Bloudkova velikanka
Bloudkova velikanka – kompleks dwóch skoczni narciarskich, zlokalizowany nieopodal wsi Rateče (gmina Kranjska Gora) w dolinie Planica w Alpach Julijskich w Słowenii, wybudowany w 2012 r. w miejscu starej Bloudkovej velikanki z 1934 r. W skład kompleksu wchodzą: skocznia duża (K125) i normalna Srednja skakalnica (K95), stanowiące część Nordijskiego centera Planica. Obok usytuowana jest Letalnica.
| Punkt konstrukcyjny K125 | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Data otwarcia |
14 października 2012 |
| Rozmiar skoczni (HS) |
138 m |
| Igelit |
jest |
| Rekord |
142,0 m |
| (2014-03-23) | |
| Najdłuższy skok |
147,0 m |
| (2023-03-04) | |
| Kluby |
SD Planica |
Położenie na mapie gminy Kranjska Gora  | |
Położenie na mapie Słowenii  | |
 46°28′35″N 13°43′16″E/46,476389 13,721111
| |
| Punkt konstrukcyjny K95 | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Data otwarcia |
14 października 2012 |
| Rozmiar skoczni (HS) |
102 m |
| Igelit |
jest |
| Rekord |
105,0 m |
| (2023-02-25) | |
| Najdłuższy skok |
105,0 m |
| (2023-02-25) | |
| Kluby |
SD Planica |
| Punkt konstrukcyjny K130 | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Data otwarcia |
4 lutego 1934 |
| Rozmiar skoczni (HS) |
140 m |
| Igelit |
brak |
| Rekord |
147,5 m |
| (1998-03-22) | |
| Kluby |
SD Planica |
Na starej Bloudkovej velikance ustanowiono 10 oficjalnych rekordów świata, a 5 z upadkiem lub dotkięciem zeskoku. Pierwszy w historii oficjalny skok na ponad sto metrów oddano tutaj w 1936 r., kiedy Sepp Bradl wylądował na 101,5 metra[1][2].
Historia Edytuj
Początki Edytuj
Inicjatorem budowy obiektów sportowych w Planicy był Joso Gorec z Lublany, ówczesny sekretarz generalny Jugosłowiańskiego Związku Narciarskiego i członek klubu narciarskiego Ilirija Lublana. Zapragnął on, by Słowenia stała się rozpoznawalna na arenie międzynarodowej, dlatego wpadł na pomysł budowy największej skoczni narciarskiej świata w tym miejscu. Co prawda od 1930 r. w połowie drogi między Ratečami, a terenem współczesnego ośrodka (Nordijski center Planica) istniała skocznia narciarska, jednak była niewielkich rozmiarów (K25)[3]. 20 grudnia 1931 z inicjatywy Goreca otwarto – nowoczesny jak na tamte czasy – Dom Ilirija (obecnie Dom Planica) z kortem tenisowym i basenem pływackim, które wedle jego wizji miały stać się zaczątkiem dużego ośrodka narciarstwa klasycznego. W 1932 r. zatrudnił on swojego przyjaciela Stanko Bloudka do sporządzenia planów nowej skoczni K80, ponieważ FIS nie dopuszczał wówczas większych obiektów. Po wspólnym ustaleniu dokładnej lokalizacji i wykonaniu pomiarów geodezyjnych rozpoczęto budowę, jednak dość szybko zabrakło na nią pieniędzy. Dość szybko do Goreca zgłosił się Ivan Rožman, budowniczy i alpinista z Lublany, który zaproponował budowę skoczni K90 przez swoją firmę wykonawczą. Po sporządzeniu dokumentacji przez Rožmana, Gorec przystał na tę propozycję zwłaszcza że plan nowego partnera obejmował również sfinansowanie całości inwestycji. Według nowego projektu obiekt miał stanąć w miejscu budowy rozpoczętej przez Bloudka. Na początku pojawiły się co prawda problemy z własnością gruntów, bowiem rolnicy z Ratečów nie chcieli sprzedawać swojej ojcowizny, jednak po interwencji proboszcza miejscowej parafii, zmienili zdanie. Budowę obiektu zrealizowano w zaledwie dwa miesiące, od października do grudnia 1933 r., a według ówczesnych kryteriów spełniała ona wszystkie warunki dla skoczni mamuciej. Dlatego nadano jej nazwę Velikanka, dość niespodziewanie dodając człon Bloudkova. 4 lutego 1934 uroczyście otwarto ją mistrzostwami Królestwa Jugosławii[4].
