Nagroda Księcia Asturii

Nagrody Księżnej Asturii hiszp. Premios Princesa de Asturias, w okresie 1981-2014 Nagrody Księcia Asturii hiszp. Premios Príncipe de Asturias – nagrody przyznawane w Hiszpanii dorocznie od 1981 przez Fundację Księżnej Asturii osobom, organizacjom i innym jednostkom z całego świata za znaczące osiągnięcia w dziedzinie nauk ścisłych, humanistycznych i spraw publicznych. Nagrody wręczane są w Oviedo, stolicy Księstwa Asturii, podczas ceremonii w Teatrze Campoamor przez Księżną Asturii. Wcześniej wręczane przez księcia, obecnie Filipa VI. Nagrodą jest rzeźba stworzona specjalnie na ten cel przez hiszpańskiego artystę Joana Miró.

Nagrody Księżnej Asturii
*Premios Princesa de Asturias*

Nagroda za	znaczące osiągnięcia w dziedzinie nauk ścisłych, humanistycznych i spraw publicznych
Przyznawana przez	Fundacja Księżnej Asturii JKW Eleonora, Księżna Asturii
Lokalizacja	Hiszpania
Pierwsze rozdanie	1981
Strona internetowa

DziedzinyEdytuj

SztukaEdytuj

1981: Jesús López Cobos
1982: Pablo Serrano
1983: Eusebio Sempere
1984: Orfeón Donostiarra
1985: Antonio López García
1986: Luis García Berlanga
1987: Eduardo Chillida
1988: Jorge Oteiza
1989: Oscar Niemeyer
1990: Antonio Tàpies
1991: Alfredo Kraus, José Carreras, Teresa Berganza, Pilar Lorengar, Plácido Domingo, Montserrat Caballé i Victoria de los Angeles
1992: Roberto Matta
1993: Francisco Javier Sáenz de Oiza
1994: Alicia de Larrocha
1995: Fernando Fernán-Gómez
1996: Joaquín Rodrigo
1997: Vittorio Gassmann
1998: Sebastião Salgado
1999: Santiago Calatrava
2000: Barbara Hendricks
2001: Krzysztof Penderecki
2002: Woody Allen
2003: Miquel Barceló
2004: Paco de Lucía
2005: Maja Plisiecka i Tamara Rojo
2006: Pedro Almodóvar
2007: Bob Dylan
2008: FESNOJIV (Państwowa Fundacja na rzecz Narodowego Systemu Orkiestr Młodzieżowych i Dziecięcych w Wenezueli)
2009: Norman Foster
2010: Richard Serra
2011: Riccardo Muti
2012: Rafael Moneo
2013: Michael Haneke
2014: Frank Gehry
2015: Francis Ford Coppola
2016: Núria Espert
2017: William Kentridge
2018: Martin Scorsese
2019: Peter Brook
2020: Ennio Morricone i John Williams

Komunikacja i Działania na rzecz LudzkościEdytuj

1981: María Zambrano
1982: Mario Bunge
1983: czasopismo El País
1984: Claudio Sánchez Albornoz
1985: José Ferrater Mora
1986: O Globo
1987: czasopisma El Espectador i El Tiempo
1988: Horacio Sáenz Guerrero
1989: Fondo de Cultura Económica i Pedro Laín Entralgo
1990: José Simeón Cañas University
1991: Luis María Anson
1992: Emilio García Gómez
1993: czasopismo Vuelta, zał. Octavio Paz
1994: hiszpańskie misje w Rwandzie i Burundi
1995: José Luis López Aranguren i Agencja EFE
1996: Indro Montanelli i Julián Marías Aguilera
1997: CNN i Václav Havel
1998: Reinhard Mohn
1999: Instituto Caro y Cuervo
2000: Umberto Eco
2001: George Steiner
2002: Hans Magnus Enzensberger
2003: Ryszard Kapuściński i Gustavo Gutiérrez Merino
2004: Jean Daniel
2005: Alliance française, Stowarzyszenie Dantego Alighieri, British Council, Instytut Goethego, Instytut Cervantesa i Instytut Camõesa
2006: National Geographic Society
2007: czasopisma Nature i Science
2008: Google
2009: Narodowy Uniwersytet Meksykański
2010: Alain Touraine i Zygmunt Bauman
2011: Royal Society
2012: Shigeru Miyamoto
2013: Annie Leibovitz
2014: Quino
2015: Emilio Lledó
2016: James Nachtwey
2017: Les Luthiers
2018: Alma Guillermoprieto
2019: Prado
2020: Międzynarodowe Targi Książki w Guadalajarze i Hay Festival
2021: Gloria Steinem
2022: Adam Michnik

