Wikipedia

Port lotniczy Malta

Międzynarodowy Port Lotniczy Malta (malt. Ajruport Internazzjonali ta' Malta, ang. Malta International Airport, IATA: MLA, ICAO: LMML) (nieoficjalnie: Luqa Airport i Valletta Airport) – międzynarodowy port lotniczy położony na Malcie w local council Luqa, 5,6 km na południowy wschód od Valletty. Jest jedynym międzynarodowym portem lotniczym w Republice Malty (oprócz Heliport Xewkija). Został uruchomiony 7 lutego 1992 roku[3]. Lotnisko jest członkiem ACI-EUROPE[4].

Malta International Airport
Ajruport Internazzjonali ta' Malta
Ilustracja
Państwo

 Malta

Miejscowość

Luqa

Typ

cywilne

Właściciel

Rząd Malty (20%), Mediterranean Link Consortium Ltd (40%), maltańscy właściciele prywatni (40%)

Zarządca

Malta International Airport plc (MIA plc)

Data otwarcia

1958

Kod IATA

MLA

Kod ICAO

LMML

Wysokość

91[1] m n.p.m.

Statystyki ruchu (2019[2])
Liczba pasażerów

7 310 289

Cargo

18 498 t

Liczba operacji

51 910

Drogi startowe
Kierunek 06/24:

asfalt, 2377 m

Kierunek 14/32:

asfalt, 3544 m

Położenie na mapie Malty
Mapa konturowa Malty, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „MLA”
Położenie na mapie Morza Śródziemnego
Mapa konturowa Morza Śródziemnego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „MLA”
Ziemia35°51′27″N 14°28′39″E/35,857500 14,477500
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Położenie i transportEdytuj

Lotnisko leży na terenie maltańskiej local council Luqa 5,6 km od centralnej części Valletty. Graniczy z local council: Gudja, Għaxaq, Żurrieq, Safi, Kirkop, Mqabba, Siġġiewi.

Od północy i wschodu port graniczy z drogą Route 1, która na odcinku przed terminalami nosi nazwę Vjal l-Avjazzjoni (Aviation Avenue), zaś wzdłuż pasa startowego Triq Ħal Far (Ħal Far Road).

Bezpośrednio przy terminalu znajdują się pętle autobusowe linii Malta Public Transport: X1, X1B (obie linie przyspieszone do przystani Ċirkewwa w Mellieħa), X2 (przyspieszona do St. Julian’s), X3 (przyspieszona do Saint Paul’s Bay), 119 (do Marsaskala), 201 (do Rabat) i TD2 (do Sliema) oraz przystanki przelotowe linii przyspieszonej X4 (relacja Birżebbuġa - Valletta)[5][6].

HistoriaEdytuj

W latach 20. XX wieku, niespełna dwadzieścia lat po pierwszym udanym locie, lotnictwo cywilne dotarło już na Maltę, która wówczas była jeszcze brytyjską kolonią.

 
Lotnisko Luqa w 1941 roku

Pierwsze lotnisko cywilne na wyspie zostało zbudowane w Ta 'Qali. Inne, w tym jedno na Faral Far, powstało niedługo później. Większość lotnisk podczas II wojny światowej stała się bazami RAF - lotnisko w Luqa stało się bazą RAF Luqa. Lotniska uległy znacznym uszkodzeniom podczas II wojny światowej. Jednak obecność brytyjskich sił zbrojnych na wyspie uchroniła Maltę przed zajęciem przez oddziały faszystowskich Włoch. Po zakończeniu wojny samoloty cywilne korzystały tylko z lotniska Luqa.

Wzrost liczby pasażerów i operacji powietrznych wymagał budowy nowego terminalu lotniczego. Rozpoczęła się ona w 1956 roku, a została sfinansowana kwotą 300 000 Lm przez rząd brytyjski. Nowy terminal pasażerski lotniska Luqa został otwarty 31 marca 1958 roku przez Sir Roberta Laycocka, ówczesnego gubernatora Malty. Terminal składał się z dwóch pięter, na których znajdowały się: restauracja, poczta, telefony oraz taras widokowy.