Spór o nazwę skoczni Edytuj
Kwestia nazwy skoczni doprowadziła do wielkiego sporu pomiędzy Rožmanem, a Gorecem i Bloudkiem. Rožman twierdził, że obiekt powinien nosić jego imię, zarzucając Gorecowi faworyzowanie Bloudka, z którym przyjaźnili się od lat i działali w tym samym klubie – SK Ilirija. Choć Gorec oczywiście wiedział kto jest prawdziwym twórcą Velikanki, dawał ciche przyzwolenie na nazywanie skoczni przez media oraz kibiców od nazwiska Bloudka. Bloudek z kolei natychmiast wrócił do Planicy jako główny konstruktor odpowiedzialny za wszystkie rozbudowy skoczni aż do swojej śmierci[5]. W 1935 r. obrażony Rožman wyjechał z Planicy, nigdy już do niej nie wracając.
Późniejsze lata Edytuj
25 marca 1934 na Velikance odbył się pierwszy konkurs międzynarodowy, a Birger Ruud ustanowił wówczas nowy rekord świata w długości skoku, uzyskując 92 m[6]. W trakcie zawodów w 1936 r. Bradlowi udało się ustać pierwszy skok ponad 100 m. W konkursie udziału nie brali Norwegowie, gdyż próbowali ustanowić rekord w swoim kraju. W czasie II wojny światowej wciąż bito tu rekordy. W 1941 r. Rudi Gering ustanowił tylko dwa rekordy świata (108 i 118 m), a nie pięć, tak często mylnie cytowanych. Heinz Palme dotknął ziemi na rekordowym dystansie 109 metrów. Ze słoweńskich źródeł wynika, że Hans Lahr (111 m) i Paul Krauß 112 m skoczyli po tym, jak Gering ustanowił swój drugi rekord świata[7][8]. W 1954 r. stworzono pierwsze plany budowy nowej, większej skoczni narciarskiej i od 1969 r. do lotów używana była już Letalnica. Mimo tego aż do lat 90. w kompleksie regularnie organizowane były zawody[9]. Ostatni międzynarodowe konkursy rozegrane na obiekcie K-120 to zakończenie Pucharu Świata w sezonie 1997/98 w dniach 21 i 22 marca 1998 oraz zawody Pucharu Kontynentalnego w sezonie 2000/01 dnia 18 lutego 2001. Skocznia była użytkowana do 16 grudnia 2001, później popadła w ruinę. Z powodu problemów finansowych była nieczynna przez ponad 10 lat. Dłużej działała skocznia normalna (Srednja velikanka), na której zawody Pucharu Kontynentalnego organizowano aż do sezonu 2006/07. Rozegrano tam też Mistrzostwa Świata Juniorów w Narciarstwie Klasycznym 2007[9].
