Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 2024 roku
Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 2024 roku – sześćdziesiąte wybory prezydenckie zaplanowane na 5 listopada 2024 roku, których celem jest wyznaczenie jednego z kandydatów na stanowisko prezydenta Stanów Zjednoczonych i jednego z kandydatów na wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych na czteroletnią kadencję przewidzianą od 20 stycznia 2025 roku do 20 stycznia 2029 roku.
Państwo | |||
---|---|---|---|
Rodzaj | |||
Data przeprowadzenia |
5 listopada 2024 | ||
Podstawa prawna | |||
Ordynacja wyborcza |
Głosowanie w Kolegium Elektorów wybieranych na różnych zasadach w poszczególnych stanach i w Dystrykcie Kolumbia na podstawie głosowania powszechnego w danym terytorium | ||
|
Tło edytuj
Urzędujący z ramienia Partii Republikańskiej prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump przegrał wybory prezydenckie w 2020 roku, a kandydujący z ramienia Partii Demokratycznej Joe Biden został wybrany na nowego prezydenta[1]. Sam Trump publicznie wyrażał opinię, że wybory zostały sfałszowane[2]. Złożył w związku z tym ponad 60 pozwów, ale żaden z nich nie został rozpatrzony na jego korzyść[3].
6 styczna 2021 roku, przed zaprzysiężeniem Joego Bidena na prezydenta, doszło do ataku na Kapitol przeprowadzonego przez zwolenników Donalda Trumpa[4]. Sam Trump został oskarżony o przyczynienie się do ataku przez dezinformację i namawianie swoich zwolenników do podjęcia działania[5]. W jego sprawie zostało wszczęte śledztwo[5].
15 listopada 2022 roku Donald Trump potwierdził zamiar ubiegania się o ponowny wybór na prezydenta[6].
25 kwietnia 2023 roku urzędujący prezydent Joe Biden ogłosił, że zamierza ubiegać się o reelekcję[7]. Przyznał, że głównym powodem jego decyzji było ogłoszenie swojej kandydatury przez byłego prezydenta Donalda Trumpa[8]. Biden nazwał Trumpa zagrożeniem dla kraju i wyraził opinię, że przez Trumpa demokracja jest zagrożona[8].
Podstawa prawna edytuj
Termin wyborów edytuj
Artykuł 2., sekcja 1. Konstytucji Stanów Zjednoczonych określa, że prezydent jest wybierany na czteroletnią kadencję[9]. Konstytucja weszła w życie 4 marca 1789 roku[10]. Pierwsze wybory prezydenckie odbywały się w różnych stanach i w różnych terminach w latach 1788 i 1789[11]. Dlatego wybory od 1788 roku odbywały się regularnie co 4 lata w XVIII, XIX, XX i XXI wieku[12]. Rok 2024 jest jednym z tych, które na tej podstawie zostały wyznaczone do przewidzenia wyborów prezydenckich[13].
Zgodnie z ustawą An act to establish a uniform time for holding elections for electors of President and Vice-President in all the States of the Union z 23 stycznia 1845 roku wybory prezydenckie muszą odbyć się w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku listopada roku wyborów[14]. W 2024 roku ta data przypada na 5 listopada[15].
Sposób wyboru prezydenta edytuj
Zgodnie z artykułem 2., sekcja 1. Konstytucji Stanów Zjednoczonych prezydenta i wiceprezydenta wybiera Kolegium Elektorów na określonych przez konstytucję zasadach[9]. Każdy stan i Dystrykt Kolumbia mianuje liczbę elektorów równą całkowitej liczbie senatorów i reprezentantów, jaka przypada danemu terytorium w Kongresie[9]. Sposób wyznaczenia elektorów określa każde terytorium z osobna[9]. Każde terytorium przed 2024 rokiem wprowadziło przepisy, zgodnie z którymi obywatele mogą oddawać głosy na kandydatów na prezydenta w wyborach powszechnych i na podstawie wyników głosowania terytoriu, deleguje na wybory prezydenckie elektorów przypisanych do odpowiedniego kandydata[16]. Większość stanów i Dystrykt Kolumbia wprowadziły system, według którego zwycięski kandydat w danym stanie lub dystrykcie pozyskuje liczbę elektorów równą całkowitej liczbie elektorów przypisanych do danego stanu[16]. Artykuł 2., sekcja 1. Konstytucji Stanów Zjednoczonych określa też, kto może zostać elektorem[9]. Prawo federalne nie zobowiązuje elektorów do zagłosowania na określonego kandydata, ale niektóre stany przewidują kary w przypadku niezagłosowania na kandydata przypisanego do danego elektora[9].
