Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2013-09

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2013-09-01 edytuj

Kotewka orzech wodny (Trapa natans L.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny krwawnicowatych (Lythraceae). Rośnie w zbiornikach o spokojnej, stojącej lub wolno płynącej wodzie. Rodzimy w Starym Świecie, szeroko rozpowszechniony jest tylko w Azji. W Europie, w tym także w Polsce, należy do gatunków rzadko spotykanych. Został zawleczony do Ameryki Północnej. Nazwa pochodzi od kształtu owoców, zaopatrzonych w twarde wyrostki przypominające kotwice. Orzechy tego gatunku są jadalne, poza tym kotewka jest sadzona jako roślina ozdobna oraz wykorzystywana jako roślina lecznicza. Czytaj więcej…

2013-09-02 edytuj

Eufrozyna Mieszkówna (ur. najpóźniej z końcem XII wieku, zm. 23 lub 25 maja, najwcześniej z początkiem XIII wieku) – księżniczka raciborska i opolska, a w latach 1210–1211 prawdopodobnie również krakowska, córka księcia Mieszka I Plątonogiego i Ludmiły, najprawdopodobniej pochodzącej z dynastii Przemyślidów. Zdaniem części badaczy Eufrozyna zmarła jako hrabina niemiecka. Podstawą takiego przypuszczenia jest zapiska nekrologu żeńskiego klasztoru augustiańskiego w Derneburgu, na terenie obecnej Dolnej Saksonii, umieszczona pod datą 23 maja: „(E)uffrosina polonika et cometissa obiit coma [?]” (łac.) Czytaj więcej…

2013-09-03 edytuj

Krąpielowate (Taccaceae Dumort.) – monotypowa rodzina roślin z rzędu pochrzynowców (Dioscoreales), obejmująca jeden rodzaj krąpiel (Tacca J.R.Forst. & G.Forst.), liczący 15 gatunków, występujących w strefie klimatu tropikalnego i subtropikalnego na obu półkulach. Rośliny zaliczane do tej rodziny charakteryzują się specyficznymi kwiatostanami, zbudowanymi z liściowatych podsadek, nitkowatych przysadek i szypułkowych kwiatów, przeważnie w ciemnych, bordowo-purpurowych kolorach. Rośliny te znajdują szerokie zastosowanie, przede wszystkim jako rośliny lecznicze i spożywcze, a w ostatnich latach również jako rośliny ozdobne. Czytaj więcej…

2013-09-04 edytuj

USS Wahoo (SS-238) – amerykański okręt podwodny typu Gato, który podczas II wojny światowej wyróżnił się w wojnie podwodnej na Pacyfiku. Został zwodowany 14 lutego 1942 roku w stoczni Mare Island, po czym 15 maja wszedł do służby. W ciągu niecałych dwóch lat działalności zatopił według oficjalnych źródeł 20 japońskich statków o łącznej pojemności 60 038 BRT. 11 października 1943 roku, podczas siódmego patrolu, „Wahoo” został zatopiony w wyniku kombinowanego ataku powietrzno-morskiego japońskiej marynarki w cieśninie La Pérouse'a. Okręt za swą służbę został odznaczony Presidential Unit Citation oraz Asiatic-Pacific Campaign Medal z sześcioma gwiazdami Silver Star. Czytaj więcej…

2013-09-05 edytuj

Zakazane piosenki – polski muzyczny film fabularny z 1946 roku, w reżyserii Leonarda Buczkowskiego i nakręcony według scenariusza Ludwika Starskiego. Film upamiętnia antyniemiecką i partyzancką twórczość muzyczną czasów II wojny światowej, jednocześnie przedstawiając w epizodach historię okupacji niemieckiej od kapitulacji wrześniowej, aż po wkroczenie Armii Czerwonej do Warszawy. Przedstawione w nim piosenki są w większości oparte na autentycznej twórczości wykonawców ulicznych i orkiestr podwórkowych. Czytaj więcej…

