Wikipedia

Głuchołazy

miasto w województwie opolskim
(Przekierowano z Ziegenhals)

ⓘGłuchołazy (daw. Kozia Szyja[1], Cygenhals[2], łac. Capri Collum, niem. Ziegenhals[3], Bad Ziegenhals[potrzebny przypis], cz. Hlucholazy, śl. Guchołazy, Koziŏszyja, dś. Ziegenhols) – miasto w Polsce położone w województwie opolskim, w powiecie nyskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Głuchołazy. Historycznie leży na Dolnym Śląsku, na styku Gór Opawskich (Sudety) i Przedgórza Głuchołasko-Prudnickiego (Przedgórze Paczkowskie). Przepływa przez nie rzeka Biała Głuchołaska.

Głuchołazy
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Rynek
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

nyski

Gmina

Głuchołazy

Data założenia

XIII wiek

Prawa miejskie

1225

Burmistrz

Edward Szupryczyński

Powierzchnia

6,83 km²

Wysokość

288 m n.p.m.

Populacja (30.06.2018)
• liczba ludności
• gęstość


13 735
2011 os./km²

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-340

Tablice rejestracyjne

ONY

Położenie na mapie gminy Głuchołazy
Mapa konturowa gminy Głuchołazy, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Głuchołazy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Głuchołazy”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Głuchołazy”
Położenie na mapie powiatu nyskiego
Mapa konturowa powiatu nyskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Głuchołazy”
Ziemia50°18′47″N 17°22′27″E/50,313056 17,374167
TERC (TERYT)

1607014

SIMC

0965341

Hasło promocyjne: Głuchołazy – dodaj do ulubionych
Urząd miejski
Rynek 15
48-340 Głuchołazy
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Wiadomości w Wikinews
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa opolskiego.

Według danych na 30 czerwca 2018 miasto było zamieszkane przez 13 735 osób[4].

W 2018 miastu został nadany tytuł honorowy Miasto Orderu Uśmiechu[5].

Geografia edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Geografia Głuchołaz.
 
Widok na Głuchołazy od strony wschodniej

Położenie edytuj

Miasto jest położone w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, tuż przy granicy z Czechami, na pograniczu Gór Opawskich i Przedgórza Głuchołasko-Prudnickiego. Znaczna cześć miasta położona jest na równinnym terenie na wysokości około 288 m n.p.m. Formalnie obszar miasta oprócz zabudowy miejskiej, obejmuje na południu porośnięte lasem północne zbocza Parkowej Góry (Przedniej Kopy). Najwyżej położony punkt w granicach miasta znajduje się na wysokości 455 m n.p.m., tuż poniżej szczytu Przedniej Kopy[6]. W południowa część miasta położona u podnóża i w dolnej części zboczy Góry Parkowej jest częścią leczniczą, wypoczynkową i uzdrowiskową.

Przez miasto przepływa Biała Głuchołaska, po przepłynięciu granicy państwowej tworzy zakola między pagórkami. Na południu miasta, na zboczu Góry parkowej są dwa rezerwaty przyrody: Nad Białką i Las Bukowy.

Środowisko naturalne edytuj

Klimatogram dla Głuchołaz
IIIIIIIVVVIVIIVIIIIXXXIXII
 
 
29
 
0
-5
 
 
28
 
2
-4
 
 
29
 
7
-1
 
 
39
 
13
3
 
 
70
 
18
7
 
 
84
 
21
10
 
 
86
 
23
11
 
 
84
 
22
11
 
 
51
 
18
8
 
 
40
 
13
4
 
 
41
 
7
1
 
 
35
 
2
-3
Temperatury w °C
Opad całkowity w mm
Źródło: climate-data.org

Wpływ na klimat Głuchołaz ma sąsiedztwo Sudetów z najbliżej położonymi Górami Opawskimi[7]. Średnia temperatura roczna wynosi +7,8 °C. Pokrywa śnieżna występuje od grudnia do kwietnia. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Głuchołaz wynoszą 616 mm, dominują wiatry zachodnie[8].

