Tadeusz Pluciński
Tadeusz Leszek Pluciński (ur. 25 września 1926 w Łodzi, zm. 23 kwietnia 2019 w Konstancinie-Jeziornie) – polski aktor filmowy, teatralny i radiowy, artysta estradowy, najczęściej obsadzany w rolach amantów.
.jpg) Tadeusz Pluciński (2018) | |
| Data i miejsce urodzenia |
25 września 1926 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 kwietnia 2019 |
| Zawód | |
| Współmałżonek |
1. Bożena Brun-Barańska, |
| Lata aktywności |
1947–2014 |
| Odznaczenia | |
    
| |
| |
Życiorys
edytujWczesne lata
edytujUrodził się w Łodzi[1] jako syn Austriaczki Eugenii Olszewskiej i Władysława Plucińskiego, kierownika Wydziału Kultury i Oświaty w łódzkim magistracie[2]. Po ukończeniu publicznej szkoły powszechnej, naukę kontynuował w Miejskim Gimnazjum Męskim im. Józefa Piłsudskiego[2]. Należał do harcerstwa. Jego rodzice rozwiedli się już podczas II wojny światowej przez romanse ojca[2]. Pluciński mieszkał na zmianę u matki w Żakowicach i w Koluszkach u ojca, który pracował jako zawiadowca stacji[2]. Pluciński działał przeciwko okupantowi, razem z matką pomagał w ucieczce Żydom[2]. Uczęszczał do szkoły handlowej w Warszawie, gdzie uczył się potajemnie towaroznawstwa i pisania na maszynie. Mając 17 lat utrzymywał się głównie z produkcji bimbru[2]. Do końca wojny przebywał u matki w Żakowicach. Po konflikcie stracili letni domek i powrócili do Łodzi. Po wojnie matka wyjechała z córką Mirą do Monachium, a Tadeusz Pluciński został z ojcem. Wbrew woli ojca rozpoczął studia prawnicze[2]. Na peronie w Koluszkach, gdy jechał pociągiem do Łodzi, poznał Alinę Janowską, wówczas tancerkę w łódzkim Teatrze Gong[3], gdzie Edward Dziewoński namówił go do zmiany szkoły[3]. Ostatecznie w 1949 ukończył studia w PWST w Warszawie (z siedzibą w Łodzi), gdzie jego wykładowcami byli: Erwin Axer, Leon Schiller, Aleksander Zelwerowicz, Jacek Woszczerowicz i Józef Węgrzyn[4].
Kariera teatralna
edytujJeszcze w podczas nauki, w 1947 zadebiutował w roli Leandra w Franciszka Zabłockiego Fircyk w zalotach w reżyserii Zofii Modrzewskiej u boku Bogdana Baera i Gustawa Lutkiewicza na scenie łódzkiego Teatru Powszechnego filii Teatru Wojska Polskiego, gdzie grał potem anioła w Igraszkach z diabłem Jana Drdy w reż. Leona Schillera (1948), gońca w szekspirowskim Otellu w reż. Henryka Szletyńskiego (1948), służącego w Zięciu pana Poirier Émile’a Augiera i Juliusza Sandeau w reż. Leona Pietraszkiewicza (1949) oraz Iwana Turkienina i pułkownika w Młodej Gwardii Aleksandra Fadiejewa w reż. Ludwika René (1949). Następnie pracował w Teatrze Polskim we Wrocławiu (1948–1950), gdzie był asystentem reżysera Stanisława Bugajskiego podczas prób do sztuki Leonida Malyugina Starzy przyjaciele, a także wystąpił w Henryku VI na łowach Wojciecha Bogusławskiego w reż. Maryny Broniewskiej (1950) jako Lurwell i Głosie Ameryki Borysa Ławreniewa w reż. Zbigniewa Skowrońskiego jako O’Leary i żołnierz. Później związał się z Teatrem Dramatycznym w Poznaniu (1950–1953), w którym grał w spektaklach: Igraszki trafu i miłości Pierre’a de Marivaux w reż. Jerzego Zegalskiego jako Paskin (1950), Wodewil warszawski Zdzisława Gozdawy i Wacława Stępnia w reż. Artura Kwiatkowskiego w roli inżyniera (1951), Ruchome piaski Piotra Choynowskiego w reż. Jerzego Zegalskiego jako Władek (1952), Król i aktor Romana Brandstaettera w reż. Adama Hanuszkiewicza jako książę Józef Poniatowski (1952), Tajna wojna Włodzimierza Michajłowa i Lwa Samojłowa w reż. Jerzego Zegalskiego jako Dymitr Jakowlewicz Kazin (1952), Bancroftowie Jerzego Broszkiewicza i Gustawa Gottesmana w reż. Włodzisława Ziembińskiego w roli Henry’ego (1952) oraz Trzydzieści srebrników Howarda Fasta w reż. Jerzego Zegalskiego jako David Graham (1953).
