Wikipedia

Okręgi wyborcze do Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej (1919)

Okręgi wyborcze do Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej (1919) – podział na okręgi wyborcze Rzeczypospolitej Polskiej dokonany w 1918 r. na potrzeby wyborów do Sejmu Ustawodawczego, które odbyły się 26 stycznia 1919 r.

Odzyskanie niepodległości przez Polskę, w wyniku walki narodowowyzwoleńczej prowadzonej przez kilka pokoleń Polaków, połączonych z upadkiem mocarstw rozbiorowych, zaowocowało możliwością swobodnego życia politycznego. Jednym z pierwszych aktów ustawodawczych po odzyskaniu niepodległości była opracowana przez Radę Ministrów a zatwierdzona przez Naczelnika Państwa ordynacja wyborcza. Dekret o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego z 28 listopada 1918 r. dzielił jeszcze nieukształtowane w pełni terytorium polskie na 70 okręgów wyborczych.

Rozdział III ordynacji stanowił:

Art. 11. Państwo Polskie zostaje podzielone na okręgi wyborcze. Wykaz okręgów wyborczych i siedzib głównych komisji wyborczych jest wyszczególniony w dodatku Nr. I.

Art. 12. Jeden poseł przypada przeciętnie na 50 tys. ludności okręgu; na ułamki tej liczby wynoszące powyżej 25 000 przypada jeden poseł.

Art. 13. Główna komisja wyborcza dzieli okrąg wyborczy na obwody głosowania[1].

Okręgi nr 1 – 34 znajdowały się na obszarze byłego Królestwa Polskiego i Okręgu Białostockiego. Okręgi nr 35 i 35a leżały na obszarze Śląska Cieszyńskiego. Okręgi nr 36–59 znajdowały się na obszarze Galicji. Zaś pozostałe okręgi wyborcze (60–70) na terenie dawnego zaboru pruskiego.

Wkrótce jednak nastąpiły zmiany. 29 listopada 1918 r. został opublikowany Dekret Tymczasowego Naczelnika Państwa o wyborach do Sejmu Ustawodawczego, zarządzający wybory powszechne na dzień 26 stycznia 1919 r. Dekret dokonywał zmian w okręgach wyborczych. Mianowicie ogłoszono wybory w 33 okręgach wyborczych na terenie byłego Królestwa Polskiego. W okręgu nr 1 (powiaty: kalwaryjski, wołkowyszki, mariampolski, władysławowski) nie ogłoszono wyborów z uwagi na fakt, że obszary te znalazły się pod jurysdykcją Litwy. Natomiast dotychczasowe dwa okręgi wyborcze na Śląsku Cieszyńskim (35 i 35a) połączono w jeden, jednocześnie zmniejszając liczbę mandatów poselskich z 11 do 8[2].

