Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2018-02

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2018-02-01 edytuj

Rodzajniki w języku francuskim – jeden z określników (determinantów) rzeczownika w języku francuskim. Podstawowy podział rozróżnia rodzajnik określony i nieokreślony, z kolei za podtyp nieokreślonego można uznać rodzajnik cząstkowy. Niektóre rodzajniki w wyniku procesów językowych połączyły się z przyimkami. Rodzajnik wskazuje na kategorię określoności lub nieokreśloności rzeczownika, ujawnia jego rodzaj, jeśli występuje w liczbie pojedynczej. Ponadto w mówionym języku francuskim często jedynie po rodzajniku można odróżnić, czy rzeczownika użyto w liczbie pojedynczej, czy mnogiej. Rodzajnika nieokreślonego używa się na ogół wówczas, gdy stojący po nim rzeczownik oznacza bliżej nieokreślone rzeczy. Rodzajnik określony używany jest na ogół wówczas, gdy stojący po nim rzeczownik oznacza rzeczy (osoby), które są znane, jednoznacznie określone lub o których była już mowa. Czytaj więcej…

2018-02-02 edytuj

Rostisław – rosyjski pancernik z przełomu XIX i XX wieku, należący do Floty Czarnomorskiej, jedyny okręt swojego typu. Był siódmym z pancerników eskadrowych zbudowanych dla Floty Czarnomorskiej w ramach 20-letniego programu rozbudowy floty z lat 1883-1902. Okręt stanowił typ mniejszego pancernika, ze słabszą artylerią kalibru 254 mm. Wszedł do służby w 1900 roku, służył aktywnie podczas I wojny światowej. W składzie sił głównych Floty ostrzeliwał tureckie wybrzeże i brał udział w potyczkach z krążownikiem liniowym Goeben. Na początku wojny dowodził nim Polak Kazimierz Porębski. Od początku 1916 roku Rostisław był okrętem flagowym oddziału batumskiego, działającego na rzecz oddziałów lądowych nacierających na terytorium tureckie z rejonu Batumi. Od września 1916 roku, po przystąpieniu do wojny Rumunii, Rostisław bazował w Konstancy, osłaniając port i rosyjskie konwoje z wojskiem. Został samozatopiony podczas wojny domowej w Rosji w 1920 roku, w której używany był przez białych jako pływająca bateria. Czytaj więcej…

2018-02-03 edytuj

Lana Turner (ur. 8 lutego 1921 w Wallace, zm. 29 czerwca 1995 w Los Angeles) – amerykańska aktorka, symbol seksu lat 40. i 50. Ze względu na status w świecie filmu nazywana „Królową MGM”. W ciągu prawie pięćdziesięcioletniej kariery Turner zdobyła sławę zarówno jako modelka pin-up i aktorka dramatyczna, ale także ze względu na swoje burzliwe życie osobiste. W 1951 roku została nazwana „najbardziej czarującą kobietą w dziejach sztuki międzynarodowej”. W wieku 16 lat związała się z wytwórnią Warner Bros., aby 2 lata później przejść do MGM. Turner zwróciła uwagę krytyków rolą w dramacie Zapamiętają. W latach 50. wystąpiła m.in. w Pięknym i złym oraz w kasowym przeboju Peyton Place, za rolę w którym, została nominowana do Oscara. W 1959 roku zagrała w najbardziej dochodowym filmie w karierze, dramacie Zwierciadło życia. W 1971 roku zadebiutowała na scenie teatralnej. Ostatni raz Turner wystąpiła w 1985 roku w serialu Statek miłości. Czytaj więcej…