Ruch na Malcie stale wzrastał, operacje na Malcie rozpoczęły także nowe linie lotnicze z większymi samolotami. W październiku 1977 roku na lotnisku otwarto nowy i dłuższy pas startowy. Powiększono i odnowiono - dodano salony dla podróżnych oraz VIP - terminal lotniczy, który stał się główną halą przylotów. W dalszym ciągu na lotnisku brakowało pewnych podstawowych udogodnień. W 1987 roku nowa administracja rządowa zdecydowała, że stary terminal nie nadaje się już do użytku i rozpoczęto budowę nowego terminalu lotniczego wzdłuż Parku 9. W międzyczasie rząd rozpoczął także modernizację starego terminalu lotniczego. Zainstalowano klimatyzację, nowoczesne linie bagażowe, monitory informacyjne, skomputeryzowane punkty odpraw; powstały nowe powierzchnie użytkowe i dodatkowe punkty sprzedaży detalicznej - zwłaszcza większy obszar bezcłowy[7].

 
Hala przylotów

Obecny terminal lotniczy został otwarty w 1992 roku, po 29 miesiącach budowy, rozpoczętej we wrześniu 1989 roku. Całkowite uruchomienie Międzynarodowego Portu Lotniczego Malta został w pełni uruchomiony 25 marca 1992 roku. W tym samym momencie stary terminal lotniska Luqa, po 35 latach użytkowania, został całkowicie zamknięty.

W lipcu 2002 roku, rząd Malty sprzedał 40% akcji właścicielskich Międzynarodowego Portu Lotniczego Malta konsorcjum Malta Mediterranean Link Consortium Ltd, w listopadzie 2002 i listopadzie 2005 w drodze oferty publicznej kolejne łącznie 40% mieszkańcom Malty[8]. Przejście do pełnej prywatyzacji oznaczało początek nowego rozdziału MPL Malta. Główny port komunikacyjny Malty jest nadal modernizowany, zgodnie z nowymi technologiami.

W maju 2010 roku lotnisko stało się bazą dla jednego z samolotów Ryanair. Do 2017 roku liczba samolotów wzrosła do czterech. Największym samolotem regularnie lądującym na lotnisku jest Boeing 777-300 należący do linii Emirates[9]. Lotnisko dysponuje pasem wystarczająco długim do przyjmowania Airbusa A380, ale nie dzieje się to często. Jedno z takich lądowań miało miejsce w 2011 roku, gdy na MIA lądował A380 należący do Lufthansy[10].

Drogi startowe i operacje lotniczeEdytuj

Operacje lotnicze wykonywane są z dwóch asfaltobetonowych dróg startowych:

  • RWY 13/31, 3544 × 60 m;
  • RWY 05/23, 2377 × 45 m

ustawionych niemal pod kątem prostym względem siebie.

Pas 13/31 uzupełniony jest systemem dróg kołowania, umożliwiającym pełny obrót samolotu na obu końcach pasa oraz daje dostęp do stanowiska postojowego 9. Pas 05/23 dysponuje równoległą drogą kołowania o szerokości 18 m oraz drogami kołowania do stanowisk postojowych 3, 4, 5, 6 i 8 oraz do pasa startowego 13/31.

Systemy lotniskoweEdytuj

Radar podejścia, wraz z MSSR (wtórny radar dozorowania) daje możliwość wykonywania wszystkich operacji na obu pasach startowych. Lotnisko obsługuje również biuro meteorologiczne wraz z zautomatyzowanym systemem pogodowym (w tym VOLMET i ATIS), a także meteorologicznym radarem dopplerowskim. Lotniskowa straż pożarna i służby ratunkowe znajdują się w budynku zlokalizowanym na północ od głównego pasa startowego. Z tego miejsca pojazdy strażackie mogą spełniać kryteria czasu reakcji określone w normach Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO)[11].