2013-09-06 edytuj

Jaguar Racing – brytyjski zespół wyścigowy, który w sezonach 2000–2004 brał udział w mistrzostwach świata Formuły 1. Zespół został utworzony na bazie dawnego zespołu Stewart Grand Prix. W barwach Jaguara jeździli m.in. Eddie Irvine, Johnny Herbert i Mark Webber. Po zakończeniu działalności i sprzedaży firmie Red Bull został przekształcony w Red Bull Racing. Jaguar Racing w 85 wyścigach zdobył 49 punktów. Największym sukcesem brytyjskiego teamu było dwukrotne zajęcie 3. miejsca w wyścigu: podczas Grand Prix Monako 2001 oraz Grand Prix Włoch 2002. Najwięcej punktów zespół zdobył w sezonie 2003, kiedy to w 16. wyścigach uzyskał ich 18. W sezonach 2002–2004 zespół zajmował 7 lokaty, w sezonie 2001 był 8, a w sezonie 2000 – 9. Czytaj więcej…

2013-09-07 edytuj

Państwowa flaga Republiki Białorusi – prostokątny płat tkaniny o proporcjach 1:2, składający się z dwóch poziomych pasów – czerwonego, stanowiącego 2/3 szerokości flagi, na górze i zielonego o szerokości 1/3 szerokości flagi na dole. Przy drzewcu mieści się pionowy pas o szerokości 1/9 długości flagi, na którym widnieje czerwony ornament ludowy na białym tle. W swej obecnej wersji flaga Białorusi została przyjęta w drodze referendum i zatwierdzona 7 czerwca 1995 roku rozporządzeniem prezydenta Republiki Białorusi Alaksandra Łukaszenki. Status flagi Białorusi został określony w Konstytucji Republiki Białorusi 1996 roku. Flaga Republiki Białorusi jest ósmą z kolei, przyjętą po powstaniu państwa białoruskiego w 1918 roku. Aktualna flaga zastąpiła biało-czerwono-białą, używaną od rozpadu ZSRR w latach 1991-1995. Do zaprojektowania państwowej flagi Republiki Białorusi posłużyła flaga Białoruskiej SRR używana w latach 1951-1991, w której dokonano pewnych modyfikacji – usunięto z niej sierp i młot oraz inwertowano ornament. Czytaj więcej…

2013-09-08 edytuj

Kotewka orzech wodny (Trapa natans L.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny krwawnicowatych (Lythraceae). Rośnie w zbiornikach o spokojnej, stojącej lub wolno płynącej wodzie. Rodzimy w Starym Świecie, szeroko rozpowszechniony jest tylko w Azji. W Europie, w tym także w Polsce, należy do gatunków rzadko spotykanych. Został zawleczony do Ameryki Północnej. Nazwa pochodzi od kształtu owoców, zaopatrzonych w twarde wyrostki przypominające kotwice. Orzechy tego gatunku są jadalne, poza tym kotewka jest sadzona jako roślina ozdobna oraz wykorzystywana jako roślina lecznicza. Czytaj więcej…

2013-09-09 edytuj

Civilization IV – komputerowa strategiczna gra turowa wyprodukowana przez amerykańskie studio Firaxis Games i wydana przez Take-Two Interactive. Jej premiera odbyła się w 2005 roku na platformach Microsoft Windows i OS X. Jest to czwarta część serii gier komputerowych Civilization. W Civilization IV gracz przejmuje kontrolę nad wybraną przez siebie cywilizacją, dążąc na przestrzeni tysiącleci do panowania nad losowo generowanym światem. Cel ten osiąga się poprzez zakładanie i rozbudowę miast, które wytwarzają technologie, kumulują przychody państwa oraz służą do produkcji jednostek i wznoszenia budowli. W miarę rozwoju rozgrywki gracz styka się z konkurencyjnymi cywilizacjami, z którymi może zawierać układy dyplomatyczne, ale też toczyć wojny. W stosunku do poprzednich części serii Civilization IV została rozbudowana o całkiem nowe elementy, na przykład możliwość specjalizacji miast, szerzenia religii czy też ustanawiania ustroju poprzez kombinację opcji obywatelskich. Czytaj więcej…

2013-09-10 edytuj

Krąpielowate (Taccaceae Dumort.) – monotypowa rodzina roślin z rzędu pochrzynowców (Dioscoreales), obejmująca jeden rodzaj krąpiel (Tacca J.R.Forst. & G.Forst.), liczący 15 gatunków, występujących w strefie klimatu tropikalnego i subtropikalnego na obu półkulach. Rośliny zaliczane do tej rodziny charakteryzują się specyficznymi kwiatostanami, zbudowanymi z liściowatych podsadek, nitkowatych przysadek i szypułkowych kwiatów, przeważnie w ciemnych, bordowo-purpurowych kolorach. Rośliny te znajdują szerokie zastosowanie, przede wszystkim jako rośliny lecznicze i spożywcze, a w ostatnich latach również jako rośliny ozdobne. Czytaj więcej…

