Nagrody Księżnej Asturii

(Przekierowano z Nagroda Księcia Asturii)

Nagrody Księżnej Asturii (hiszp. Premios Princesa de Asturias, w okresie 1981–2014 Nagrody Księcia Asturii, hiszp. Premios Príncipe de Asturias) – nagrody przyznawane w Hiszpanii dorocznie od 1981 roku przez Fundację Księżnej Asturii osobom, organizacjom i innym jednostkom z całego świata za znaczące osiągnięcia w dziedzinie nauk ścisłych, humanistycznych i spraw publicznych. Nagrody wręczane są w Oviedo, stolicy Księstwa Asturii, podczas ceremonii w Teatrze Campoamor przez Księżną Asturii. Wcześniej wręczane przez księcia, obecnie Filipa VI. Nagrodą jest rzeźba stworzona specjalnie na ten cel przez hiszpańskiego artystę Joana Miró.

Nagrody Księżnej Asturii
Premios Princesa de Asturias

Nagroda za	znaczące osiągnięcia w dziedzinie nauk ścisłych, humanistycznych i spraw publicznych
Przyznający	Fundacja Księżnej Asturii JKW Eleonora, Księżna Asturii
Państwo	Hiszpania
Pierwsze rozdanie	1981
Strona internetowa

Dziedziny

Sztuka

1981: Jesús López Cobos
1982: Pablo Serrano
1983: Eusebio Sempere
1984: Orfeón Donostiarra
1985: Antonio López García
1986: Luis García Berlanga
1987: Eduardo Chillida
1988: Jorge Oteiza
1989: Oscar Niemeyer
1990: Antonio Tàpies
1991: Alfredo Kraus, José Carreras, Teresa Berganza, Pilar Lorengar, Plácido Domingo, Montserrat Caballé i Victoria de los Angeles
1992: Roberto Matta
1993: Francisco Javier Sáenz de Oiza
1994: Alicia de Larrocha
1995: Fernando Fernán-Gómez
1996: Joaquín Rodrigo
1997: Vittorio Gassmann
1998: Sebastião Salgado
1999: Santiago Calatrava
2000: Barbara Hendricks
2001: Krzysztof Penderecki
2002: Woody Allen
2003: Miquel Barceló
2004: Paco de Lucía
2005: Maja Plisiecka i Tamara Rojo
2006: Pedro Almodóvar
2007: Bob Dylan
2008: FESNOJIV (Państwowa Fundacja na rzecz Narodowego Systemu Orkiestr Młodzieżowych i Dziecięcych w Wenezueli)
2009: Norman Foster
2010: Richard Serra
2011: Riccardo Muti
2012: Rafael Moneo
2013: Michael Haneke
2014: Frank Gehry
2015: Francis Ford Coppola
2016: Núria Espert
2017: William Kentridge
2018: Martin Scorsese
2019: Peter Brook
2020: Ennio Morricone i John Williams
2021: Marina Abramović
2022: Carmen Linares i María Pagés
2023: Meryl Streep

Komunikacja i Działania na rzecz Ludzkości

1981: María Zambrano
1982: Mario Bunge
1983: czasopismo El País
1984: Claudio Sánchez Albornoz
1985: José Ferrater Mora
1986: O Globo
1987: czasopisma El Espectador i El Tiempo
1988: Horacio Sáenz Guerrero
1989: Fondo de Cultura Económica i Pedro Laín Entralgo
1990: José Simeón Cañas University
1991: Luis María Anson
1992: Emilio García Gómez
1993: czasopismo Vuelta, zał. Octavio Paz
1994: hiszpańskie misje w Rwandzie i Burundi
1995: José Luis López Aranguren i Agencja EFE
1996: Indro Montanelli i Julián Marías Aguilera
1997: CNN i Václav Havel
1998: Reinhard Mohn
1999: Instituto Caro y Cuervo
2000: Umberto Eco
2001: George Steiner
2002: Hans Magnus Enzensberger
2003: Ryszard Kapuściński i Gustavo Gutiérrez Merino
2004: Jean Daniel
2005: Alliance française, Stowarzyszenie Dantego Alighieri, British Council, Instytut Goethego, Instytut Cervantesa i Instytut Camõesa
2006: National Geographic Society
2007: czasopisma Nature i Science
2008: Google
2009: Narodowy Uniwersytet Meksykański
2010: Alain Touraine i Zygmunt Bauman
2011: Royal Society
2012: Shigeru Miyamoto
2013: Annie Leibovitz
2014: Quino
2015: Emilio Lledó
2016: James Nachtwey
2017: Les Luthiers
2018: Alma Guillermoprieto
2019: Prado
2020: Międzynarodowe Targi Książki w Guadalajarze i Hay Festival
2021: Gloria Steinem
2022: Adam Michnik
2023: Nuccio Ordine

