Bloudkova velikanka

Kompleks skoczni narciarskich w Planicy

Bloudkova velikanka – kompleks dwóch skoczni narciarskich, zlokalizowany nieopodal wsi Rateče (gmina Kranjska Gora) w dolinie Planica w Alpach Julijskich w Słowenii, wybudowany w 2012 r. w miejscu starej Bloudkovej velikanki z 1934 r. W skład kompleksu wchodzą: skocznia duża (K125) i normalna Srednja skakalnica (K95), stanowiące część Nordijskiego centera Planica. Obok usytuowana jest Letalnica.

Bloudkova velikanka
Punkt konstrukcyjny K125
Ilustracja
Państwo

 Słowenia

Miejscowość

Rateče (Planica)

Data otwarcia

14 października 2012

Rozmiar skoczni (HS)

138 m

Igelit

jest

Rekord

142,0 m

(2014-03-23)

Słowenia Peter Prevc

Najdłuższy skok

147,0 m

(2023-03-04)

Norwegia Jarl Magnus Riiber

Kluby

SD Planica

Położenie na mapie gminy Kranjska Gora
Mapa konturowa gminy Kranjska Gora, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Bloudkova velikanka”
Położenie na mapie Słowenii
Mapa konturowa Słowenii, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Bloudkova velikanka”
Ziemia46°28′35″N 13°43′16″E/46,476389 13,721111
Srednja skakalnica
Punkt konstrukcyjny K95
Ilustracja
Państwo

 Słowenia

Miejscowość

Rateče (Planica)

Data otwarcia

14 października 2012

Rozmiar skoczni (HS)

102 m

Igelit

jest

Rekord

105,0 m

(2023-02-25)

Polska Piotr Żyła

Najdłuższy skok

105,0 m

(2023-02-25)

Polska Piotr Żyła

Kluby

SD Planica

Bloudkova velikanka (1934)
Punkt konstrukcyjny K130
Ilustracja
Państwo

 Słowenia

Miejscowość

Rateče (Planica)

Data otwarcia

4 lutego 1934

Rozmiar skoczni (HS)

140 m

Igelit

brak

Rekord

147,5 m

(1998-03-22)

Japonia Noriaki Kasai

Kluby

SD Planica

Stanko Bloudek
Ivan Rožman

Na starej Bloudkovej velikance ustanowiono 10 oficjalnych rekordów świata, a 5 z upadkiem lub dotkięciem zeskoku. Pierwszy w historii oficjalny skok na ponad sto metrów oddano tutaj w 1936 r., kiedy Sepp Bradl wylądował na 101,5 metra[1][2].

Historia edytuj

Początki edytuj

Inicjatorem budowy obiektów sportowych w Planicy był Joso Gorec z Lublany, ówczesny sekretarz generalny Jugosłowiańskiego Związku Narciarskiego i członek klubu narciarskiego Ilirija Lublana. Zapragnął on, by Słowenia stała się rozpoznawalna na arenie międzynarodowej, dlatego wpadł na pomysł budowy największej skoczni narciarskiej świata w tym miejscu. Co prawda od 1930 r. w połowie drogi między Ratečami, a terenem współczesnego ośrodka (Nordijski center Planica) istniała skocznia narciarska, jednak była niewielkich rozmiarów (K25)[3]. 20 grudnia 1931 z inicjatywy Goreca otwarto – nowoczesny jak na tamte czasy – Dom Ilirija (obecnie Dom Planica) z kortem tenisowym i basenem pływackim, które wedle jego wizji miały stać się zaczątkiem dużego ośrodka narciarstwa klasycznego. W 1932 r. zatrudnił on swojego przyjaciela Stanko Bloudka do sporządzenia planów nowej skoczni K80, ponieważ FIS nie dopuszczał wówczas większych obiektów. Po wspólnym ustaleniu dokładnej lokalizacji i wykonaniu pomiarów geodezyjnych rozpoczęto budowę, jednak dość szybko zabrakło na nią pieniędzy. Wówczas do Goreca zgłosił się Ivan Rožman, budowniczy i alpinista z Lublany, który zaproponował budowę skoczni K90 przez swoją firmę wykonawczą. Po sporządzeniu dokumentacji przez Rožmana, Gorec przystał na tę propozycję zwłaszcza że plan nowego partnera obejmował również sfinansowanie całości inwestycji. Według nowego projektu obiekt miał stanąć w miejscu budowy rozpoczętej przez Bloudka. Na początku pojawiły się co prawda problemy z własnością gruntów, bowiem rolnicy z Ratečów nie chcieli sprzedawać swojej ojcowizny, jednak po interwencji proboszcza miejscowej parafii, zmienili zdanie. Budowę obiektu zrealizowano w zaledwie dwa miesiące, od października do grudnia 1933 r., a według ówczesnych kryteriów spełniała ona wszystkie warunki dla skoczni mamuciej. Dlatego nadano jej nazwę Velikanka, dość niespodziewanie dodając człon Bloudkova. 4 lutego 1934 uroczyście otwarto ją mistrzostwami Królestwa Jugosławii[4].