2018-02-04 edytuj

Medaliści igrzysk olimpijskich w saneczkarstwie – zestawienie zawodników i zawodniczek, którzy przynajmniej raz stanęli na podium zawodów olimpijskich w saneczkarstwie. Zawody saneczkarskie znajdują się w programie zimowych igrzysk olimpijskich od igrzysk w Innsbrucku w 1964 roku. Włącznie do igrzysk w Vancouver rozegranych w 2010 roku saneczkarze rywalizowali w trzech konkurencjach – jedynkach kobiet, jedynkach mężczyzn i dwójkach mężczyzn. Na igrzyskach w Soczi w 2014 roku do kalendarza olimpijskiego włączono zawody drużynowe. Najwięcej medali olimpijskich w saneczkarstwie zdobyli reprezentanci Niemiec – 43. Na drugim miejscu klasyfikacji wszech czasów znajduje się Niemiecka Republika Demokratyczna z dorobkiem 32 medali, a na trzecim miejscu Włochy – 17 medali. Dwóch zawodników zdobyło po trzy tytuły mistrza olimpijskiego – Georg Hackl oraz Felix Loch. Najwięcej medali zdobył natomiast Armin Zöggeler, który stawał na podium olimpijskim sześciokrotnie. Jest również jedynym saneczkarzem, który został medalistą olimpijskim na sześciu kolejnych igrzyskach – od 1994 do 2014 roku. Czytaj więcej…

2018-02-05 edytuj

Kostniakomięsak – grupa pierwotnych nowotworów złośliwych wywodzących się z prymitywnych komórek mezenchymatycznych klasyfikowanych do grupy pierwotnych wrzecionowatokomórkowych mięsaków tkanki kostnej produkujących osteoid. Kostniakomięsak u ludzi jest stosunkowo rzadkim nowotworem, większość zachorowań dotyczy młodzieży i młodych dorosłych. Nowotwór zwykle pojawia się w kościach długich w pobliżu płytki wzrostu, szczególnie w obrębie kości udowej, kości piszczelowej oraz kości ramiennej. Stopień zaawansowania choroby warunkuje stosowane metody leczenia. W etapie choroby zlokalizowanej leczenie jest oparte o postępowanie chirurgiczne w skojarzeniu z chemioterapią okołooperacyjną. Leczenie chirurgiczne polega na radykalnej resekcji pierwotnego guza nowotworowego wraz z otaczającymi go tkankami i innymi tkankami potencjalnie zanieczyszczonymi komórkami nowotworowymi. Leczenie radykalne może polegać na operacji zachowującej kończynę albo wymagać jej amputacji. Czytaj więcej…

2018-02-06 edytuj

Canis dirus – wymarły gatunek wilka, ssaka z rodziny psowatych, jeden z prehistorycznych drapieżników północnoamerykańskich. Gatunek nazwano w 1858 roku, cztery lata po odkryciu pierwszego okazu. Canis dirus osiągał wielkość mniej więcej największych współczesnych wilków szarych oraz wilków kanadyjskich. Czaszka i uzębienie przypominało spotykane u wilka szarego, ale zęby Canis dirus były większe i lepiej przystosowane do cięcia, zwierzę dysponowało też większą siłą zgryzu kłów niż jakikolwiek współczesny wilk. Cechy te stanowią adaptacje do polowań na późnoplejstoceńskich wielkich roślinożerców. Jako przyczynę wymarcia podawano zależność od megaroślinożerców wraz ze zmianami klimatycznymi i konkurencją ze strony innych gatunków, przy czym pozostaje ona kontrowersyjna. Ostatnie szczątki pochodzą sprzed 9440 lat. Czytaj więcej…

2018-02-07 edytuj

Obóz zagłady w Sobiborze – niemiecki nazistowski obóz zagłady funkcjonujący od maja 1942 roku do października 1943 roku przy stacji kolejowej Sobibór na linii Chełm – Włodawa. Obóz został utworzony w ramach akcji „Reinhardt”; prowadzono w nim eksterminację ludności żydowskiej. Niemcy kierowali do niego transporty z gett i obozów pracy w okupowanej Polsce, przede wszystkim z dystryktu lubelskiego. Ponadto w Sobiborze byli mordowani Żydzi austriaccy, czescy, francuscy, holenderscy, niemieccy, słowaccy oraz sowieccy. Ofiary zabijano w stacjonarnych komorach gazowych przy użyciu gazów spalinowych. W literaturze przedmiotu liczbę Żydów zamordowanych w Sobiborze szacuje się w przedziale od 130 tys. do 300 tys. osób. W publicznej świadomości utrwaliła się zwłaszcza liczba 250 tys. ofiar, którą przyjęto w czasie pierwszego powojennego śledztwa. Badania przeprowadzone przez Roberta Kuwałka, których wyniki opublikowano w 2014 roku, wskazują jednak, że liczba ofiar Sobiboru wyniosła w rzeczywistości około 170–180 tys. osób. Czytaj więcej…