Podział miasta edytuj

Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju częściami Głuchołaz są[9]:

W mieście funkcjonują niestandaryzowane nazwy osiedli[9]:

  • Osiedle Koszyka
  • Osiedle Tysiąclecia
  • Osiedle Konstytucji 3 Maja

Nazwa edytuj

 
Cygenhals wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie[2].

Nazwa Głuchołazy została utworzona od czeskiego określenia hluché lazy (bezpożyteczne czy jałowe pole). Dawna nazwa miasta, Kozia Szyja, pochodziła od krętego biegu rzeki Białej Głuchołaskiej. Jej niemieckim odpowiednikiem było Ziegenhals. Nazwa niemiecka była zapisywana także w zlatynizowanej postaci Caprae Colium[10]. W przeszłości stosowane były też polskie nazwy Złoty Zakątek[11] i Cygenhals[2].

W 1750 roku polska nazwa Cygenhals wymieniona została przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska[2].

Polską nazwę miejscowości w formie Koziascyja w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[12].

Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946[13].

Historia edytuj

Średniowiecze edytuj

 
Fragmenty średniowiecznych murów obronnych

Na początku XIII wieku na terenie Śląska i Moraw rozwijała się akcja osiedleńcza biskupa wrocławskiego Wawrzyńca oraz margrabiego morawskiego Władysława I Przemyślidy. Wówczas w rejonie Głuchołaz zostały znalezione złoża złota i założano kopalnie tego metalu. Biskup upoważnił rycerza Witygona do przeprowadzenia akcji kolonizacyjnej w dolinie rzeki Białej Głuchołaskiej w celu zabezpieczenia granic biskupstwa, w wyniku czego założone zostało warowne miasto Głuchołazy[14]. W 1225 miasto zostało lokowane na prawie flamandzkim[15]. Kościół św. Wawrzyńca po raz pierwszy wzmiankowany był w 1285[14].

Husyci spalili miasto między 16 i 18 marca 1428, w drodze z Prudnika do Nysy[16]. Podczas anarchii feudalnej panującej po wojnach husyckich, Głuchołazy dwukrotnie zagarnili śląscy i czescy rycerze-zbójcy (1444 i 1445), przy czym dopuszczali się rabunków i gwałtów. Miasto zostało odkupione od napastników przez księcia głogówecko-prudnickiego Bolka V Wołoszka. W latach 1445–1450 Głuchołazy należały do księstwa głogówecko-prudnickiego, następnie odzyskali je biskupi wrocławscy[14].

XV–XX wiek edytuj

 
Pocztówka z Głuchołaz ukazująca dawną restaurację Waldteich przy ul. Parkowej (1920)
 
Panorama Głuchołaz w XVIII w. autorstwa Friedricha Bernharda Wernera

W 1460 miasto ucierpiało w wyniku powodzi[14]. Staraniem burmistrza Kirchnera w 1552 w zachodniej części Rynku wzniesiono nowy renesansowy ratusz[17]. Podczas I wojny śląskiej miasto zostało zajęte przez wojska pruskie. Podczas rokowań pokojowych w 1742 król Fryderyk II Wielki starał się o zapewnienie sobie posiadania miasta jako ważnego punktu strategicznego[14].

Pod koniec XIX wieku z inicjatywy Towarzystwa Promenadowego, wkrótce po otrzymaniu przez miasto statusu uzdrowiska, powstał Park Zdrojowy w Głuchołazach[18].

Znajdowała się tu filia zakładów włókienniczych Samuela Fränkla z siedzibą w Prudniku (późniejsze ZPB „Frotex”)[19].

10 lipca 1903 roku Głuchołazy i okoliczne miejscowości w wyniku wielodniowych intensywnych opadów deszczu nawiedziła powódź. Miesiąc później, 10 sierpnia, cesarzowa Augusta udała się do Głuchołaz, Jarnołtówka i Prudnika, by dokonać wizji terenów zniszczonych podczas powodzi. Jej wizyta zaowocowała wybudowaniem zapory wodnej w Jarnołtówku[20].

W lutym 1919 na konferencji paryskiej Czechosłowacja wysunęła roszczenie terytorialne do Głuchołaz[21].

