Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2019-07

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2019-07-01 edytuj

Czterdziestu męczenników Anglii i Walii – pierwsza grupa katolików angielskich i walijskich, kanonizowanych przez papieża Pawła VI w 1970 roku i czczonych przez Kościół katolicki jako męczennicy za wiarę. Ponieśli śmierć w Anglii i Walii w latach 1535–1679 w wyniku represji związanych z odmową porzucenia przynależności do Kościoła katolickiego na rzecz ustanowionego przez Henryka VIII Kościoła anglikańskiego. Największą grupę wśród męczenników stanowili księża, oraz osoby, które pomagały im w ukrytej działalności duszpasterskiej. W tym czasie w Anglii za bycie księdzem katolickim, lub udzielanie mu gościny ustanowiona była najwyższa kara za zdradę stanu. Największa liczba męczenników zginęła na londyńskim miejscu skazań Tyburn, mieszczącym się przy dzisiejszym Hyde Parku. Często głowy skazańców-męczenników „dla pouczenia ludu” umieszczano na włóczni u bramy miejskiej. Pamięć o męczennikach miała charakter lokalny, a relikwie i zapiski dotyczące ich życia i śmierci były rozproszone i często przechowywane w prywatnych domach. Czytaj więcej…

2019-07-02 edytuj

Bill Russell NBA Finals Most Valuable Player Award – nagroda dla najbardziej wartościowego gracza Finałów NBA, przyznawana począwszy od 1969 roku. O losach nagrody decyduje, po zakończeniu rundy finałowej, dziewiątka wybranych przedstawicieli mediów. Zawodnik, który dostanie najwięcej głosów, zdobywa to wyróżnienie. Podczas ostatnich Finałów NBA fani mogli głosować poprzez oficjalną stronę ligi NBA, co sprawiło dodanie jednego decyzyjnego głosu. Początkowo nagroda była czarnego koloru, z umieszczoną u góry kulą na wzór piłki koszykarskiej, podobnie jak w trofeum Larry’ego O’Briena. Jednakże w 2005 roku zastąpiono ją zmniejszoną wersją trofeum przyznawanego mistrzowskiej drużynie. Od początku jej istnienia, nagrodę otrzymało 31 różnych koszykarzy. Michael Jordan, który wraz z Chicago Bulls zdobył mistrzostwa NBA w latach 1991-1993 i 1996-1998, jest jedynym zawodnikiem w historii, który dokonał tego sześciokrotnie. Magic Johnson jest jedynym zawodnikiem, który zdobył ją w debiutanckim sezonie, dokonując tego z Los Angeles Lakers w 1980 roku. Jest on jednocześnie najmłodszym zdobywcą nagrody (20 lat i 281 dni). Czytaj więcej…

2019-07-03 edytuj

FIS Sommer Ladies Tournee 2005 – piąta edycja FIS Sommer Ladies Tournee, przeprowadzona w sezonie 2005/2006 na skoczniach narciarskich w Austrii oraz Niemczech. Turniej rozpoczął się 7 sierpnia 2005 roku zawodami na skoczni w Bischofshofen. Dwa dni później odbył się drugi konkurs na skoczni w Klingenthal, a 11 sierpnia rozegrano trzecie zmagania na skoczni w Pöhli. Wszystkie te zawody były zmaganiami indywidualnymi. 13 sierpnia odbył się konkurs drużynowy w Meinerzhagen, a dzień później turniej został zakończony konkursem indywidualnym. Pierwszy konkurs wygrała Line Jahr, a następny Katie Willis. Trzecie zmagania wygrała Anette Sagen. Czwarty konkurs – drużynowy wygrała reprezentacja Stanów Zjednoczonych w składzie: Lindsey Van, Jessica Jerome, Brenna Ellis oraz Abby Hughes. Ostatni konkurs wygrała Anette Sagen, która po raz drugi została zwyciężczynią w piątej edycji turnieju, a także zdobyła najwięcej punktów w klasyfikacji łącznej FIS Sommer Ladies Tournee. Na drugim stopniu podium w generalnej klasyfikacji turnieju stanęła Jessica Jerome, a na trzecim – Line Jahr. W cyklu wystartowało łącznie 41 zawodniczek z dziewięciu narodowych reprezentacji. Czytaj więcej…

2019-07-04 edytuj

Miasto Jest Nasze – warszawski ruch miejski zawiązany w październiku 2013 roku. Organizacja zrzesza ponad 140 aktywistów miejskich, działających w 10 dzielnicach Warszawy. Pierwsze działania ruchu związane były z kampanią profrekwencyjną przed referendum w 2013 roku ws. odwołania prezydent Hanny Gronkiewicz-Waltz oraz obrony kina Femina. Ogólnopolski rozgłos Stowarzyszeniu przyniosło nagłaśnianie nieprawidłowości związanych z reprywatyzacją warszawskich nieruchomości, w późniejszym okresie także m.in. problemu smogu. W wyborach samorządowych w 2014 roku Stowarzyszenie wprowadziło 7 radnych do trzech rad dzielnicowych w Warszawie. Zaś w wyborach samorządowych 2018 roku w ramach ogólnomiejskiej koalicji ruchów miejskich 22 radnych w 7 dzielnicach, przedstawiciele ruchów miejskich zostali wiceburmistrzami w trzech dzielnicach, a kandydatka na prezydenta Justyna Glusman objęła stanowisko koordynatorki dyrektorki ds. zrównoważonego rozwoju i zieleni w Urzędzie m.st. Warszawy. Czytaj więcej…