Lista okręgów wyborczych edytuj

Na podstawie Dekretu o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego

Nr Siedziba OKW Zasięg terytorialny Liczba mandatów poselskich
1 – powiaty: kalwaryjski, wołkowyski, mariampolski, władysławowski –
2 Suwałki powiaty: suwalski, sejnieński, augustowski 4
3 Łomża powiaty: łomżyński, szczuczyński, kolneński, ostrołęcki, mazowiecki, ostrowski 9
4 Ciechanów powiaty: mławski, przasnyski, ciechanowski, makowski, pułtuski 8
5 Lipno powiaty: lipnowski, rypiński 4
6 Płock powiaty: płocki, płoński, sierpecki 6
7 Włocławek powiaty: włocławski, nieszawski 6
8 Konin powiaty: kolski, koniński, słupecki 7
9 Kutno powiaty: łęczycki, kutnowski, gostyński 7
10 Kalisz powiaty: kaliski, turecki 6
11 Sieradz powiaty: sieradzki, wieluński 7
12 Łódź powiat: m. Łódź 10
13 Łódź powiaty: łódzki, łaski, brzeziński 10
14 Łowicz powiaty: łowicki, skierniewicki, rawski, sochaczewski 6
15 Grodzisk powiaty: grójecki, błoński, lewy brzeg warszawskiego 8
16 Warszawa powiat: m. Warszawa 16
17 Mińsk-Mazowiecki powiaty: radzymiński, mińsko-mazowiecki, prawy brzeg warszawskiego 7
18 Siedlce powiaty: siedlecki, węgrowski, sokołowski 5
19 Łuków powiaty: garwoliński, łukowski 6
20 Biała powiaty: bialski, janowski, radzyński, włodawski 6
21 Chełm powiaty: chełmski, hrubieszowski, tomaszowski 7
22 Lublin powiaty: puławski, lubartowski, lubelski 10
23 Zamość powiaty: janowski, krasnostawski, biłgorajski, zamojski 10
24 Sandomierz powiaty: sandomierski, opatowski, iłżecki 9
25 Opoczno powiaty: opoczyński, konecki 6
26 Kielce powiaty: kielecki, włoszczowski, jędrzejowski 8
27 Pińczów powiaty: stopnicki, pińczowski 6
28 Miechów powiaty: miechowski, olkuski 6
29 Sosnowiec powiaty: będziński, dąbrowski 9
30 Częstochowa powiaty: częstochowski, radomskowski 9
31 Piotrków powiat: piotrkowski 5
32 Radom powiaty: radomski, kozienicki 7
33 Białystok powiaty: sokólski, białostocki 7
34 Bielsk powiat: bielski 4
35 Cieszyn miasto Bielsk, powiaty polityczne: bielski, Cieszyn, Frysztat bez gmin Orłowej, Pietwałdu, Dziećmorowic, Łazy, Sucha średnia i dolna, dalej z żupaństwa trenczyńskiego gminy Czaca, Turzówka, Rakowa, Oszczadnica, Skalite, Czarna, Oleśna, Świerczynowieś, Gorzelice, Staszków, Podwysoka, Maków i Wysoka 8
35a Frydek miasto Frydek, powiat Frydek, gminy powiatu frysztackiego – Orłowa, Dziećmorowice, Pietwałd, Łazy, Sucha średnia i dolna 3
36 Kraków miasto Kraków, powiaty polityczne: krakowski, podgórski, wielicki bez powiatu sądowego dobczyckiego 8
37 Oświęcim powiaty polityczne: chrzanowski, oświęcimski, powiat sądowy bialski 5
38 Wadowice powiaty polityczne: wadowicki, żywiecki, powiat sądowy kęcki 5
39 Nowy Targ powiaty polityczne: nowotarski, limanowski, myślenicki, powiat sądowy dobczycki, tudzież z Orawy[3], ze Spiżu zaś okręgi sądowe Kezmark, Lubowla i Stara Wieś 8
40 Nowy Sącz powiaty polityczne: nowosądecki, grybowski, gorlicki 5
41 Jasło powiaty polityczne: jasielski, krośnieński, sanocki 6
42 Tarnów powiaty polityczne: tarnowski, brzeski, bocheński, dąbrowski, pilzeński 9
43 Rzeszów powiaty polityczne: rzeszowski, strzyżowski, ropczycki 6
44 Tarnobrzeg powiaty polityczne: tarnobrzeski, niski, kolbuszowski, mielecki 6
45 Jarosław powiaty polityczne: jarosławski, przeworski, łańcucki 6
46 Przemyśl powiaty polityczne: przemyski, brzozowski, powiat sądowy birczański 5
47 Lwów miasto Lwów, powiat sądowy lwowski 6
48 Rawa Ruska powiaty polityczne: Rawa Ruska, Cieszanów, Jaworów, powiat sądowy Janów 6
49 Sambor powiaty polityczne: Sambor, Rudki, Mościska, powiat sądowy Gródek 6
50 Skole powiaty polityczne: Skole, Dolina, Turka, Lisko, Stary Sambor, powiat sądowy Dobromil 9
51 Stanisławów powiaty polityczne: Stanisławów, Kałusz, Bohorodczany, tudzież powiaty Nadworna i Tłumacz bez powiatów sądowych Delatyn i Ottynia 9
52 Kołomyja powiaty polityczne: Kołomyja, Horodenka, Śniatyn, Peczeniżyn, Kosów, powiaty sądowe: Delatyn, Ottynia 10
53 Stryj powiaty polityczne: Drohobycz, Stryj, Żydaczów 7
54 Bóbrka powiaty polityczne: Bóbrka, Rohatyn, Przemyślany, powiaty sądowe: Winnicki, Szczerzec 7
55 Złoczów powiaty polityczne: Złoczów, Zborów, Brody, Założce 6
56 Kamionka Strumiłowa powiaty polityczne: Żółkiew, Sokal, Kamionka Strumiłowa 6
57 Brzeżany powiaty polityczne: Brzeżany, Podhajce, Buczacz 7
58 Tarnopol powiaty polityczne: Tarnopol, Zbaraż, Skałat 6
59 Czortków powiaty polityczne: Trembowla, Husiatyn, Czortków, Borszczów, Zaleszczyki 9
60 Kartuzy powiaty: kartuski, pucki, wejherowski, kościerski, stargardzki, kwidzyński, sztumski, grudziądzki, brodnicki, świecki, chełmiński, tczewski 12
61 Olsztyn powiaty: ostródzki, niborski, olsztyński, reszelski, ełcki, lecki, olecki, jańsborski, szczycieński, żądzborski, lubawski, suski 12
62 Toruń powiaty: chojnicki, tucholski, bydgoski, toruński, wąbrzeski, szubiński, wyrzyski, chodzieski, czarnkowski, żniński, wieleński 12
63 Poznań powiaty: obornicki, szamotulski, gnieźnieński, wągrowiecki, inowrocławski, mogilnicki, poznański, grodziski, nowotomyski, międzychodzki, strzeleński, skwierzyński 13
64 Gostyń powiaty: międzyrzecki, babimojski, kościański, śmigielski, gostyński, rawicki, leszczyński, wschowski, środzki, śremski, jarociński, pleszewski, ostrowski, ostrzeszowski, odolanowski, krotoszyński, koźmiński, witkowski, wrzesiński, kępiński 12
65 Opole powiaty: kluczborski, oleski, opolski, kozielski, strzelecki, prudnicki, głupczycki, namysłowski, sycowski 13
66 Bytom powiaty: tosko-gliwicki, lubliniecki, bytomski, Królewska Huta, tarnogórski 9
67 Katowice powiaty: katowicki, zabrski, pszczyński, rybnicki, raciborski 11
68 Gdańsk powiaty: elbląski, malborski, gdański, m. Gdańsk 8
69 Złotów powiaty: lęborski, słupski, bytowski, człuchowski, złotowski, wałecki 7
70 Nissa powiaty: grotkowski, niemodliński, nisski 3