Od 1919 Głuchołazy należały do nowo utworzonej prowincji Górny Śląsk. Prowincja została zlikwidowana w 1938, a 18 stycznia 1941 utworzono ją ponownie.

II wojna światowa edytuj

W styczniu 1945 roku cywilna ludność Głuchołaz została wywieziona na terytorium okupowanej przez Niemców Czechosłowacji. Od 24 marca linia frontu aż do końca wojny przebiegała wzdłuż rubieży: Biała Nyska – Bodzanów – Głuchołazy, pozostawiając wojska rosyjskie w odległości ok. 3 km na wschód od Głuchołaz, za Nowym Lasem i Charbielinem. Żołnierze mieli również rozkaz wysadzania za sobą wszystkich mostów. W ten sposób zniszczony został między innymi most Wiktorii, którym można było najszybciej przejechać na drugą stronę Białej w drodze do Jesionika. Niemieckie oddziały wycofały się z Głuchołaz 9 maja, dzień po kapitulacji III Rzeszy. Następnego dnia przyjechały tu polskie władze administracyjne. Poza mostami miasto było prawie nie ruszone. Spłonął tylko jeden z budynków przy obecnej ul. Wyszyńskiego, wcześniej jedna bomba spadła na jedną halę przemysłową, powybijane były także okna w kamienicy przy zbiegu obecnych alei Jana Pawła II i ul. Powstańców Śląskich[22].

Po wyparciu oddziałów niemieckich miasto zostało przejęte przez polską administrację. Wówczas w Głuchołazach i okolicy została osiedlona między innymi część polskich przesiedleńców z Kresów Wschodnich – z Kozowej (dawny powiat brzeżański w województwie tarnopolskim)[23]. Niemieckojęzyczna ludność została wysiedlona na zachód[22].

Polska Ludowa edytuj

 
Kadra bg WOP Prudnik, GPK Głuchołazy i strażnicy WOP Jasienica Górna, na placu apelowym w Prudniku podczas uroczystej zbiórki z okazji Święta LWP (październik 1985)
 
Żołnierze WOP – Przejściowy Punkt Kontrolny nr 44 Wojsk Ochrony Pogranicza w Głuchołazach (1946)

Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 102 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Głuchołazach[24].

Jesienią 1945 na terenie Głuchołaz została sformowana Graniczna Placówka Kontrolna. 28 lutego 1946 w świetlicy MO otwarto pierwsze kino w Głuchołazach[25].

W 1946 roku wprowadzono urzędowo nazwę Głuchołazy, zastępując poprzednią niemiecką nazwę Ziegenhals[26].

W maju 1947 roku w ścianę budynku nr 2 wmurowano tablicę pamiątkową ku czci gen. Karola Świerczewskiego.

W 1949 roku na ul. 15 Grudnia odsłonięto pomnik Armii Radzieckiej i Wojska Polskiego.

W 1978 roku na ówczesnej ul. gen. Świerczewskiego odsłonięto ufundowany przez Izbę Rzemieślniczą głaz z tablicami upamiętniającymi jego postać[27].

Projekt Orderu Uśmiechu stworzyła w 1967 dziewięciolatka z Głuchołaz – Ewa Chrobak, obecnie Kawaler Orderu Uśmiechu i Sekretarz Międzynarodowej Kapituły Orderu Uśmiechu.

III Rzeczpospolita edytuj

W Głuchołazach do 21 grudnia 2007 roku funkcjonowały przejścia graniczne: Głuchołazy-Mikulovice (drogowe), Głuchołazy-Mikulovice (kolejowe), Głuchołazy-Jindřichov ve Slezsku (kolejowe) oraz w bezpośredniej bliskości miasta Konradów-Zlaté Hory (drogowe).

W ramach obchodów 50-lecia istnienia Orderu Uśmiechu Kapituła nadała po raz pierwszy honorowy tytuł[28] Miasta Orderu Uśmiechu dla Głuchołaz[29]. 25 maja 2018 na stadionie w Głuchołazach, 1024 dzieci z głuchołaskich szkół i przedszkoli biło rekord Polski z wpisem do księgi Guinnessa w ułożeniu znaku graficznego Orderu Uśmiechu z okazji jego 50-lecia[30].