2019-07-05 edytuj

Zwężenia krtaniowo-tchawicze – grupa chorób o różnej etiologii, cechujących się zaburzeniem drożności krtani oraz tchawicy. Zwężenia mogą przyjmować różną lokalizację, kształt i długość, a w zależności od miejsca i stopnia ograniczenia światła dróg oddechowych powodować różny stopień nasilenia duszności i zaburzeń głosu. Najczęściej są wynikiem powikłań po intubacji i tracheotomii, przyczynami mogą być także urazy krtani i tchawicy o innej etiologii, refluks krtaniowo-gardłowy, nowotwory, wady wrodzone, infekcje i choroby układowe. Rozpoznanie jest stawiane na podstawie wywiadu, spirometrii, laryngoskopii, wideostroboskopii, badań endoskopowych i obrazowych. Wybór rodzaju leczenia jest zależny od przyczyny, umiejscowienia i stopnia zwężenia, najczęściej ma zastosowanie leczenie chirurgiczne, obejmujące endoskopowe poszerzanie mechaniczne lub laserowe, założenie stentu albo chirurgię otwartą - rozszczepienie chrząstki pierścieniowatej, laryngotracheoplastykę lub resekcję zwężenia. W zwężeniach ciężkiego stopnia, zagrażających życiu, konieczne bywa wykonanie tracheotomii. Czytaj więcej…

2019-07-06 edytuj

Ceratozaur – wymarły rodzaj drapieżnego dinozaura z grupy teropodów. Żył w jurze późnej. Opisał go w 1884 roku amerykański paleontolog Othniel Charles Marsh w oparciu o prawie kompletny szkielet odkryty w Garden Park w stanie Kolorado w skałach formacji Morrison. Okaz z Garden Park pozostaje najkompletniejszym znanym szkieletem tego rodzaju. Od czasu jego odkrycia opisano zaledwie garstkę kolejnych okazów. Ceratozaur był średniej wielkości teropodem. Długość oryginalnego okazu szacuje się na 5,3 m bądź 5,69 m. Cechował się głęboką szczęką i żuchwą noszącymi proporcjonalnie bardzo długie, przypominające ostrza zęby, wydatnym, przypominającym grzebień rogiem leżącym w linii pośrodkowej na pysku oraz parą przypominających rogi grzebieni nad oczami. Bardzo krótkie kończyny przednie zachowały pełną funkcjonalność, ręce miały po cztery palce. Długi ogon był zarazem głęboki. Rząd niewielkich osteodermów przebiegał pośrodku szyi, grzbietu i ogona. Dodatkowe osteodermy mieściły się w nieznanych miejscach na ciele zwierzęcia. Czytaj więcej…

2019-07-07 edytuj

Chruścielowiec rodrigueski – wymarły gatunek ptaka z rodziny chruścieli. Występował endemicznie na Rodriguesie. Część autorów umieszcza ten gatunek w rodzaju Aphanapteryx z blisko spokrewnionym chruścielowcem rdzawym z Mauritiusu. Inni zaś wyodrębniają chruścielowca rodrigueskiego do monotypowego rodzaju Erythromachus. Jego pokrewieństwo z innymi chruścielami jest niejasne. Opisywano tego ptaka jako porośniętego szarymi piórami, z czerwonym dziobem i nogami oraz nagą czerwoną skórą wokół oka. Kształt dzioba różni się między poszczególnymi okazami, przybierając kształt od prostego do wygiętego; przyczyna tego zróżnicowania nie jest znana. Chruścielowce rodrigueskie były nielotne, żywiły się jajami żółwi. Według opisów uwagę tych ptaków zwracały czerwone przedmioty, co wykorzystywano w trakcie polowań. Przyjmuje się, że chruścielowce rodrigueskie wymarły w połowie XVIII wieku wskutek drapieżnictwa ze strony introdukowanych kotów i niszczenia środowiska przez łowców żółwi. Niewiele wiadomo o tym gatunku ponad wiedzę wynikłą z badania subfosylnych szczątków. Czytaj więcej…

2019-07-08 edytuj

Lista zamieszkanych wysp Chorwacji – w chorwackiej części Morza Adriatyckiego znajduje się 698 wysp, 389 wysepek oraz 78 raf, co sprawia, że chorwacki archipelag jest najliczebniejszym na Morzu Adriatyckim oraz drugim co do liczebności na Morzu Śródziemnym. Spośród 698 wysp w 2001 roku tylko 47 było zamieszkiwanych co najmniej przez jedną osobę. Starsze źródła podają, że Chorwacja posiadała 66 zamieszkanych wysp, lecz dane te są już nieaktualne, gdyż 19 z nich stało się niezamieszkanych wskutek depopulacji. Według spisu z 2001 roku na chorwackich wyspach mieszkało 121 606 osób. Głównymi gałęziami przemysłu na wyspach jest rolnictwo - zwłaszcza uprawa winorośli oraz oliwek - rybactwo oraz turystyka. Lokalna gospodarka jest stosunkowo słabo rozwinięta, podczas gdy koszty życia od 10 do 30% wyższe niż na kontynencie, przez co chorwacki rząd w różnoraki sposób wspiera i ochrania wyspy poprzez program Zakon o otocima. Zakłada on m.in. pobieranie opłat na mostach oraz zapewnia tańsze bądź darmowe bilety promowe dla wyspiarzy. Czytaj więcej…

