Obrazkowate

Obrazkowate
	; obrazki plamiste
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	obrazkowate
	Nazwa systematyczna
	Araceae Juss.; Gen. Pl.: 23 (1789)
	Typ nomenklatoryczny
	Arum L.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Obrazkowate (Araceae Juss.) – rodzina roślin zielnych, rzadziej krzewów, należąca do rzędu obrazkowców (według systemu Reveala 2008) lub żabieńcowców (według systemu APG III i APG IV). Rośliny tu należące charakteryzują się kwiatostanem w formie kolby, której zazwyczaj towarzyszy podsadka w postaci spathy. Występują głównie w lasach tropikalnych, ale także w klimacie umiarkowanym. Rodzina obejmuje 3645^[2] gatunków skupionych w 144 rodzajach (wartości te jednak różnią się w zależności od ujęcia systematycznego). Nazwą potoczną rośliny z tej rodziny jest w wielu językach słowo "aroid" lub "arum". Duże znaczenie ekonomiczne jako roślina dostarczających bulw taro bogatych w skrobię ma kolokazja jadalna. Jadalne bulwy ma także m.in. żółtosocza strzałkowata, dziwidło Riviera, Cyrtosperma merkusii, u niektórych gatunków jadalne są także liście. Liczne gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne, w krajach klimatu umiarkowanego często uprawiane jako doniczkowe (np. z rodzajów monstera, epipremnum, skrzydłokwiat), liczne są także popularnymi roślinami uprawnymi w stawach (np. orontium, czermień, cantedeskia) lub akwariach (np. zwartka, pistia). Anturium i cantedeskia są popularnymi roślinami wykorzystywanymi na kwiat cięty w kwiaciarstwie^[3].

Morfologia edytuj

Pokrój: Rośliny o bardzo zróżnicowanej budowie, będącej adaptacją do siedlisk naziemnych, epifitycznych i wodnych. Osiągające różne rozmiary – od bardzo drobnych do okazałych, o pędach rosnących samodzielnie lub wspinających się po podporach lub unoszących się na powierzchni wody. W tym ostatnim przypadku (podrodzina Lemnoideae) pęd zredukowany jest do plechopodobnego członu, a jedynymi wyróżnialnymi organami są zredukowane kwiaty oraz korzeń. Wolfia z tej podrodziny to najmniejsza roślina kwiatowa^[3]. Z kolei dziwidło olbrzymie ma organy podziemne o masie do 70 kg, kolbę kwiatostanową o długości ponad 1 m i podzieloną blaszkę liściową osiągającą 4 m średnicy^[4]. Przeważają byliny o bulwiastych kłączach^[4].
Liście: Zwykle zróżnicowane na ogonek liściowy i blaszkę (brak ogonka u Gymnostachys)^[3], często dużych rozmiarów. Ogonek pochwiastą nasadą zwykle obejmuje łodygę^[4]. Użyłkowanie zróżnicowane, zwykle pierzaste, ale czasem także dłoniaste lub równoległe^[3].
Kwiaty: Zwykle drobne i niepozorne, skupione w kolbę na mięsistej osi kwiatostanu i otoczone pochwą. U części przedstawicieli kwiatostan jest pułapkowy – wabi owady zapylające, ale utrudnia im wydostanie się, dzięki czemu zapylają one większą liczbę kwiatów^[4]. U pierwotnych obrazkowatych, przedstawicieli starszych linii rozwojowych kwiaty są obupłciowe, mają okwiat w dwóch okółkach liczących po dwa lub trzy listki, czasem barwne. W kwiatach takich pręciki wyrastają w dwóch okółkach wokół górnej, trójkomorowej zalążni. Większość przedstawicieli rodziny ma jednak kwiaty zredukowane, bez okwiatu i jednopłciowe^[4]. Kwiaty żeńskie skupiają się zwykle w dolnej części kolby, a męskie w środkowej i górnej, przy czym czasem oddzielone są strefą kwiatów sterylnych^[3].
Owoce: Mięsiste jagody^[3].

