Wikipedia

Tadeusz Białoszczyński

polski aktor

Tadeusz Białoszczyński (ur. 25 listopada 1899 w Tamanowicach, zm. 24 stycznia 1979 w Warszawie) – polski aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i radiowy.

Tadeusz Białoszczyński
Ilustracja
Tadeusz Białoszczyński w filmie Kościuszko pod Racławicami (1938)
Data i miejsce urodzenia

25 listopada 1899
Tamanowice

Data i miejsce śmierci

24 stycznia 1979
Warszawa

Zawód

aktor

Współmałżonek

Jadwiga Kossocka (aktorka)

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Medal 10-lecia Polski Ludowej
Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Tadeusza Białoszczyńskiego na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Życiorys edytuj

Młodość edytuj

Urodził się w rodzinie Jana, rolnika, urzędnika skarbowego, i Marii z Sieńczaków. Ukończył Gimnazjum św. Jacka i Miejską Szkołę Dramatyczną w Krakowie. 25 czerwca 1921 wystąpił w roli Gustawa we fragmencie Dziadów – spektaklu wystawionego w szkole.

Debiut na scenie edytuj

Oficjalnie na scenie zadebiutował 10 września 1921 w przedstawieniu Burmistrz Stylmondu w roli Karola von Schaunberg na deskach Teatru Miejskiego im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Z teatrem tym związany był do 1924, po czym przeniósł się do Teatru Miejskiego w Łodzi, gdzie występował do 1927. W latach 1927–1929 był aktorem teatrów warszawskich: Polskiego i Małego, a później przez rok występował w Wilnie w Teatrze na Pohulance i Teatrze Lutnia. Od 1927 współpracował także z Polskim Radiem.

W latach 1923–1926, 1931–1932 i 1936–1937 był aktorem łódzkiego Teatru Miejskiego[1], występując też gościnnie w Warszawie. następnie występował kolejno w Teatrach Miejskich we Lwowie (1932–1936) oraz równolegle w Teatrze Narodowym i Nowym w Warszawie (1937–1939). W filmie zadebiutował w 1937.

II wojna światowa edytuj

W czasie II wojny światowej imał się różnych zajęć, pracując jako szatniarz, robotnik i urzędnik. Grał też w jawnych teatrach – Komedia, Maska i Nowości. Po powstaniu warszawskim został przetransportowany do obozu w Zakroczymiu.

Okres powojenny edytuj

W 1945 musiał poddać się leczeniu, które odbył w Łodzi i Zakopanem. Następnie związał się z teatrami krakowskim, a w 1952 przeniósł się do Warszawy. Wystąpił w wielu słuchowiskach Teatru Polskiego Radia i spektaklach Teatru Telewizji. 1 września 1975 przeszedł na emeryturę, ale występował jeszcze gościnnie. 9 września 1976 obchodził pięćdziesięciolecie pracy na scenie. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 167-3-4)[2].

Zapamiętany został jako aktor obdarzony głosem o pięknym brzmieniu i świetną dykcją, co często doceniali krytycy[3].

Role w filmach oraz serialach telewizyjnych edytuj

Znany jest też z ról w filmach i serialach telewizyjnych, m.in. z roli księcia mazowieckiego Janusza I w polskim filmie historycznym Krzyżacy w reż. Aleksandra Forda (1960), wystąpił także w Czarnych chmurach, Ziemi obiecanej i Pannach z Wilka. Partnerował Zofii Lindorf w przedwojennym melodramacie Trzy serca (kamerdyner Aleksander i jego żona Michalinka), grając w tej produkcji z Elżbietą Barszczewską, Jerzym Pichelskim i Aleksandrem Żabczyńskim. Jedną z jego najbardziej znanych ról była rola pułkownika Herberta Reinera w odcinku pt. Żelazny Krzyż w serialu telewizyjnym Stawka większa niż życie.