4 lipca 2018 przy ul. Lompy 2, na terenie parku zdrojowego, otwarto 15-metrową tężnię solankową z drewna modrzewiowego, pełniącą zarazem funkcję wieży widokowej[31].

W 2018 roku Marek Michalak decyzją Rady Miejskiej Głuchołaz otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Głuchołaz (2018)[32]

Demografia edytuj

Według danych GUS z 30 czerwca 2018, Głuchołazy miały 13735 mieszkańców (10. miejsce w województwie opolskim i 328. w Polsce), powierzchnię 6,83 km² (33. miejsce w województwie opolskim i 726. miejsce w Polsce) i gęstość zaludnienia 2011 os./km²[4].

Mieszkańcy Głuchołaz stanowią około 10% populacji powiatu nyskiego, co stanowi 1,39% populacji województwa opolskiego.

Głuchołazy podlegają pod Urząd Statystyczny w Opolu, oddział w Prudniku[33].

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 13735 100 7281 53 6454 47
gęstość zaludnienia

(mieszk./km²)

2011 1066 945

Liczba mieszkańców miasta edytuj

1800 – 2000[34]
1910 – 8975[35]
1933 – 9913[36]
1939 – 9737[36]
1946 – 7500[37]
1957 – 10300[34]
1970 – 13400
1995 – 15800[38]
1996 – 15718[38]
1997 – 15478[38]
1998 – 15835[38]
1999 – 15548[38]
2000 – 15525[38]
2001 – 15446[38]
2002 – 15319[38]
2003 – 15199[38]
2004 – 15052[38]
2005 – 14985[38]
2006 – 14918[38]
2007 – 14879[38]
2008 – 14849[38]
2009 – 14736[38]
2010 – 14658[38]
2011 – 14421[38]
2012 – 14382[38]
2013 – 14257[38]
2014 – 14092[38]
2015 – 13925[38]
2016 – 13780[38]
2017 – 13725[38]
Liczba mieszkańców


Piramida wieku mieszkańców Głuchołaz w 2014 roku edytuj

 

Zabytki edytuj

Galeria: kościoły
 
Głuchołazy. Kościół św. Wawrzyńca
 
Głuchołazy. Kościół św. Wawrzyńca
 
Głuchołazy. Kościół św. Wawrzyńca
 
Głuchołazy. Kościół św. Wawrzyńca
 
Kościół św. Wawrzyńca z XIII wieku
 
Kościół św. Rocha (1350 r., 1626 r., XIX w.)
 
Głuchołazy. Kościół św. Franciszka
 
Wieża Bramy Górnej
 
Zabudowa śródmieścia z przełomu XIX i XX wieku

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[39]:

  • układ urbanistyczny, z XIII w.,
  • kościół par. pw. św. Wawrzyńca, z 1250 r. – XIII w. do XX w.
  • kościół cmentarny pw. św. Rocha, z 1350 r., 1626 r., XIX w.
  • pomnik więźniów oświęcimskich, na cmentarzu komunalnym, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego[40] (d. Warszawska), z 1953 r., 1985 r.
  • mury obronne, baszta – wieża Bramy Górnej z XIV w., 1418 r. – XV w. XVII w.
  • dom, ul. Andersa 48, z 1900 r.
  • dawny dom zdrojowy, ul. Andersa nr 74, z 1882 r.,
  • pensjonat „Ogrodowy”, ul. Andersa nr 76, z 1899 r.
  • domy, Aleja Jana Pawła II 2, 12 (d. ul. 15 Grudnia), z k. XIX w.
  • domy, ul. Kościuszki 1, 48, z XVIII w., XIX w.
  • domy, Rynek 4, 8, 11, 19, 20, 24, 25, 26 (pl. Wolności), z XVI w., XVII w., XVIII w., XIX w.
  • domy, ul. Wita Stwosza 5, 7, 17, 19, 21, z XVIII w./XIX w.

inne zabytki:

  • kościół pw. św. Anny na Górze Chrobrego
  • kościół ewangelicki z 1865 r., obecnie katolicki kościół młodzieżowy pw. św. Franciszka

inne obiekty rekreacyjno-turystyczne:

Transport edytuj

 
Stacja kolejowa Głuchołazy
 
Dworzec autobusowy
 
Przejście graniczne Głuchołazy-Mikulovice

Transport drogowy edytuj

Przez Głuchołazy przebiega droga krajowa:

Sieć uzupełniają drogi wojewódzkie:

Transport kolejowy edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Stacje i przystanki kolejowe w Głuchołazach.

