Wikipedia

Lista istniejących monarchii

lista w projekcie Wikimedia

Lista istniejących monarchii przedstawia współczesne byty prawne o ustroju monarchicznym, ich typy, a także obecnie panujących władców (monarchów).

Monarchie na świecie w 2023 roku


Monarchie suwerenne edytuj

Istniejące formy monarchii edytuj

Państwa oznaczone gwiazdką (*) to państwa w unii personalnej ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej: „Commonwealth realms” (15), New Zealand Realm (2) i Dependencje brytyjskiej korony (3) – gdzie króla reprezentuje gubernator.

Państwo forma monarchii ustrój monarchii dynastia[1]
lub monarchia elekcyjna		 tytuł monarchy panujący portret od następca tronu
(imię i tytuł)
  Afganistan emirat teokracja islamska monarchia elekcyjna emir Hajbatullah Achundzada   2021 brak
  Andora księstwo parlamentarna monarchia elekcyjna/z urzędu[2] Współksiążę francuski[3] Emmanuel Macron[4]   2017 brak
współksiążę episkopalny[5] Joan Enric Vives Sicília[6]   2003 brak
  Antigua i Barbuda* królestwo
Commonwealth realm		 parlamentarna Windsorowie[7] król Karol III[8]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Arabia Saudyjska królestwo absolutna Saudowie król Salman ibn Abd al-Aziz as-Saud   2015 Muhammad ibn Salman ibn Abd al-Aziz Al Su’ud
  Australia* królestwo
Commonwealth realm		 parlamentarna Windsorowie król Karol III[9]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Bahrajn królestwo konstytucyjna al-Chalifa król Hamad ibn Isa al-Chalifa   1999 Salman bin Hamad bin Isa Al Khalifa
  Bahamy* królestwo
Commonwealth realm		 parlamentarna Windsorowie król Karol III[10]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Belgia królestwo parlamentarna Koburgowie król Filip I   2013 Elżbieta, księżna Brabancji
  Belize* królestwo
Commonwealth realm		 parlamentarna Windsorowie król Karol III[11]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Bhutan królestwo konstytucyjna Wangchuck król Jigme Khesar Namgyel Wangchuck   2006 Jigme Namgyel Wangchuck
  Brunei sułtanat absolutna Bolkiah sułtan Hassanal Bolkiah   1967 Al-Muhtadee Billah
  Dania
(Wspólnotowe Królestwo Danii)[12]		 królestwo konstytucyjna Glücksburgowie król Fryderyk X   2024 Chrystian (książę koronny Danii)
  Eswatini królestwo absolutna Dlamini 1.król
2.królowa-matka		 1.Mswati III
2.Ntombi[13]		   1986
  Grenada* królestwo
Commonwealth realm		 parlamentarna Windsorowie król Karol III[14]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Guernsey* księstwo
Dependencja korony brytyjskiej[15]		 parlamentarna Windsorowie Książę Normandii[16] Karol III[17]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Hiszpania królestwo parlamentarna Burbonowie król[18] Filip VI   2014 Eleonora, księżna Asturii
  Holandia
(Królestwo Niderlandów)[19]		 królestwo parlamentarna Oranje-Nasau król Wilhelm Aleksander   2013 Katarzyna Amalia, księżniczka Oranii
  Jamajka* królestwo
Commonwealth realm		 parlamentarna Windsorowie król Karol III[20]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Japonia cesarstwo parlamentarna — cesarz Naruhito   2019 Akishino
  Jersey* księstwo
Dependencja korony brytyjskiej		 parlamentarna Windsorowie Książę Normandii[16] Karol III[21]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Jordania królestwo konstytucyjna Haszymici król Abd Allah II ibn Husajn   1999 Husajn ibn al-Abdullah
  Kambodża królestwo konstytucyjna Norodom król Norodom Sihamoni   2004
  Kanada* królestwo
Commonwealth realm		 parlamentarna Windsorowie król Karol III[22]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Katar emirat absolutna Al Sani emir Tamim ibn Hamad Al Sani   2013
  Kuwejt emirat konstytucyjna Sabah emir Miszal al-Ahmad al-Dżabir as-Sabah 2023
  Lesotho królestwo konstytucyjna Moshesh król Letsie III   1996 Lerotholi Seeiso
  Liechtenstein księstwo konstytucyjna Liechtensteinowie ksiażę Jan Adam II[23]   1989 Alojzy Liechtenstein (regent)
  Luksemburg wielkie księstwo parlamentarna Burbonowie[24] wielki ksiażę Henryk   2000 Wilhelm
  Malezja federacja sułtanatów[25] parlamentarna monarchia elekcyjna Yang di-Pertuan Agong (król) Tengku Abdullah   2019
  Wyspa Man* królestwo
Dependencja korony brytyjskiej		 parlamentarna Windsorowie Król, Pan Man[26] Karol III[27]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Maroko królestwo konstytucyjna Alawici król Mohamed VI   1999 Mulaj Hassan
  Monako księstwo konstytucyjna Grimaldi książę Albert II   2005 Jakub Grimaldi
  Niue* królestwo
New Zealand Realm		 parlamentarna Windsorowie król Karol III[28]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Norwegia królestwo konstytucyjna Glücksburgowie król Harald V   1991 Haakon Magnus Glücksburg
  Nowa Zelandia* królestwo
Commonwealth realm		 parlamentarna Windsorowie król Karol III[29]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Oman sułtanat absolutna Al 'Bu Sa'id sułtan Hajsam ibn Tarik Al Sa’id   2020 Zi Jazan ibn Hajsam Al Sa’id
  Papua-Nowa Gwinea* królestwo
Commonwealth realm		 parlamentarna Windsorowie król Karol III[30]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Saint Kitts i Nevis* królestwo
Commonwealth realm		 parlamentarna Windsorowie król Karol III[31]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Saint Lucia* królestwo
Commonwealth realm		 parlamentarna Windsorowie król Karol III[32]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Saint Vincent i Grenadyny* królestwo
Commonwealth realm		 parlamentarna Windsorowie król Karol III[33]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Samoa królestwo (dyskusyjne)[34] konstytucyjna monarchia elekcyjna O le Ao o le Malo Tuimalealiʻifano Vaʻaletoa Sualauvi II   2017 z wyboru
  Szwecja królestwo parlamentarna Bernadotte król Karol XVI Gustaw   1973 Wiktoria Bernadotte, księżna Västergötland
  Tajlandia królestwo parlamentarna Czakri król Rama X   2016 Dipangkorn Rasmijoti
  Tonga królestwo konstytucyjna Tupou król Tupou VI[35]   2012 Siaosi Manumataongo, Ulukalala
  Tuvalu* królestwo parlamentarna Windsorowie król Karol III[36]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
Stolica Apostolska[37] podmiot prawa międzynarodowego absolutna monarchia elekcyjna[38] papież Franciszek   2013 brak
  Watykan[37] państwo kościelne z urzędu[38] Suweren[39]
  Wielka Brytania[40] królestwo parlamentarna Windsorowie król Karol III   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Wyspy Cooka* królestwo
New Zealand Realm		 parlamentarna Windsorowie król Karol III[41]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Wyspy Salomona* królestwo
Commonwealth realm		 parlamentarna Windsorowie król Karol III[42]   2022 Wilhelm, książę Walii i Cambridge
  Zakon Maltański państwo zakonne[43] konstytucyjna monarchia elekcyjna wielki mistrz John T. Dunlap   2023 brak
  Zjednoczone Emiraty Arabskie federacja emiratów
 konstytucyjna monarchia elekcyjna
(sporne)[44]		 Prezydent[45] Muhammad ibn Zajid Al Nahajjan   2022 brak