2018-02-08 edytuj

Klasyfikacja medalowa Zimowych Igrzysk Olimpijskich 1948 – zestawienie państw, reprezentowanych przez narodowe komitety olimpijskie, uszeregowanych pod względem liczby zdobytych medali na V Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w 1948 roku w Sankt Moritz. Igrzyska w Sankt Moritz były pierwszymi igrzyskami olimpijskimi po II wojnie światowej. Podczas tych igrzysk rozegrano 22 konkurencje w dziewięciu dyscyplinach sportowych. W porównaniu do poprzednich zimowych igrzysk, które odbyły się w 1936 roku w Garmisch-Partenkirchen, do kalendarza olimpijskiego włączono pięć konkurencji – cztery w narciarstwie alpejskim oraz skeletonowy ślizg mężczyzn. W zawodach zaprezentowało się 668 sportowców (591 mężczyzn i 77 kobiet) z 28 państw. Medalistami olimpijskimi zostali przedstawiciele trzynastu państw, spośród których dziesięć państw zdobyło przynajmniej jeden złoty medal. Najwięcej medali – po dziesięć – zdobyli reprezentanci Norwegii, Szwecji oraz Szwajcarii. Czytaj więcej…

2018-02-09 edytuj

Rostisław – rosyjski pancernik z przełomu XIX i XX wieku, należący do Floty Czarnomorskiej, jedyny okręt swojego typu. Był siódmym z pancerników eskadrowych zbudowanych dla Floty Czarnomorskiej w ramach 20-letniego programu rozbudowy floty z lat 1883-1902. Okręt stanowił typ mniejszego pancernika, ze słabszą artylerią kalibru 254 mm. Wszedł do służby w 1900 roku, służył aktywnie podczas I wojny światowej. W składzie sił głównych Floty ostrzeliwał tureckie wybrzeże i brał udział w potyczkach z krążownikiem liniowym Goeben. Na początku wojny dowodził nim Polak Kazimierz Porębski. Od początku 1916 roku Rostisław był okrętem flagowym oddziału batumskiego, działającego na rzecz oddziałów lądowych nacierających na terytorium tureckie z rejonu Batumi. Od września 1916 roku, po przystąpieniu do wojny Rumunii, Rostisław bazował w Konstancy, osłaniając port i rosyjskie konwoje z wojskiem. Został samozatopiony podczas wojny domowej w Rosji w 1920 roku, w której używany był przez białych jako pływająca bateria. Czytaj więcej…

2018-02-10 edytuj

Achelozaur – rodzaj wymarłego dinozaura rogatego z rodziny ceratopsów. Żył w epoce kredy późnej, około 74,2 miliona lat temu, na terenach dzisiejszej Ameryki Północnej. Pierwsze skamieniałości zebrał w Montanie w 1987 roku zespół prowadzony przez Jacka Hornera, więcej znalezisk odkryto w 1989 roku. Jak inne ceratopsy, poruszał się na czterech kończynach, miał krótki ogon i dużą głowę zaopatrzoną w zakrzywiony dziób. Szyję osłaniała kryza wyrastająca z tyłu czaszki, dźwigająca parę długich kolców, zakrzywiających się na zewnątrz. Dorosły osobnik miał nierówne, zaokrąglone guzowatości nad oczami i nad pyskiem, gdzie inne ceratopsy często nosiły rogi. Kości te pokrywała za życia gruba warstwa keratyny, jednak jej kształt pozostaje niepewny. Wedle niektórych badaczy guzowatości służyły do walki, kiedy to zwierzęta przepychały się głowami lub do pokazów. Czytaj więcej…