Systematyka edytuj

W większości znaczących systemów klasyfikacyjnych XX wieku obrazkowate Araceae, obok rzęsowatych Lemnaceae i tatarakowatych Acoraceae, włączane były do rzędu obrazkowców Arales^[5]. Tak rodzina klasyfikowana była w systemie Cronquista (1982)^[6], Dahlgrena (1989) i Takhtajana (1997)^[5]. Odkrycia molekularne na przełomie XX i XXI wieku spowodowały zmiany w klasyfikacji – wyodrębniono w osobny rząd tatarakowate, a rzęsowate włączono jako podrodzinę rzęsowych Lemnoideae do obrazkowatych. Rodzina przedstawiana jest jako bazalna w obrębie rzędu żabieńcowców Alismatales^[5].

Pozycja rodziny w systemie APG IV (2016)

Klasa okrytonasienne (ang. angiosperms), klad jednoliścienne (ang. monocots), rząd żabieńcowce (Alismatales), rodzina obrazkowate (Araceae)^[7].

Miejsce obrazkowatych w drzewie filogenetycznym żabieńcowców

żabieńcowce

obrazkowate Araceae

kosatkowate Tofieldiaceae

	żabiściekowate Hydrocharitaceae

	łączniowate Butomaceae

żabieńcowate Alismataceae

bagnicowate Scheuchzeriaceae

onowodkowate Aponogetonaceae

świbkowate Juncaginaceae

Maundiaceae

posydoniowate Posidoniaceae

	rupiowate Ruppiaceae

	bałwanicowate Cymodoceaceae

	zosterowate Zosteraceae

	rdestnicowate Potamogetonaceae

Kladogram podrodzin wchodzących w skład obrazkowatych^[2]

obrazkowate

	Gymnostachydoideae

	Orontioideae

Lemnoideae

	Monsteroideae

	Pothoideae

	Lasioideae

	Zamioculcadoideae

	Aroideae

Wykaz rodzajów w poszczególnych podrodzinach^[2]^[8]^[9]

Podrodzina Gymnostachydoideae Bogner & Nicolson

Gymnostachys R.Br.

Podrodzina Orontioideae Mayo, Bogner & Boyce

Lysichiton Schott – tulejnik
Orontium L. – orontium
Symplocarpus Salisb. ex W. P. C. – skupnia

Podrodzina rzęsowe Lemnoideae Engler

Wolffia Horkel ex Schleid – wolfia
Wolffiella Hegelm.
Lemna L. – rzęsa
Spirodela Schleid. – spirodela
Landoltia Les & D.J.Crawford

Podrodzina Pothoideae Engler

Plemię Potheae Engler

Pothos L. – stopłat
Pedicellarum M. Hotta
Pothoidium Schott

Plemię Anthurieae Engler

Anthurium Schott – anturium

Podrodzina Monsteroideae Schott

Plemię Spathiphylleae Engler

Holochlamys Engl.
Spathiphyllum Schott – skrzydłokwiat

Plemię Heteropsideae Engler

Heteropsis Kunth
Rhodospatha Poepp.
Stenospermation Schott

Plemię Monstereae Engler

Alloschemone Schott
Amydrium Schott
Anadendrum Schott
Epipremnum Schott
Monstera Adans. – monstera
Rhaphidophora Hassk. – rafidofora
Scindapsus Schott – scindapsus

Podrodzina Lasioideae Engler

Anaphyllopsis A. Hay
Anaphyllum Schott
Cyrtosperma Griff.
Dracontioides Engl.
Dracontium L. – żmijownik
Lasia Lour.
Lasimorpha Schott
Podolasia N. E. Br.
Pycnospatha Thorel ex Gagnep.
Urospatha Schott

Podrodzina Zamioculcadoideae Bogner & Hesse

Gonatopus Engl.
Stylochaeton Lepr.
Zamioculcas Schott – zamiokulkas

Podrodzina Aroideae Arn.