Tytularna monarchia edytuj

  Fidżi – Tytuł królewski „Tui Viti” tradycyjnie przysługuje od 1878 monarchom brytyjskim. Mimo że 1987 Fidżi zostało ogłoszone republiką z prezydentem na czele, Wielka Rada Wodzów Plemiennych (80 dziedzicznych fidżyjskich wodzów plemiennych) honorowo uznawała królową Elżbietę II jako „Tui Viti” bez realnej władzy w Fidżi[46]. Sama królowa nie rościła sobie prawa do tego tytułu pozostawiając tę kwestię decyzji obywateli Fidżi.

Monarchie – części składowe federacji edytuj

Monarchie w ZEA edytuj

Władcy poszczególnych emiratów Zjednoczonych Emiratów Arabskich

Monarchie w Malezji edytuj

Władcy stanów w Malezji

Monarchie plemienne edytuj

W kilku państwach Afryki oraz w Indonezji i na Oceanii istnieją tradycyjne monarchie plemienne niemające charakteru państwowego.

Są to m.in.:

Quasimonarchie edytuj

Współcześnie niektóre państwa rządzone metodami dyktatorskimi lub autorytarnymi mimo iż formalnie są republikami są uważane za quasi-monarchie[47]. Wynika to z faktu sukcesji władzy w obrębie jednej rodziny, która stoi na czele państwa tak jak to dzieje się w dziedzicznych monarchiach. Przykłady quasi-monarchii:

Państwo Tytuł głowy
państwa		 Poprzednia głowa państwa Rok przekazania władzy Relacja następcy
wobec poprzednika		 Aktualna głowa państwa
  Azerbejdżan Prezydent Hejdar Alijew 2003 syn Ilham Alijew[48]
  Czad Prezydent Idriss Déby 2021 syn Mahamat Déby Itno[49]
  Dżibuti Prezydent Hasan Guled Aptidon 1999 siostrzeniec Ismail Omar Guelleh
  Korea Północna Najwyższy Przywódca Kim Ir Sen[50]
Kim Dzong Il[51]		 1994–1998
2011–2012		 syn
wnuk[52]		 Kim Dzong Un[53][54]
  Syria Prezydent Hafiz al-Assad 2000 syn Baszszar al-Asad
  Togo Prezydent Gnassingbé Eyadéma 2005 syn Faure Gnassingbé
  Turkmenistan Prezydent Gurbanguly Berdimuhamedow 2022 syn Serdar Berdimuhamedow

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ W przypadku monarchii dziedzicznej.
  2. ↑ Andora nie jest monarchią elekcyjną w pełnym znaczeniu tego słowa, gdyż Współksiążę francuski, którym jest prezydent Francji, pochodzi z wyborów przeprowadzanych na terenie Francji, nie Andory, natomiast Współksiążę episkopalny – biskup Seo de Urgel pochodzi z nominacji papieża
  3. ↑ Prezydent Francji.
  4. ↑ Reprezentowany przez przedstawiciela – Patrick Strzoda.
  5. ↑ Biskup Seo de Urgel w Hiszpanii
  6. ↑ Reprezentuje go przedstawiciel – Josep Maria Mauri.
  7. ↑ Windsorowie – oficjalna nazwa linii angielskiej dynastii Saksonia-Coburg-Gotha od 1917.
  8. ↑ Króla reprezentuje gubernator Rodney Williams.
  9. ↑ Króla reprezentuje gubernator generalny David Hurley.
  10. ↑ Króla reprezentuje gubernator generalny Marguerite Pindling
  11. ↑ Króla reprezentuje gubernator generalny Froyla Tzalam.
  12. ↑ Grenlandia i Wyspy Owcze choć posiadają bardzo szeroką autonomię (np. nie należą do UE), razem z Danią tworzą Wspólnotowe Królestwo Danii (Rigsfællesskabet).
  13. ↑ Ntombi – królowa-matka, współpanująca – z tytułem „Indovukazi” („Wielka Słonica”)
  14. ↑ Króla reprezentuje gubernator generalny Cécile La Grenade.
  15. ↑ W ramach Guernsey – dependencja Sark, jest monarchią z seniorem na czele i lennem króla Anglii.
  16. ↑ a b „Książę Normandii” oficjalny tytuł monarchy brytyjskiego na Wyspach Normandzkich (bez względu na płeć) http://www.royal.gov.uk/MonarchUK/QueenandCrowndependencies/ChannelIslands.aspx
  17. ↑ Króla reprezentuje gubernator porucznik Ian Corder.
  18. ↑ W pełnej tytulaturze króla Hiszpanii po słowach Z Bożej łaski król Hiszpanii znajdują się m.in. tytuły król Portugalii i arcyksiążę Austrii, które są pozostałościami po czasach historycznego panowania władców Hiszpanii w tych państwach i nie stanowią obecnie podstawy do żadnych roszczeń o koronę.
  19. ↑ Holandia to de facto nazwa Królestwa Niderlandów. De iure Holandia stanowi europejską część Królestwa Niderlandów w skład którego wchodzą również Aruba, Curaçao i Sint Maarten.
  20. ↑ Króla reprezentuje gubernator generalny Patrick Allen.
  21. ↑ Króla reprezentuje gubernator porucznik Stephen Dalton.
  22. ↑ Króla reprezentuje gubernator generalna Julie Payette.
  23. ↑ Faktycznie sprawami bieżącymi Liechtensteinu zajmuje się koregent Alojzy Liechtenstein, syn i następca tronu.
  24. ↑
    Linia Parmeńska dynastii Burbonów
  25. ↑ Yang di-Pertuan Agong (tytuł głowy państwa Malezji zwyczajowo tłumaczony jako „król”, wybierany jest na 5 letnią kadencje spośród władców dziewięciu stanów-sułtanatów.
  26. ↑ Monarcha brytyjski jest tytułowany na Man jako „król/królowa, Lord/Pani Man”.
  27. ↑ Króla reprezentuje gubernator porucznik Richard Gozney.
  28. ↑ Króla reprezentuje wysoki komisarz Ross Ardern.
  29. ↑ Króla reprezentuje gubernator generalny Patsy Reddy.
  30. ↑ Króla reprezentuje gubernator generalny Bob Dadae.
  31. ↑ króla reprezentuje gubernator generalny Samuel Weymouth Tapley Seaton
  32. ↑ króla reprezentuje gubernator generalny Neville Cenac.
  33. ↑ Króla reprezentuje gubernator generalny Frederick Ballantyne.