Współpraca międzynarodowaEdytuj

1981: José López Portillo
1982: Enrique V. Iglesias
1983: Belisario Betancur
1984: Grupa z Contradory
1985: Raúl Alfonsín
1986: Uniwersytet w Salamance i Uniwersytet w Coimbrze
1987: Javier Pérez de Cuéllar
1988: Óscar Arias
1989: Jacques Delors i Michaił Gorbaczow
1990: Hans Dietrich Genscher
1991: UNHCR
1992: Nelson Mandela i Frederik Willem de Klerk
1993: UNPROFOR
1994: Jasir Arafat i Icchak Rabin
1995: Mario Soares
1996: Helmut Kohl
1997: rząd Gwatemali i Gwatemalska Jedność Narodowo-Rewolucyjna
1998: Fatiha Boudiaf, Olayinka Koso-Thomas, Graça Machel, Rigoberta Menchú, Fatana Ishaq Gailani, Emma Bonino i Somaly Mam
1999: Pedro Duque, John Glenn, Chiaki Mukai i Walerij Polakow
2000: Fernando Henrique Cardoso
2001: Międzynarodowa Stacja Kosmiczna
2002: Komitet Naukowy Badań Antarktycznych
2003: Luiz Inácio Lula da Silva
2004: program Erasmus
2005: Simone Veil
2006: Bill & Melinda Gates Foundation
2007: Al Gore
2008: Ifakara Health Research and Development Centre, Malaria Research and Training Centre, Kintampo Health Research Centre i Centro de Investigação em Saúde de Manhiça
2009: Światowa Organizacja Zdrowia
2010: The Transplantation Society i Organización Nacional de Transplantes
2011: Bill Drayton
2012: Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca
2013: Towarzystwo Maxa Plancka
2014: Fundacja Fulbrighta
2015: Wikipedia
2016: Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu i paryskie porozumienie
2017: Hispanic Society of America
2018: Amref Health Africa
2019: Salman Khan i Khan Academy
2020: GAVI (Globalny Sojusz na rzecz Szczepionek i Szczepień)

LiteraturaEdytuj

Nauki społeczneEdytuj

1981: Román Perpiñá
1982: Antonio Domínguez Ortiz
1983: Julio Caro Baroja
1984: Eduardo García de Enterría
1985: Ramón Carande Thovar
1986: José Luis Pinillos
1987: Juan José Linz
1988: Luis Díez del Corral i Luis Sánchez Agesta
1989: Enrique Fuentes Quintana
1990: Rodrigo Uría González
1991: Miguel Artola Gallego
1992: Juan Velarde Fuertes
1993: Silvio Zavala
1994: Aurelio Menéndez Menéndez
1995: Joaquim Veríssimio Serrão
1996: John Huxtable Elliott
1997: Martín de Riquer Morera
1998: Jacques Santer i Pierre Werner
1999: Raymond Carr
2000: Carlo Maria Martini
2001: Colegio de México i Juan Iglesias Santos
2002: Anthony Giddens
2003: Jürgen Habermas
2004: Paul Krugman
2005: Giovanni Sartori
2006: Mary Robinson
2007: Ralf Dahrendorf
2008: Tzvetan Todorov
2009: David Attenborough
2010: zespół archeologów pracujący przy Terakotowej Armii
2011: Howard Gardner
2012: Martha Nussbaum
2013: Saskia Sassen
2014: Joseph Pérez
2015: Esther Duflo
2016: Mary Beard
2017: Karen Armstrong
2018: Michael J. Sandel
2019: Alejandro Portes
2020: Dani Rodrik

SportEdytuj

1987: Sebastian Coe
1988: Juan Antonio Samaranch
1989: Seve Ballesteros
1990: Sito Pons
1991: Siergiej Bubka
1992: Miguel Indurain
1993: Javier Sotomayor
1994: Martina Navrátilová
1995: Hassiba Boulmerka
1996: Carl Lewis
1997: hiszpańscy maratończycy
1998: Arantxa Sánchez Vicario
1999: Steffi Graf
2000: Lance Armstrong
2001: Manuel Estiarte
2002: Reprezentacja Brazylii w piłce nożnej
2003: Tour de France
2004: Hicham El Guerrouj
2005: Fernando Alonso
2006: Reprezentacja Hiszpanii w koszykówce mężczyzn
2007: Michael Schumacher
2008: Rafael Nadal
2009: Jelena Isinbajewa
2010: Reprezentacja Hiszpanii w piłce nożnej mężczyzn
2011: Haile Gebrselassie
2012: Iker Casillas, Xavi
2013: José María Olazábal
2014: Maraton Nowojorski
2015: Marc i Pau Gasol
2016: Javier Gómez
2017: Reprezentacja Nowej Zelandii w rugby union mężczyzn
2018: Krzysztof Wielicki i Reinhold Messner^[1]
2019: Lindsey Vonn
2020: Carlos Sainz

