Rada Europejska

Rada Europejska (ang. European Council) – instytucja Unii Europejskiej mająca za zadanie wyznaczanie kierunków jej rozwoju i polityki.

Rada Europejska

European Council

Język roboczy	angielski
Siedziba	Bruksela
Członkowie	prezydenci/premierzy 27 państw+
Przewodniczący Rady Europejskiej	Charles Michel
Utworzenie	[1961], 1974, 1977, 1983, 1987, 1993, 2009
Strona internetowa

Unia Europejska Ten artykuł jest częścią serii: Polityka i instytucje Unii Europejskiej Instytucje UE Parlament Europejski Przewodniczący Roberta Metsola Członek PE Okręgi wyborcze Wybory (według państwa) 2019 Grupy polityczne Stałe komitety Eurodeputowani IX kadencji Rada Europejska Przewodniczący Charles Michel Rada Prezydencja Niemcy (VII - XII 2020) Komisja Europejska Komisja Ursuli von der Leyen Przewodniczący Ursula von der Leyen Wysoki przedstawiciel Josep Borrell Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej Trybunał Sprawiedliwości Prezes Koen Lenaerts Członkowie Sąd Przewodniczący Marc van der Woude Europejski Bank Centralny Prezes Christine Lagarde Trybunał Obrachunkowy Prezes Klaus-Heiner Lehne Instytucje Grupy EBI Grupa EBI Europejski Bank Inwestycyjny Werner Hoyer Europejski Fundusz Inwestycyjny Instytut EBI Organy doradcze UE Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny Komitet Regionów Organy międzyinstytucjonalne Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich Emily O’Reilly Europejski Inspektor Ochrony Danych Wojciech Wiewiórowski Europejski Urząd Doboru Kadr Europejska Szkoła Administracji Urząd Publikacji Unii Europejskiej Organy i jednostki zdecentralizowane Agencje, samodzielne jednostki organizacyjne i wspólne przedsięwzięcia UE oraz Euroatomu Prawo Acquis Procedura legislacyjna Traktaty Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje Europejska Inicjatywa Obywatelska Zalecenia i opinie Inne Unia gospodarcza i walutowa Eurogrupa Rozszerzenia Relacje zagraniczne Europejskie partie polityczne Budżet UE Dom Historii Europejskiej

Budynek Europa, w której mieści się siedziba Rady Europejskiej

Historia Rady Europejskiej

Rada Europejska wywodzi się z nieformalnych spotkań szefów rządów państw członkowskich wspólnot europejskich (tzw. spotkania na szczycie) odbywanych nieregularnie od 1961. Ich inicjatorem był Charles de Gaulle. W czasie konferencji na szczycie w Paryżu w dniach 9 i 10 grudnia 1974 zdecydowano o zinstytucjonalizowaniu tych spotkań i nazwano je Radą Europejską, pod silnym wpływem Valéry’ego Giscarda d’Estainga (ówczesnego prezydenta Francji). Pierwsze posiedzenie Rady miało miejsce w Dublinie w marcu 1975. Spotkania Rady odbywały się odtąd średnio 2 lub 3 razy w roku: raz na pół roku w państwie sprawującym aktualnie prezydencję, zaś ewentualne dodatkowe obrady zwykle w Brukseli.

Kolejnym krokiem w formalizacji spotkań na szczycie była Deklaracja londyńska przyjęta podczas obrad Rady Europejskiej w 1977. Określono wtedy między innymi liczebność delegacji towarzyszących głowom państw lub rządów, sposób wydawania oficjalnych komunikatów i przygotowywania porządku dziennego obrad. Ważne postanowienia dotyczące Rady zawierała również uroczysta deklaracja o Unii Europejskiej, uchwalona 19 czerwca 1983 w Stuttgarcie.

Rada Europejska początkowo nie miała umocowania międzynarodowoprawnego. Podstawę traktatową jej funkcjonowania stworzył dopiero Jednolity akt europejski, który wszedł w życie w 1987. Traktat z Maastricht, ustanawiający Unię Europejską, zmienił umocowanie Rady, która w 1993 stała się organem UE, a nie wspólnot. Z formalnego punktu widzenia Rada Europejska była wtedy jedynym organem Unii Europejskiej – inne główne instytucje były nadal organami wspólnot europejskich, z których Unia jedynie korzystała.