Przypisy edytuj

  1. ↑ Dekret o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego (Dz. P. 1918, Nr. 18, Poz. 46.)
  2. ↑ Dekret o Wyborach do Sejmu Ustawodawczego, (Dz. P. nr 18, poz. 47)
  3. ↑ Z powiatu trzciańskiego, gminy: Bereźnica, Biały Potok, Chabówka, Bukowina, Harkubaz, Czymkowa, Chyżne, Dołów, Stodówka, Jabłonka, Lasek, Lipnica Górna, Lipnica Dolna, Orawka, Piekielnik, Podszkle, Podwilk, Sarna, Studzienki, Szulagorsk, Witanowa, Zuberec, Zubrzyce Górne, Zubrzyce Dolne, dalej zaś z powiatu namiestowskiego gminy: Benedyków, Czernica, Danielki, Erdedka, Hrusztyn, Klin Zakamienny, Krusetnia, Mętna, Nowoty, Półgora, Rabcza, Rabczyca, Sichelne, Wesele.

Bibliografia edytuj

Źródła edytuj

Opracowania edytuj

  • A. Ajnenkiel, Historia sejmu polskiego, T. II, cz. II, II Rzeczpospolita, Warszawa 1989, s. 8–9.

Zobacz też edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Okręgi_wyborcze_do_Sejmu_Ustawodawczego_Rzeczypospolitej_Polskiej_(1919)&oldid=73141925”