2019-07-09 edytuj

Bill Russell NBA Finals Most Valuable Player Award – nagroda dla najbardziej wartościowego gracza Finałów NBA, przyznawana począwszy od 1969 roku. O losach nagrody decyduje, po zakończeniu rundy finałowej, dziewiątka wybranych przedstawicieli mediów. Zawodnik, który dostanie najwięcej głosów, zdobywa to wyróżnienie. Podczas ostatnich Finałów NBA fani mogli głosować poprzez oficjalną stronę ligi NBA, co sprawiło dodanie jednego decyzyjnego głosu. Początkowo nagroda była czarnego koloru, z umieszczoną u góry kulą na wzór piłki koszykarskiej, podobnie jak w trofeum Larry’ego O’Briena. Jednakże w 2005 roku zastąpiono ją zmniejszoną wersją trofeum przyznawanego mistrzowskiej drużynie. Od początku jej istnienia, nagrodę otrzymało 31 różnych koszykarzy. Michael Jordan, który wraz z Chicago Bulls zdobył mistrzostwa NBA w latach 1991-1993 i 1996-1998, jest jedynym zawodnikiem w historii, który dokonał tego sześciokrotnie. Magic Johnson jest jedynym zawodnikiem, który zdobył ją w debiutanckim sezonie, dokonując tego z Los Angeles Lakers w 1980 roku. Jest on jednocześnie najmłodszym zdobywcą nagrody (20 lat i 281 dni). Czytaj więcej…

2019-07-10 edytuj

FIS Sommer Ladies Tournee 2005 – piąta edycja FIS Sommer Ladies Tournee, przeprowadzona w sezonie 2005/2006 na skoczniach narciarskich w Austrii oraz Niemczech. Turniej rozpoczął się 7 sierpnia 2005 roku zawodami na skoczni w Bischofshofen. Dwa dni później odbył się drugi konkurs na skoczni w Klingenthal, a 11 sierpnia rozegrano trzecie zmagania na skoczni w Pöhli. Wszystkie te zawody były zmaganiami indywidualnymi. 13 sierpnia odbył się konkurs drużynowy w Meinerzhagen, a dzień później turniej został zakończony konkursem indywidualnym. Pierwszy konkurs wygrała Line Jahr, a następny Katie Willis. Trzecie zmagania wygrała Anette Sagen. Czwarty konkurs – drużynowy wygrała reprezentacja Stanów Zjednoczonych w składzie: Lindsey Van, Jessica Jerome, Brenna Ellis oraz Abby Hughes. Ostatni konkurs wygrała Anette Sagen, która po raz drugi została zwyciężczynią w piątej edycji turnieju, a także zdobyła najwięcej punktów w klasyfikacji łącznej FIS Sommer Ladies Tournee. Na drugim stopniu podium w generalnej klasyfikacji turnieju stanęła Jessica Jerome, a na trzecim – Line Jahr. W cyklu wystartowało łącznie 41 zawodniczek z dziewięciu narodowych reprezentacji. Czytaj więcej…

2019-07-11 edytuj

Miasto Jest Nasze – warszawski ruch miejski zawiązany w październiku 2013 roku. Organizacja zrzesza ponad 140 aktywistów miejskich, działających w 10 dzielnicach Warszawy. Pierwsze działania ruchu związane były z kampanią profrekwencyjną przed referendum w 2013 roku ws. odwołania prezydent Hanny Gronkiewicz-Waltz oraz obrony kina Femina. Ogólnopolski rozgłos Stowarzyszeniu przyniosło nagłaśnianie nieprawidłowości związanych z reprywatyzacją warszawskich nieruchomości, w późniejszym okresie także m.in. problemu smogu. W wyborach samorządowych w 2014 roku Stowarzyszenie wprowadziło 7 radnych do trzech rad dzielnicowych w Warszawie. Zaś w wyborach samorządowych 2018 roku w ramach ogólnomiejskiej koalicji ruchów miejskich 22 radnych w 7 dzielnicach, przedstawiciele ruchów miejskich zostali wiceburmistrzami w trzech dzielnicach, a kandydatka na prezydenta Justyna Glusman objęła stanowisko koordynatorki dyrektorki ds. zrównoważonego rozwoju i zieleni w Urzędzie m.st. Warszawy. Czytaj więcej…

2019-07-12 edytuj

Zwężenia krtaniowo-tchawicze – grupa chorób o różnej etiologii, cechujących się zaburzeniem drożności krtani oraz tchawicy. Zwężenia mogą przyjmować różną lokalizację, kształt i długość, a w zależności od miejsca i stopnia ograniczenia światła dróg oddechowych powodować różny stopień nasilenia duszności i zaburzeń głosu. Najczęściej są wynikiem powikłań po intubacji i tracheotomii, przyczynami mogą być także urazy krtani i tchawicy o innej etiologii, refluks krtaniowo-gardłowy, nowotwory, wady wrodzone, infekcje i choroby układowe. Rozpoznanie jest stawiane na podstawie wywiadu, spirometrii, laryngoskopii, wideostroboskopii, badań endoskopowych i obrazowych. Wybór rodzaju leczenia jest zależny od przyczyny, umiejscowienia i stopnia zwężenia, najczęściej ma zastosowanie leczenie chirurgiczne, obejmujące endoskopowe poszerzanie mechaniczne lub laserowe, założenie stentu albo chirurgię otwartą - rozszczepienie chrząstki pierścieniowatej, laryngotracheoplastykę lub resekcję zwężenia. W zwężeniach ciężkiego stopnia, zagrażających życiu, konieczne bywa wykonanie tracheotomii. Czytaj więcej…