Współpraca międzynarodowa

1981: José López Portillo
1982: Enrique V. Iglesias
1983: Belisario Betancur
1984: Grupa z Contradory
1985: Raúl Alfonsín
1986: Uniwersytet w Salamance i Uniwersytet w Coimbrze
1987: Javier Pérez de Cuéllar
1988: Óscar Arias
1989: Jacques Delors i Michaił Gorbaczow
1990: Hans Dietrich Genscher
1991: UNHCR
1992: Nelson Mandela i Frederik Willem de Klerk
1993: UNPROFOR
1994: Jasir Arafat i Icchak Rabin
1995: Mario Soares
1996: Helmut Kohl
1997: rząd Gwatemali i Gwatemalska Jedność Narodowo-Rewolucyjna
1998: Fatiha Boudiaf, Olayinka Koso-Thomas, Graça Machel, Rigoberta Menchú, Fatana Ishaq Gailani, Emma Bonino i Somaly Mam
1999: Pedro Duque, John Glenn, Chiaki Mukai i Walerij Polakow
2000: Fernando Henrique Cardoso
2001: Międzynarodowa Stacja Kosmiczna
2002: Komitet Naukowy Badań Antarktycznych
2003: Luiz Inácio Lula da Silva
2004: program Erasmus
2005: Simone Veil
2006: Bill & Melinda Gates Foundation
2007: Al Gore
2008: Ifakara Health Research and Development Centre, Malaria Research and Training Centre, Kintampo Health Research Centre i Centro de Investigação em Saúde de Manhiça
2009: Światowa Organizacja Zdrowia
2010: The Transplantation Society i Organización Nacional de Transplantes
2011: Bill Drayton
2012: Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca
2013: Towarzystwo Maxa Plancka
2014: Fundacja Fulbrighta
2015: Wikipedia
2016: Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu i paryskie porozumienie
2017: Hispanic Society of America
2018: Amref Health Africa
2019: Salman Khan i Khan Academy
2020: GAVI (Globalny Sojusz na rzecz Szczepionek i Szczepień)
2021: Camfed
2022: Ellen MacArthur
2023: DNDi (inicjatywa na rzecz leków przeciwko chorobom zaniedbanym)

Literatura

Nauki społeczne

1981: Román Perpiñá
1982: Antonio Domínguez Ortiz
1983: Julio Caro Baroja
1984: Eduardo García de Enterría
1985: Ramón Carande Thovar
1986: José Luis Pinillos
1987: Juan José Linz
1988: Luis Díez del Corral i Luis Sánchez Agesta
1989: Enrique Fuentes Quintana
1990: Rodrigo Uría González
1991: Miguel Artola Gallego
1992: Juan Velarde Fuertes
1993: Silvio Zavala
1994: Aurelio Menéndez Menéndez
1995: Joaquim Veríssimio Serrão
1996: John Huxtable Elliott
1997: Martín de Riquer Morera
1998: Jacques Santer i Pierre Werner
1999: Raymond Carr
2000: Carlo Maria Martini
2001: Colegio de México i Juan Iglesias Santos
2002: Anthony Giddens
2003: Jürgen Habermas
2004: Paul Krugman
2005: Giovanni Sartori
2006: Mary Robinson
2007: Ralf Dahrendorf
2008: Tzvetan Todorov
2009: David Attenborough
2010: zespół archeologów pracujący przy Terakotowej Armii
2011: Howard Gardner
2012: Martha Nussbaum
2013: Saskia Sassen
2014: Joseph Pérez
2015: Esther Duflo
2016: Mary Beard
2017: Karen Armstrong
2018: Michael J. Sandel
2019: Alejandro Portes
2020: Dani Rodrik
2021: Amartya Sen
2022: Eduardo Matos Moctezuma
2023: Hélène Carrère d’Encausse

Sport

1987: Sebastian Coe
1988: Juan Antonio Samaranch
1989: Seve Ballesteros
1990: Sito Pons
1991: Siergiej Bubka
1992: Miguel Indurain
1993: Javier Sotomayor
1994: Martina Navrátilová
1995: Hassiba Boulmerka
1996: Carl Lewis
1997: hiszpańscy maratończycy
1998: Arantxa Sánchez Vicario
1999: Steffi Graf
2000: Lance Armstrong
2001: Manuel Estiarte
2002: Reprezentacja Brazylii w piłce nożnej
2003: Tour de France
2004: Hicham El Guerrouj
2005: Fernando Alonso
2006: Reprezentacja Hiszpanii w koszykówce mężczyzn
2007: Michael Schumacher
2008: Rafael Nadal
2009: Jelena Isinbajewa
2010: Reprezentacja Hiszpanii w piłce nożnej mężczyzn
2011: Haile Gebrselassie
2012: Iker Casillas, Xavi
2013: José María Olazábal
2014: Maraton Nowojorski
2015: Marc i Pau Gasol
2016: Javier Gómez
2017: Reprezentacja Nowej Zelandii w rugby union mężczyzn
2018: Krzysztof Wielicki i Reinhold Messner^[1]
2019: Lindsey Vonn
2020: Carlos Sainz
2021: Teresa Perales
2022: Olimpijska Fundacja Uchodźców i olimpijska reprezentacja uchodźców
2023: Eliud Kipchoge