Miasto posiada cztery stacje kolejowe:

Transport autobusowy edytuj

Dworzec autobusowy w Głuchołazach znajduje się przy ul. Wyszyńskiego.

W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[41]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[42], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[43]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[44]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Głuchołazach i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[45]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[46].

1 lipca 2016 roku w mieście uruchomiono bezpłatną komunikacje miejską. W dni powszednie funkcjonuje ona na terenie miasta i przyległych miejscowości Konradów i Bodzanów, natomiast w letnie weekendy wykonuje ona 4 kursy do Jarnołtówka i Pokrzywnej[47][48]. Kursowanie autobusów przewidziane było pierwotnie do końca 2016 roku, jednakże w związku z pomyślnymi wynikami eksploatacyjnymi, funkcjonowanie komunikacji zostało w kolejnych latach utrzymane. Głuchołaska Bezpłatna Komunikacja Miejska funkcjonuje w oparciu o 28 przystanków autobusowych. W dni robocze kursy wykonywane są w godz. 5.00–21.00, czyli przez 16 godzin, natomiast w dni wolne od pracy przez 8 godzin dziennie. Łączna liczba zaplanowanych do przejechania kilometrów to ponad 59 tys. wozokilometrów[49].

Przejście graniczne edytuj

Osobne artykuły: Przejście graniczne Głuchołazy-Jindřichov ve Slezsku, Przejście graniczne Głuchołazy-Mikulovice i Przejście graniczne Głuchołazy-Mikulovice (kolejowe).

Kultura edytuj

Stałe imprezy kulturalne edytuj

Odniesienia w kulturze masowej edytuj

Media lokalne edytuj

Prasa edytuj

Telewizja edytuj

  • TV Prudnik (TV Pogranicze)

Portale edytuj

Religia edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Religia w Głuchołazach.

Wspólnoty wyznaniowe edytuj

Kościół rzymskokatolicki edytuj

Dekanat Głuchołazy

Świadkowie Jehowy edytuj

Cmentarze edytuj

  • Cmentarz Komunalny (ul. Stefana Wyszyńskiego)

Sport edytuj

 
Mecz GKS Głuchołazy z LZS Racławiczki (30 września 2017)

Głównym podmiotem odpowiedzialnym za sport i rekreację w mieście jest Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji Głuchołazy[55].

Obiekty sportowe edytuj

  • Stadion Miejski (ul. Konopnickiej)
  • Hala sportowa (ul. Skłodowskiej)
  • Kompleks rekreacyjny „Nad Białką” (ul. Kościuszki)
  • Lodowisko „Biały Orlik” (ul. Bohaterów Warszawy)
  • Boiska ORLIK 2012 (ul. Bohaterów Warszawy)
  • Korty tenisowe (al. Jana Pawła II)

Kluby sportowe edytuj

Polityka edytuj

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Organem wykonawczym jest burmistrz. W wyborach samorządowych w 2018 na urząd został wybrany Edward Szupryczyński[56]. Siedzibą władz jest Urząd Miejski na Rynku.

Rada Miejska edytuj

Mieszkańcy Głuchołaz wybierają do swojej Rady Miejskiej 11 radnych (11 z 21). Pozostałych 10 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Głuchołazy.