2019-07-13 edytuj

Ceratozaur – wymarły rodzaj drapieżnego dinozaura z grupy teropodów. Żył w jurze późnej. Opisał go w 1884 roku amerykański paleontolog Othniel Charles Marsh w oparciu o prawie kompletny szkielet odkryty w Garden Park w stanie Kolorado w skałach formacji Morrison. Okaz z Garden Park pozostaje najkompletniejszym znanym szkieletem tego rodzaju. Od czasu jego odkrycia opisano zaledwie garstkę kolejnych okazów. Ceratozaur był średniej wielkości teropodem. Długość oryginalnego okazu szacuje się na 5,3 m bądź 5,69 m. Cechował się głęboką szczęką i żuchwą noszącymi proporcjonalnie bardzo długie, przypominające ostrza zęby, wydatnym, przypominającym grzebień rogiem leżącym w linii pośrodkowej na pysku oraz parą przypominających rogi grzebieni nad oczami. Bardzo krótkie kończyny przednie zachowały pełną funkcjonalność, ręce miały po cztery palce. Długi ogon był zarazem głęboki. Rząd niewielkich osteodermów przebiegał pośrodku szyi, grzbietu i ogona. Dodatkowe osteodermy mieściły się w nieznanych miejscach na ciele zwierzęcia. Czytaj więcej…

2019-07-14 edytuj

Chruścielowiec rodrigueski – wymarły gatunek ptaka z rodziny chruścieli. Występował endemicznie na Rodriguesie. Część autorów umieszcza ten gatunek w rodzaju Aphanapteryx z blisko spokrewnionym chruścielowcem rdzawym z Mauritiusu. Inni zaś wyodrębniają chruścielowca rodrigueskiego do monotypowego rodzaju Erythromachus. Jego pokrewieństwo z innymi chruścielami jest niejasne. Opisywano tego ptaka jako porośniętego szarymi piórami, z czerwonym dziobem i nogami oraz nagą czerwoną skórą wokół oka. Kształt dzioba różni się między poszczególnymi okazami, przybierając kształt od prostego do wygiętego; przyczyna tego zróżnicowania nie jest znana. Chruścielowce rodrigueskie były nielotne, żywiły się jajami żółwi. Według opisów uwagę tych ptaków zwracały czerwone przedmioty, co wykorzystywano w trakcie polowań. Przyjmuje się, że chruścielowce rodrigueskie wymarły w połowie XVIII wieku wskutek drapieżnictwa ze strony introdukowanych kotów i niszczenia środowiska przez łowców żółwi. Niewiele wiadomo o tym gatunku ponad wiedzę wynikłą z badania subfosylnych szczątków. Czytaj więcej…

2019-07-15 edytuj

Lista zamieszkanych wysp Chorwacji – w chorwackiej części Morza Adriatyckiego znajduje się 698 wysp, 389 wysepek oraz 78 raf, co sprawia, że chorwacki archipelag jest najliczebniejszym na Morzu Adriatyckim oraz drugim co do liczebności na Morzu Śródziemnym. Spośród 698 wysp w 2001 roku tylko 47 było zamieszkiwanych co najmniej przez jedną osobę. Starsze źródła podają, że Chorwacja posiadała 66 zamieszkanych wysp, lecz dane te są już nieaktualne, gdyż 19 z nich stało się niezamieszkanych wskutek depopulacji. Według spisu z 2001 roku na chorwackich wyspach mieszkało 121 606 osób. Głównymi gałęziami przemysłu na wyspach jest rolnictwo - zwłaszcza uprawa winorośli oraz oliwek - rybactwo oraz turystyka. Lokalna gospodarka jest stosunkowo słabo rozwinięta, podczas gdy koszty życia od 10 do 30% wyższe niż na kontynencie, przez co chorwacki rząd w różnoraki sposób wspiera i ochrania wyspy poprzez program Zakon o otocima. Zakłada on m.in. pobieranie opłat na mostach oraz zapewnia tańsze bądź darmowe bilety promowe dla wyspiarzy. Czytaj więcej…