Linie lotnicze i połączeniaEdytuj

Linia lotnicza Kierunek
Aegean Airlines
  1.   Ateny S
AirBaltic
  1.   Ryga S
Air France
  1.   Tuluza S
Air Malta
  1.   Amsterdam
  2.   Berlin-Brandenburg[12]
  3.   Bruksela
  4.   Cagliari-Elmas[13]
  5.   Casablanca
  6.   Katania-Fontanarossa
  7.   Comiso
  8.   Düsseldorf
  9.   Lipsk/Halle[14]
  10.   Lizbona
  11.   Londyn–Gatwick
  12.   Londyn–Heathrow
  13.   Londyn-Southend
  14.   Malaga
  15.   Mediolan-Linate
  16.   Moskwa-Szeremietiewo
  17.   Monachium
  18.   Palermo
  19.   Paryż-Roissy-Charles de Gaulle
  20.   Paryż-Orly
  21.   Rzym–Fiumicino
  22.   Tel Awiw–Ben Gurion
  23.   Tunis-Kartagina
  24.   Wiedeń-Schwechat
  25.   Zurych-Kloten
  26.   Birmingham S
  27.   Bristol S
  28.   Bukareszt-Otopeni S
  29.   Genewa-Cointrin S
  30.   Kijów-Boryspol S[15]
  31.   Lourdes[16]
  32.   Lyon-Saint-Exupéry S
  33.   Manchester S
  34.   Marsylia S
  35.   Praga S
  36.   Petersburg-Pułkowo S
  37.   Wenecja-Marco Polo S
  38.   Erywań SCh
Air Serbia
  1.   Belgrad S
Alitalia
  1.   Rzym–Fiumicino
Atlantic Airways
  1.   Vágar S[17]
British Airways
  1.   Londyn–Gatwick
Condor Flugdienst
  1.   Hamburg S
Czech Airlines
  1.   Praga S
easyJet
  1.   Londyn–Gatwick
  2.   Londyn-Southend
  3.   Manchester
  4.   Newcastle
  5.   Mediolan-Malpensa S
  6.   Neapol S
easyJet Switzerland
  1.   Genewa S
Eurowings
  1.   Berlin-Brandenburg
Emirates
  1.   Dubaj
  2.   Larnaka
Finnair
  1.   Helsinki-Vantaa S
Iberia Express
  1.   Madryt-Barajas S
Jet2.com
  1.   Belfast–International S
  2.   Birmingham S
  3.   East Midlands S
  4.   Glasgow S
  5.   Leeds/Bradford S
  6.   Londyn-Stansted S
  7.   Manchester S
  8.   Newcastle S
Lufthansa
  1.   Frankfurt
  2.   Monachium
Luxair
  1.   Luksemburg S
Medavia
  1.   Palermo S
Norwegian Air Shuttle
  1.   Kopenhaga-Kastrup S
  2.   Madryt-Barajas S
  3.   Oslo-Gardermoen S
Ryanair
  1.   Ateny
  2.   Barcelona
  3.   Bari
  4.   Belfast–International
  5.   Berlin-Brandenburg
  6.   Billund
  7.   Birmingham
  8.   Bolonia
  9.   Bournemouth
  10.   Bratysława
  11.   Brindisi
  12.   Bristol
  13.   Bruksela-Charleroi
  14.   Budapeszt
  15.   Katania
  16.   Comiso
  17.   Cork
  18.   Dublin
  19.   East Midlands
  20.   Edynburg
  21.   Eindhoven
  22.   Gdańsk
  23.   Karlsruhe/Baden-Baden
  24.   Kolonia
  25.   Kraków
  26.   Lamezia Terme
  27.   Leeds/Bradford
  28.   Liverpool
  29.   Londyn-Luton
  30.   Londyn-Stansted
  31.   Luksemburg
  32.   Maastricht Aachen
  33.   Madryt
  34.   Manchester
  35.   Marsylia
  36.   Mediolan-Bergamo
  37.   Nantes
  38.   Neapol
  39.   Nisz
  40.   Pafos
  41.   Paryż-Beauvais
  42.   Perugia
  43.   Pescara
  44.   Piza
  45.   Porto
  46.   Poznań
  47.   Ryga
  48.   Rzym-Fiumicino
  49.   Saloniki
  50.   Santiago de Compostela
  51.   Sewilla
  52.   Tuluza
  53.   Trapani
  54.   Triest
  55.   Turyn
  56.   Wiedeń
  57.   Walencja
  58.   Wenecja-Marco Polo
  59.   Wenecja-Treviso
  60.   Wilno
  61.   Wrocław
SAS
  1.   Sztokholm-Arlanda
  2.   Kopenhaga-Kastrup S
Small Planet Airlines (Niemcy)
  1.   Sztokholm-Arlanda SCh
  2.   Berlin-Brandenburg SCh
  3.   Kolonia/Bonn SCh
  4.   Drezno SCh
  5.   Hanower SCh
  6.   Lipsk/Halle SCh
  7.   Stuttgart SCh
Swiss International Air Lines
  1.   Zurych-Kloten S
Transavia
  1.   Amsterdam-Schiphol S
Transavia France
  1.   Nantes S
  2.   Paryż-Orly S
TUI Airways
  1.   Londyn–Gatwick
  2.   Manchester
  3.   Birmingham S
  4.   Bristol S
TUI fly Deutschland
  1.   Kolonia/Bonn S
Tunisair Express
  1.   Tunis-Kartagina
Turkish Airlines
  1.   Stambuł
Volotea
  1.   Bilbao S
  2.   Bordeaux-Mérignac S
  3.   Nicea-Lazurowe Wybrzeże S
Vueling
  1.   Barcelona
Wizz Air
  1.   Belgrad
  2.   Bukareszt-Otopeni
  3.   Budapeszt
  4.   Kluż-Napoka
  5.   Debreczyn[18]
  6.   Katowice
  7.   Skopje
  8.   Sofia
  9.   Wiedeń-Schwechat[19]
  10.   Warszawa