plemię Aglaonemateae
- Aglaodorum Schott
- Aglaonema Schott – aglaonema
plemię Ambrosineae
- Ambrosina Bassi
plemię Anubiadeae
- Anubias Schott – anubias
plemię Areae R.Br. ex Duby
- Arum L. – obrazki
- Biarum Schott – wężydło
- Dracunculus Mill.
- Eminium (Blume) Schott
- Helicodiceros Schott
- Sauromatum Schott – pałczycha
- Theriophonum Blume
- Typhonium Schott – truciec
plemię Arisaemateae
- Arisaema Mart. – arizema
- Pinellia Ten. – pinelia
plemię Arisareae
- Arisarum Mill. – kleśniec
plemię Arophyteae
- Arophyton Jum.
- Carlephyton Jum.
- Colletogyne Buchet
plemię Caladieae Schott in Schott & Endl.
- Caladium Vent. – kaladium
- Chlorospatha Engl.
- Hapaline Schott
- Idimanthus E.G.Gonç.
- Jasarum G. S. Bunting
- Scaphispatha Brongn. ex Schott
- Syngonium Schott – zroślicha
- Xanthosoma Schott – żółtosocza
plemię Calleae
- Calla – czermień
plemię Callopsideae
- Callopsis Engl.
plemię Colocasieae
- Alocasia (Schott) G. Don – alokazja
- Ariopsis Nimmo
- Colocasia Schott – kolokazja
- Leucocasia Schott
- Protarum Engl.
- Remusatia Schott – żyworód
- Steudnera K. Koch
- Vietnamocasia Lý et al.
plemię Cryptocoryneae
- Cryptocoryne Fisch. ex Wydler – zwartka
- Lagenandra Dalzell
plemię Culcasieae
- Cercestis Schott
- Culcasia P. Beauv.
plemię Dieffenbachieae
- Bognera Mayo & Nicolson
- Dieffenbachia Schott – difenbachia
plemię Homalomeneae
- Adelonema Schott
- Furtadoa M. Hotta
- Homalomena Schott – czermiówka
plemię Montrichardieae
- Montrichardia Crueg.
plemię Nephthytideae
- Anchomanes Schott – anchomanes
- Nephthytis Schott
- Pseudohydrosme Engl.
plemię Peltandreae
- Peltandra Raf. – tarczeń
- Typhonodorum Schott
plemię Philodendreae
- Philodendron Schott – filodendron
plemię Philonotieae
- Philonotion Schott
plemię Pistieae
- Englerarum Nauheimer & P.C.Boyce
- Pistia L. – pistia
plemię Schismatoglottideae Nakai
- Apoballis Schott
- Aridarum Ridl.
- Bakoa P.C. Boyce & S.Y. Wong
- Bakoaella S. Y. Wong & P. C. Boyce
- Bidayuha S. Y. Wong & P. C. Boyce
- Bucephalandra Schott
- Burttianthus S. Y. Wong et al.
- Colobogynium Schott
- Fenestratarum P. C. Boyce & S. Y. Wong
- Galantharum P. C. Boyce & S. Y. Wong
- Gamogyne N. E. Brown
- Gosong S. Y. Wong & P. C. Boyce
- Hera S. Y. Wong et al.
- Hestia S.Y.Wong & P.C.Boyce
- Heteroaridarum M. Hotta
- Hottarum Bogner & Nicolson
- Kiewia S. Y. Wong & P. C. Boyce
- Nabalu S. Y. Wong & P. C. Boyce
- Naiadia S. Y. Wong et al.
- Ooia Wong & Boyce
- Phymatarum M. Hotta
- Pichinia S.Y.Wong & P.C.Boyce
- Piptospatha N. E. Br.
- Pursegloveia S. Y. Wong et al.
- Rhynchopyle Engler
- Schismatoglottis Zoll. & Moritzi
- Schottariella P.C. Boyce & S.Y. Wong
- Schottarum P. C. Boyce & S. Y. Wong
- Tawaia S. Y. Wong et al.
- Toga S. Y. Wong et al.
- Vesta S. Y. Wong
plemię Spathicarpeae
- Asterostigma Fisch. & C. A. Mey.
- Croatiella E.G.Gonç.
- Gearum N. E. Br.
- Gorgonidium Schott
- Incarum E.G.Gonç.
- Lorenzia E.G.Gonç.
- Mangonia Schott
- Spathantheum Schott
- Spathicarpa Hook.
- Synandrospadix Engl.
- Taccarum Brongn. ex Schott
plemię Thomsonieae
- Amorphophallus Blume ex Decne. – dziwidło
- Pseudodracontium N. E. Br.
plemię Zantedeschieae
- Zantedeschia Spreng. – cantedeskia
plemię Zomicarpeae
- Filarum Nicolson
- Ulearum Engl.
- Zomicarpa Schott
- Zomicarpella N. E. Br.