Spór o nazwę skoczni edytuj

Kwestia nazwy skoczni doprowadziła do wielkiego sporu pomiędzy Rožmanem, a Gorecem i Bloudkiem. Rožman twierdził, że obiekt powinien nosić jego imię, zarzucając Gorecowi faworyzowanie Bloudka, z którym przyjaźnili się od lat i działali w tym samym klubie – SK Ilirija. Choć Gorec oczywiście wiedział kto jest prawdziwym twórcą Velikanki, dawał ciche przyzwolenie na nazywanie skoczni przez media oraz kibiców od nazwiska Bloudka. Bloudek z kolei natychmiast wrócił do Planicy jako główny konstruktor odpowiedzialny za wszystkie rozbudowy skoczni aż do swojej śmierci[5]. W 1935 r. obrażony Rožman wyjechał z Planicy, nigdy już do niej nie wracając.

Późniejsze lata edytuj

25 marca 1934 na Velikance odbył się pierwszy konkurs międzynarodowy, a Birger Ruud ustanowił wówczas nowy rekord świata w długości skoku, uzyskując 92 m[6]. W trakcie zawodów w 1936 r. Bradlowi udało się ustać pierwszy skok ponad 100 m. W konkursie udziału nie brali Norwegowie, gdyż próbowali ustanowić rekord w swoim kraju. W czasie II wojny światowej wciąż bito tu rekordy. W 1941 r. Rudi Gering ustanowił tylko dwa rekordy świata (108 i 118 m), a nie pięć, tak często mylnie cytowanych. Heinz Palme dotknął ziemi na rekordowym dystansie 109 metrów. Ze słoweńskich źródeł wynika, że Hans Lahr (111 m) i Paul Krauß 112 m skoczyli po tym, jak Gering ustanowił swój drugi rekord świata[7][8]. W 1954 r. stworzono pierwsze plany budowy nowej, większej skoczni narciarskiej i od 1969 r. do lotów używana była już Letalnica. Mimo tego aż do lat 90. w kompleksie regularnie organizowane były zawody[9]. Ostatni międzynarodowe konkursy rozegrane na obiekcie K-120 to zakończenie Pucharu Świata w sezonie 1997/98 w dniach 21 i 22 marca 1998 oraz zawody Pucharu Kontynentalnego w sezonie 2000/01 dnia 18 lutego 2001. Skocznia była użytkowana do 16 grudnia 2001, później popadła w ruinę. Z powodu problemów finansowych była nieczynna przez ponad 10 lat. Dłużej działała skocznia normalna (Srednja velikanka), na której zawody Pucharu Kontynentalnego organizowano aż do sezonu 2006/07. Rozegrano tam też Mistrzostwa Świata Juniorów w Narciarstwie Klasycznym 2007[9].