Oznaczenia:

  • S - loty sezonowe
  • SCh - loty sezonowe czarterowe

Statystyki obsługi pasażerskiejEdytuj

RoczneEdytuj

W 2017 roku obsłużył ponad 6 milionów pasażerów[4], w 2016 – ponad 5 mln[20], w 2015 – ponad 4,6 mln[21], w 2014 – 4,3 mln. Wzrost liczby pasażerów w 2014 roku w porównaniu z rokiem 2010 wynosił milion pasażerów, co stanowiło wzrost o 23,2%. Najwięcej pasażerów podróżowało z Wielkiej Brytanii – 1 227 534 osób, z Włoch – 818 099 osób, z Niemiec – 598 695 osób, z pozostałych państw Unii Europejskiej – 1 184 326 osób, z krajów europejskich spoza Unii Europejskiej – 246 989[22].

MiesięczneEdytuj

Liczba pasażerów według miesiąca:
Rok Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Razem
2014[22] 206.020 199.365 270.737 383.697 410.390 431.367 515.457 554.415 466.728 426.139 258.814 229.110 4.352.239
2015[21] 208.876 208.896 275.334 393.192 441.919 459.298 548.107 585.218 502.896 464.557 283.498 246.851 4.618.642
2016[20] 237.921 238.640 332.736 421.056 482.424 494.587 587.016 606.094 539.054 519.348 352.304 332.396 5.080.071