Przebudowa 2011–2012 Edytuj
W lutym 2011 r. podjęto decyzję o budowie Nordijskiego centera Planica, tj. o przebudowie istniejących obiektów i budowie nowych[10]. W październiku 2012 r. ukończono przebudowę Bloudkovej velikanki i Srednjej skakalnicy, po której rozmiary skoczni zostały zmienione do rozmiarów HS-139 i HS-104. 13 października 2012 pierwszy skok na nowym obiekcie oddał Primož Peterka, a następnego dnia podczas otwarcia obiektu rozegrano mistrzostwa Słowenii w skokach narciarskich, których zwycięzcą został Jurij Tepeš[11]. W sezonie 2013/2014 po 16 latach przerwy na skoczni odbyły się konkursy Pucharu Świata[9]. W związku z nowymi przepisami Międzynarodowej Federacji Narciarskiej w sezonie 2017/18 został zmieniony rozmiar skoczni normalnej z odległości 104 na 102 metry oraz rozmiar skoczni dużej ze 139 na 138 metrów[12][13].
Parametry techniczne Edytuj
Skocznia duża Edytuj
- Punkt konstrukcyjny: 125 m
- Wielkość skoczni (HS): 138 m
- Długość rozbiegu: 98,4 m
- Nachylenie rozbiegu: 35°
- Długość progu: 6,7 m
- Nachylenie progu: 11°
- Wysokość progu: 3,1 m
- Nachylenie zeskoku: 33,55°
Skocznia normalna Edytuj
- Punkt konstrukcyjny: 95 m
- Wielkość skoczni (HS): 102 m
- Długość rozbiegu: 88,5 m
- Nachylenie rozbiegu: 34°
- Długość progu: 6,4 m
- Nachylenie progu: 10,5°
- Wysokość progu: 2,4 m
- Nachylenie zeskoku: 35,17°
Lista triumfatorów zawodów w Planicy Edytuj
MTLN – Międzynarodowy Tydzień Lotów Narciarskich
Rekordziści skoczni Edytuj
Skocznia duża K120 (przed przebudową) Edytuj
W 1941 r. na Bloudkovej velikance ustanowiono tylko dwa rekordy świata, a nie pięć, jak wskazują niektóre źródła[7][8] W sumie na tej skoczni pobito dziesięć rekordów świata w długości skoku.
|
|
Rekord świata z upadkiem lub dotknięciem zeskoku.
Rekord skoczni z upadkiem lub dotknięciem zeskoku.
Skocznia normalna K95 (po przebudowie) Edytuj
W tabeli podano rekordy oficjalne.
| L.p | Dzień | Rok | Zawodnik | Odległość | Zawody | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 24 lutego | 2023 |  Simon Ammann
|
99,5 m | kwalifikacje do MŚ 2023 | |
| 2. | 24 lutego | 2023 |  Kamil Stoch
|
99,5 m | kwalifikacje do MŚ 2023 | wyrównanie rekordu |
| 3. | 24 lutego | 2023 |  Ryōyū Kobayashi
|
101,0 m | kwalifikacje do MŚ 2023 | |
| 4. | 25 lutego | 2023 |  Andreas Wellinger
|
101,0 m | 1. seria konkursu MŚ 2023 | wyrównanie rekordu |
| 5. | 25 lutego | 2023 |  Stefan Kraft
|
102,5 m | 1. seria konkursu MŚ 2023 | |
| 6. | 25 lutego | 2023 |  Jewhen Marusiak
|
103,0 m | 2. seria konkursu MŚ 2023 | |
| 7. | 25 lutego | 2023 | Piotr Żyła
|
105,0 m | 2. seria konkursu MŚ 2023 |
Skocznia duża K125 (po przebudowie) Edytuj
W tabeli podano rekordy oficjalne.
