Waszyngton (stan)

	Waszyngton; State of Washington
	Waszyngton; State of Washington
	42. stan od 11 listopada 1889
Pieczęć stanowa Waszyngtonu	Flaga stanowa Waszyngtonu
	Dewiza: Alki
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Olympia
Kod ISO 3166-2	US-WA
Gubernator	Jay Inslee (D)
Powierzchnia	184 661 km²
Populacja (2017); • liczba ludności	; 7 405 743
• gęstość	34,20 os./km²
Strefa czasowa	UTC-08:00; UTC-07:00
Języki urzędowe	de iure brak; de facto angielski
	Położenie na mapie USA;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Portal Stany Zjednoczone

Ten artykuł dotyczy stanu w Stanach Zjednoczonych. Zobacz też: Waszyngton – stolica Stanów Zjednoczonych oraz inne znaczenia słowa Waszyngton.

Waszyngton (ang. Washington, wymowa: /ˈwɒʃɪŋtən/ ⁱ) – stan w północno-zachodniej części Stanów Zjednoczonych na granicy z Kanadą.

HistoriaEdytuj

1853 – Terytorium Waszyngtonu utworzone z północnej części Terytorium Oregonu
11 listopada 1889 – Waszyngton powstało jako 42. stan Stanów Zjednoczonych Ameryki
1897 do 1898 – miasto Seattle doświadczyło gwałtownego rozwoju w wyniku odkrycia złota na północnych Klondike Gold Fields w Kanadzie. Dziesiątki tysięcy ludzi przyjeżdżało do Seattle by przygotować się do poszukiwania złota na północy, wydając miliony dolarów na zapasy, ubrania, sprzęt, zwierzęta juczne i bilety na północ. Suma wydatków wstępnych, szacowana na 50 000 000 ówczesnych dolarów, jest mniej więcej równa całkowitej wartości złota wydobytego w Klondike.

GeografiaEdytuj

Las państwowy Mount Baker-Snoqualmie

Klimat: Stan jest podzielony geograficznie łańcuchem Gór Kaskadowych biegnącym równolegle do wybrzeża Oceanu Spokojnego. Zachodnia część stanu Waszyngton znajduje się pod wpływem klimatu oceanicznego, z częstymi opadami od jesieni do wiosny, natomiast latem ilość opadów znacznie się zmniejsza. Wschodnia część stanu znajduje się w cieniu opadowym Gór Kaskadowych - występuje tam suchy klimat kontynentalny, a ilość opadów jest kilka razy mniejsza od zachodniej części stanu.
Główne rzeki: Kolumbia, Snake, Yakima, w środkowej części stanu na rzece Kolumbia znajduje się zapora Grand Coulee.

Największe miasta Waszyngtonu^[3]
Lp.	Miasto	Ludność (2017)
1	Seattle	724 745
2	Spokane	217 108
3	Tacoma	213 418
4	Vancouver	175 673
5	Bellevue	144 444
6	Kent	128 458
7	Everett	110 079
8	Renton	101 379
9	Spokane Valley	97 847
10	Federal Way	96 690

DemografiaEdytuj

Na podstawie spisu ludności z roku 2010 stwierdzono, że stan Waszyngton liczył 6 724 540 mieszkańców, co oznaczało wzrost o 830 419 (14,1%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowiły 6,2% populacji, 22,2% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 15,1% to osoby mające 65 i więcej lat. Połowę (50,0%) ludności stanu stanowiły kobiety^[4].

JęzykEdytuj

Tacoma

W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami były^[5]:

język angielski – 82,51%,
język hiszpański – 7,79%,
język wietnamski – 0,94%,
język tagalski – 0,84%,
język koreański – 0,83%,
język rosyjski – 0,8%,
język chiński – 0,76%,
język niemiecki – 0,55%.

Rasy i pochodzenieEdytuj

79,5% mieszkańców stanowiła ludność biała (68,7% nie licząc Latynosów), 8,9% to Azjaci, 4,7% było rasy mieszanej, 4,2% to Murzyni lub Afroamerykanie, 1,9% to rdzenna ludność Ameryki i 0,8% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowili 12,7% ludności stanu^[4].