2018-02-11 edytuj

Medaliści igrzysk olimpijskich w saneczkarstwie – zestawienie zawodników i zawodniczek, którzy przynajmniej raz stanęli na podium zawodów olimpijskich w saneczkarstwie. Zawody saneczkarskie znajdują się w programie zimowych igrzysk olimpijskich od igrzysk w Innsbrucku w 1964 roku. Włącznie do igrzysk w Vancouver rozegranych w 2010 roku saneczkarze rywalizowali w trzech konkurencjach – jedynkach kobiet, jedynkach mężczyzn i dwójkach mężczyzn. Na igrzyskach w Soczi w 2014 roku do kalendarza olimpijskiego włączono zawody drużynowe. Najwięcej medali olimpijskich w saneczkarstwie zdobyli reprezentanci Niemiec – 43. Na drugim miejscu klasyfikacji wszech czasów znajduje się Niemiecka Republika Demokratyczna z dorobkiem 32 medali, a na trzecim miejscu Włochy – 17 medali. Dwóch zawodników zdobyło po trzy tytuły mistrza olimpijskiego – Georg Hackl oraz Felix Loch. Najwięcej medali zdobył natomiast Armin Zöggeler, który stawał na podium olimpijskim sześciokrotnie. Jest również jedynym saneczkarzem, który został medalistą olimpijskim na sześciu kolejnych igrzyskach – od 1994 do 2014 roku. Czytaj więcej…

2018-02-12 edytuj

Kostniakomięsak – grupa pierwotnych nowotworów złośliwych wywodzących się z prymitywnych komórek mezenchymatycznych klasyfikowanych do grupy pierwotnych wrzecionowatokomórkowych mięsaków tkanki kostnej produkujących osteoid. Kostniakomięsak u ludzi jest stosunkowo rzadkim nowotworem, większość zachorowań dotyczy młodzieży i młodych dorosłych. Nowotwór zwykle pojawia się w kościach długich w pobliżu płytki wzrostu, szczególnie w obrębie kości udowej, kości piszczelowej oraz kości ramiennej. Stopień zaawansowania choroby warunkuje stosowane metody leczenia. W etapie choroby zlokalizowanej leczenie jest oparte o postępowanie chirurgiczne w skojarzeniu z chemioterapią okołooperacyjną. Leczenie chirurgiczne polega na radykalnej resekcji pierwotnego guza nowotworowego wraz z otaczającymi go tkankami i innymi tkankami potencjalnie zanieczyszczonymi komórkami nowotworowymi. Leczenie radykalne może polegać na operacji zachowującej kończynę albo wymagać jej amputacji. Czytaj więcej…

2018-02-13 edytuj

Canis dirus – wymarły gatunek wilka, ssaka z rodziny psowatych, jeden z prehistorycznych drapieżników północnoamerykańskich. Gatunek nazwano w 1858 roku, cztery lata po odkryciu pierwszego okazu. Canis dirus osiągał wielkość mniej więcej największych współczesnych wilków szarych oraz wilków kanadyjskich. Czaszka i uzębienie przypominało spotykane u wilka szarego, ale zęby Canis dirus były większe i lepiej przystosowane do cięcia, zwierzę dysponowało też większą siłą zgryzu kłów niż jakikolwiek współczesny wilk. Cechy te stanowią adaptacje do polowań na późnoplejstoceńskich wielkich roślinożerców. Jako przyczynę wymarcia podawano zależność od megaroślinożerców wraz ze zmianami klimatycznymi i konkurencją ze strony innych gatunków, przy czym pozostaje ona kontrowersyjna. Ostatnie szczątki pochodzą sprzed 9440 lat. Czytaj więcej…

2018-02-14 edytuj

Obóz zagłady w Sobiborze – niemiecki nazistowski obóz zagłady funkcjonujący od maja 1942 roku do października 1943 roku przy stacji kolejowej Sobibór na linii Chełm – Włodawa. Obóz został utworzony w ramach akcji „Reinhardt”; prowadzono w nim eksterminację ludności żydowskiej. Niemcy kierowali do niego transporty z gett i obozów pracy w okupowanej Polsce, przede wszystkim z dystryktu lubelskiego. Ponadto w Sobiborze byli mordowani Żydzi austriaccy, czescy, francuscy, holenderscy, niemieccy, słowaccy oraz sowieccy. Ofiary zabijano w stacjonarnych komorach gazowych przy użyciu gazów spalinowych. W literaturze przedmiotu liczbę Żydów zamordowanych w Sobiborze szacuje się w przedziale od 130 tys. do 300 tys. osób. W publicznej świadomości utrwaliła się zwłaszcza liczba 250 tys. ofiar, którą przyjęto w czasie pierwszego powojennego śledztwa. Badania przeprowadzone przez Roberta Kuwałka, których wyniki opublikowano w 2014 roku, wskazują jednak, że liczba ofiar Sobiboru wyniosła w rzeczywistości około 170–180 tys. osób. Czytaj więcej…