| Lp. | Dzień | Rok | Zawodnik | Odległość | Zawody | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 20 marca | 2014 | Severin Freund
|
129,0 m | Kwalifikacje do konkursu indywidualnego PŚ 2013/14 | |
| 2. | 21 marca | 2014 |  Andreas Stjernen
|
130,5 m | 1. seria konkursu indywidualnego PŚ 2013/14 | |
| 3. | 21 marca | 2014 | Andreas Kofler
|
134,0 m | 1. seria konkursu indywidualnego PŚ 2013/14 | |
| 4. | 21 marca | 2014 | Anders Bardal
|
136,5 m | 1. seria konkursu indywidualnego PŚ 2013/14 | |
| 5. | 21 marca | 2014 | Severin Freund
|
137,5 m | 1. seria konkursu indywidualnego PŚ 2013/14 | |
| 6. | 21 marca | 2014 | Severin Freund
|
137,5 m | 2. seria konkursu indywidualnego PŚ 2013/14 | wyrównanie rekordu |
| 7. | 22 marca | 2014 | Tom Hilde
|
138,5 m | 1. seria konkursu drużynowego PŚ 2013/14 | |
| 8. | 22 marca | 2014 | Piotr Żyła
|
141,0 m | 1. seria konkursu drużynowego PŚ 2013/14 | |
| 9. | 23 marca | 2014 | Severin Freund
|
141,0 m | 2. seria konkursu finałowego PŚ 2013/14 | wyrównanie rekordu |
| 10. | 23 marca | 2014 |  Peter Prevc
|
142,0 m | 2. seria konkursu finałowego PŚ 2013/14 |
Galeria Edytuj
-
Stary kompleks skoczni, 25 marca 2011
-
Nowo otwarty kompleks skoczni, mistrzostwa Słowenii w skokach narciarskich, 14 października 2012
-
Peter Prevc podczas oddawania skoku, 20 marca 2014
-
Bloudkova velikanka podczas finału Pucharu Świata w skokach narciarskich 2013/2014
-
Stanko Bloudek pracuje przy budowie skoczni
-
Tydzień Lotów Narciarskich, 1960
-
Tydzień Lotów Narciarskich, 1960
-
Tydzień Lotów Narciarskich, 1960
-
Tydzień Lotów Narciarskich, 1960
-
Tydzień Lotów Narciarskich, 1963
-
Bracia Birger i Sigmund Ruud, 1935
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Przypisy Edytuj
- ↑ Svetozar Guček, 90-letnik. Gore in ljudje, 1 januar 2010. (słoweń.).
- ↑ Luftseilas på ski (strona 4). Nordland Avis, 1 april 1952. (norw.).
- ↑ Rateče K25. skisprungschanzen.com. [dostęp 2021-11-21]. (pol.).
- ↑ Adam Kwieciński: Wyniki konkursu. wyniki-skoki.hostingasp.pl. [dostęp 2021-12-31]. (pol.).
- ↑ Neznana znana Planica (Ustęp 5). smucisca.net, 13 marca 2010. (słoweń.).
- ↑ Adam Kwieciński: Wyniki konkursu. wyniki-skoki.hostingasp.pl. [dostęp 2021-12-31]. (pol.).
- ↑ a b Znamki 101 za nas in 108 za Nemce & Serija senzacij (strona 1, kolumna 4). Jutro, 3 marca 1941. (słoweń.).
- ↑ a b Neverjetne daljave (strona 4, kolumna 4). Slovenski dom, 3 marca 1941. (słoweń.).
- ↑ a b c Velikanka, Planica. skisprungschanzen.com. [dostęp 2012-10-15].
- ↑ Anna Bińkowska: Skoki Narciarskie: Powstanie „Planica Nordic Centrum”. skijumping.pl, 2011-02-16. [dostęp 2012-10-15].
- ↑ Konstancja Suchanek: Skoki Narciarskie: Jurij Tepes ponownie mistrzem Słowenii. skijumping.pl, 2012-10-14. [dostęp 2012-10-15].
- ↑ Adam Bucholz: Planica i Vikersund z HS240. FIS ujednolica przepisy o rozmiarach obiektów. skijumping.pl, 2017-11-16. [dostęp 2017-11-21].
- ↑ Homologated Jumping Hills. fis-ski.com, 2017-11-19. [dostęp 2017-11-21]. (ang.).
Bibliografia Edytuj
- Velikanka, Planica. skisprungschanzen.com. [dostęp 2015-01-11].