W Praskim Teatrze Ludowym (1953–1956) przy Szwedzkiej 4 na Nowej Pradze grał Valeria w Młynie Lope de Vegi w reż. Marii Broniewskiej i Władysława Hańczy (1954), Pawła Brzóskę w Gdzie ta ulica? Gdzie ten dom? Włodzimierza Dychawicznego i Michała Słobodskoja w reż. Artura Kwiatkowskiego (1954), Tomasza w Marchołcie Romana Brandstaettera w reż. Władysława Hańczy (1955), Kubę w Kocie w butach Zenona Laurentowskiego w reż. Barbary Fijewskiej i Konrada Swinarskiego (1955), Bukańskiego i Przełęckiego w Uciekła mi przepióreczka Stefana Żeromskiego w reż. Ireny Grywińskiej (1956). W Teatrze Ateneum (1956–1958) u Janusza Warmińskiego wystąpił m.in. w roli Freda Valorina w Ich głowach Marcela Aymé w reż. Zdzisława Tobiasza (1956), jako Torup w Lecie Tadeusza Rittnera w reż. Maryny Broniewskiej (1957) i jako Pablo w Tramwaju zwanym pożądaniem Tennessee Williamsa w reż. Janusza Warmińskiego (1958) z Aleksandrą Śląską. W Teatrze Współczesnym (1958–1964) u Erwina Axera został obsadzony m.in. w roli Macheatha, zwanego Mackie Majcherem w Operze za trzy grosze Brechta w reż. Konrada Swinarskiego (1958) i Pawła w Pierwszym dniu wolności Leona Kruczkowskiego w reż. Erwina Axera (1959). W Teatrze Polskim (1964–1975) wystąpił m.in. w roli Rileya w Harfie traw Trumana Capote (1963) i Kostryna w Balladynie Juliusza Słowackiego w reż. Władysława Krzemińskiego (1965), Stachonia w Derbach w pałacu Abramowa w reż. Ludwika René (1966), zbójnika Łamagę w Na szkle malowane Ernesta Brylla w reż. Augusta Kowalczyka (1970) i Gila w Paradach hr. Potockiego w reż. Lecha Wojciechowskiego (1972). Kolejne lata spędził na scenie warszawskiego Teatru Syrena (1975–1991).
Kariera ekranowa
edytujPo raz pierwszy trafił na ekran w epizodycznej roli żołnierza niemieckiego w dramacie Wandy Jakubowskiej Ostatni etap (1947)[5]. Był obsadzany przede wszystkim w rolach drugoplanowych, często komediowych, którym zawdzięcza rozpoznawalność, w tym jako malarz, przyjaciel Wolskiego (Jerzy Duszyński) w dramacie historycznym Jana Rybkowskiego Warszawska premiera (1950), kapral Bronisław Grudziński, dowódca wartowni nr 2 w dramacie wojennym Stanisława Różewicza Westerplatte (1967), kapitan Roberts w serialu Stawka większa niż życie (1967), bliźniacy – pilot, narzeczony Moniki (Aleksandra Zawieruszanka) i jej wielbiciel w serialu Podróż za jeden uśmiech (1972), „stały bywalec” w kawiarni w serialu Jerzego Gruzy Czterdziestolatek (1974) i minister Jaszuński w serialu Kariera Nikodema Dyzmy (1980), a także w Hydrozagadce Andrzeja Kondratiuka (1970) w scenie z Ewą Szykulską ze słynnym zdaniem „Zdejm kapelusz” i Dzięciole Jerzego Gruzy (1970) oraz w kultowych komediach Stanisława Barei: Poszukiwany, poszukiwana (1972), Brunet wieczorową porą (1976), Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz (1978) i serialu Alternatywy 4 (1983)[6].