2018-02-15 edytuj

Klasyfikacja medalowa Zimowych Igrzysk Olimpijskich 1948 – zestawienie państw, reprezentowanych przez narodowe komitety olimpijskie, uszeregowanych pod względem liczby zdobytych medali na V Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w 1948 roku w Sankt Moritz. Igrzyska w Sankt Moritz były pierwszymi igrzyskami olimpijskimi po II wojnie światowej. Podczas tych igrzysk rozegrano 22 konkurencje w dziewięciu dyscyplinach sportowych. W porównaniu do poprzednich zimowych igrzysk, które odbyły się w 1936 roku w Garmisch-Partenkirchen, do kalendarza olimpijskiego włączono pięć konkurencji – cztery w narciarstwie alpejskim oraz skeletonowy ślizg mężczyzn. W zawodach zaprezentowało się 668 sportowców (591 mężczyzn i 77 kobiet) z 28 państw. Medalistami olimpijskimi zostali przedstawiciele trzynastu państw, spośród których dziesięć państw zdobyło przynajmniej jeden złoty medal. Najwięcej medali – po dziesięć – zdobyli reprezentanci Norwegii, Szwecji oraz Szwajcarii. Czytaj więcej…

2018-02-16 edytuj

Kodeks Nitryjski – palimpsest pisany na pergaminie, zawierający w sumie cztery dzieła literackie: trzy greckie oraz jedno syryjskie; wszystkie pochodzą z wieków VI–IX. Jest jednym z najsłynniejszych palimpsestów. Zachowało się 226 kart rękopisu. Górny tekst naniesiony został w wieku VIII lub IX i zawiera syryjski traktat Sewera Antiocheńskiego, przeciwko Janowi Gramatykowi. Ten sam kodeks w dolnym tekście zawiera greckie teksty Iliady Homera, Ewangelii według św. Łukasza oraz Elementów Euklidesa. Dolny tekst palimpsestu jest miejscami nieczytelny. Rękopis przechowywany był w klasztorze na Pustyni Nitryjskiej, w klasztorze św. Marii Deipara, około 110 km na północny zachód od Kairu. W 1838 roku znaleziony został przez Anglika Henry'ego Tattama i wraz z ponad 500 innymi rękopisami przewieziony został do Londynu. Obecnie przechowywany jest w British Library w Londynie. Czytaj więcej…

2018-02-17 edytuj

Achelozaur – rodzaj wymarłego dinozaura rogatego z rodziny ceratopsów. Żył w epoce kredy późnej, około 74,2 miliona lat temu, na terenach dzisiejszej Ameryki Północnej. Pierwsze skamieniałości zebrał w Montanie w 1987 roku zespół prowadzony przez Jacka Hornera, więcej znalezisk odkryto w 1989 roku. Jak inne ceratopsy, poruszał się na czterech kończynach, miał krótki ogon i dużą głowę zaopatrzoną w zakrzywiony dziób. Szyję osłaniała kryza wyrastająca z tyłu czaszki, dźwigająca parę długich kolców, zakrzywiających się na zewnątrz. Dorosły osobnik miał nierówne, zaokrąglone guzowatości nad oczami i nad pyskiem, gdzie inne ceratopsy często nosiły rogi. Kości te pokrywała za życia gruba warstwa keratyny, jednak jej kształt pozostaje niepewny. Wedle niektórych badaczy guzowatości służyły do walki, kiedy to zwierzęta przepychały się głowami lub do pokazów. Czytaj więcej…

2018-02-18 edytuj

Medaliści igrzysk olimpijskich w saneczkarstwie – zestawienie zawodników i zawodniczek, którzy przynajmniej raz stanęli na podium zawodów olimpijskich w saneczkarstwie. Zawody saneczkarskie znajdują się w programie zimowych igrzysk olimpijskich od igrzysk w Innsbrucku w 1964 roku. Włącznie do igrzysk w Vancouver rozegranych w 2010 roku saneczkarze rywalizowali w trzech konkurencjach – jedynkach kobiet, jedynkach mężczyzn i dwójkach mężczyzn. Na igrzyskach w Soczi w 2014 roku do kalendarza olimpijskiego włączono zawody drużynowe. Najwięcej medali olimpijskich w saneczkarstwie zdobyli reprezentanci Niemiec – 43. Na drugim miejscu klasyfikacji wszech czasów znajduje się Niemiecka Republika Demokratyczna z dorobkiem 32 medali, a na trzecim miejscu Włochy – 17 medali. Dwóch zawodników zdobyło po trzy tytuły mistrza olimpijskiego – Georg Hackl oraz Felix Loch. Najwięcej medali zdobył natomiast Armin Zöggeler, który stawał na podium olimpijskim sześciokrotnie. Jest również jedynym saneczkarzem, który został medalistą olimpijskim na sześciu kolejnych igrzyskach – od 1994 do 2014 roku. Czytaj więcej…