2013-09-11 edytuj

USS Wahoo (SS-238) – amerykański okręt podwodny typu Gato, który podczas II wojny światowej wyróżnił się w wojnie podwodnej na Pacyfiku. Został zwodowany 14 lutego 1942 roku w stoczni Mare Island, po czym 15 maja wszedł do służby. W ciągu niecałych dwóch lat działalności zatopił według oficjalnych źródeł 20 japońskich statków o łącznej pojemności 60 038 BRT. 11 października 1943 roku, podczas siódmego patrolu, „Wahoo” został zatopiony w wyniku kombinowanego ataku powietrzno-morskiego japońskiej marynarki w cieśninie La Pérouse'a. Okręt za swą służbę został odznaczony Presidential Unit Citation oraz Asiatic-Pacific Campaign Medal z sześcioma gwiazdami Silver Star. Czytaj więcej…

2013-09-12 edytuj

Zakazane piosenki – polski muzyczny film fabularny z 1946 roku, w reżyserii Leonarda Buczkowskiego i nakręcony według scenariusza Ludwika Starskiego. Film upamiętnia antyniemiecką i partyzancką twórczość muzyczną czasów II wojny światowej, jednocześnie przedstawiając w epizodach historię okupacji niemieckiej od kapitulacji wrześniowej, aż po wkroczenie Armii Czerwonej do Warszawy. Przedstawione w nim piosenki są w większości oparte na autentycznej twórczości wykonawców ulicznych i orkiestr podwórkowych. Czytaj więcej…

2013-09-13 edytuj

Jaguar Racing – brytyjski zespół wyścigowy, który w sezonach 2000–2004 brał udział w mistrzostwach świata Formuły 1. Zespół został utworzony na bazie dawnego zespołu Stewart Grand Prix. W barwach Jaguara jeździli m.in. Eddie Irvine, Johnny Herbert i Mark Webber. Po zakończeniu działalności i sprzedaży firmie Red Bull został przekształcony w Red Bull Racing. Jaguar Racing w 85 wyścigach zdobył 49 punktów. Największym sukcesem brytyjskiego teamu było dwukrotne zajęcie 3. miejsca w wyścigu: podczas Grand Prix Monako 2001 oraz Grand Prix Włoch 2002. Najwięcej punktów zespół zdobył w sezonie 2003, kiedy to w 16. wyścigach uzyskał ich 18. W sezonach 2002–2004 zespół zajmował 7 lokaty, w sezonie 2001 był 8, a w sezonie 2000 – 9. Czytaj więcej…

2013-09-14 edytuj

Państwowa flaga Republiki Białorusi – prostokątny płat tkaniny o proporcjach 1:2, składający się z dwóch poziomych pasów – czerwonego, stanowiącego 2/3 szerokości flagi, na górze i zielonego o szerokości 1/3 szerokości flagi na dole. Przy drzewcu mieści się pionowy pas o szerokości 1/9 długości flagi, na którym widnieje czerwony ornament ludowy na białym tle. W swej obecnej wersji flaga Białorusi została przyjęta w drodze referendum i zatwierdzona 7 czerwca 1995 roku rozporządzeniem prezydenta Republiki Białorusi Alaksandra Łukaszenki. Status flagi Białorusi został określony w Konstytucji Republiki Białorusi 1996 roku. Flaga Republiki Białorusi jest ósmą z kolei, przyjętą po powstaniu państwa białoruskiego w 1918 roku. Aktualna flaga zastąpiła biało-czerwono-białą, używaną od rozpadu ZSRR w latach 1991-1995. Do zaprojektowania państwowej flagi Republiki Białorusi posłużyła flaga Białoruskiej SRR używana w latach 1951-1991, w której dokonano pewnych modyfikacji – usunięto z niej sierp i młot oraz inwertowano ornament. Czytaj więcej…