Brał udział w realizacjach Teatru Telewizji, w tym w roli Brakusa w adaptacji Spartakusa Howarda Fasta (1955) w reż. Władysława Sheybala, Teatru Sensacji, m.in. w Każę aktorom powtórzyć morderstwo (1959) w reż. Józefa Słotwińskiego, oraz Teatru Telewizji TVP dla najmłodszych widzów w Bajkach pana Perrault w reż. Anette Olsen i Jerzego Sztwiertni – jako dobosz w Śpiącej królewnie (1974), wilk w Czerwonym Kapturku (1975) i kot w Kocie w butach (1976).
Życie prywatne
edytuj_01.jpg)
Był czterokrotnie żonaty i rozwiedziony. Związki Plucińskiego szybko się rozpadały, gdyż nie potrafił zbyt długo wytrwać w monogamii[2]. Witold Sadowy napisał o nim, że był potocznie postrzegany jako uwodziciel, a nawet erotoman[7]. Pluciński po raz pierwszy uprawiał seks w wieku 13 lat z matką kolegi[8]. Jego pierwszą żoną była śpiewaczka operowa Bożena Brun-Barańska[9]. Po czterech latach wskutek zdrad Plucińskiego związek się rozpadł. Drugie małżeństwo z aktorką Iloną Stawińską zakończył się przez łącznie pięcioletni romans aktora z Kaliną Jędrusik, ówczesną żoną pisarza Stanisława Dygata[10][8][11]. Po raz trzeci ożenił się z tancerką Krystyną Mazurówną. O zakończeniu związku ostatecznie zadecydowała jego odmowa wyjazdu do Francji. W 1974 poślubił aktorkę Jolantę Wołłejko[12], z którą miał dwóch synów, Pawła (ur. 1970) i Piotra (ur. 1975)[13]. Po 20 latach przez romanse Plucińskiego doszło do rozwodu. Po rozwodzie jeden z synów zamieszkał z matką, a drugi z ojcem. W 2014 opowiedział o swoim życiu w wywiadzie z Magdaleną Adaszewską, wydanym w książce Na wieki wieków amant.
Śmierć i pogrzeb
edytujW 2017 zamieszkał w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich im. Wojciecha Bogusławskiego w Skolimowie. Tam też zmarł 23 kwietnia 2019 w wieku 92 lat[14]. 13 maja 2019 został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera G, rząd TUJE, grób 45)[15].
Filmografia
edytuj Filmy fabularne
| |||
| Rok | Tytuł | Reżyser | Rola |
| 1947 | Ostatni etap | Wanda Jakubowska | żołnierz niemiecki depczący lalkę na rampie |
| 1950 | Warszawska premiera | Jan Rybkowski | malarz, przyjaciel Wolskiego |
| 1953 | Żołnierz zwycięstwa | Wanda Jakubowska | Józef, adiutant Świerczewskiego w Hiszpanii |
| 1955 | Zaczarowany rower | Silik Sternheld | kapitan drużyny węgierskiej |
| 1955 | Podhale w ogniu | Jan Batory, Henryk Hechtkopf | dowódca dragonów biskupa Gembickiego |
| 1958 | Kalosze szczęścia | Antoni Bohdziewicz | fałszywy Amerykanin w Rzymie |
| 1959 | Tysiąc talarów | Stanisław Wohl | ksiądz |
| 1960 | Szczęściarz Antoni | Halina Bielińska, Włodzimierz Haupe | waluciarz na bazarze |
| 1961 | Zuzanna i chłopcy | Stanisław Możdżeński | Karol Małecki |
| 1961 | Wyrok | Jerzy Passendorfer | porucznik MO |
| 1962 | Jak być kochaną | Wojciech Jerzy Has | Niemiec przesłuchujący aktorów w kawiarni |
| 1963 | Skąpani w ogniu | Jerzy Passendorfer | Leszczyński |
| 1963 | Przygoda noworoczna | Stanisław Wohl | partner blondynki |
| 1963 | Pamiętnik pani Hanki | Stanisław Lenartowicz | Robert Tonnor |
| 1964 | Upał | Kazimierz Kutz | mężczyzna chodzący za Grzanką |
| 1965 | Sposób bycia | Jan Rybkowski | Marian-Janusz "Kozak", opiekun Bożenki |
| 1965 | Sobótki | Paweł Komorowski | chłopak Jadwigi |
| 1966 | Piekło i niebo | Stanisław Różewicz | diabeł stróż dziadka |
| 1967 | Westerplatte | Stanisław Różewicz | kapral Bronisław Grudziński |
| 1967 | Cyrograf dojrzałości | Jan Łomnicki | kierowca |