Przebudowa 2011–2012 edytuj

W lutym 2011 r. podjęto decyzję o budowie Nordijskiego centera Planica, tj. o przebudowie istniejących obiektów i budowie nowych[10]. W październiku 2012 r. ukończono przebudowę Bloudkovej velikanki i Srednjej skakalnicy, po której rozmiary skoczni zostały zmienione do rozmiarów HS-139 i HS-104. 13 października 2012 pierwszy skok na nowym obiekcie oddał Primož Peterka, a następnego dnia podczas otwarcia obiektu rozegrano mistrzostwa Słowenii w skokach narciarskich, których zwycięzcą został Jurij Tepeš[11]. W sezonie 2013/2014 po 16 latach przerwy na skoczni odbyły się konkursy Pucharu Świata[9]. W związku z nowymi przepisami Międzynarodowej Federacji Narciarskiej w sezonie 2017/18 został zmieniony rozmiar skoczni normalnej z odległości 104 na 102 metry oraz rozmiar skoczni dużej ze 139 na 138 metrów[12][13].

Parametry techniczne edytuj

Skocznia duża edytuj

  • Punkt konstrukcyjny: 125 m
  • Wielkość skoczni (HS): 138 m
  • Długość rozbiegu: 98,4 m
  • Nachylenie rozbiegu: 35°
  • Długość progu: 6,7 m
  • Nachylenie progu: 11°
  • Wysokość progu: 3,1 m
  • Nachylenie zeskoku: 33,55°

Skocznia normalna edytuj

  • Punkt konstrukcyjny: 95 m
  • Wielkość skoczni (HS): 102 m
  • Długość rozbiegu: 88,5 m
  • Nachylenie rozbiegu: 34°
  • Długość progu: 6,4 m
  • Nachylenie progu: 10,5°
  • Wysokość progu: 2,4 m
  • Nachylenie zeskoku: 35,17°