  34. ↑ O le Ao o le Malo – tytuł głowy państwa Samoa. Tłumaczenie w przybliżeniu brzmi: „szef rządu”. Pełni on głównie funkcję reprezentacyjne. Gdy Samoa ogłosiło niepodległość w 1962 roku, dwaj o le Ao o le Malo zostali powołani na urząd dożywotnio – Malietoa Tanumafili II i Tupua Tamasese Mea'ole. Po śmierci Tupua Tamasese Mea'ole w 1963 roku Malietoa Tanumafili II pozostał jedynym o le Ao o le Malo i pełnił tę funkcję do śmierci w 2007 roku. Jego następca został wybrany spośród czterech żyjących wielkich wodzów na pięcioletnią kadencję przez parlament. Konstytucja Samoa nie precyzuje, czy o le Ao o le Malo powinien być uznawany za prezydenta, a kraj za republikę, czy za króla, a kraj za monarchię. Za republiką przemawia pięcioletnia kadencja oraz wybór głowy państwa przez parlament. Jednak dożywotnie sprawowanie urzędu przez dwóch pierwszych o le Ao o le Malo oraz tytułowanie głowy państwa Jego Wysokość są cechami charakterystycznymi dla monarchii dlatego przyjęło się Samoa określać jako monarchię a O le Ao o le Malo jako króla.
  35. ↑ Pełne imię: Aho’eitu ’Unuaki-’o-Tonga Tuku’aho Tupou VI
  36. ↑ Króla reprezentuje gubernator generalny Iakoba Italeli.
  37. ↑ a b Watykan i Stolica Apostolska – stanowią państwa (suwerenne podmioty prawa międzynarodowego) o ustroju teokratycznym złączone ze sobą ścisłą unią personalną i funkcjonalną. Ich głową jest Papież, w imieniu którego władze w Państwie Watykan sprawuje Prezydent Gubernatoratu
  38. ↑ a b Monarchią elekcyjną jest Stolica Apostolska - papież jest wybierany na konklawe, zostaje równocześnie głową Państwa Watykan na mocy unii personalnej łączącej oba podmioty.
  39. ↑ Suweren Państwa Miasto Watykan – oficjalny tytuł papieża jako głowy Państwa Watykańskiego
  40. ↑ Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej
  41. ↑ Króla reprezentuje Przedstawiciel Króla Tom Marsters.
  42. ↑ Króla reprezentuje gubernator generalny Frank Kabui.
  43. ↑ Zakon Maltański uznawany jest za podmiot prawa międzynarodowego na równi z państwami i organizacjami międzynarodowymi. Jego dwie rzymskie nieruchomości i jedna na Malcie posiadają status eksterytorialny. Zakon jest stroną umów międzynarodowych, utrzymuje stosunki dyplomatyczne, bierze udział w konferencjach międzynarodowych i działa w różnych organizacjach jako obserwator. Stanowi suwerenne państwo i jest oficjalnie uznawany przez rządy 92 państw na świecie (w tym Polskę), przy których posiada on swoich ambasadorów.
  44. ↑ Formalnie głowa Zjednoczonych Emiratów Arabskich nosi tytuł „prezydenta” (odpowiadający republice) i jest wybierana przez Federalną Radę Najwyższą na 5 letnią kadencję, jednak w praktyce władza przechodzi z ojca na syna (emirów Abu Zabi) i jest dziedziczna.
  45. ↑ Oficjalny tytuł głowy państwa ZEA, w praktyce jest on monarchą (zob. wyżej).
  46. ↑ Fiji votes to make Queen `supreme tribal chief' – The Independent (London, England) | HighBeam Research
  47. ↑ Book Review: „Nothing to Envy: Ordinary Lives in North Korea” by Barbara Demick
  48. ↑ http://wiadomosci.wp.pl/prezydent-azerbejdzanu-ilham-alijew-dziedzic-dynastii-6078996452201089a Prezydent Azerbejdżanu Ilham Alijew – dziedzic dynastii
  49. ↑ Przewodniczący Tymczasowej Rady Wojskowej
  50. ↑ 1972-1994 Prezydent
  51. ↑ 1998- 2011 Przewodniczący Komisji Obrony Narodowej
  52. ↑ KRLD to jedyna quasimonarchia, w której sukcesja nastąpiła w trzecim pokoleniu.
  53. ↑ Od 2012 Przewodniczący Komisji Obrony Narodowej
  54. ↑ Po śmierci Kim Dzong Ila: Nowa-stara Korea Północna W sierpniu 2013 Partia Pracy Korei oficjalnie zapisała w swoich głównych zasadach, że władza w państwie będzie dziedziczona przez dynastię Baekdu.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_istniejących_monarchii&oldid=72674478”