Radni Rady Miejskiej VIII kadencji wybrani w wyborach samorządowych w 2018[57]:

  • Prawo i Sprawiedliwość (7 mandatów) – Kazimierz Stychno, Bolesław Stychno, Michał Koszut, Jerzy Wojnarowski, Jan Chaszczewicz, Bogusław Kanarski, Szymon Biliński
  • Koalicja Obywatelska (7 mandatów) – Andrzej Gębala, Alicja Szymkowicz, Klaudia Pach-Gomulnicka, Edward Szupryczyński, Mariusz Migała, Roman Sambor, Mieczysław Skupień
  • Kukiz’15 (4 mandaty) – Grzegorz Ptak, Daniel Szenawa, Teresa Wilk, Jacek Wanicki
  • Forum Samorządowe 2002 (2 mandaty) – Adam Łabaza, Ryszard Udziela
  • Polskie Stronnictwo Ludowe (1 mandat) – Stanisław Szul
 
Tężnia solankowa otwarta w 2018 r.[58]

Budżet miasta edytuj

Budżet miasta Głuchołaz
Lp. Rok Budżet
1 2009 60 mln zł.
2 2010 65 mln zł.
3 2011 76,5 mln zł.
4 2012 66 mln zł.
5 2013 65,6 mln zł.
6 2014 77,2 mln zł.
7 2015 71,4 mln zł.
8 2016 84,3 mln zł.

Współpraca międzynarodowa edytuj

Miasta i gminy partnerskie
Miasto Kraj Data podpisania umowy
Nieder-Olm   Niemcy 1996[59]
Jesionik (Jeseník)   Czechy 2002[60]
Mikulovice[61]   Czechy
Zlaté Hory   Czechy 16 września 2009[62]

Turystyka edytuj

 
Plan miasta

Kościół św. Wawrzyńca w Głuchołazach został wymieniony w Kanonie Krajoznawczym Polski[63]. Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej i warunkowo w miejscowościach w Parku Krajobrazowym Góry Opawskie, w tym w Głuchołazach[64]. PTTK Prudnik przyznaje również Kolarską Odznakę Turystyczną w „Królestwie Pradziada” za odwiedzenie m.in. Głuchołaz[65].

13 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Głuchołazy prowadziła trasa „Dzień Czeski”[66].

Szlaki turystyczne edytuj

Przez Głuchołazy prowadzą szlaki turystyczne:

Szlaki rowerowe edytuj

Przez Głuchołazy prowadzą szlaki rowerowe[67]:

Ludzie związani z Głuchołazami edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Głuchołazami.