2013-09-15 edytuj

Francisco José de Goya y Lucientes (ur. 30 marca 1746 w Fuendetodos, zm. 16 kwietnia 1828 w Bordeaux) – hiszpański malarz, grafik i rysownik okresu romantyzmu, nadworny malarz Karola III Burbona, Karola IV Burbona i Ferdynanda VII Burbona, portrecista i malarz scen rodzajowych. Kariera artystyczna Goi rozciąga się mniej więcej pomiędzy 1771, kiedy namalował swój pierwszy fresk w Bazylice del Pilar w Saragossie, a 1827, kiedy powstała jedna z jego ostatnich prac Mleczarka z Bordeaux. W ciągu ponad pół wieku jego pracy zawodowej powstało około 700 malowideł, 280 grafik i około tysiąca rysunków. Czytaj więcej…

2013-09-16 edytuj

Civilization IV – komputerowa strategiczna gra turowa wyprodukowana przez amerykańskie studio Firaxis Games i wydana przez Take-Two Interactive. Jej premiera odbyła się w 2005 roku na platformach Microsoft Windows i OS X. Jest to czwarta część serii gier komputerowych Civilization. W Civilization IV gracz przejmuje kontrolę nad wybraną przez siebie cywilizacją, dążąc na przestrzeni tysiącleci do panowania nad losowo generowanym światem. Cel ten osiąga się poprzez zakładanie i rozbudowę miast, które wytwarzają technologie, kumulują przychody państwa oraz służą do produkcji jednostek i wznoszenia budowli. W miarę rozwoju rozgrywki gracz styka się z konkurencyjnymi cywilizacjami, z którymi może zawierać układy dyplomatyczne, ale też toczyć wojny. W stosunku do poprzednich części serii Civilization IV została rozbudowana o całkiem nowe elementy, na przykład możliwość specjalizacji miast, szerzenia religii czy też ustanawiania ustroju poprzez kombinację opcji obywatelskich. Czytaj więcej…

2013-09-17 edytuj

Krąpielowate (Taccaceae Dumort.) – monotypowa rodzina roślin z rzędu pochrzynowców (Dioscoreales), obejmująca jeden rodzaj krąpiel (Tacca J.R.Forst. & G.Forst.), liczący 15 gatunków, występujących w strefie klimatu tropikalnego i subtropikalnego na obu półkulach. Rośliny zaliczane do tej rodziny charakteryzują się specyficznymi kwiatostanami, zbudowanymi z liściowatych podsadek, nitkowatych przysadek i szypułkowych kwiatów, przeważnie w ciemnych, bordowo-purpurowych kolorach. Rośliny te znajdują szerokie zastosowanie, przede wszystkim jako rośliny lecznicze i spożywcze, a w ostatnich latach również jako rośliny ozdobne. Czytaj więcej…

2013-09-18 edytuj

USS Wahoo (SS-238) – amerykański okręt podwodny typu Gato, który podczas II wojny światowej wyróżnił się w wojnie podwodnej na Pacyfiku. Został zwodowany 14 lutego 1942 roku w stoczni Mare Island, po czym 15 maja wszedł do służby. W ciągu niecałych dwóch lat działalności zatopił według oficjalnych źródeł 20 japońskich statków o łącznej pojemności 60 038 BRT. 11 października 1943 roku, podczas siódmego patrolu, „Wahoo” został zatopiony w wyniku kombinowanego ataku powietrzno-morskiego japońskiej marynarki w cieśninie La Pérouse'a. Okręt za swą służbę został odznaczony Presidential Unit Citation oraz Asiatic-Pacific Campaign Medal z sześcioma gwiazdami Silver Star. Czytaj więcej…

2013-09-19 edytuj

Ambondro – rodzaj ssaka żyjącego w okresie jurajskim (jura środkowa, około 167 milionów lat temu) na Madagaskarze. Wyróżnia się w nim jeden gatunek A. mahabo, znany z fragmentarycznej żuchwy z trzema zębami, uważanymi za ostatni przedtrzonowiec i dwa pierwsze trzonowce. Każdy z zębów ma wydatne cingulum (obręcz). Trzonowce mają dwie grupy guzków: trigonid trzech guzków na przedzie i talonid z głównym guzkiem, mniejszym guzkiem i grzebieniem z tyłu. Talonid sugeruje, że Ambondro miał trzonowce trybosfeniczne. To podstawowe rozmieszczenie trzonowców występuje też u torbaczy i łożyskowców. Ambadoro był przypuszczalnie ssakiem o trybosfenicznym uzębieniu, wyprzedzającym kolejnego znanego posiadacza tego typu uzębienia o około 25 milionów lat. Czytaj więcej…