Zdarzenia lotniczeEdytuj

  • 18 lutego 1956 - samolot pasażerski Avro 685 York C.1 G-ANSY należący do Scottish Airlines po starcie z lotniska Luqa w kierunku lotniska docelowego Londyn-Stansted rozbił się w pobliżu Żurrieq. Krótko po starcie doszło do awarii silnika nr 1, w wyniku której doszło do pożaru silnika. Silnik zatrzymał się prawdopodobnie 30 sekund po rozpoczęciu pracy. W wypadku zginęło 50 osób - wszyscy, którzy byli na pokładzie[23].
  • 5 stycznia 1960 - samolot pasażerki Vickers 701 Viscount G-AMNY należący do BEA po lądowaniu na lotnisku Luqa po locie z Londynu utracił ciśnienie w układzie hydraulicznym. Samolot zjechał z pasa startowego, tocząc się po zboczu. Samolot uderzył w wieżę kontrolną. W samolocie znajdowało się 51 osób - nikt nie zginął[24].
  • 25 listopada 1973 - samolot pasażerki Boeing 747-200B PH-BUA należący do KLM wykonywał regularny lot z Amsterdam-Schiphol do Tokio z planowanymi międzylądowaniami w Atenach, Bejrucie i Delhi, będąc nad Irakiem został porwany przez trzech pasażerów podających się za członków Arabskiej Organizacji Młodzieży na rzecz Wyzwolenia Palestyny. W trakcie negocjacji z porywaczami samolot lądował w Damaszku, Nikozji, Trypolisie (mimo zablokowania lotniska). Z Trypolisu samolot przeleciał na lotnisko Luqa. Będąc na Malcie, porywacze domagali się zgody na lot do Bagdadu. Irak (podobnie jak Kuwejt i Katar) odmówił przyjęcia samolotu, więc ostatecznie samolot wylądował w Dubaju, gdzie porywacze poddali się. Nikt z 264 osób na pokładzie nie ucierpiał[25].
  • 23 listopada 1985 - samolot pasażerki Boeing 737-266 SU-AYH, należący do EgyptAir, lecący z Aten do Kairu, został porwany przez trzech mężczyzn. Jeden z porywaczy został zabity w początkowej fazie porwania przez egipskiego ochroniarza. Porywacze domagali się lądowania w Tunezji lub Libii, jednak ostatecznie zgodzili się na lądowanie na Malcie, by uzupełnić rzekome braki paliwa. Na lotnisku wypuszczono rannych pasażerów oraz 11 kobiet. Maltański rząd odmówił współpracy z porywaczami, zanim wszyscy zakładnicy zostaną wypuszczeni; wówczas porywacze zagrozili zabijaniem pasażerów. Po 22 godzinach negocjacji nastąpił szturm przeprowadzony przez egipskie siły specjalne. W wyniku walki, w której użyto m.in. granatów ręcznych, na pokładzie wybuchł pożar. W całym zdarzeniu śmierć poniosło 60 osób spośród 98 będących na pokładzie[26].
  • 21 grudnia 1988 - na lotnisku Luqa nadano walizkę, która zawierała w sobie radiomagnetofon Toshiba RT-SF16, w którym Abdel Basset Ali Mohamed al-Megrahi i Al Amina Khalif Fhimah zamontowali bombę. Bagaż poleciał lotem KM 180 do Frankfurtu, potem lotem PA103A do Londynu, gdzie załadowano go do Boeinga 747, który z Heathrow miał dolecieć do Nowego Jorku. Bomba ukryta w bagażu eksplodowała o 18.02 czasu lokalnego, nad brytyjskim miasteczkiem Lockerbie. W wyniku zamachu zginęło 259 osób na pokładzie i dalszych 11 na ziemi[27].
  • 9 czerwca 1997 - samolot pasażerski Boeing 737-2Y5 9H-ABF należący do Air Malta po starcie z lotniska Luqa w kierunku Stambułu został porwany przez dwóch mężczyzn. Jeden z nich zastraszył pilota imitacją laski dynamitu i kazał lecieć do Kolonii. Zażądano także uwolnienia Mehmeta Ali Ağcy, który znajdował się we włoskim więzieniu po zamachu na Jana Pawła II. Po negocjacjach porywacze poddali się. Śladów materiałów wybuchowych nie znaleziono. Nikomu z 80 osób na pokładzie nic się nie stało[28].
  • 21 lutego 2011 - dwóch libijskich pilotów, podających się za pułkowników, zdezerterowało i wylądowało swoimi myśliwcami Dassault Mirage F1 na MIA po odmowie wykonania rozkazu strzelania do cywilów podczas rewolucji libijskiej w Trypolisie. Tego samego dnia dwa śmigłowce Eurocopter Super Puma zarejestrowane we Francji lądowały na Malcie, uniemożliwiając dotarcie do Libii siedmiu obywatelom Francji[29][30].
  • 24 października 2016 - samolot pasażerski Fairchild SA227-AT Merlin IVC N577MX należący do luksemburskiego CAE Aviation parę chwil po starcie z lotniska MIA rozbił się. Zginęło pięć osób, wszystkie które były na pokładzie[31].
  • 23 grudnia 2016 - samolot pasażerski Airbus A320-214 5A-ONB należący do Afriqiyah Airways po wystartowaniu z Sabha w Libii został porwany. Dwóch porywaczy zagroziło pilotom granatem ręcznym i zażądało lądowania na Malcie. Żądanie spełniono. Po lądowaniu porywacze zaczęli wypuszczać zakładników i po kilku godzinach poddali się[32].
  • 27 grudnia 2017 - samolot pasażerski Dassault Falcon 7X VP-BZE, należący do Michaela Ashcrofta, zsunął się z pola postojowego MIA, uderzając następnie w płot lotniska, przecinając drogę przy lotnisku i ostatecznie uderzył w przylotniskowy budynek. Prawdopodobną przyczyną zdarzenia było przesunięcie klinów pod kołami samolotu. W zdarzeniu nikt nie ucierpiał, samolot został uszkodzony w dużym stopniu[33].