Prawo nie przewiduje reprezentacji w Kolegium Elektorów dla terytoriów zależnych, czyli Guam, Mariany Północne, Portoryko, Samoa Amerykańskie i Wyspy Dziewicze[17]. Oznacza to, że obywatele tych rejonów, pomimo bycia obywatelami Stanów Zjednoczonych, nie mogą brać udziału w wyborach prezydenckich[17].
Zgodnie z artykułem 2., sekcja 1. Konstytucji Stanów Zjednoczonych, osoba, która zdobędzie większość głosów w Kolegium Elektorów zostaje prezydentem[9]. Jeśli żaden kandydat nie uzyska większości, wyboru prezydenta dokonuje Izba Reprezentantów na specjalnych zasadach[9]. Prezydentem może zostać tylko osoba, która jest obywatelem Stanów Zjednoczonych, ukończyła 35 lat i mieszka na terenie Stanów Zjednoczonych przynajmniej przez 14 lat[9].
Kadencja edytuj
Zgodnie z 20. poprawką do Konstytucji Stanów Zjednoczonych początek kadencji prezydenta zaczyna się w południe 20 stycznia kolejnego roku po wyborach prezydenckich[18]. Zgodnie z tym prawem początek kadencji prezydenta wybranego w roku 2024 zaczyna się w południe 20 stycznia 2025, a kończy 20 stycznia 2029 roku. Artykuł 2., sekcja 1. Konstytucji Stanów Zjednoczonych stanowi, że jeśli urząd prezydenta zostaje opróżniony w trakcie kadencji lub prezydent-elekt jest niezdolny do przejęcia urzędu, do końca kadencji urząd pełni wiceprezydent, a w przypadku niezdolności wiceprezydenta do pełnienia urzędu, zastępuje go inny urzędnik zgodnie z ustawami uchwalonymi przez Kongres[9].
Kandydaci edytuj
W Stanach Zjednoczonych od połowy XIX wieku funkcjonował system dwupartyjny[19]. Jedynymi partiami uznawanymi za istotne przez środki masowego przekazu zazwyczaj były Partia Demokratyczna i Partia Republikańska[19]. Przypadki, kiedy osoby niezwiązane z żadną z tych partii wygrywały w tym czasie wybory do Kongresu były rzadkie[19]. Ostatni raz kandydat innego środowiska pozyskał w głosowaniu powszechnym jakiekolwiek głosy elektorskie w 1968 roku[20].
Od 1912 roku Partia Demokratyczna i Partia Republikańska przeprowadzają ogólnokrajowe prawybory do wyznaczenia partyjnych kandydatów na prezydenta[21].
Poniżej wymienieni zostali tylko kandydaci, którzy byli brani pod uwagę w sondażach ogólnokrajowych, otrzymali głosy elektorskie lub zostali wyróżnieni przez swoją partię w przypadku, gdy sondaże brały pod uwagę kandydata danej partii, ale nie podawały konkretnej osoby.