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Stefan Morajko, Dlaczego Kozia Szyja? [online], glucholazy.info, 26 września 2018 [dostęp 2020-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-26].
  2. ↑ a b c d Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – „Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750”.
  3. ↑ Michael Rademacher, Deutsche Verwaltungsgeschichte Oberschlesien, Kreis Neisse [online], web.archive.org, 4 marca 2016 [dostęp 2020-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  4. ↑ a b GUS, Ludność. Stan i struktura oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2018 r. Stan w dniu 30 VI [online], stat.gov.pl, 12 października 2018 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  5. ↑ Głuchołazy Miastem Orderu Uśmiechu. brpd.gov.pl, 24 września 2018. [dostęp 2018-09-25]. (pol.).
  6. ↑ Andrzej Dereń, Prudnik ma nowy plan miasta [online], terazprudnik.pl, 20 czerwca 2018 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  7. ↑ Krzysztof Strauchmann, Góry Opawskie najzimniejszym miejscem na Opolszczyźnie. Najcieplejsze jest Jezioro Turawskie [online], nto.pl, 9 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-10] (pol.).
  8. ↑ Klimat: Głuchołazy: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-06-09].
  9. ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  10. ↑ Praca zbiorowa, Nysa i okolice. Miniprzewodnik, Helion, 19 czerwca 2012, ISBN 978-83-7853-069-5 [dostęp 2020-06-10] (pol.).
  11. ↑ Edupedia – Kameralne Góry Opawskie (Słownik nazw geograficznych) [online], www.edupedia.pl [dostęp 2020-06-10].
  12. ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, s. 28.
  13. ↑ M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85.
  14. ↑ a b c d e Paweł Szymkowicz, Dzieje miasta [online], glucholazy.pl [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  15. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski: dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2007, s. 30–31, ISBN 978-83-226-1616-1 [dostęp 2020-11-22] (pol.).
  16. ↑ Wojciech Dominiak (red.), Prudnik w średniowieczu: studia nad początkami miasta, Muzeum Ziemi Prudnickiej, 2016, ISBN 978-83-63260-62-0.
  17. ↑ Ratusz w Głuchołazach [online], web.archive.org, 28 grudnia 2004 [dostęp 2020-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-08].
  18. ↑ Głuchołazy – Park Zdrojowy.. Atrakcje turystyczne Głuchołaz. Ciekawe miejsca Głuchołaz [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2020-06-09].
  19. ↑ Zakłady Tkackie „Fränkel” w Prudniku [online] [dostęp 2021-06-05] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-23].
  20. ↑ Leszek Bobowski, Tygodnik Prudnicki – Kiedy powstawała straż w Prudniku [online], tygodnikprudnicki.pl, 13 października 2010 [dostęp 2019-12-22].
  21. ↑ Franz Choholatý Gröger: Připojení Hlučínska k ČSR 4. 2. 1920. nassmer.blogspot.com, 19 lutego 2010. [dostęp 2018-12-30]. (cz.).
  22. ↑ a b Paweł Szymkowicz, Początki Naszego Miasta [online], nowe.glucholazy.pl [dostęp 2020-11-22].
  23. ↑ Moje Kresy. Ludzie z Kozowej [online], Nowa Trybuna Opolska, 8 października 2011 [dostęp 2020-11-22] (pol.).
  24. ↑ Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13] (pol.).
  25. ↑ Pierwsze kino w Głuchołazach, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 8 (9), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 3 marca 1946, s. 6.
  26. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297, s. 14).
  27. ↑ Czesław Czubryt-Borkowski, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, Sport i Turystyka, 1988, s. 490, ISBN 83-217-2709-3.
  28. ↑ Anna Kwaśnicka, 50 lat uśmiechniętej buźki [online], radioem.pl, 21 września 2018 [dostęp 2020-06-09].
  29. ↑ Krzysztof Strauchmann, Głuchołazy oficjalnie stały się Miastem Orderu Uśmiechu [online], nto.pl, 21 września 2018 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  30. ↑ Wiktoria Palarczyk, Głuchołazy: 1024 osoby biły rekord Polski w ułożeniu znaku graficznego Orderu Uśmiechu [online], radio.opole.pl, 25 maja 2018 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  31. ↑ Głuchołazy mają swoją tężnię! – Nasze Sudety [online], naszesudety.pl, 5 lipca 2018 [dostęp 2020-11-22].
  32. ↑ Głuchołazy Miastem Orderu Uśmiechu. brpd.gov.pl, 24 września 2018. [dostęp 2018-09-25].
  33. ↑ Czy wiesz, że..., [w:] Andrzej Dereń, Polska bardziej polska, „Tygodnik Prudnicki”, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza ANEKS, 8 grudnia 2004, ISSN 1231-904X.
  34. ↑ a b Demografia [online], sztetl.org.pl [dostęp 2020-06-10].
  35. ↑ Willkommen bei Gemeindeverzeichnis.de [online], www.gemeindeverzeichnis.de [dostęp 2020-06-10].
  36. ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Oberschlesien, Kreis Neisse [online], web.archive.org, 6 września 2017 [dostęp 2020-06-10] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-06].
  37. ↑ Rocznik statystyczny. R. 11, 1947, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1947 [dostęp 2020-06-10].
  38. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Głuchołazy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-06-10], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  39. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 60,61. [dostęp 2012-12-20].
  40. ↑ Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych ujętych w ewidencji zabytków zlokalizowanych na terenie gminy Głuchołazy. gmina.glucholazy.sisco.info. [dostęp 2016-04-30].
  41. ↑ Damian Wicher, Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X.
  42. ↑ Zbigniew Taylor, Ariel Ciechański, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  43. ↑ Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2024-03-18].
  44. ↑ Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach [online], transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  45. ↑ Maciej Dobrzański, Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie? [online], Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  46. ↑ Maciej Dobrzański, Powołują związek, który ma ułatwić komunikację [online], Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  47. ↑ Waldemar Brygier, W Głuchołazach też za darmo! – Nasze Sudety [online], www.naszesudety.pl, 1 lipca 2016 [dostęp 2020-11-22].
  48. ↑ Miejski rozkład jazdy [online], web.archive.org, 6 lipca 2018 [dostęp 2020-09-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-06].
  49. ↑ Bezpłatna Komunikacja Miejska w 2017 roku – GlucholazyOnline.com [online], web.archive.org, 6 lipca 2018 [dostęp 2020-09-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-06].
  50. ↑ Dziś ruszają Dni Głuchołaz [online], Nowa Trybuna Opolska, 6 czerwca 2009 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  51. ↑ Międzynarodowy Kurs Muzyczny. [dostęp 2015-12-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-10)].
  52. ↑ Głuchołazy.eu – Start [online], www.glucholazy.eu [dostęp 2020-06-09].
  53. ↑ Gazeta Prudnik24 i portal informacyjny – Prudnik, Głubczyce, Głuchołazy [online], Prudnik24 [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  54. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-11].
  55. ↑ Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji Głuchołazy [online], gosirglucholazy.pl [dostęp 2020-06-10].
  56. ↑ Edward Szupryczyński – burmistrz kadencji 2018-2023 w: Głuchołazy [online], www.portalsamorzadowy.pl [dostęp 2020-06-10] (pol.).
  57. ↑ Wyniki wyborów 2018 do rady miasta Głuchołazy [online], Polskatimes.pl [dostęp 2020-11-22] (pol.).
  58. ↑ Krzysztof Strauchmann, Tężnia solankowa w Głuchołazach, pierwsza na Opolszczyźnie, przyjmuje kuracjuszy [online], Nowa Trybuna Opolska, 4 lipca 2018 [dostęp 2021-01-30] (pol.).
  59. ↑ Dzieje uzdrowiska Głuchołazy Zdrój ; 10 lat partnerstwa pomiędzy Gminą Głuchołazy i Związkiem Gmin Nieder-Olm (1996-2006) – Katalog Bibliotek Uniwersytetu Śląskiego i Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach – Prolib Integro [online], integro.ciniba.edu.pl [dostęp 2020-10-04].
  60. ↑ Jan Mrosek, Głuchołazy – Głuchołazy – Volný čas – Město Jeseník [online], www.jesenik.org [dostęp 2020-06-09] (cz.).
  61. ↑ Obec Mikulovice, Nemůžu si stěžovat, že bych měl moc volného času [online], www.mikulovice.cz [dostęp 2020-06-09] (cz.).
  62. ↑ Partnerská města a obce: Zlaté Hory [online], zlatehory.cz [dostęp 2020-06-09].
  63. ↑ Kanon Krajoznawczy Polski [online], pttk.pl [dostęp 2024-01-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  64. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  65. ↑ Regulamin Kolarskiej Odznaki Turystycznej w „Królestwie Pradziada” [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-08].
  66. ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
  67. ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1.