Badania Naukowe i TechnikaEdytuj

1981: Alberto Sols
1982: Manuel Ballester
1983: Luis Antonio Santaló
1984: Antonio García Bellido
1985: Emilio Rosenblueth i David Vázquez Martínez
1986: Antonio González González
1987: Pablo Rudomín i Jacinto Convit
1988: Manuel Cardona i Marcos Moshinsky
1989: Guido Münch
1990: Salvador Moncada i Santiago Grisolía
1991: Francisco Bolívar Zapata
1992: Federico García Moliner
1993: Amable Liñán
1994: Manuel Patarroyo
1995: Manuel Losada Villasante i kostarykański Narodowy Instytut Bioróżnorodności
1996: Valentín Fuster
1997: zespół badaczy Atapuerca
1998: Emilio Méndez Pérez i Pedro Miguel Etxenike Landiríbar
1999: Ricardo Miledi i Enrique Moreno González
2000: Luc Montagnier i Robert Gallo
2001: Craig Venter, John Sulston, Hamilton Othanel Smith, Francis Collins i Jean Weissenbach
2002: Robert E. Kahn, Vinton Cerf, Tim Berners-Lee i Lawrence Roberts
2003: Jane Goodall
2004: Judah Folkman, Tony Hunter, Joan Massagué Solé, Bert Vogelstein i Robert Weinberg
2005: António Damásio
2006: Juan Ignacio Cirac
2007: Ginés Morata Pérez i Peter Lawrence
2008: Sumio Iijima, Shūji Nakamura, Robert Langer, George M. Whitesides i Tobin Marks
2009: Martin Cooper i Ray Tomlinson
2010: David Julius, Linda Watkins i Baruch Minke.
2011: Joseph Altman, Arturo Álvarez-Buylla i Giacomo Rizzolatti
2012: Greg Winter i Richard Lerner
2013: François Englert, Peter Higgs i CERN
2014: Avelino Corma Canós, Mark E. Davis i Galen D. Stucky
2015: Emmanuelle Charpentier i Jennifer Doudna
2016: Hugh Herr
2017: Rainer Weiss, Kip Thorne, Barry Barish i naukowcy współpracujący przy eksperymencie LIGO
2018: Svante Pääbo
2019: Joanne Chory i Sandra Myrna Díaz
2020: Yves Meyer, Ingrid Daubechies, Terence Tao i Emmanuel Candès

Zgoda między NarodamiEdytuj

1986: Wikariat Solidarności
1987: Villa El Salvador
1988: Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Jej Zasobów i World Wildlife Fund
1989: Stephen Hawking
1990: społeczności sefardyjskie
1991: Medicus Mundi International i Lekarze bez Granic
1992: Amerykańska Fundacja do Badań nad AIDS (amFAR)
1993: Stowarzyszenie na rzecz pokoju w Kraju Basków
1994: Save the Children, National Movement of Street Children i Messengers of Peace
1995: J.W. Husajn I, król Jordanii
1996: Adolfo Suárez
1997: Yehudi Menuhin i Mstisław Rostropowicz
1998: Nicolás Castellanos, Vicente Ferrer, Joaquín Sanz Gadea i Muhammad Yunus
1999: Caritas Española
2000: Hiszpańska Akademia Królewska i Stowarzyszenie Akademii Języka Hiszpańskiego
2001: światowa sieć rezerwatów biosfery
2002: Daniel Barenboim i Edward Said
2003: J.K. Rowling
2004: Droga św. Jakuba
2005: Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo
2006: UNICEF
2007: Jad Waszem
2008: Íngrid Betancourt
2009: Berlin
2010: Manos Unidas
2011: Pięćdziesięciu z Fukushimy
2012: FESBAL
2013: ONCE
2014: Caddy Adzuba
2015: Zakon Szpitalny Świętego Jana Bożego
2016: SOS Wioski Dziecięce
2017: Unia Europejska
2018: Sylvia Earle
2019: Gdańsk^[2]
2020: pracownicy hiszpańskiej służby zdrowia walczący z pandemią COVID-19

PrzypisyEdytuj

↑ Marcin Pietraszewski: Krzysztof Wielicki dostanie hiszpańskiego Nobla. Będzie pierwszym polskim sportowcem z taką nagrodą (pol.). W: Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2018-05-18. [dostęp 2018-05-19].
↑ The city of Gdansk – Laureates – Princess of Asturias Awards, The Princess of Asturias Foundation [dostęp 2019-06-18] (ang.).

Linki zewnętrzneEdytuj

Informacje w jęz. polskim (plik PDF)
Listy lauratów na oficjalnej stronie nagród (ang.)

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nagroda_Księcia_Asturii&oldid=67182729”