2013-09-20 edytuj

Konflikt o spław rzeką Regą – jeden z zatargów handlowych na Pomorzu pomiędzy Gryficami a klasztorem białobockim i Trzebiatowem, trwający w latach 1317-1686. Wydane przywileje dla miast, w tym prawo składu dla Trzebiatowa oraz pośredni udział w związku hanzeatyckim, spowodowały ponad 350-letni zatarg o wolny spław rzeką Regą. Przedmiotem konfliktu były m.in. dochody Gryfic z połowu, handlu rzecznego i morskiego. W XIV wieku Gryfice wiodły spór z klasztorem norbertanów, a od XV wieku zbrojny konflikt z Trzebiatowem. Mimo pozytywnego rozstrzygnięcia sporu na rzecz Gryfic, Trzebiatów prowadził zabiegi utrudniające wolny spław Regą. W dno rzeki powbijano pale, a brzegi obsypano wałem ziemnym, który zwężał jej koryto na znacznym odcinku. Wielokrotnie na przestrzeni wieków wybuchały wciąż nowe zatargi, procesowano się i wyprawiano zbrojnie. Spór zakończył się w dopiero pierwszej połowie XVIII wieku, kiedy to koryto rzeki uległo zamuleniu, obniżył się poziom wód, a sama Rega stała się nieżeglowna. Czytaj więcej…

2013-09-21 edytuj

Państwowa flaga Republiki Białorusi – prostokątny płat tkaniny o proporcjach 1:2, składający się z dwóch poziomych pasów – czerwonego, stanowiącego 2/3 szerokości flagi, na górze i zielonego o szerokości 1/3 szerokości flagi na dole. Przy drzewcu mieści się pionowy pas o szerokości 1/9 długości flagi, na którym widnieje czerwony ornament ludowy na białym tle. W swej obecnej wersji flaga Białorusi została przyjęta w drodze referendum i zatwierdzona 7 czerwca 1995 roku rozporządzeniem prezydenta Republiki Białorusi Alaksandra Łukaszenki. Status flagi Białorusi został określony w Konstytucji Republiki Białorusi 1996 roku. Flaga Republiki Białorusi jest ósmą z kolei, przyjętą po powstaniu państwa białoruskiego w 1918 roku. Aktualna flaga zastąpiła biało-czerwono-białą, używaną od rozpadu ZSRR w latach 1991-1995. Do zaprojektowania państwowej flagi Republiki Białorusi posłużyła flaga Białoruskiej SRR używana w latach 1951-1991, w której dokonano pewnych modyfikacji – usunięto z niej sierp i młot oraz inwertowano ornament. Czytaj więcej…

2013-09-22 edytuj

Francisco José de Goya y Lucientes (ur. 30 marca 1746 w Fuendetodos, zm. 16 kwietnia 1828 w Bordeaux) – hiszpański malarz, grafik i rysownik okresu romantyzmu, nadworny malarz Karola III Burbona, Karola IV Burbona i Ferdynanda VII Burbona, portrecista i malarz scen rodzajowych. Kariera artystyczna Goi rozciąga się mniej więcej pomiędzy 1771, kiedy namalował swój pierwszy fresk w Bazylice del Pilar w Saragossie, a 1827, kiedy powstała jedna z jego ostatnich prac Mleczarka z Bordeaux. W ciągu ponad pół wieku jego pracy zawodowej powstało około 700 malowideł, 280 grafik i około tysiąca rysunków. Czytaj więcej…

2013-09-23 edytuj

Dupuy de Lôme – francuski krążownik pancerny z końca XIX wieku, jedyny okręt swojego typu. Był pierwszym francuskim krążownikiem pancernym i jest uważany za pierwszą dojrzałą konstrukcję krążownika pancernego na świecie. Projektowany był przede wszystkim z myślą przeciwstawienia się brytyjskiej żegludze, ale nigdy nie został użyty w walce. „Dupuy de Lôme” został sprzedany Peru w 1912 roku i przemianowany na „Commandante Aguirre”, lecz ostatecznie nie wszedł do służby peruwiańskiej. W 1919 roku sprzedano go do Belgii i przebudowano na statek handlowy o nazwie „Peruvier”. Po krótkiej eksploatacji, został złomowany. „Dupuy de Lôme” wprowadził nowość w postaci pełnego opancerzenia burt w części nadwodnej i w trakcie budowy jego projekt budził dużą sensację wśród specjalistów morskich. Innymi nowoczesnymi rozwiązaniami było uzbrojenie główne w postaci długolufowych armat, w całości umieszczone w wieżach (dwie armaty kalibru 194 mm i sześć armat kalibru 164 mm) oraz brak pomocniczego ożaglowania. Budowa okrętu, rozpoczęta w 1888 roku, przeciągnęła się do prawie siedmiu lat z powodu problemów z kotłami. Czytaj więcej…