Lista triumfatorów zawodów w Planicy edytuj

Data Skocznia Zawody 1. miejsce 2. miejsce 3. miejsce
4 lutego 1934   K-90 Otwarcie   Franc Palme   Bogo Šramel   Gregor Klančnik
25 marca 1934   K-90 Międzynarodowy   Birger Ruud   Sigmund Ruud   Gregor Höll
17 marca 1935   K-106 Międzynarodowy   Stanisław Marusarz   Antonín Bartoň   Marcel Reymond
15 marca 1936   K-106 Międzynarodowy   Sepp Bradl   Gregor Höll   Rudolf Rieger
16 marca 1938   K-106 Studiowanie   Sepp Bradl   Hans Wiedemann   Walter Delle Karth
10 marca 1940   K-120 Studiowanie   Sepp Bradl   Gustl Berauer   Paul Häckel
2 marca 1941   K-120 Studiowanie   Rudi Gering   Paul Krauß   Hans Lahr
24 marca 1947   K-120 Studiowanie   Rudi Finžgar   Charles Blum   Fritz Tschannen
17 marca 1948   K-120 MTLN   Fritz Tschannen   Jean Zurbriggen   Charles Blum
14–17 marca 1950   K-120 MTLN   Janez Polda   Rudi Finžgar   Sverre Stenersen
19 marca 1950   K-120 Wystawa   Rudi Finžgar   Slattsveen   Janez Polda
13–14 marca 1954   K-120 MTLN   Ossi Laaksonen   Jack Alfredsen   Hemmo Silvennoinen
9–10 marca 1957   K-120 MTLN   Helmut Recknagel   Eino Kirjonen   Pekka Tirkkonen
26–27 marca 1960   K-120 MTLN   Helmut Recknagel   Arne Larsen   Raimo Vitikainen
22–24 marca 1963   K-120 K.O.P. MTLN   Dieter Bokeloh   Dietmar Klemm   Veit Kührt
25–27 marca 1966   K-120 MTLN   Jiří Raška   Michaił Wierietiennikow   Dieter Neuendorf
24 marca 1968   K-120 Pomnik Polda 3   Jiří Raška   Josef Matouš   Willi Schuster
25 marca 1973   K-120 Pomnik Polda 6   Walter Steiner   Heinz Wosipiwo   Josef Matouš
12 kwietnia 1975   K-120 Kongsberg Cup   Toni Innauer   Rudolf Wanner   Janez Loštrek
13 kwietnia 1975   K-120 Pomnik Polda 7   Willi Pürstl   Bogdan Norčič   Rudolf Wanner
20 marca 1976   K-120 Kongsberg Cup   Hans Wallner   Bogdan Norčič   Peter Leitner
21 marca 1976   K-120 Pomnik Polda 8 zawody odwołane z powodu złych warunkow pogodowych
19 marca 1978   K-120 Pomnik Polda 9   Reinhold Bachler   Bogdan Norčič   Marko Mlakar
22 marca 1980   K-120 Puchar Świata   Hubert Neuper   Armin Kogler   Hans Millonig
22 marca 1981   K-120 Puchar Świata   Dag Holmen Jensen   Armin Kogler   Alfred Groyer
28 marca 1982   K-120 Puchar Świata   Ole Bremseth   Hubert Neuper   Massimo Rigoni
27 marca 1983   K-120 Puchar Świata   Primož Ulaga   Horst Bulau   Richard Schallert
25 marca 1984   K-120 Puchar Świata   Pavel Ploc   Vegard Opaas   Piotr Fijas
23 marca 1986   K-120 Puchar Świata   Ernst Vettori   Andreas Felder   Matti Nykänen
27 marca 1988   K-120 Puchar Świata   Primož Ulaga   Rajko Lotrič   Didier Mollard
26 marca 1989   K-120 Puchar Świata   Jens Weißflog   Kent Johanssen   Andreas Felder
24 marca 1990   K-120 Puchar Świata   Roberto Cecon   Ari-Pekka Nikkola   Jens Weißflog
25 marca 1990   K-120 Puchar Świata   Ari-Pekka Nikkola   Dieter Thoma   Primož Ulaga
28 marca 1992   K-120 Puchar Świata
drużynowy
  Austria
Andreas Felder
Martin Höllwarth
Werner Rathmayr
Heinz Kuttin
  Niemcy
Christof Duffner
Andreas Scherer
Ralf Gebstedt
Jens Weißflog
  Finlandia
Ari-Pekka Nikkola
Toni Nieminen
Raimo Ylipulli
Risto Laakonen
29 marca 1992   K-120 Puchar Świata   Andreas Felder   Heinz Kuttin   Toni Nieminen
27 marca 1993   K-120 Puchar Świata
drużynowy
  Japonia
Masahiko Harada
Noriaki Kasai
Takanobu Okabe
Naoki Yasuzaki
  Norwegia
Roar Ljøkelsøy
Bjørn Myrbakken
Helge Brendryen
Espen Bredesen
  Słowenia
Robert Meglič
Matjaž Zupan
Urban Franc
Samo Gostiša
28 marca 1993   K-120 Puchar Świata   Espen Bredesen   Andreas Felder   Christof Duffner
12 grudnia 1993   K-120 Puchar Świata   Jens Weißflog   Andreas Goldberger   Espen Bredesen
9 grudnia 1995   K-120 Puchar Świata
drużynowy
  Finlandia
Jani Soininen
Mika Laitinen
Ari-Pekka Nikkola
Janne Ahonen
  Japonia
Jin’ya Nishikata
Kenji Suda
Hiroya Saito
Masahiko Harada
  Norwegia
Espen Bredesen
Eirik Halvorsen
Roar Ljøkelsøy
Lasse Ottesen
10 grudnia 1995   K-120 Puchar Świata   Mika Laitinen   Roar Ljøkelsøy   Janne Ahonen
24 marca 1996   K-120 Wystawa   Primož Peterka   Andreas Goldberger   Samo Gostiša
21 marca 1998   K-120 Puchar Świata   Kazuyoshi Funaki   Primož Peterka   Hiroya Saito
22 marca 1998   K-120 Puchar Świata   Noriaki Kasai   Hiroya Saito   Martin Höllwarth
21 marca 2014   HS 139 Puchar Świata   Severin Freund   Anders Bardal   Peter Prevc
22 marca 2014   HS 139 Puchar Świata
drużynowy
  Austria
Stefan Kraft
Andreas Kofler
Thomas Diethart
Gregor Schlierenzauer
  Polska
Maciej Kot
Piotr Żyła
Klemens Murańka
Kamil Stoch
  Norwegia
Andreas Stjernen
Tom Hilde
Anders Fannemel
Anders Bardal
23 marca 2014   HS 139 Puchar Świata   Peter Prevc   Severin Freund   Anders Bardal
25 lutego 2023   HS 102 Mistrzostwa Świata   Piotr Żyła   Andreas Wellinger   Karl Geiger
3 marca 2023 HS 138 Mistrzostwa Świata   Timi Zajc   Ryōyū Kobayashi   Dawid Kubacki