Badania Naukowe i Technika

1981: Alberto Sols
1982: Manuel Ballester
1983: Luis Antonio Santaló
1984: Antonio García Bellido
1985: Emilio Rosenblueth i David Vázquez Martínez
1986: Antonio González González
1987: Pablo Rudomín i Jacinto Convit
1988: Manuel Cardona i Marcos Moshinsky
1989: Guido Münch
1990: Salvador Moncada i Santiago Grisolía
1991: Francisco Bolívar Zapata
1992: Federico García Moliner
1993: Amable Liñán
1994: Manuel Patarroyo
1995: Manuel Losada Villasante i kostarykański Narodowy Instytut Bioróżnorodności
1996: Valentín Fuster
1997: zespół badaczy Atapuerca
1998: Emilio Méndez Pérez i Pedro Miguel Etxenike Landiríbar
1999: Ricardo Miledi i Enrique Moreno González
2000: Luc Montagnier i Robert Gallo
2001: Craig Venter, John Sulston, Hamilton Othanel Smith, Francis Collins i Jean Weissenbach
2002: Robert E. Kahn, Vinton Cerf, Tim Berners-Lee i Lawrence Roberts
2003: Jane Goodall
2004: Judah Folkman, Tony Hunter, Joan Massagué Solé, Bert Vogelstein i Robert Weinberg
2005: António Damásio
2006: Juan Ignacio Cirac
2007: Ginés Morata Pérez i Peter Lawrence
2008: Sumio Iijima, Shūji Nakamura, Robert Langer, George M. Whitesides i Tobin Marks
2009: Martin Cooper i Ray Tomlinson
2010: David Julius, Linda Watkins i Baruch Minke.
2011: Joseph Altman, Arturo Álvarez-Buylla i Giacomo Rizzolatti
2012: Greg Winter i Richard Lerner
2013: François Englert, Peter Higgs i CERN
2014: Avelino Corma Canós, Mark E. Davis i Galen D. Stucky
2015: Emmanuelle Charpentier i Jennifer Doudna
2016: Hugh Herr
2017: Rainer Weiss, Kip Thorne, Barry Barish i naukowcy współpracujący przy eksperymencie LIGO
2018: Svante Pääbo
2019: Joanne Chory i Sandra Myrna Díaz
2020: Yves Meyer, Ingrid Daubechies, Terence Tao i Emmanuel Candès
2021: Katalin Karikó, Drew Weissman, Philip Felgner, Uğur Şahin, Özlem Türeci, Derrick Rossi i Sarah Gilbert
2022: Geoffrey Hinton, Yann LeCun, Yoshua Bengio i Demis Hassabis
2023: Jeffrey I. Gordon, Everett Peter Greenberg i Bonnie Bassler

Zgoda między Narodami

1986: Wikariat Solidarności
1987: Villa El Salvador
1988: Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Jej Zasobów i World Wildlife Fund
1989: Stephen Hawking
1990: społeczności sefardyjskie
1991: Medicus Mundi International i Lekarze bez Granic
1992: Amerykańska Fundacja do Badań nad AIDS (amFAR)
1993: Stowarzyszenie na rzecz pokoju w Kraju Basków
1994: Save the Children, National Movement of Street Children i Messengers of Peace
1995: J.W. Husajn I, król Jordanii
1996: Adolfo Suárez
1997: Yehudi Menuhin i Mstisław Rostropowicz
1998: Nicolás Castellanos, Vicente Ferrer, Joaquín Sanz Gadea i Muhammad Yunus
1999: Caritas Española
2000: Hiszpańska Akademia Królewska i Stowarzyszenie Akademii Języka Hiszpańskiego
2001: światowa sieć rezerwatów biosfery
2002: Daniel Barenboim i Edward Said
2003: J.K. Rowling
2004: Droga św. Jakuba
2005: Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo
2006: UNICEF
2007: Jad Waszem
2008: Íngrid Betancourt
2009: Berlin
2010: Manos Unidas
2011: Pięćdziesięciu z Fukushimy
2012: FESBAL
2013: ONCE
2014: Caddy Adzuba
2015: Zakon Szpitalny Świętego Jana Bożego
2016: SOS Wioski Dziecięce
2017: Unia Europejska
2018: Sylvia Earle
2019: Gdańsk^[2]
2020: pracownicy hiszpańskiej służby zdrowia walczący z pandemią COVID-19
2021: José Andrés i World Central Kitchen
2022: Shigeru Ban
2023: Mary's Meals

Przypisy

↑ Marcin Pietraszewski: Krzysztof Wielicki dostanie hiszpańskiego Nobla. Będzie pierwszym polskim sportowcem z taką nagrodą. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2018-05-18. [dostęp 2018-05-19]. (pol.).
↑ The city of Gdansk – Laureates – Princess of Asturias Awards [online], The Princess of Asturias Foundation [dostęp 2019-06-18] (ang.).

Linki zewnętrzne

Informacje w jęz. polskim. fpa.es. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-23)]. (plik PDF)
Listy laureatów na oficjalnej stronie nagród (ang.)

Kontrola autorytatywna (grupa nagród):

NKC: ph119098

Encyklopedie internetowe:

Catalana: 21678618

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nagrody_Księżnej_Asturii&oldid=72761263”