2013-09-24 edytuj

Civilization IV – komputerowa strategiczna gra turowa wyprodukowana przez amerykańskie studio Firaxis Games i wydana przez Take-Two Interactive. Jej premiera odbyła się w 2005 roku na platformach Microsoft Windows i OS X. Jest to czwarta część serii gier komputerowych Civilization. W Civilization IV gracz przejmuje kontrolę nad wybraną przez siebie cywilizacją, dążąc na przestrzeni tysiącleci do panowania nad losowo generowanym światem. Cel ten osiąga się poprzez zakładanie i rozbudowę miast, które wytwarzają technologie, kumulują przychody państwa oraz służą do produkcji jednostek i wznoszenia budowli. W miarę rozwoju rozgrywki gracz styka się z konkurencyjnymi cywilizacjami, z którymi może zawierać układy dyplomatyczne, ale też toczyć wojny. W stosunku do poprzednich części serii Civilization IV została rozbudowana o całkiem nowe elementy, na przykład możliwość specjalizacji miast, szerzenia religii czy też ustanawiania ustroju poprzez kombinację opcji obywatelskich. Czytaj więcej…

2013-09-25 edytuj

Parazaurolof – rodzaj dinozaura kaczodziobego żyjącego w Ameryce Północnej w epoce kredy późnej około 76,5–73 milionów lat temu. Żywił się roślinami, poruszał się na dwóch oraz czterech łapach. Szczątki znajdywano w kanadyjskiej Albercie oraz amerykańskich Nowym Meksyku i Utah. Pierwszego opisu rodzaju dokonał w 1922 William Parks dzięki czaszce i niekompletnemu szkieletowi z Alberty. Parazaurolof należy do rzadszych hadrozaurów, znany jest jedynie z nielicznych okazów zachowanych w dobrym stanie. Rodzaj wyróżnia się wielkim, wydłużonym grzebieniem na głowie, który w przypadku najbardziej okazałych znalezisk tworzy długą, zakrzywioną tubę wystającą z czaszki do tyłu i w górę. Chiński charonozaur, mogący być najbliższym krewnym parazaurolofa, miał podobną czaszkę i prawdopodobnie podobny grzebień. Twór ten był przedmiotem wielu dociekań i dyskusji wśród badaczy. Wedle konsensusu jego główne funkcje obejmowały ułatwienie wzrokowego rozpoznawania osobników różnych gatunków i płci, działanie w roli komory rezonansowej przy wydawaniu dźwięków oraz termoregulację. Czytaj więcej…

2013-09-26 edytuj

Ambondro – rodzaj ssaka żyjącego w okresie jurajskim (jura środkowa, około 167 milionów lat temu) na Madagaskarze. Wyróżnia się w nim jeden gatunek A. mahabo, znany z fragmentarycznej żuchwy z trzema zębami, uważanymi za ostatni przedtrzonowiec i dwa pierwsze trzonowce. Każdy z zębów ma wydatne cingulum (obręcz). Trzonowce mają dwie grupy guzków: trigonid trzech guzków na przedzie i talonid z głównym guzkiem, mniejszym guzkiem i grzebieniem z tyłu. Talonid sugeruje, że Ambondro miał trzonowce trybosfeniczne. To podstawowe rozmieszczenie trzonowców występuje też u torbaczy i łożyskowców. Ambadoro był przypuszczalnie ssakiem o trybosfenicznym uzębieniu, wyprzedzającym kolejnego znanego posiadacza tego typu uzębienia o około 25 milionów lat. Czytaj więcej…