2019-07-16 edytuj

Bill Russell NBA Finals Most Valuable Player Award – nagroda dla najbardziej wartościowego gracza Finałów NBA, przyznawana począwszy od 1969 roku. O losach nagrody decyduje, po zakończeniu rundy finałowej, dziewiątka wybranych przedstawicieli mediów. Zawodnik, który dostanie najwięcej głosów, zdobywa to wyróżnienie. Podczas ostatnich Finałów NBA fani mogli głosować poprzez oficjalną stronę ligi NBA, co sprawiło dodanie jednego decyzyjnego głosu. Początkowo nagroda była czarnego koloru, z umieszczoną u góry kulą na wzór piłki koszykarskiej, podobnie jak w trofeum Larry’ego O’Briena. Jednakże w 2005 roku zastąpiono ją zmniejszoną wersją trofeum przyznawanego mistrzowskiej drużynie. Od początku jej istnienia, nagrodę otrzymało 31 różnych koszykarzy. Michael Jordan, który wraz z Chicago Bulls zdobył mistrzostwa NBA w latach 1991-1993 i 1996-1998, jest jedynym zawodnikiem w historii, który dokonał tego sześciokrotnie. Magic Johnson jest jedynym zawodnikiem, który zdobył ją w debiutanckim sezonie, dokonując tego z Los Angeles Lakers w 1980 roku. Jest on jednocześnie najmłodszym zdobywcą nagrody (20 lat i 281 dni). Czytaj więcej…

2019-07-17 edytuj

FIS Sommer Ladies Tournee 2005 – piąta edycja FIS Sommer Ladies Tournee, przeprowadzona w sezonie 2005/2006 na skoczniach narciarskich w Austrii oraz Niemczech. Turniej rozpoczął się 7 sierpnia 2005 roku zawodami na skoczni w Bischofshofen. Dwa dni później odbył się drugi konkurs na skoczni w Klingenthal, a 11 sierpnia rozegrano trzecie zmagania na skoczni w Pöhli. Wszystkie te zawody były zmaganiami indywidualnymi. 13 sierpnia odbył się konkurs drużynowy w Meinerzhagen, a dzień później turniej został zakończony konkursem indywidualnym. Pierwszy konkurs wygrała Line Jahr, a następny Katie Willis. Trzecie zmagania wygrała Anette Sagen. Czwarty konkurs – drużynowy wygrała reprezentacja Stanów Zjednoczonych w składzie: Lindsey Van, Jessica Jerome, Brenna Ellis oraz Abby Hughes. Ostatni konkurs wygrała Anette Sagen, która po raz drugi została zwyciężczynią w piątej edycji turnieju, a także zdobyła najwięcej punktów w klasyfikacji łącznej FIS Sommer Ladies Tournee. Na drugim stopniu podium w generalnej klasyfikacji turnieju stanęła Jessica Jerome, a na trzecim – Line Jahr. W cyklu wystartowało łącznie 41 zawodniczek z dziewięciu narodowych reprezentacji. Czytaj więcej…

2019-07-18 edytuj

Organizacja Specjalnych Akcji Bojowych – oddział Armii Krajowej do zadań specjalnych, istniejący od maja 1942 roku do lipca 1943 roku.„Osa” była głęboko zakonspirowanym oddziałem dyspozycyjnym Komendanta Głównego AK i przeprowadzała akcje bojowe na jego bezpośredni rozkaz. Początkowo zasięg jej działania obejmował Generalne Gubernatorstwo. W grudniu 1942 roku został rozszerzony na terytorium III Rzeszy. Do zadań oddziału należały likwidacja wysokich rangą dygnitarzy nazistowskich oraz prowadzenie „wielkiej dywersji”. W lutym 1943 roku „Osa” została włączona do struktur Kierownictwa Dywersji, a jej nazwę zmieniono na „Kosa 30”. Zachowała jednak strukturę, niemal niezmieniony skład osobowy oraz duży stopień autonomii. Żołnierze „Osy”-„Kosy 30” przeprowadzili szereg akcji bojowych m.in. nieudaną próbę likwidacji Wyższego Dowódcy SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie Friedricha Wilhelma Krügera oraz zamachy bombowe w Berlinie i we Wrocławiu. Oddział został rozbity po aresztowaniu 5 czerwca 1943 roku przez Gestapo jego kilkudziesięciu żołnierzy, którzy byli obecni na ślubie kolegi w warszawskim kościele św. Aleksandra. Czytaj więcej…

2019-07-19 edytuj

Zwężenia krtaniowo-tchawicze – grupa chorób o różnej etiologii, cechujących się zaburzeniem drożności krtani oraz tchawicy. Zwężenia mogą przyjmować różną lokalizację, kształt i długość, a w zależności od miejsca i stopnia ograniczenia światła dróg oddechowych powodować różny stopień nasilenia duszności i zaburzeń głosu. Najczęściej są wynikiem powikłań po intubacji i tracheotomii, przyczynami mogą być także urazy krtani i tchawicy o innej etiologii, refluks krtaniowo-gardłowy, nowotwory, wady wrodzone, infekcje i choroby układowe. Rozpoznanie jest stawiane na podstawie wywiadu, spirometrii, laryngoskopii, wideostroboskopii, badań endoskopowych i obrazowych. Wybór rodzaju leczenia jest zależny od przyczyny, umiejscowienia i stopnia zwężenia, najczęściej ma zastosowanie leczenie chirurgiczne, obejmujące endoskopowe poszerzanie mechaniczne lub laserowe, założenie stentu albo chirurgię otwartą - rozszczepienie chrząstki pierścieniowatej, laryngotracheoplastykę lub resekcję zwężenia. W zwężeniach ciężkiego stopnia, zagrażających życiu, konieczne bywa wykonanie tracheotomii. Czytaj więcej…