Do największych grup należały osoby pochodzenia niemieckiego (16,4%), irlandzkiego (10,5%), meksykańskiego (9,9%) i angielskiego (9,7%). Do innych większych grup należały osoby pochodzenia norweskiego (362,9 tys.), szkockiego (298,3 tys.), „amerykańskiego” (289,2 tys.), francuskiego (284 tys.), włoskiego (263,1 tys.), szwedzkiego (203,7 tys.), polskiego (137,8 tys.) i holenderskiego (137 tys.)^[6].

Wśród ludności azjatyckiej największe grupy stanowiły osoby pochodzenia chińskiego (125,2 tys.), filipińskiego (99,7 tys.), hinduskiego (96,4 tys.), wietnamskiego (73,2 tys.) i koreańskiego (63,8 tys.)^[7].

ReligieEdytuj

Kościół mennonitów w Seattle

Struktura religijna w 2014 r.^[8]:

protestanci – 40%:
- bezdenominacyjni – 9%,
- zielonoświątkowcy – 5%,
- luteranie – 5%,
- baptyści – 5%,
- pozostali – 16% (głównie: kalwini, uświęceniowcy, metodyści, adwentyści dnia siódmego, campbellici, anglikanie, pietyści i mennonici^[9]),
bez religii – 32% (w tym: 5% agnostycy i 5% ateiści),
katolicy – 17%,
mormoni – 3%,
pozostałe religie – 8% (w tym: buddyści, świadkowie Jehowy, neopoganie, żydzi, muzułmanie, prawosławni, hinduiści, unitarianie i bahaiści^[9]).

GospodarkaEdytuj

Pola w Palouse

Od początku osiedlania się Europejczyków ważną rolę w rozwoju stanu odegrały rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo. Szybki rozwój produkcji i usług rozpoczął się w latach 40. XX wieku i doprowadził do skoncentrowania ludności w obszarach miejskich. Od końca lat 70. XX wieku do rozwoju gospodarki znacznie przyczyniła się produkcja nowych technologii^[10].

ZasobyEdytuj

Dzięki tamie Grand Coule Waszyngton jest największym w kraju producentem energii wodnej. Drugie co do wielkości źródło energii elektrycznej stanowi gaz ziemny. Stan nie posiada własnych zasobów, a w znacznej mierze opiera się na gazie ziemnym wydobywanym w Kanadzie, który jest sprowadzany rurociągiem na rynki USA.

Elektrownia jądrowa Columbia jest trzecim co do wielkości źródłem energii elektrycznej w Waszyngtonie. Na czwartym miejscu plasuje się energia wiatru. Mimo, że stan posiada duże zasoby węgla, w 2006 roku zamknięto ostatnią kopalnię^[11].

PrzemysłEdytuj

Waszyngton jest liderem wśród stanów USA w przemyśle produktów leśnych, oraz w produkcji samolotów i innych urządzeń transportowych^[11]. Swoje siedziby mają tu znane koncerny jak Amazon, Costco, Boeing, Starbucks, Microsoft i Expedia Group^[12].

RolnictwoEdytuj

sadownictwo: stan produkuje 70% wszystkich jabłek w Stanach Zjednoczonych; poza tym wiśnie, czereśnie i winogrona,
główne uprawy: ziemniaki i pszenica,
hodowla: bydło, drób i trzoda chlewna,
inne: produkty mleczne, produkcja siana i przemysł jajeczny^[13].

Symbole stanuEdytuj

Dewiza: Alki
Znaczenie dewizy: Słowo z języka rdzennych mieszkańców oznacza, mniej więcej, troszkę po troszku albo w swoim czasie
Przydomek: The Evergreen State
Znaczenie przydomku: iglasty stan, dosłownie zawsze zielony stan
Symbole: WA