Traktat lizboński potwierdził status Rady Europejskiej jako instytucji Unii Europejskiej, dokonał jednak pewnych zmian proceduralnych.

Skład

Rada Europejska składa się z głów państw lub szefów rządów państw członkowskich (większość państw jest aktualnie reprezentowana przez premierów, z wyjątkiem Cypru, Francji, Litwy i Rumunii, które są reprezentowane przez prezydentów) oraz jej przewodniczącego (wybieranego przez Radę Europejską na 2,5-letnią kadencję) i przewodniczącego Komisji Europejskiej. W jej pracach bierze też udział wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Jeśli wymaga tego porządek obrad, członkowie Rady Europejskiej mogą podjąć decyzję, by każdemu z nich towarzyszył minister, a w przypadku przewodniczącego Komisji jeden z członków Komisji. Rada Europejska może zaprosić na swe posiedzenie przewodniczącego Parlamentu Europejskiego.

Członkowie Rady Europejskiej (stan na 3 kwietnia 2024)

Osoba	Zdjęcie	Funkcja	Partia europejska		Partia krajowa
Charles Michel		przewodniczący Rady Europejskiej		Odnówmy Europę	Ruch Reformatorski
Ursula von der Leyen		przewodniczący Komisji Europejskiej		Europejska Partia Ludowa	Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna
Karl Nehammer		kanclerz Austrii		Europejska Partia Ludowa	Austriacka Partia Ludowa
Alexander De Croo		premier Belgii		Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy	Flamandzcy Liberałowie i Demokraci
Dimityr Gławczew		premier Bułgarii		niezrzeszony	niezależny
Andrej Plenković		premier Chorwacji		Europejska Partia Ludowa	Chorwacka Wspólnota Demokratyczna
Nikos Christodulidis		prezydent Cypru		niezrzeszony	niezależny
Petr Fiala		premier Czech		Partia Europejskich Konserwatystów i Reformatorów	Obywatelska Partia Demokratyczna
Mette Frederiksen		premier Danii		Partia Europejskich Socjalistów	Socialdemokraterne
Kaja Kallas		premier Estonii		Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy	Estońska Partia Reform
Petteri Orpo		premier Finlandii		Europejska Partia Ludowa	Partia Koalicji Narodowej
Emmanuel Macron		prezydent Francji		Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy	En Marche!
Kiriakos Mitsotakis		premier Grecji		Europejska Partia Ludowa	Nowa Demokracja
Pedro Sánchez		premier Hiszpanii		Partia Europejskich Socjalistów	Hiszpańska Socjalistyczna Partia Robotnicza
Mark Rutte		premier Holandii		Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy	Partia Ludowa na rzecz Wolności i Demokracji
Simon Harris		premier Irlandii		Europejska Partia Ludowa	Fine Gael
Gitanas Nausėda		prezydent Litwy		niezrzeszony	niezależny
Luc Frieden		premier Luksemburga		Europejska Partia Ludowa	Chrześcijańsko-Społeczna Partia Ludowa
Evika Siliņa		premier Łotwy		Europejska Partia Ludowa	Nowa Jedność
Robert Abela		premier Malty		Partia Europejskich Socjalistów	Partia Pracy
Olaf Scholz		kanclerz Niemiec		Partia Europejskich Socjalistów	Socjaldemokratyczna Partia Niemiec
Donald Tusk		premier Polski		Europejska Partia Ludowa	Platforma Obywatelska
Luís Montenegro		premier Portugalii		Europejska Partia Ludowa	Partia Socjaldemokratyczna
Klaus Iohannis		prezydent Rumunii		Europejska Partia Ludowa	niezależny
Robert Fico		premier Słowacji		niezrzeszony	SMER-SD
Robert Golob		premier Słowenii		Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy	Ruch Wolności
Ulf Kristersson		premier Szwecji		Europejska Partia Ludowa	Umiarkowana Partia Koalicyjna
Viktor Orbán		premier Węgier		niezrzeszony	Fidesz
Giorgia Meloni		premier Włoch		Partia Europejskich Konserwatystów i Reformatorów	Bracia Włosi