2019-07-20 edytuj

Ceratozaur – wymarły rodzaj drapieżnego dinozaura z grupy teropodów. Żył w jurze późnej. Opisał go w 1884 roku amerykański paleontolog Othniel Charles Marsh w oparciu o prawie kompletny szkielet odkryty w Garden Park w stanie Kolorado w skałach formacji Morrison. Okaz z Garden Park pozostaje najkompletniejszym znanym szkieletem tego rodzaju. Od czasu jego odkrycia opisano zaledwie garstkę kolejnych okazów. Ceratozaur był średniej wielkości teropodem. Długość oryginalnego okazu szacuje się na 5,3 m bądź 5,69 m. Cechował się głęboką szczęką i żuchwą noszącymi proporcjonalnie bardzo długie, przypominające ostrza zęby, wydatnym, przypominającym grzebień rogiem leżącym w linii pośrodkowej na pysku oraz parą przypominających rogi grzebieni nad oczami. Bardzo krótkie kończyny przednie zachowały pełną funkcjonalność, ręce miały po cztery palce. Długi ogon był zarazem głęboki. Rząd niewielkich osteodermów przebiegał pośrodku szyi, grzbietu i ogona. Dodatkowe osteodermy mieściły się w nieznanych miejscach na ciele zwierzęcia. Czytaj więcej…

2019-07-21 edytuj

Chruścielowiec rodrigueski – wymarły gatunek ptaka z rodziny chruścieli. Występował endemicznie na Rodriguesie. Część autorów umieszcza ten gatunek w rodzaju Aphanapteryx z blisko spokrewnionym chruścielowcem rdzawym z Mauritiusu. Inni zaś wyodrębniają chruścielowca rodrigueskiego do monotypowego rodzaju Erythromachus. Jego pokrewieństwo z innymi chruścielami jest niejasne. Opisywano tego ptaka jako porośniętego szarymi piórami, z czerwonym dziobem i nogami oraz nagą czerwoną skórą wokół oka. Kształt dzioba różni się między poszczególnymi okazami, przybierając kształt od prostego do wygiętego; przyczyna tego zróżnicowania nie jest znana. Chruścielowce rodrigueskie były nielotne, żywiły się jajami żółwi. Według opisów uwagę tych ptaków zwracały czerwone przedmioty, co wykorzystywano w trakcie polowań. Przyjmuje się, że chruścielowce rodrigueskie wymarły w połowie XVIII wieku wskutek drapieżnictwa ze strony introdukowanych kotów i niszczenia środowiska przez łowców żółwi. Niewiele wiadomo o tym gatunku ponad wiedzę wynikłą z badania subfosylnych szczątków. Czytaj więcej…

2019-07-22 edytuj

Lista zamieszkanych wysp Chorwacji – w chorwackiej części Morza Adriatyckiego znajduje się 698 wysp, 389 wysepek oraz 78 raf, co sprawia, że chorwacki archipelag jest najliczebniejszym na Morzu Adriatyckim oraz drugim co do liczebności na Morzu Śródziemnym. Spośród 698 wysp w 2001 roku tylko 47 było zamieszkiwanych co najmniej przez jedną osobę. Starsze źródła podają, że Chorwacja posiadała 66 zamieszkanych wysp, lecz dane te są już nieaktualne, gdyż 19 z nich stało się niezamieszkanych wskutek depopulacji. Według spisu z 2001 roku na chorwackich wyspach mieszkało 121 606 osób. Głównymi gałęziami przemysłu na wyspach jest rolnictwo - zwłaszcza uprawa winorośli oraz oliwek - rybactwo oraz turystyka. Lokalna gospodarka jest stosunkowo słabo rozwinięta, podczas gdy koszty życia od 10 do 30% wyższe niż na kontynencie, przez co chorwacki rząd w różnoraki sposób wspiera i ochrania wyspy poprzez program Zakon o otocima. Zakłada on m.in. pobieranie opłat na mostach oraz zapewnia tańsze bądź darmowe bilety promowe dla wyspiarzy. Czytaj więcej…

2019-07-23 edytuj

Miedzianka szmaragdowa – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych, podrodziny treronów. Występuje na subkontynencie indyjskim, w Azji Południowo-Wschodniej oraz Australii wraz z kilkoma wyspami Oceanii. Miedzianki szmaragdowe są stosunkowo niewielkimi gołębiami o zaokrąglonych kształtach ciała i dość krótkim ogonie. Upierzenie jest głównie fioletowawo-brązowe. Środowiskiem gatunku są pierwotne lasy deszczowe i lasy innego rodzaju, między innymi namorzyny i lasy galeriowe, oraz zapuszczone plantacje i podmiejskie ogrody. Pożywieniem tych gołębi są głównie owoce i nasiona. Pora lęgowa przypada na różne okresy w roku w zależności od miejsca występowania. Gniazdo jest luźną platformą z gałęzi. Zniesienie liczy 2 jaja, które wysiadywane są przez 14–16 dni. Młode są w pełni opierzone po 12–16 dniach życia, zdolność lotu w niewoli uzyskują w wieku około 21 dni. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody od 2014 roku klasyfikuje miedziankę szmaragdową jako gatunek najmniejszej troski. Czytaj więcej…