Partia Demokratyczna edytuj
Aktywni kandydaci edytuj
Wycofani kandydaci edytuj
Partia Republikańska edytuj
Aktywni kandydaci edytuj
Wycofani kandydaci edytuj
Partia Libertariańska edytuj
Niektóre sondaże ogólnokrajowe uwzględniały kandydatów określonych jako generic libertarian[22][23], odnosząc się do Partia Libertariańskiej ze względu na jej wyróżniające się wyniki na tle innych partii, niż Partia Demokratyczna i Partia Republikańska[24]. W XXI wieku kandydat Partii Libertariańskiej osiągnął swój najlepszy wynik w wyborach w 2016 roku, zdobywając 3,3% głosów powszechnych[24].
Partia Libertariańska zadecydowała o wyborze kandydata w prawyborach[25]. Sześciu kandydatów zakwalifikowało się przynajmniej do większości debat prawyborczych[25].
Partia Zielonych edytuj
Niektóre sondaże ogólnokrajowe uwzględniały kandydatów określonych jako Green Party candidate[22][23], odnosząc się do Partia Zielonych ze względu na jej wyróżniające się wyniki na tle innych partii, niż Partia Demokratyczna i Partia Republikańska[24]. W XXI wieku kandydat Partii Zielonych osiągnął swój najlepszy wynik w wyborach w 2016 roku, zdobywając 1,1% głosów powszechnych[24].
Aktywni edytuj
9 listopada Jill Stein ogłosiła swoją kandydaturę z ramienia Partii Zielonych[26]. Wcześniej dwukrotnie kandydowała na prezydenta z ramienia tej partii[26]. Została też uwzględniona w sondażach ogólnokrajowych[27].
Wycofani edytuj
14 czerwca 2023 roku Cornel West ogłosił chęć ubiegania się o nominację Partii Zielonych na kandydata na prezydenta[28]. Od tego czasu był uwzględniany w sondażach ogólnokrajowych[29]. 5 października wycofał się z decyzji i zapowiedział swoją kandydaturę jako kandydat niezależny[30].
Inni kandydaci edytuj
Sondaże ogólnokrajowe uwzględniały następujące osoby, które zgłosiły swoją kandydaturę:
- Robert F. Kennedy Jr.[27] – aktywista antyszczepionkowy, który 5 kwietnia 2023 roku ogłosił swoją kandydaturę w prawyborach Partii Demokratycznej[31], ale 10 października 2023 roku zrezygnował i zapowiedział udział w wyborach jako kandydat niezależny[32].
- Cornel West[27] – filozof, który 5 czerwca 2023 roku zapowiedział swoją kandydaturę z ramienia Partii Populistycznej[33]. 14 czerwca ogłosił, że jednak będzie ubiegał się o nominację z ramienia Partii Zielonych[28]. 5 października wycofał się z decyzji i zapowiedział swoją kandydaturę jako kandydat niezależny[30].
Rozważane edytuj
Sondaże ogólnokrajowe uwzględniały następujące osoby, które wyraziły zamiar kandydowania:
- Liz Cheney[34] – była członkini Izby Reprezentantów z ramienia Partii Republikańskiej, która 10 maja 2023 roku zapowiedziała, że rozważa udział w wyborach jako kandydatka niezależna[35]
- Joe Manchin[27] – senator z Partii Demokratycznej, który 17 grudnia 2023 roku zapowiadał trasę po całym kraju w celu mobilizowania niezdecydowanych wyborców i przyznał, że nie wyklucza swojej kandydatury jako kandydat niezależny[36].