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ MLA - Airport. Great Circle Mapper. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  2. ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2017-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-25)].
  3. ↑ Airport Operations. Malta International Airport. [dostęp 2018-06-09]. (ang.).
  4. ↑ a b Facts and Figures. Malta International Airport. [dostęp 2018-06-09]. (ang.).
  5. ↑ Airport Services. Malta Public Transport. [dostęp 2018-06-09]. (ang.).
  6. ↑ Malta International Airport. MaltaIGozo.pl. [dostęp 2018-06-10]. (pol.).
  7. ↑ History. Malta International Airport. [dostęp 2018-06-09]. (ang.).
  8. ↑ Malta International Airport. tourism.gov.mt. [dostęp 2018-06-10]. (pol.).
  9. ↑ We’re now almost Malta’s national airline – Ryanair. Timeofmalta.com. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  10. ↑ A380 makes first landing in Malta. Timeofmalta.com. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  11. ↑ Aerodrome. Malta International Airport. [dostęp 2018-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 czerwca 2018)]. (ang.).
  12. ↑ airmalta resumes Berlin service in W18. routesonline.com. [dostęp 2018-06-09]. (ang.).
  13. ↑ Air Malta announces new routes from Southend. World Airline News. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  14. ↑ airmalta resumes Leipzig service from Nov 2018. RoutesOnline. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  15. ↑ airmalta resumes Kiev service from June 2018. RoutesOnline. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  16. ↑ airmalta schedules seasonal Lourdes service in S18. RoutesOnline. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  17. ↑ Atlantic Airways adds Malta seasonal flights in S18. RoutesOnline. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  18. ↑ WIZZ AIR ANNOUNCES MASSSIVE EXPANSION IN DEBRECEN SECOND BASED AIRCRAFT, SEVEN NEW ROUTES. Wizz Air Hungary. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  19. ↑ WIZZ AIR ANNOUNCES AUSTRIAN BASE IN VIENNA WITH 3 BASED AIRCRAFT AND 17 NEW LOW-FARE ROUTES. Wizz Air Hungary. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  20. ↑ a b Annual Statistical Summary 2016. miamain.blob.core.windows.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-13)]. – Malta International Airport
  21. ↑ a b Annual Statistical Summary 2015. miamain.blob.core.windows.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-13)]. – Malta International Airport.
  22. ↑ a b Annual Statistical Summary 2014 – Malta International Airport
  23. ↑ Accident description. AviationSafetyNetwork. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  24. ↑ Accident description. AviationSafetyNetwork. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  25. ↑ Accident description. AviationSafetyNetwork. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  26. ↑ Accident description. AviationSafetyNetwork. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  27. ↑ Accident description. AviationSafetyNetwork. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  28. ↑ Accident description. AviationSafetyNetwork. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  29. ↑ Two Libyan fighter pilots defect, fly to Malta. Reuters. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  30. ↑ Libyan plane carried pilots to fly Mirages back – PM. Times of Malta. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  31. ↑ Katastrofa na Malcie. Francja: samolot był na misji rozpoznawczej (www.tvn24.pl). TVN24.pl. [dostęp 2018-06-10]. (pol.).
  32. ↑ Accident description. AviationSafetyNetwork. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  33. ↑ Private jet of Tory peer Lord Ashcroft 'taxies' off Malta runway into Polidano offices. Malta Today. [dostęp 2017-12-27]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Port_lotniczy_Malta&oldid=70267479”