27

Solaris Alpino – model niskopodłogowego autobusu miejskiego klasy midi produkowany w latach 2006–2018 przez polskie przedsiębiorstwo Solaris Bus & Coach S.A. w Bolechowie-Osiedlu. Model ten był najkrótszym z rodziny Solaris Urbino i został skonstruowany z myślą o operowaniu na liniach o niewielkich potokach pasażerskich przebiegających przez wąskie, górskie drogi lub wąskie ulice osiedlowe lub centrów miast. Od początku był oferowany jako III generacja autobusów z rodziny Urbino, a jego produkcję zakończono wraz z wycofaniem autobusów tej generacji z oferty producenta. Na jego bazie powstały modele niskowejściowe Urbino 8,9 LE oraz Urbino 8,9 LE electric. Pierwszymi odbiorcami autobusów Solaris Alpino byli w 2007 roku w Polsce przedsiębiorstwo Necko obsługujące komunikację miejską w Augustowie oraz w Niemczech VBR Verkehrsbetriebe und Servicegesellschaft GmbH obsługujące połączenia na terenie aglomeracji monachijskiej. Koszt zakupu jednego Solarisa Alpino był na poziomie 700–900 tys. złotych netto. Czytaj więcej…

2020-10-28

Adad-nirari III – król Asyrii, syn króla Szamszi-Adada V i królowej Sammu-ramat. Zgodnie z asyryjskimi listami i kronikami eponimów panować miał przez 28 lat. Rządy Adad-nirari III datowane są na lata 810-783 p.n.e.. Po śmierci swego ojca, Szamszi-Adada V, Adad-nirari III przejął osłabione i podupadające powoli państwo. Panowanie Adad-nirari III, ze względu na charakter dostępnych źródeł, wciąż w dużym stopniu pozostaje zagadką. Nie odnaleziono jak dotychczas żadnych roczników tego władcy, a większość informacji o prowadzonych wówczas działaniach wojennych pochodzi z zachowanych inskrypcji kilku jego wpływowych dostojników. Dostojnicy ci zdołali zgromadzić w swych rękach dużą władzę, ograniczając tym samym w znacznym stopniu realną władzę samego króla. W przeszłości niektórzy historycy szukali źródła słabości monarchii za rządów Adad-nirari III w przekonaniu, iż objął on tron w bardzo młodym wieku, i że jego matka, królowa Sammu-ramat, była koregentką przez pierwszych pięć lat jego panowania. Przekonanie to opierało się jednak na błędnej interpretacji jednego z tekstów i nie ma tak naprawdę w zachowanych tekstach żadnych przesłanek, które sugerowałyby koregencję lub wskazywałyby na bardzo młody wiek króla w chwili objęcia przez niego władzy. Czytaj więcej…

2020-10-29

SM UC-45 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, jedna z 64 zbudowanych jednostek typu UC II. Zwodowany 20 października 1916 roku w stoczni AG Vulcan Stettin w Hamburgu, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 18 listopada 1916 roku. Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 23 podoficerów i marynarzy. W czasie służby operacyjnej w składzie 1. Flotylli U-Bootów Hochseeflotte okręt odbył pięć patroli bojowych, w wyniku których zatonęło 12 statków o łącznej pojemności 16 854 BRT. 17 września 1917 roku SM UC-45 zatonął wraz z całą załogą w wyniku wypadku podczas zanurzania na Morzu Północnym, a później został podniesiony i powrócił do służby. W wyniku podpisania rozejmu w Compiègne okręt został 24 listopada 1918 roku poddany Brytyjczykom, a następnie zezłomowany w Preston w 1920 roku. Czytaj więcej…

2020-10-30

Jacek Szmidt (ur. 16 lipca 1950 w Toruniu, zm. 12 sierpnia 2016 w Dąbkowicach) – polski kierowca wyścigowy, sadownik oraz działacz społeczny. Dwukrotny wyścigowy mistrz kraju, reprezentant Polski w Pucharze Pokoju i Przyjaźni, II wicemistrz tej serii w 1981 roku. Karierę zawodniczą rozpoczął w 1976 roku od startów Promotem Polonia I w ramach Formuły Easter. W latach 1978–1979 rywalizował w Formule Polonia, zdobywając mistrzostwo Polski w 1978 roku oraz wicemistrzostwo rok później. W 1980 roku zmienił samochód na MTX i powrócił do ścigania się w ramach Formuły Easter, zdobywając trzecie miejsce w mistrzostwach Polski w sezonach 1980 i 1984, wicemistrzostwo w latach 1987, 1989–1990 i 1992 oraz mistrzostwo w 1991 roku. W latach 90. ścigał się jeszcze bez większych sukcesów w Formule Mondial i Formule 3, a w 1995 roku zakończył karierę sportową. Założył Klub Kierowców Wyścigowych. Zawodowo zajmował się sadownictwem, był członkiem Związku Sadowników Polskich. Współzałożył Integrowaną Produkcję Owoców oraz wchodził w skład Rady Gospodarki Żywnościowej. Czytaj więcej…

2020-10-31

Kodeks Tischendorfa IV – grecki kodeks uncjalny, paleograficznie datowany na X wiek (jakkolwiek wiek IX też jest brany pod uwagę). Rękopis posiada noty marginalne, został przystosowany do liturgicznego użytku. Jest wykorzystywany w krytycznych wydaniach Novum Testamentum Graece. Rękopis cieszył się pewnym zainteresowaniem dawnych krytyków tekstu. Część kart rękopisu zaginęło. W zakończeniu Ewangelii Jana znajduje się nota ετελειωθη η δελτος αυτη μηνι νοεμβριω κζ ινδ η ημερα ε ωρα Β. Konstantin von Tischendorf sugerował, że wedle tej noty kodeks został napisany w czwartek 27 listopada 844 roku. Rok jednak nie jest jednak pewny, Victor Gardthausen wskazał, że możliwym jest również 979 rok. Kodeks został znaleziony przez Tischendorfa podczas jego wypraw na Wschód, a przywieziony został przezeń w dwóch partiach i dlatego przechowywane są dziś w dwóch różnych miejscach. Pierwsza część, stanowiona przez 158 kart, została w 1855 roku zakupiona przez Bodleian Library w Oksfordzie, gdzie jest odtąd przechowywana pod numerem Auct. T. infr 2.2. Część druga, stanowiona przez 99 kart, przechowywana jest w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej w Sankt Petersburgu. Czytaj więcej…