Liczba elektorów w każdym stanie edytuj
Stan | Liczba elektorów |
---|---|
Alabama | 9 |
Alaska | 3 |
Arizona | 11 |
Arkansas | 6 |
Connecticut | 7 |
Dakota Południowa | 3 |
Dakota Północna | 3 |
Delaware | 3 |
Dystrykt Kolumbia | 3 |
Floryda | 30 |
Georgia | 16 |
Hawaje | 4 |
Idaho | 4 |
Illinois | 19 |
Indiana | 11 |
Iowa | 6 |
Kalifornia | 54 |
Kansas | 6 |
Karolina Południowa | 9 |
Karolina Północna | 16 |
Kentucky | 8 |
Kolorado | 10 |
Luizjana | 8 |
Maine | 4 |
Maryland | 10 |
Massachusetts | 11 |
Michigan | 15 |
Minnesota | 10 |
Missisipi | 6 |
Missouri | 10 |
Montana | 4 |
Nebraska | 5 |
Nevada | 6 |
New Hampshire | 4 |
New Jersey | 14 |
Nowy Jork | 28 |
Nowy Meksyk | 5 |
Ohio | 17 |
Oklahoma | 7 |
Oregon | 8 |
Pensylwania | 19 |
Rhode Island | 4 |
Teksas | 40 |
Tennessee | 11 |
Utah | 6 |
Vermont | 3 |
Waszyngton | 12 |
Wirginia | 13 |
Wirginia Zachodnia | 4 |
Wisconsin | 10 |
Wyoming | 3 |
Debaty edytuj
20 listopada 2023 roku organizacja Commission on Presidential Debates ogłosiła zaplanowane terminy debat prezydenckich[38]. Aby zakwalifikować się do debaty kandydat musiałby mieć szansę pozyskać wystarczającą liczbę przypisanych do siebie elektorów, aby wygrać wybory[38]. Szacowane miałoby być to na podstawie stanów, w których kandydat znajdowałby się na listach wyborczych[38]. Kandydat musiałby także osiągnąć wynik przynajmniej 15% w sondażach opublikowanych przez organizacje wskazane przez Commission on Presidential Debates[38].
Data | Miejsce |
---|---|
(dts) | 16 września 2024Texas State University, San Marcos, Teksas |
(dts) | 25 września 2024Lafayette College, Easton, Pensylwania |
(dts) | 1 października 2024Virginia State University, Petersburg, Wirginia |
(dts) | 9 października 2024Uniwersytet Utah, Salt Lake City, Utah |
Przypisy edytuj
- ↑ Matthew Choi , Poll: Majority of Republicans would support Trump in 2024 [online], POLITICO, 24 listopada 2020 [dostęp 2024-01-04] (ang.).
- ↑ Trump: Przedstawię dowody, że wygraliśmy wybory [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-01-04] (pol.).
- ↑ William Cummings , Joey Garrison , Jim Sergent , By the numbers: President Donald Trump's failed efforts to overturn the election [online], USA Today, 6 stycznia 2021 [dostęp 2024-01-04] (ang.).
- ↑ Jan. 6 committee condemns Trump as 'central cause' of insurrection in sweeping report [online], ABC News, 19 grudnia 2022 [dostęp 2024-01-04] (ang.).
- ↑ a b Patricia Zengerle , Richard Cowan and Doina Chiacu , Trump incited Jan. 6 attack after 'unhinged' White House meeting, panel told [online], Reuters, 13 lipca 2022 (ang.).
- ↑ 2024 Presidential Candidates Fast Facts [online], CNN, 10 marca 2023 [dostęp 2024-01-04] (ang.).
- ↑ Wybory w USA. Joe Biden ogłosił swoją decyzję [online], Polsat News, 25 kwietnia 2023 [dostęp 2024-01-04] (pol.).