| 1968 | Tabliczka marzenia | Zbigniew Chmielewski | wspólnik sąsiada |
| 1968 | Przekładaniec | Andrzej Wajda | pastor z kobiecym głosem; rola dubbingowana przez Barbarę Krafftównę |
| 1968 | Mistrz tańca | Jerzy Gruza | ksiądz |
| 1969 | Szkice warszawskie | Henryk Kluba | uczestnik giełdy samochodowej |
| 1970 | Pejzaż z bohaterem | Włodzimierz Haupe | Majewski, nauczyciel w miasteczku |
| 1970 | Hydrozagadka | Andrzej Kondratiuk | pan Jurek, brunet z samochodem |
| 1970 | Dzięcioł | Jerzy Gruza | trener Miśki |
| 1971 | Niebieskie jak Morze Czarne | Jerzy Ziarnik | dyrektor przedsiębiorstwa produkującego kąpielówki występujący w telewizji |
| 1971 | Diament radży | Sylwester Chęciński | Charlie Pendragon, brat lady Vandeleur |
| 1972 | Poszukiwany, poszukiwana | Stanisław Bareja | trener miotaczek |
| 1973 | Brzydkie kaczątko | Tomasz Zygadło | pilot Staszek |
| 1974 | Urodziny Matyldy | Jerzy Stefan Stawiński | |
| 1975 | Dostojeństwo rodzinnego domu | Zbigniew Rebzda | Krzysztof, ojciec Beaty |
| 1975 | Dulscy | Jan Rybkowski | oficer bawiący się z Matyldą Strumf |
| 1976 | Brunet wieczorową porą | Stanisław Bareja | kierownik restauracji |
| 1977 | Sam na sam | Andrzej Kostenko | lekarz okulista |
| 1978 | The Water Babies | Lionel Jeffries | Majster, kompan Grimesa |
| 1978 | Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz | Stanisław Bareja | inżynier Henryk Kwaśniewski, pracownik "Pol-Pimu" |
| 1979 | Zielone lata | Stanisław Jędryka | oficer SS |
| 1979 | Sekret Enigmy | Roman Wionczek | inżynier Antoni Palluth |
| 1980 | Krach Operacji Terror | Anatolij Bobrowski | rozmówca Sawinkowa w warszawskich kasynie |
| 1980 | Dziewczyna i chłopak | Stanisław Loth | komendant straży pożarnej |
| 1981 | Fik – Mik | Marek Nowicki | kierowca ministra |
| 1985 | Sprawa hrabiego Rottera | Mariusz Malinowski | |
| 1985 | Menedżer | Ryszard Rydzewski | Julian, mąż Iwony |
| 2004 | Tulipany | Jacek Borcuch | Lolo |
| Seriale telewizyjne
| |||
| Rok | Tytuł | Reżyser | Rola |
| 1968 | Stawka większa niż życie | Janusz Morgenstern, Andrzej Konic | kapitan Roberts (odc. 18) |
| 1969 | Do przerwy 0:1 | Stanisław Jędryka | kierowca mercedesa podwożący "Paragona" (odc. 6) |
| 1971 | Podróż za jeden uśmiech | Stanisław Jędryka | 2 role: bliźniacy, narzeczony Moniki i jej wielbiciel (odc. 6) |
| 1973 | Stawiam na Tolka Banana | Stanisław Jędryka | "reżyser", szef szajki "filmowców" (odc. 2) |
| 1973 | Czarne chmury | Andrzej Konic | Walery, przywódca bandytów (odc. 8/WILCZE DOŁY) |
| 1975 | Czterdziestolatek | Jerzy Gruza | "stały bywalec" w kawiarni (odc. 8) |
| 1977 | Dziewczyna i chłopak | Stanisław Loth | komendant straży pożarnej (odc. 6) |
| 1978 | Życie na gorąco | Andrzej Konic | Lazzare Camerini, prezes American Hotel Incorporation (odc. 6) |
| 1978 | Zielona miłość | Stanisław Jędryka | kierowca (odc. 2) |
| 1979 | Tajemnica Enigmy | Roman Wionczek | inżynier Antoni Palluth |
| 1979 | Buddenbrooks | Franz Peter Wirth | członek Komitetu Obywatelskiego |
| 1980 | Kariera Nikodema Dyzmy | Jan Rybkowski, Marek Nowicki | Jaszuński, minister rolnictwa |
| 1983 | Alternatywy 4 | Stanisław Bareja | dyrektor elektrowni (odc. 5) |
| 1985 | Zamach stanu | Ryszard Filipski | generał na przyjęciu rocznicowym (odc. 2) |
| 1999 | Palce lizać | Michał Kwieciński | Zadurski (odc. 8) |
| 2000 | Sukces | Andrzej Kostenko | Tadeusz Pluć, tłumacz języka francuskiego |