Członkowie Rady Europejskiej według przynależności partyjnej
    Partia Europejskich Socjalistów
    Europejska Partia Ludowa
    Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy
    Partia Europejskich Konserwatystów i Reformatorów
    Partia Europejskiej Lewicy
    niezależni

Tryb działania

Rada Europejska zbiera się dwa razy w ciągu półrocza. Gdy wymaga tego sytuacja, przewodniczący Rady Europejskiej może podjąć decyzję o zwołaniu nadzwyczajnego posiedzenia. Rada Europejska podejmuje decyzje zazwyczaj w drodze konsensusu, jednak traktaty przewidują kilka sytuacji, kiedy podejmuje decyzje w drodze głosowania. Przewodniczący Rady Europejskiej i przewodniczący Komisji nie biorą udziału w głosowaniu. W razie głosowania każdy z członków Rady Europejskiej może otrzymać pełnomocnictwo od co najwyżej jednego pozostałego członka. Rada Europejska podejmuje większością zwykłą decyzje w sprawach proceduralnych i uchwala regulamin wewnętrzny.

Uprawnienia

Głównym zadaniem Rady Europejskiej jest nadawanie impulsów do rozwoju i określanie ogólnych kierunków i priorytetów politycznych. Ma więc w tym zakresie charakter stricte polityczny. Traktaty przyznały jednak Radzie Europejskiej szereg uprawnień szczegółowych, nie tylko politycznych.

Rada Europejska określa strategiczne cele w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz podejmuje w tym zakresie niezbędne decyzje. Rada Europejska może jednomyślnie podjąć decyzję o ustanowieniu wspólnej europejskiej obrony. Rada Europejska posiada także uprawnienia decyzyjne w niektórych kwestiach związanych z przestrzenią wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

Państwo uznające, że projekt aktu prawnego Unii mógłby naruszyć podstawowe aspekty jego systemu zabezpieczenia społecznego lub wymiaru sprawiedliwości, może zażądać przedłożenia tej kwestii Radzie Europejskiej. Procedura prawodawcza ulega wtedy zawieszeniu. Jeśli Rada Europejska nie znajdzie rozwiązania kompromisowego w tym zakresie, procedura prawodawcza ulega zakończeniu.

Rada Europejska ma też istotny wpływ na proces przyjmowania nowych członków – określa bowiem ogólne wytyczne co do negocjacji z państwem kandydującym. Analogiczne wytyczne formułuje w przypadku negocjacji z państwem pragnącym z Unii wystąpić.

Rada Europejska stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji lub 1/3 państw członkowskich, po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzić poważne i stałe naruszenie wartości demokratycznych lub praw człowieka w jednym z państw członkowskich. Państwo zainteresowane nie bierze udziału w głosowaniu. W takim przypadku Rada Unii Europejskiej może zawiesić niektóre prawa takiego państwa.

Rada Europejska określa również kolejność sprawowania prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Ma również prawo określenia kolejności rotacji stanowisk komisarzy w sytuacji, gdy komisarzy jest mniej niż państw członkowskich.

Rada Europejska posiada także istotne kompetencje kreacyjne – władzę wybierania pewnych organów i instytucji UE. M.in.

• wybiera przewodniczącego Rady Europejskiej,
• mianuje wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (za zgodą przewodniczącego Komisji),
• wskazuje, biorąc pod uwagę wynik wyborów do Parlamentu Europejskiego, kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej (wybieranego przez Parlament Europejski),
• mianuje zatwierdzony przez Parlament Europejski skład Komisji,
• wybiera prezesa, wiceprezesa i członków Zarządu Europejskiego Banku Centralnego.

Rada Europejska nie pełni funkcji prawodawczych.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna witryna Rady Europejskiej