Spektakle teatralne (wybór) edytuj

Teatr Miejski im. J. Słowackiego w Krakowie edytuj

  • 1921: Burmistrz Stylmondu jako Karol von Schaunberg
  • 1922: Ulica Dziwna jako Aptekarz; Abel (reż. Teofil Trzciński)
  • 1923: Janosik jako Kuba (reż. T. Trzciński)
  • 1923: Cyd jako Don Arias (reż. Stanisława Wysocka)
  • 1924: Świerszcz za kominem (reż. S. Wysocka)

Teatr Polski w Warszawie edytuj

Teatr Wielki we Lwowie edytuj

  • 1932: Tak było i będzie jako ojciec (reż. Jerzy Gołaszewski)
  • 1932: Powrót Odysa jako Eumej (reż. Janusz Strachocki)
  • 1932: Weimar jako Konrad (reż. J. Gołaszewski)
  • 1932: Rozkosz uczciwości jako Angelo Baldowino (reż. Bronisław Dąbrowski)
  • 1933: Samum jako Laurency (reż. J. Gołaszewski)
  • 1933: Zbójcy jako Franciszek (reż. W. Radulski)
  • 1933: Cezar i Kleopatra jako Juliusz Cezar (reż. J. Strachocki)
  • 1933: Opera za trzy grosze jako pastor (reż. W. Radulski)
  • 1933, 1935: Fräulein Doktor jako porucznik Engel (reż. J. Warnecki)
  • 1933: Kapitan z Koepenick jako Hoprecht (reż. B. Dąbrowski)
  • 1933: Cyd (reż. J. Strachocki)
  • 1933: Bachantki jako Dionizos (reż. W. Radulski)

Teatr Rozmaitości we Lwowie edytuj

Teatr Komedia w Warszawie edytuj

Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie edytuj

  • 1945: Masław jako Masław (reż. J. Warnecki)
  • 1945: Nowy rok bieżący jako Tadeusz Kościuszko (reż. J. Warnecki)
  • 1946: Jason jako Jack Jason (reż. Krystyna Zelwerowicz)
  • 1946: Orfeusz jako Orfeusz (reż. Władysław Woźnik)
  • 1947: Odys u Feaków jako Demodok (reż. Józef Karbowski)
  • 1948: Harry Smith odkrywa Amerykę jako Harry Smith (reż. Władysław Krzemiński)
  • 1949: Odwety jako Jagmin (reż. Roman Zawistowski)
  • 1949: Niemcy jako profesor Sonnenbruch (reż. B. Dąbrowski)

Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie edytuj

Teatr Polski w Poznaniu edytuj

Teatr Współczesny w Warszawie edytuj

  • 1952: Droga do Czarnolasu jako wojewoda (reż. Erwin Axer)
  • 1953: Domek z kart jako Bruno Sztorc (reż. E. Axer)
  • 1954: Pensja pani Latter jako Eugeniusz Arnold Latter (reż. E. Axer)

Teatr Narodowy edytuj

  • 1955: Niemcy jako profesor Sonnenbruch (reż. E. Axer)
  • 1955: Maria Stuart jako Wilhelm Cecil (reż. W. Krasnowiecki)
  • 1956: Kordian jako I osoba prologu (reż. E. Axer)
  • 1958: Wyzwolenie jako Konrad (reż. W. Horzyca)

Teatr Domu Wojska Polskiego w Warszawie edytuj

Teatr Polski w Warszawie edytuj

Teatr Powszechny w Warszawie edytuj

  • 1975: Sprawa Dantona jako Fabre (reż. Andrzej Wajda)
  • 1976: Odpocznij po biegu jako zakonnik (reż. Z. Hübner)
  • 1978: Burza jako Gonzalo (reż. Ryszard Major)

Filmografia edytuj

Filmy (lata 1937–1939) edytuj

Filmy (od 1951) edytuj

Seriale telewizyjne edytuj

Polski dubbing edytuj

Ordery i odznaczenia edytuj

Nagrody edytuj

  • 1953: Nagroda Państwowa III stopnia (zespołowa) za udział w realizacji (rola Brunona Sztorca) przedstawienia Domek z kart Emila Zegadłowicza i Marii Koszyc w Teatrze Współczesnym w Warszawie
  • 1978: nagroda prezesa Komitetu ds. PRiTV za całokształt działalności artystycznej w programach PR i TVP

Przypisy edytuj

  1. ↑ W gronie zespołu Teatru Miejskiego w Lodzi; [w:] „Łódź w Ilustracji”, 14 IX 1924, nr 4, s. 1.
  2. ↑ Cmentarz Stare Powązki: TADEUSZ BIAŁOSZCZYŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-10-31].
  3. ↑ Tadeusz Białoszczyński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2009-03-07].
  4. ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1076 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  5. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

Bibliografia edytuj

  • Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900–1980, t. II, PWN, Warszawa 1994.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tadeusz_Białoszczyński&oldid=72404261”