2019-07-24 edytuj

FIS Sommer Ladies Tournee 2005 – piąta edycja FIS Sommer Ladies Tournee, przeprowadzona w sezonie 2005/2006 na skoczniach narciarskich w Austrii oraz Niemczech. Turniej rozpoczął się 7 sierpnia 2005 roku zawodami na skoczni w Bischofshofen. Dwa dni później odbył się drugi konkurs na skoczni w Klingenthal, a 11 sierpnia rozegrano trzecie zmagania na skoczni w Pöhli. Wszystkie te zawody były zmaganiami indywidualnymi. 13 sierpnia odbył się konkurs drużynowy w Meinerzhagen, a dzień później turniej został zakończony konkursem indywidualnym. Pierwszy konkurs wygrała Line Jahr, a następny Katie Willis. Trzecie zmagania wygrała Anette Sagen. Czwarty konkurs – drużynowy wygrała reprezentacja Stanów Zjednoczonych w składzie: Lindsey Van, Jessica Jerome, Brenna Ellis oraz Abby Hughes. Ostatni konkurs wygrała Anette Sagen, która po raz drugi została zwyciężczynią w piątej edycji turnieju, a także zdobyła najwięcej punktów w klasyfikacji łącznej FIS Sommer Ladies Tournee. Na drugim stopniu podium w generalnej klasyfikacji turnieju stanęła Jessica Jerome, a na trzecim – Line Jahr. W cyklu wystartowało łącznie 41 zawodniczek z dziewięciu narodowych reprezentacji. Czytaj więcej…

2019-07-25 edytuj

Organizacja Specjalnych Akcji Bojowych – oddział Armii Krajowej do zadań specjalnych, istniejący od maja 1942 roku do lipca 1943 roku.„Osa” była głęboko zakonspirowanym oddziałem dyspozycyjnym Komendanta Głównego AK i przeprowadzała akcje bojowe na jego bezpośredni rozkaz. Początkowo zasięg jej działania obejmował Generalne Gubernatorstwo. W grudniu 1942 roku został rozszerzony na terytorium III Rzeszy. Do zadań oddziału należały likwidacja wysokich rangą dygnitarzy nazistowskich oraz prowadzenie „wielkiej dywersji”. W lutym 1943 roku „Osa” została włączona do struktur Kierownictwa Dywersji, a jej nazwę zmieniono na „Kosa 30”. Zachowała jednak strukturę, niemal niezmieniony skład osobowy oraz duży stopień autonomii. Żołnierze „Osy”-„Kosy 30” przeprowadzili szereg akcji bojowych m.in. nieudaną próbę likwidacji Wyższego Dowódcy SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie Friedricha Wilhelma Krügera oraz zamachy bombowe w Berlinie i we Wrocławiu. Oddział został rozbity po aresztowaniu 5 czerwca 1943 roku przez Gestapo jego kilkudziesięciu żołnierzy, którzy byli obecni na ślubie kolegi w warszawskim kościele św. Aleksandra. Czytaj więcej…

2019-07-26 edytuj

Zwężenia krtaniowo-tchawicze – grupa chorób o różnej etiologii, cechujących się zaburzeniem drożności krtani oraz tchawicy. Zwężenia mogą przyjmować różną lokalizację, kształt i długość, a w zależności od miejsca i stopnia ograniczenia światła dróg oddechowych powodować różny stopień nasilenia duszności i zaburzeń głosu. Najczęściej są wynikiem powikłań po intubacji i tracheotomii, przyczynami mogą być także urazy krtani i tchawicy o innej etiologii, refluks krtaniowo-gardłowy, nowotwory, wady wrodzone, infekcje i choroby układowe. Rozpoznanie jest stawiane na podstawie wywiadu, spirometrii, laryngoskopii, wideostroboskopii, badań endoskopowych i obrazowych. Wybór rodzaju leczenia jest zależny od przyczyny, umiejscowienia i stopnia zwężenia, najczęściej ma zastosowanie leczenie chirurgiczne, obejmujące endoskopowe poszerzanie mechaniczne lub laserowe, założenie stentu albo chirurgię otwartą - rozszczepienie chrząstki pierścieniowatej, laryngotracheoplastykę lub resekcję zwężenia. W zwężeniach ciężkiego stopnia, zagrażających życiu, konieczne bywa wykonanie tracheotomii. Czytaj więcej…

2019-07-27 edytuj

Ceratozaur – wymarły rodzaj drapieżnego dinozaura z grupy teropodów. Żył w jurze późnej. Opisał go w 1884 roku amerykański paleontolog Othniel Charles Marsh w oparciu o prawie kompletny szkielet odkryty w Garden Park w stanie Kolorado w skałach formacji Morrison. Okaz z Garden Park pozostaje najkompletniejszym znanym szkieletem tego rodzaju. Od czasu jego odkrycia opisano zaledwie garstkę kolejnych okazów. Ceratozaur był średniej wielkości teropodem. Długość oryginalnego okazu szacuje się na 5,3 m bądź 5,69 m. Cechował się głęboką szczęką i żuchwą noszącymi proporcjonalnie bardzo długie, przypominające ostrza zęby, wydatnym, przypominającym grzebień rogiem leżącym w linii pośrodkowej na pysku oraz parą przypominających rogi grzebieni nad oczami. Bardzo krótkie kończyny przednie zachowały pełną funkcjonalność, ręce miały po cztery palce. Długi ogon był zarazem głęboki. Rząd niewielkich osteodermów przebiegał pośrodku szyi, grzbietu i ogona. Dodatkowe osteodermy mieściły się w nieznanych miejscach na ciele zwierzęcia. Czytaj więcej…