2013-09-27 edytuj

Konflikt o spław rzeką Regą – jeden z zatargów handlowych na Pomorzu pomiędzy Gryficami a klasztorem białobockim i Trzebiatowem, trwający w latach 1317-1686. Wydane przywileje dla miast, w tym prawo składu dla Trzebiatowa oraz pośredni udział w związku hanzeatyckim, spowodowały ponad 350-letni zatarg o wolny spław rzeką Regą. Przedmiotem konfliktu były m.in. dochody Gryfic z połowu, handlu rzecznego i morskiego. W XIV wieku Gryfice wiodły spór z klasztorem norbertanów, a od XV wieku zbrojny konflikt z Trzebiatowem. Mimo pozytywnego rozstrzygnięcia sporu na rzecz Gryfic, Trzebiatów prowadził zabiegi utrudniające wolny spław Regą. W dno rzeki powbijano pale, a brzegi obsypano wałem ziemnym, który zwężał jej koryto na znacznym odcinku. Wielokrotnie na przestrzeni wieków wybuchały wciąż nowe zatargi, procesowano się i wyprawiano zbrojnie. Spór zakończył się dopiero w pierwszej połowie XVIII wieku, kiedy to koryto rzeki uległo zamuleniu, obniżył się poziom wód, a sama Rega stała się nieżeglowna. Czytaj więcej…

2013-09-28 edytuj

Ruch antynikotynowy w III Rzeszy – zbiór działań administracyjno-propagandowych przeprowadzonych przez władze III Rzeszy w latach 30. i wczesnych 40. XX w., których celem było ograniczenie palenia tytoniu przez ludność tego kraju. Gdy niemieccy lekarze jako pierwsi odkryli związek pomiędzy paleniem tytoniu a rakiem płuca, władze III Rzeszy zapoczątkowały zakrojony na szeroką skalę ruch antynikotynowy. Pod rządami nazistów przeprowadzono też intensywny program badań nad skutkami palenia tytoniu i jego wpływem na zdrowie. Wśród czynników motywujących kampanię była również nazistowska polityka rozrodcza i osobista niechęć Adolfa Hitlera do tytoniu. Ruch antynikotynowy nie odniósł wielkich efektów w początkowym okresie nazistowskiego reżimu, a w latach 1933-1939 konsumpcja tytoniu nawet wzrosła, od 1939 do 1945 liczba palących wśród personelu wojskowego stopniowo jednak się zmniejszała. Czytaj więcej…

2013-09-29 edytuj

Francisco José de Goya y Lucientes (ur. 30 marca 1746 w Fuendetodos, zm. 16 kwietnia 1828 w Bordeaux) – hiszpański malarz, grafik i rysownik okresu romantyzmu, nadworny malarz Karola III Burbona, Karola IV Burbona i Ferdynanda VII Burbona, portrecista i malarz scen rodzajowych. Kariera artystyczna Goi trwała mniej więcej od 1771, kiedy namalował swój pierwszy fresk w Bazylice del Pilar w Saragossie, do 1827, kiedy powstała jedna z jego ostatnich prac Mleczarka z Bordeaux. W ciągu ponad pół wieku jego pracy zawodowej powstało około 700 malowideł, 280 grafik i około tysiąca rysunków. Czytaj więcej…

2013-09-30 edytuj

Dupuy de Lôme – francuski krążownik pancerny z końca XIX wieku, jedyny okręt swojego typu. Był pierwszym francuskim krążownikiem pancernym i jest uważany za pierwszą dojrzałą konstrukcję krążownika pancernego na świecie. Projektowany był przede wszystkim z myślą przeciwstawienia się brytyjskiej żegludze, ale nigdy nie został użyty w walce. „Dupuy de Lôme” został sprzedany Peru w 1912 roku i przemianowany na „Commandante Aguirre”, lecz ostatecznie nie wszedł do służby peruwiańskiej. W 1919 roku sprzedano go do Belgii i przebudowano na statek handlowy o nazwie „Peruvier”. Po krótkiej eksploatacji, został złomowany. „Dupuy de Lôme” wprowadził nowość w postaci pełnego opancerzenia burt w części nadwodnej i w trakcie budowy jego projekt budził dużą sensację wśród specjalistów morskich. Innymi nowoczesnymi rozwiązaniami było uzbrojenie główne w postaci długolufowych armat, w całości umieszczone w wieżach (dwie armaty kalibru 194 mm i sześć armat kalibru 164 mm) oraz brak pomocniczego ożaglowania. Budowa okrętu, rozpoczęta w 1888 roku, przeciągnęła się do prawie siedmiu lat z powodu problemów z kotłami. Czytaj więcej…