2018-02-19 edytuj

Kostniakomięsak – grupa pierwotnych nowotworów złośliwych wywodzących się z prymitywnych komórek mezenchymatycznych klasyfikowanych do grupy pierwotnych wrzecionowatokomórkowych mięsaków tkanki kostnej produkujących osteoid. Kostniakomięsak u ludzi jest stosunkowo rzadkim nowotworem, większość zachorowań dotyczy młodzieży i młodych dorosłych. Nowotwór zwykle pojawia się w kościach długich w pobliżu płytki wzrostu, szczególnie w obrębie kości udowej, kości piszczelowej oraz kości ramiennej. Stopień zaawansowania choroby warunkuje stosowane metody leczenia. W etapie choroby zlokalizowanej leczenie jest oparte o postępowanie chirurgiczne w skojarzeniu z chemioterapią okołooperacyjną. Leczenie chirurgiczne polega na radykalnej resekcji pierwotnego guza nowotworowego wraz z otaczającymi go tkankami i innymi tkankami potencjalnie zanieczyszczonymi komórkami nowotworowymi. Leczenie radykalne może polegać na operacji zachowującej kończynę albo wymagać jej amputacji. Czytaj więcej…

2018-02-20 edytuj

Skoki narciarskie na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1984 – zawody olimpijskie w skokach narciarskich przeprowadzone pomiędzy 12 a 18 lutego 1984 roku w ramach igrzysk w Sarajewie, zaliczane do klasyfikacji generalnej Pucharu Świata 1983/1984. Podczas igrzysk rozegrane zostały dwie konkurencje w skokach narciarskich – 12 lutego były to zawody na obiekcie normalnym (K90), a 18 lutego – na obiekcie dużym (K112). W obu konkurencjach najlepsi okazali się Jens Weißflog oraz Matti Nykänen. Każdy z nich zdobył po jednym złotym i jednym srebrnym medalu. Weißflog został mistrzem olimpijskim na skoczni normalnej, a Nykänen na skoczni dużej. Brązowymi medalistami zostali natomiast: Jari Puikkonen na obiekcie K90 oraz Pavel Ploc na skoczni K112. Po raz czternasty skoczkowie narciarscy rywalizowali o medale igrzysk olimpijskich. Po raz pierwszy konkursy olimpijskie były traktowane niezależnie od mistrzostw świata w narciarstwie klasycznym, tzn. odstąpiono od reguły podwójnego mistrzostwa, według której każdy mistrz olimpijski stawał się automatycznie mistrzem świata. Czytaj więcej…

2018-02-21 edytuj

Obóz zagłady w Sobiborze – niemiecki nazistowski obóz zagłady funkcjonujący od maja 1942 roku do października 1943 roku przy stacji kolejowej Sobibór na linii Chełm – Włodawa. Obóz został utworzony w ramach akcji „Reinhardt”; prowadzono w nim eksterminację ludności żydowskiej. Niemcy kierowali do niego transporty z gett i obozów pracy w okupowanej Polsce, przede wszystkim z dystryktu lubelskiego. Ponadto w Sobiborze byli mordowani Żydzi austriaccy, czescy, francuscy, holenderscy, niemieccy, słowaccy oraz sowieccy. Ofiary zabijano w stacjonarnych komorach gazowych przy użyciu gazów spalinowych. W literaturze przedmiotu liczbę Żydów zamordowanych w Sobiborze szacuje się w przedziale od 130 tys. do 300 tys. osób. W publicznej świadomości utrwaliła się zwłaszcza liczba 250 tys. ofiar, którą przyjęto w czasie pierwszego powojennego śledztwa. Badania przeprowadzone przez Roberta Kuwałka, których wyniki opublikowano w 2014 roku, wskazują jednak, że liczba ofiar Sobiboru wyniosła w rzeczywistości około 170–180 tys. osób. Czytaj więcej…