Rodzaje wymarłe

Albertarum^[10]
Cobbania (Lesquereux) Stockey, Rothwell et Johnson^[11]
Mayoa Friis, Pedersen et Crane^[12]
Petrocardium Herrera, Jaramillo, Dilcher, Wing et Gomez-N^[13]

Dawniej do rodziny obrazkowatych zaliczano również rodzaj tatarak (Acorus), w nowszych podziałach systematycznych jest on jednak wyłączony w osobną rodzinę tatarakowatych (Acoraceae).

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-07-10] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 118-120. ISBN 978-1-84246-634-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 568-569. ISBN 83-214-1305-6.
↑ ^a ^b ^c Gurcharan Singh: Plant Systematics. Enfield: Science Publishers, 2004, s. 335-337. ISBN 1-57808-351-6.
↑ The Taxonomicon: Araceae – A. Cronquist (1982) Magnoliophyta (Classification). [dostęp 2010-08-19]. (ang.).
↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.
↑ L. I. (i inni) Cabrera. Phylogenetic relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95 (9), s. 1153–1165, 2008-09-01. DOI: 10.3732/ajb.0800073.
↑ Peter Boyce, Thomas Croat. Überlist - March 2020. Current and predicated totals of taxa for Araceae worldwide.. „ResearchGate”. DOI: 10.13140/RG.2.2.24820.09605.
↑ J.G Bogner, G.L. Hoffman, K.R. Aulenback: A fossilized aroid infructescence, Albertarum pueri gen.nov. et sp.nov.. Canadian Journal of Botany.
↑ R.A. Stockey, G.W. Rothwell & K.R. Johnson: Cobbania corrugata gen. et comb. nov. (Araceae). American Journal of Botany. [dostęp 2012-03-15].
↑ E.M. Friis, K.R. Pedersen, and P.R. Crane: Araceae from the Early Cretaceous of Portugal: Evidence on the emergence of monocotyledons. Department of Palaeobotany, Swedish Museum of Natural History. [dostęp 2012-03-15].
↑ F.A. Herrera, C.A. Jaramillo, D.L. Dilcher, S.L. Wing & C. Gomez-N: Fossil Araceae from a Paleocene Neotropical Rainforest in Colombia. American Journal of Botany. [dostęp 2012-03-15].

Linki zewnętrzne edytuj

The International Aroid Society (ang.)
Lista rodzajów (ang.)

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-07-10] (ang.).

[maarten-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 118-120. ISBN 978-1-84246-634-6.

[slownik-4] Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 568-569. ISBN 83-214-1305-6.

[singh-5] Gurcharan Singh: Plant Systematics. Enfield: Science Publishers, 2004, s. 335-337. ISBN 1-57808-351-6.

[6] The Taxonomicon: Araceae – A. Cronquist (1982) Magnoliophyta (Classification). [dostęp 2010-08-19]. (ang.).

[apgIV-7] The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.

[8] L. I. (i inni) Cabrera. Phylogenetic relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95 (9), s. 1153–1165, 2008-09-01. DOI: 10.3732/ajb.0800073.

[9] Peter Boyce, Thomas Croat. Überlist - March 2020. Current and predicated totals of taxa for Araceae worldwide.. „ResearchGate”. DOI: 10.13140/RG.2.2.24820.09605.

[10] J.G Bogner, G.L. Hoffman, K.R. Aulenback: A fossilized aroid infructescence, Albertarum pueri gen.nov. et sp.nov.. Canadian Journal of Botany.

[11] R.A. Stockey, G.W. Rothwell & K.R. Johnson: Cobbania corrugata gen. et comb. nov. (Araceae). American Journal of Botany. [dostęp 2012-03-15].

[12] E.M. Friis, K.R. Pedersen, and P.R. Crane: Araceae from the Early Cretaceous of Portugal: Evidence on the emergence of monocotyledons. Department of Palaeobotany, Swedish Museum of Natural History. [dostęp 2012-03-15].

[13] F.A. Herrera, C.A. Jaramillo, D.L. Dilcher, S.L. Wing & C. Gomez-N: Fossil Araceae from a Paleocene Neotropical Rainforest in Colombia. American Journal of Botany. [dostęp 2012-03-15].

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]