- ↑ a b Niespodziewane wyznanie Joe Bidena dotyczące wyborów. Zaskoczyło nawet jego doradców [online], TVN24, 6 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-04] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j U.S. Constitution [online], National Constitution Center [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ On this day, government begins under our Constitution [online], National Constitution Center, 4 marca 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ The Electoral Count for the Presidential Election of 1789 [online], Papers of George Washington, 14 września 2013 [dostęp 2024-01-07] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
- ↑ November 2020 - History - U.S. Census Bureau [online], Census History Staff US Census Bureau [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Martín González Gómez , Maggie Astor , Who’s Running for President in 2024?, „The New York Times”, 22 lutego 2023, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Frederick Charles Brightly , Supplement to Purdon's Digest ... A Digest of the Laws of Pennsylvania, from the Twenty-second Day of April, One Thousand Eight Hundred and Forty-six, to the Eleventh Day of April, One Thousand Eight Hundred and Forty-eight, Etc, J. Kay, Jun. & Bro., 1848, s. 33 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Rozina Sabur , 2024 US election: Your complete guide, The Telegraph, 16 sierpnia 2023, ISSN 0307-1235 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b How Are Electoral College Electors Chosen? [online], History, 14 grudnia 2020 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b Stacey Plaskett , The Second-Class Treatment of U.S. Territories Is Un-American [online], The Atlantic, 11 marca 2021 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Why Does Inauguration Day Fall on January 20? [online], History, 31 października 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b c Edyta Bieńczak , Amerykańskie prawybory: Jak wybiera się kandydata na prezydenta USA? [online], RMF24, 2 lutego 2020 [dostęp 2024-01-07] (pol.).
- ↑ Zachary B. Wolf , The curse of third-party presidential candidates [online], CNN, 17 lipca 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Leonard Weinberg , Joseph Crowley , Primary Success as a Measure of Presidential Election Victory: A Research Note, „Midwest Journal of Political Science”, 14 (3), 1970, s. 506–513, ISSN 0026-3397, JSTOR: 2110317 (ang.).
- ↑ a b Hannah Bleau Knudsen , Poll: Donald Trump and Biden Tied in Head-to-Head Matchup [online], Breitbart, 25 września 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b Danielle Kurtzleben , Trump's voters are more excited than Biden's. But Trump could lose a lot if convicted [online], npr, 4 października 2023 (ang.).
- ↑ a b c d Steven Shepard , The Electoral College is the big factor in a third-party nightmare for Democrats [online], POLITICO, 15 lipca 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b George Phillies , Stewart Flood Reports: South Carolina Libertarian Party Presidential Debate [online], Independent Political Report, 12 listopada 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b Aaron Pellish , Jill Stein announces 2024 bid under Green Party line [online], CNN, 9 listopada 2023 (ang.).
- ↑ a b c d National Survey Results 1,000 General Election Likely Voters Political Environment, Trends & Analysis [online], Mclaughlin & Associates (ang.).
- ↑ a b Jared Gans , Cornel West seeking Green Party nomination for presidential run [online], The Hill, 14 czerwca 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Camille Mumford , August 2023 National Poll: Trump Debate Snub May Open Door for Other Candidates [online], Emerson Polling, 28 sierpnia 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b Brittany Gibson , Cornel West leaves the Green Party in favor of an independent bid [online], POLITICO, 5 października 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Kennedy kontra Biden? Bratanek byłego prezydenta stanie w szranki z obecnym [online], Bankier.pl, 6 kwietnia 2023 [dostęp 2024-01-07] (pol.).
- ↑ Maciej Czarnecki , USA. Robert F. Kennedy jr. wystartuje jako kandydat niezależny. Odbierze głosy i Bidenowi, i Trumpowi? [online], Gazeta Wyborcza, 10 października 2023 [dostęp 2024-01-04] (pol.).
- ↑ Kierra Frazier , Cornel West announces he's running for president [online], POLITICO, 5 czerwca 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Andrew Howard , New poll indicates a Liz Cheney presidential run would hurt Biden more than Trump [online], Yahoo News, 23 sierpnia 2022 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Andrew Howard , Liz Cheney says she's considering a third-party presidential bid [online], POLITICO, 5 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Shauneen Miranda , Manchin: "No timeline” for decision on potential third-party White House run [online], Axios, 17 grudnia 2023 (ang.).
- ↑ Distribution of Electoral Votes [online], National Archives, 19 września 2019 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b c d Ethan Cohen , Commission on Presidential Debates announces dates and locations for 2024 general election debates | CNN Politics [online], CNN, 20 listopada 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Kathryn Watson , Presidential debate commission announces dates and locations for 2024 - CBS News [online], www.cbsnews.com, 21 listopada 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).