MTLN – Międzynarodowy Tydzień Lotów Narciarskich

Rekordziści skoczni edytuj

Skocznia duża K120 (przed przebudową) edytuj

W 1941 r. na Bloudkovej velikance ustanowiono tylko dwa rekordy świata, a nie pięć, jak wskazują niektóre źródła[7][8] W sumie na tej skoczni pobito dziesięć rekordów świata w długości skoku.

Data Zawodnik Odległość
4 lutego 1934     Jahr 55,0 m
4 lutego 1934     Rado Istenič 55,0 m
4 lutego 1934     Tone Dečman 56,0 m
4 lutego 1934     Edo Bevc 55,0 m
4 lutego 1934     Franc Palme 55,0 m
4 lutego 1934     Jahr 62,0 m
4 lutego 1934     Tone Dečman 62,5 m
23 marca 1934     Per Jonson 78,0 m
23 marca 1934     Birger Ruud 78,0 m
23 marca 1934     Sigmund Ruud 81,0 m
23 marca 1934     Sigmund Ruud 82,0 m
23 marca 1934     Gregor Höll 83,0 m
24 marca 1934     Sigmund Ruud 85,5 m
25 marca 1934     Birger Ruud 86,5 m
25 marca 1934     Gregor Höll 89.0 m
25 marca 1934     Sigmund Ruud 95.0 m
25 marca 1934     Birger Ruud 92,0 m  
14 marca 1935     Reidar Andersen 93,0 m  
15 marca 1935     Stanisław Marusarz 95,0 m  
15 marca 1935     Reidar Andersen 98,0 m  
15 marca 1935     Reidar Andersen 99,0 m  
15 marca 1936     Josef Bradl 101,5 m  
Data Zawodnik Odległość
15 marca 1938     Josef Bradl 107,0 m  
2 marca 1941     Rudi Gehring 108,0 m  
2 marca 1941     Heinz Palme 109.0 m
2 marca 1941     Rudi Gehring 118,0 m  
14 marca 1948     Janez Polda 120.0 m
14 marca 1948     Charles Blum 121.0 m
15 marca 1948     Fritz Tschannen 120,0 m  
8 marca 1957     Helmut Recknagel 120,0 m
9 marca 1957     Helmut Recknagel 124,0 m
25 marca 1960     Helmut Recknagel 124,5 m
27 marca 1960     Helmut Recknagel 127,0 m
25 marca 1966     Jiří Raška 129,0 m
27 marca 1966     Jiří Raška 130,0 m
21 marca 1976     Lennart Elimä 132,0 m
22 marca 1981     Armin Kogler 134,0 m
26 marca 1993     Noriaki Kasai 140,0 m
27 marca 1993     Noriaki Kasai 140,0 m
27 marca 1993     Noriaki Kasai 140,0 m
24 marca 1996     Primož Peterka 140.0 m
24 marca 1996     Primož Peterka 142.0 m
24 marca 1996     Primož Peterka 142.0 m
22 marca 1998     Noriaki Kasai 147,5 m

     Rekord świata z upadkiem lub dotknięciem zeskoku.

     Rekord skoczni z upadkiem lub dotknięciem zeskoku.


Skocznia normalna K95 (po przebudowie) edytuj

W tabeli podano rekordy oficjalne.