2019-07-28 edytuj

Klasyfikacja medalowa Letnich Igrzysk Olimpijskich 1896 – zestawienie państw według liczby zdobytych medali podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich 1896, znanych także jako I Letnie Igrzyska Olimpijskie. To międzynarodowe wydarzenie sportowe odbywało się od 6 do 15 kwietnia 1896 w Atenach. Zawody te rozegrano na wzór starożytnych igrzysk greckich organizowanych w Olimpii do roku 393 n.e. W igrzyskach w sumie wzięło udział 241 zawodników z 14 reprezentacji uczestniczących w 9 dyscyplinach sportowych. Najwięcej medali wywalczyli reprezentanci gospodarzy igrzysk, zdobywając 10 złotych, 17 srebrnych i 10 brązowych medali. Najwięcej złotych medali (11) zdobyli reprezentanci Stanów Zjednoczonych. Najwięcej medali indywidualnie osiągnął Niemiec Hermann Weingärtner, zdobywając sześć medali w gimnastyce. Medale olimpijskie zostały zaprojektowane przez Jules'a Chaplaina oraz Nikiforosa Litrasa, a dyplom zaprojektował grecki malarz Nikolaos Jizis. Czytaj więcej…

2019-07-29 edytuj

Lista zamieszkanych wysp Chorwacji – w chorwackiej części Morza Adriatyckiego znajduje się 698 wysp, 389 wysepek oraz 78 raf, co sprawia, że chorwacki archipelag jest najliczebniejszym na Morzu Adriatyckim oraz drugim co do liczebności na Morzu Śródziemnym. Spośród 698 wysp w 2001 roku tylko 47 było zamieszkiwanych co najmniej przez jedną osobę. Starsze źródła podają, że Chorwacja posiadała 66 zamieszkanych wysp, lecz dane te są już nieaktualne, gdyż 19 z nich stało się niezamieszkanych wskutek depopulacji. Według spisu z 2001 roku na chorwackich wyspach mieszkało 121 606 osób. Głównymi gałęziami przemysłu na wyspach jest rolnictwo - zwłaszcza uprawa winorośli oraz oliwek - rybactwo oraz turystyka. Lokalna gospodarka jest stosunkowo słabo rozwinięta, podczas gdy koszty życia od 10 do 30% wyższe niż na kontynencie, przez co chorwacki rząd w różnoraki sposób wspiera i ochrania wyspy poprzez program Zakon o otocima. Zakłada on m.in. pobieranie opłat na mostach oraz zapewnia tańsze bądź darmowe bilety promowe dla wyspiarzy. Czytaj więcej…

2019-07-30 edytuj

Miedzianka szmaragdowa – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych, podrodziny treronów. Występuje na subkontynencie indyjskim, w Azji Południowo-Wschodniej oraz Australii wraz z kilkoma wyspami Oceanii. Miedzianki szmaragdowe są stosunkowo niewielkimi gołębiami o zaokrąglonych kształtach ciała i dość krótkim ogonie. Upierzenie jest głównie fioletowawo-brązowe. Środowiskiem gatunku są pierwotne lasy deszczowe i lasy innego rodzaju, między innymi namorzyny i lasy galeriowe, oraz zapuszczone plantacje i podmiejskie ogrody. Pożywieniem tych gołębi są głównie owoce i nasiona. Pora lęgowa przypada na różne okresy w roku w zależności od miejsca występowania. Gniazdo jest luźną platformą z gałęzi. Zniesienie liczy 2 jaja, które wysiadywane są przez 14–16 dni. Młode są w pełni opierzone po 12–16 dniach życia, zdolność lotu w niewoli uzyskują w wieku około 21 dni. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody od 2014 roku klasyfikuje miedziankę szmaragdową jako gatunek najmniejszej troski. Czytaj więcej…

2019-07-31 edytuj

FIS Sommer Ladies Tournee 2005 – piąta edycja FIS Sommer Ladies Tournee, przeprowadzona w sezonie 2005/2006 na skoczniach narciarskich w Austrii oraz Niemczech. Turniej rozpoczął się 7 sierpnia 2005 roku zawodami na skoczni w Bischofshofen. Dwa dni później odbył się drugi konkurs na skoczni w Klingenthal, a 11 sierpnia rozegrano trzecie zmagania na skoczni w Pöhli. Wszystkie te zawody były zmaganiami indywidualnymi. 13 sierpnia odbył się konkurs drużynowy w Meinerzhagen, a dzień później turniej został zakończony konkursem indywidualnym. Pierwszy konkurs wygrała Line Jahr, a następny Katie Willis. Trzecie zmagania wygrała Anette Sagen. Czwarty konkurs – drużynowy wygrała reprezentacja Stanów Zjednoczonych w składzie: Lindsey Van, Jessica Jerome, Brenna Ellis oraz Abby Hughes. Ostatni konkurs wygrała Anette Sagen, która po raz drugi została zwyciężczynią w piątej edycji turnieju, a także zdobyła najwięcej punktów w klasyfikacji łącznej FIS Sommer Ladies Tournee. Na drugim stopniu podium w generalnej klasyfikacji turnieju stanęła Jessica Jerome, a na trzecim – Line Jahr. W cyklu wystartowało łącznie 41 zawodniczek z dziewięciu narodowych reprezentacji. Czytaj więcej…