2018-02-22 edytuj

Klasyfikacja medalowa Zimowych Igrzysk Olimpijskich 1948 – zestawienie państw, reprezentowanych przez narodowe komitety olimpijskie, uszeregowanych pod względem liczby zdobytych medali na V Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w 1948 roku w Sankt Moritz. Igrzyska w Sankt Moritz były pierwszymi igrzyskami olimpijskimi po II wojnie światowej. Podczas tych igrzysk rozegrano 22 konkurencje w dziewięciu dyscyplinach sportowych. W porównaniu do poprzednich zimowych igrzysk, które odbyły się w 1936 roku w Garmisch-Partenkirchen, do kalendarza olimpijskiego włączono pięć konkurencji – cztery w narciarstwie alpejskim oraz skeletonowy ślizg mężczyzn. W zawodach zaprezentowało się 668 sportowców (591 mężczyzn i 77 kobiet) z 28 państw. Medalistami olimpijskimi zostali przedstawiciele trzynastu państw, spośród których dziesięć państw zdobyło przynajmniej jeden złoty medal. Najwięcej medali – po dziesięć – zdobyli reprezentanci Norwegii, Szwecji oraz Szwajcarii. Czytaj więcej…

2018-02-23 edytuj

Kodeks Nitryjski – palimpsest pisany na pergaminie, zawierający w sumie cztery dzieła literackie: trzy greckie oraz jedno syryjskie; wszystkie pochodzą z wieków VI–IX. Jest jednym z najsłynniejszych palimpsestów. Zachowało się 226 kart rękopisu. Górny tekst naniesiony został w wieku VIII lub IX i zawiera syryjski traktat Sewera Antiocheńskiego, przeciwko Janowi Gramatykowi. Ten sam kodeks w dolnym tekście zawiera greckie teksty Iliady Homera, Ewangelii według św. Łukasza oraz Elementów Euklidesa. Dolny tekst palimpsestu jest miejscami nieczytelny. Rękopis przechowywany był w klasztorze na Pustyni Nitryjskiej, w klasztorze św. Marii Deipara, około 110 km na północny zachód od Kairu. W 1838 roku znaleziony został przez Anglika Henry'ego Tattama i wraz z ponad 500 innymi rękopisami przewieziony został do Londynu. Obecnie przechowywany jest w British Library w Londynie. Czytaj więcej…

2018-02-24 edytuj

Achelozaur – rodzaj wymarłego dinozaura rogatego z rodziny ceratopsów. Żył w epoce kredy późnej, około 74,2 miliona lat temu, na terenach dzisiejszej Ameryki Północnej. Pierwsze skamieniałości zebrał w Montanie w 1987 roku zespół prowadzony przez Jacka Hornera, więcej znalezisk odkryto w 1989 roku. Jak inne ceratopsy, poruszał się na czterech kończynach, miał krótki ogon i dużą głowę zaopatrzoną w zakrzywiony dziób. Szyję osłaniała kryza wyrastająca z tyłu czaszki, dźwigająca parę długich kolców, zakrzywiających się na zewnątrz. Dorosły osobnik miał nierówne, zaokrąglone guzowatości nad oczami i nad pyskiem, gdzie inne ceratopsy często nosiły rogi. Kości te pokrywała za życia gruba warstwa keratyny, jednak jej kształt pozostaje niepewny. Wedle niektórych badaczy guzowatości służyły do walki, kiedy to zwierzęta przepychały się głowami lub do pokazów. Czytaj więcej…

2018-02-25 edytuj

Bażyna czarna – gatunek rośliny z rodziny bażynowatych. Jego ujęcie taksonomiczne jest bardzo problematyczne – obok formy typowej (diploidalnej z jednopłciowymi kwiatami) wyróżniane są liczne i w różny sposób odmienne taksony w randze osobnych gatunków lub włączanych tu podgatunków lub odmian. W szerokim ujęciu jest to roślina o rozległym zasięgu obejmującym obszary o klimacie arktycznym i umiarkowanym w Azji, Europie oraz Ameryce Północnej. W Polsce podlega ochronie gatunkowej i występuje głównie w północnej części kraju – nad morzem, głównie w borze bażynowym i na torfowiskach, poza tym w Sudetach oraz Karpatach. Bażyna bywa wykorzystywana jako roślina jadalna, lecznicza i okrywowa. W owocach bażyny zidentyfikowano związki mające działanie antybakteryjne i przeciwgrzybicze. Czytaj więcej…