L.p Dzień Rok Zawodnik Odległość Zawody Uwagi
1. 24 lutego 2023   Simon Ammann 99,5 m kwalifikacje do MŚ 2023
2. 24 lutego 2023   Kamil Stoch 99,5 m kwalifikacje do MŚ 2023 wyrównanie rekordu
3. 24 lutego 2023   Ryōyū Kobayashi 101,0 m kwalifikacje do MŚ 2023
4. 25 lutego 2023   Andreas Wellinger 101,0 m 1. seria konkursu MŚ 2023 wyrównanie rekordu
5. 25 lutego 2023   Stefan Kraft 102,5 m 1. seria konkursu MŚ 2023
6. 25 lutego 2023   Jewhen Marusiak 103,0 m 2. seria konkursu MŚ 2023
7. 25 lutego 2023   Piotr Żyła 105,0 m 2. seria konkursu MŚ 2023

Skocznia duża K125 (po przebudowie) edytuj

W tabeli podano rekordy oficjalne.

Lp. Dzień Rok Zawodnik Odległość Zawody Uwagi
1. 20 marca 2014   Severin Freund 129,0 m Kwalifikacje do konkursu indywidualnego PŚ 2013/14
2. 21 marca 2014   Andreas Stjernen 130,5 m 1. seria konkursu indywidualnego PŚ 2013/14
3. 21 marca 2014   Andreas Kofler 134,0 m 1. seria konkursu indywidualnego PŚ 2013/14
4. 21 marca 2014   Anders Bardal 136,5 m 1. seria konkursu indywidualnego PŚ 2013/14
5. 21 marca 2014   Severin Freund 137,5 m 1. seria konkursu indywidualnego PŚ 2013/14
6. 21 marca 2014   Severin Freund 137,5 m 2. seria konkursu indywidualnego PŚ 2013/14 wyrównanie rekordu
7. 22 marca 2014   Tom Hilde 138,5 m 1. seria konkursu drużynowego PŚ 2013/14
8. 22 marca 2014   Piotr Żyła 141,0 m 1. seria konkursu drużynowego PŚ 2013/14
9. 23 marca 2014   Severin Freund 141,0 m 2. seria konkursu finałowego PŚ 2013/14 wyrównanie rekordu
10. 23 marca 2014  Peter Prevc 142,0 m 2. seria konkursu finałowego PŚ 2013/14

Galeria edytuj

Przypisy edytuj

  1. Svetozar Guček, 90-letnik. Gore in ljudje, 1 januar 2010. (słoweń.).
  2. Luftseilas på ski (strona 4). Nordland Avis, 1 april 1952. (norw.).
  3. Rateče K25. skisprungschanzen.com. [dostęp 2021-11-21]. (pol.).
  4. Adam Kwieciński: Wyniki konkursu. wyniki-skoki.hostingasp.pl. [dostęp 2021-12-31]. (pol.).
  5. Neznana znana Planica (Ustęp 5). smucisca.net, 13 marca 2010. (słoweń.).
  6. Adam Kwieciński: Wyniki konkursu. wyniki-skoki.hostingasp.pl. [dostęp 2021-12-31]. (pol.).
  7. a b Znamki 101 za nas in 108 za Nemce & Serija senzacij (strona 1, kolumna 4). Jutro, 3 marca 1941. (słoweń.).
  8. a b Neverjetne daljave (strona 4, kolumna 4). Slovenski dom, 3 marca 1941. (słoweń.).
  9. a b c Velikanka, Planica. skisprungschanzen.com. [dostęp 2012-10-15].
  10. Anna Bińkowska: Skoki Narciarskie: Powstanie „Planica Nordic Centrum”. skijumping.pl, 2011-02-16. [dostęp 2012-10-15].
  11. Konstancja Suchanek: Skoki Narciarskie: Jurij Tepes ponownie mistrzem Słowenii. skijumping.pl, 2012-10-14. [dostęp 2012-10-15].
  12. Adam Bucholz: Planica i Vikersund z HS240. FIS ujednolica przepisy o rozmiarach obiektów. skijumping.pl, 2017-11-16. [dostęp 2017-11-21].
  13. Homologated Jumping Hills. fis-ski.com, 2017-11-19. [dostęp 2017-11-21]. (ang.).

Bibliografia edytuj