Bibliografia edytuj

  • Góry Opawskie. Słownik Geografii Turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław 2008, s. 88–115.
  • Paul Kutzer, Historia Głuchołaz, wydanie niemieckie 1897.
  • Erinnerungen aus meinem Leben, 1958/59 wyd. niem. Jana Melzera tłumaczenie Mariusz Studzienny
  • Vladimír Pohorecký: Tipy na výlet po rozhlednàch a starých hradech. Praga: Wydawnictwo Radioservis, 2001. ISBN 80-86212-10-6. (cz.).
  • Horst Prignitz: Wasserkur und Badelust. Eine Badereise in die Vergangenheit / Kuracja wodna i ochota do kąpieli – podróż kąpielowa do przeszłości. Koehler und Amelang, Leipzig 1986, ISBN 3-7338-0011-7.
  • Skrypt historyczny Stowarzyszenia Historycznego Legionów Polskich i Legii Polsko-Włoskiej w Nysie, Nysa 2010, pod red. Marek Szczerski, kpt. Tomek.

Linki zewnętrzne edytuj

Informacje w projektach siostrzanych
   Multimedia w Wikimedia Commons
   Wiadomości w Wikinews
   Definicje słownikowe w Wikisłowniku
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Głuchołazy&oldid=73451434”