| 2000–2001 | Adam i Ewa | różni | Jan "Dudek" Dudziński, dawny przyjaciel Karola Laudańskiego i rodziny Rozdrażewskich |
| 2001 | Lokatorzy | różni | Hubert Miłobędzki, wuj Jacka (odc. 42) |
| 2003 | Na Wspólnej | różni | właściciel baru |
| 2004 | Dziupla Cezara | Wojciech Adamczyk | Józef Holtzman, prezes "Texas Burger", ojciec Edwarda (odc. 12) |
| 2005 | Niania | Jerzy Bogajewicz | Tadeusz Wiśniewski, mąż Anki (odc. 19) |
| 2005 | Anioł Stróż | Filip Zylber | lekarz (odc. 7) |
| 2006–2007 | Kopciuszek | różni | Bogdan Kowalczyk |
| 2007 | Pitbull | różni | Feliks Niedziałek (odc. 13) |
| 2008–2009 | Na dobre i na złe | różni | Wójcik senior, ojciec doktora |
| 2013 | Ojciec Mateusz | różni | Antoni Pożar, pensjonariusz domu opieki (odc. 125) |
 Polski dubbing
| |||
| Rok | Tytuł | Reżyser oryginalnej wersji | Rola |
| 1959 | Anatomia morderstwa | Otto Preminger | Paquette |
| 1963 | Ikaria XB 1 | Jindřich Polák | |
| 1971 | Królowa Elżbieta | różni | Książę Filip |
Odznaczenia
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Personalidade: Tadeusz Pluciński (Polônia). InterFilmes.com. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)]. (port.).
- ↑ a b c d e f g h Joanna Marszalec: „Na wieki wieków amant”, czyli Tadeusz Pluciński. historia.org, 8 września 2015. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
- ↑ a b Tadeusz Pluciński. Grób słynnego amanta to smutny widok. „Super Express”, 2020-09-25. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)]. (ang.).
- ↑ Magdalena Adaszewska: Na wieki wieków amant. Tadeusz Pluciński w rozmowie z Magdaleną Adaszewską. Legimi. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
- ↑ Nie żyje Tadeusz Pluciński. TVP Info. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
- ↑ Historia Polski: Zmarł Tadeusz Pluciński. dzieje.pl. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
- ↑ Tadeusz Pluciński (25.09.1926-23.04.2019) Pożegnanie. e-teatr.pl. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
- ↑ a b Violetta Ozminkowski: Tadeusz Pluciński: To nie ja miałem kobiety, to kobiety miały mnie. Gazeta.pl, 27 września 2014. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
- ↑ Tadeusz Pluciński (1926-2019). MyHeritage. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
- ↑ Iwona Kienzler, Uwodzicielki, skandalistki i seksbomby PRL, Bellona SA, 2015, s. 60, ISBN 978-83-11-13845-2.
- ↑ Sławomir Koper: Życie artystek w PRL. Wydawnictwo Czerwone i Czarne, 2013. ISBN 978-83-7700-067-0.
- ↑ Tadeusz Pluciński. Przed śmiercią wrócił do byłej żony. Fakt.pl. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
- ↑ Tygodnik „Życie na Gorąco” nr 39, 25 września 2014, s. 30–31.
- ↑ Zmarł Tadeusz Pluciński. Aktor miał 92 lata. Onet.pl. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
- ↑ Miejsce pochówku. [dostęp 2019-05-10].
- ↑ 60-lecia Teatru Syrena w Warszawie. gazeta.pl, 14 grudnia 2007. [dostęp 2012-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-27)].
Bibliografia
edytuj- Magdalena Adaszewska: Na wieki wieków amant. Prószyński Media, 2014. ISBN 978-83-796-1076-1.
- Tadeusz Pluciński w bazie filmpolski.pl
- Tadeusz Pluciński w bazie Filmweb
- Tadeusz Pluciński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-10].
Linki zewnętrzne
edytuj- Tadeusz Pluciński w bazie IMDb (ang.)
- Tadeusz Pluciński na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”