2018-02-26 edytuj

Kostniakomięsak – grupa pierwotnych nowotworów złośliwych wywodzących się z prymitywnych komórek mezenchymatycznych klasyfikowanych do grupy pierwotnych wrzecionowatokomórkowych mięsaków tkanki kostnej produkujących osteoid. Kostniakomięsak u ludzi jest stosunkowo rzadkim nowotworem, większość zachorowań dotyczy młodzieży i młodych dorosłych. Nowotwór zwykle pojawia się w kościach długich w pobliżu płytki wzrostu, szczególnie w obrębie kości udowej, kości piszczelowej oraz kości ramiennej. Stopień zaawansowania choroby warunkuje stosowane metody leczenia. W etapie choroby zlokalizowanej leczenie jest oparte o postępowanie chirurgiczne w skojarzeniu z chemioterapią okołooperacyjną. Leczenie chirurgiczne polega na radykalnej resekcji pierwotnego guza nowotworowego wraz z otaczającymi go tkankami i innymi tkankami potencjalnie zanieczyszczonymi komórkami nowotworowymi. Leczenie radykalne może polegać na operacji zachowującej kończynę albo wymagać jej amputacji. Czytaj więcej…

2018-02-27 edytuj

Skoki narciarskie na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1984 – zawody olimpijskie w skokach narciarskich przeprowadzone pomiędzy 12 a 18 lutego 1984 roku w ramach igrzysk w Sarajewie, zaliczane do klasyfikacji generalnej Pucharu Świata 1983/1984. Podczas igrzysk rozegrane zostały dwie konkurencje w skokach narciarskich – 12 lutego były to zawody na obiekcie normalnym (K90), a 18 lutego – na obiekcie dużym (K112). W obu konkurencjach najlepsi okazali się Jens Weißflog oraz Matti Nykänen. Każdy z nich zdobył po jednym złotym i jednym srebrnym medalu. Weißflog został mistrzem olimpijskim na skoczni normalnej, a Nykänen na skoczni dużej. Brązowymi medalistami zostali natomiast: Jari Puikkonen na obiekcie K90 oraz Pavel Ploc na skoczni K112. Po raz czternasty skoczkowie narciarscy rywalizowali o medale igrzysk olimpijskich. Po raz pierwszy konkursy olimpijskie były traktowane niezależnie od mistrzostw świata w narciarstwie klasycznym, tzn. odstąpiono od reguły podwójnego mistrzostwa, według której każdy mistrz olimpijski stawał się automatycznie mistrzem świata. Czytaj więcej…

2018-02-28 edytuj

Obóz zagłady w Sobiborze – niemiecki nazistowski obóz zagłady funkcjonujący od maja 1942 roku do października 1943 roku przy stacji kolejowej Sobibór na linii Chełm – Włodawa. Obóz został utworzony w ramach akcji „Reinhardt”; prowadzono w nim eksterminację ludności żydowskiej. Niemcy kierowali do niego transporty z gett i obozów pracy w okupowanej Polsce, przede wszystkim z dystryktu lubelskiego. Ponadto w Sobiborze byli mordowani Żydzi austriaccy, czescy, francuscy, holenderscy, niemieccy, słowaccy oraz sowieccy. Ofiary zabijano w stacjonarnych komorach gazowych przy użyciu gazów spalinowych. W literaturze przedmiotu liczbę Żydów zamordowanych w Sobiborze szacuje się w przedziale od 130 tys. do 300 tys. osób. W publicznej świadomości utrwaliła się zwłaszcza liczba 250 tys. ofiar, którą przyjęto w czasie pierwszego powojennego śledztwa. Badania przeprowadzone przez Roberta Kuwałka, których wyniki opublikowano w 2014 roku, wskazują jednak, że liczba ofiar Sobiboru wyniosła w rzeczywistości około 170–180 tys. osób. Czytaj więcej…