UczelnieEdytuj

Antioch University Seattle
The Art Institute of Seattle
Bastyr University
Central Washington University
City University
DigiPen Institute of Technology
Eastern Washington University
The Evergreen State College
Gonzaga University
Henry Cogswell College
Heritage College
Lutheran Bible Institute of Seattle
Northwest College of the Assemblies of God
Northwest Indian College
Pacific Lutheran University
St. Martin’s College
Seattle Pacific University
Seattle University
School of Advanced International Studies (SAIS)
Trinity Lutheran College
University of Puget Sound
University of Washington
Walla Walla College
Washington State University
Western Washington University
Whitman College
Whitworth College

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09].
↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Washington, census.gov [dostęp 2018-01-04] (ang.).
↑ Biggest Cities in Washington, www.biggestuscities.com [dostęp 2019-02-07] .
↑ ^a ^b U.S. Census Bureau QuickFacts: Washington; UNITED STATES, www.census.gov [dostęp 2019-02-07] (ang.).
↑ Data Center Results, apps.mla.org [dostęp 2019-02-07] .
↑ U.S. CensusU.S.C. Bureau U.S. CensusU.S.C., SELECTED SOCIAL CHARACTERISTICS IN THE UNITED STATE; 2017 American Community Survey 1-Year Estimates, factfinder.census.gov [dostęp 2019-02-07] (ang.).
↑ U.S. CensusU.S.C. Bureau U.S. CensusU.S.C., ACS DEMOGRAPHIC AND HOUSING ESTIMATES; 2013-2017 American Community Survey 5-Year Estimates, factfinder.census.gov [dostęp 2019-02-07] (ang.).
↑ Religion in America: U.S. Religious Data, Demographics and Statistics, Pew Research Center [dostęp 2019-02-07] (ang.).
↑ ^a ^b Washington - Religious Traditions, 2010, www.thearda.com [dostęp 2019-02-07] .
↑ Washington - Economy, Encyclopedia Britannica [dostęp 2019-02-07] (ang.).
↑ ^a ^b Washington - State Energy Profile Analysis - U.S. Energy Information Administration (EIA), www.eia.gov [dostęp 2019-02-07] .
↑ ScottS. Cohn ScottS., Washington is America's Top State for Business in 2017, CNBC.com [dostęp 2019-02-07] (ang.).
↑ RachelR. Bertone RachelR., Top 10 Washington Ag Products (Infographic), Farm Flavor, 12 lipca 2017 [dostęp 2019-02-07] (ang.).

[1] State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09].

[2] U.S. Census Bureau QuickFacts: Washington, census.gov [dostęp 2018-01-04] (ang.).

[3] Biggest Cities in Washington, www.biggestuscities.com [dostęp 2019-02-07] .

[:0-4] U.S. Census Bureau QuickFacts: Washington; UNITED STATES, www.census.gov [dostęp 2019-02-07] (ang.).

[5] Data Center Results, apps.mla.org [dostęp 2019-02-07] .

[6] U.S. CensusU.S.C. Bureau U.S. CensusU.S.C., SELECTED SOCIAL CHARACTERISTICS IN THE UNITED STATE; 2017 American Community Survey 1-Year Estimates, factfinder.census.gov [dostęp 2019-02-07] (ang.).

[7] U.S. CensusU.S.C. Bureau U.S. CensusU.S.C., ACS DEMOGRAPHIC AND HOUSING ESTIMATES; 2013-2017 American Community Survey 5-Year Estimates, factfinder.census.gov [dostęp 2019-02-07] (ang.).

[8] Religion in America: U.S. Religious Data, Demographics and Statistics, Pew Research Center [dostęp 2019-02-07] (ang.).

[:1-9] Washington - Religious Traditions, 2010, www.thearda.com [dostęp 2019-02-07] .

[10] Washington - Economy, Encyclopedia Britannica [dostęp 2019-02-07] (ang.).

[:2-11] Washington - State Energy Profile Analysis - U.S. Energy Information Administration (EIA), www.eia.gov [dostęp 2019-02-07] .

[12] ScottS. Cohn ScottS., Washington is America's Top State for Business in 2017, CNBC.com [dostęp 2019-02-07] (ang.).

[13] RachelR. Bertone RachelR., Top 10 Washington Ag Products (Infographic), Farm Flavor, 12 lipca 2017 [dostęp 2019-02-07] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]