Tadeusz Pluciński

polski aktor

Tadeusz Leszek Pluciński (ur. 25 września 1926 w Łodzi, zm. 23 kwietnia 2019 w Konstancinie-Jeziornie) – polski aktor filmowy, teatralny i radiowy, artysta estradowy, najczęściej obsadzany w rolach amantów.

Tadeusz Pluciński
Ilustracja
Tadeusz Pluciński (2018)
Data i miejsce urodzenia

25 września 1926
Łódź

Data i miejsce śmierci

23 kwietnia 2019
Konstancin-Jeziorna

Zawód

aktor

Współmałżonek

1. Bożena Brun-Barańska,
2. Ilona Stawińska,
3. Krystyna Mazurówna,
4. Jolanta Wołłejko

Lata aktywności

1947–2014

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 40-lecia Polski Ludowej Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
Faksymile

Życiorys

edytuj

Wczesne lata

edytuj

Urodził się w Łodzi[1] jako syn Austriaczki Eugenii Olszewskiej i Władysława Plucińskiego, kierownika Wydziału Kultury i Oświaty w łódzkim magistracie[2]. Po ukończeniu publicznej szkoły powszechnej, naukę kontynuował w Miejskim Gimnazjum Męskim im. Józefa Piłsudskiego[2]. Należał do harcerstwa. Jego rodzice rozwiedli się już podczas II wojny światowej przez romanse ojca[2]. Pluciński mieszkał na zmianę u matki w Żakowicach i w Koluszkach u ojca, który pracował jako zawiadowca stacji[2]. Pluciński działał przeciwko okupantowi, razem z matką pomagał w ucieczce Żydom[2]. Uczęszczał do szkoły handlowej w Warszawie, gdzie uczył się potajemnie towaroznawstwa i pisania na maszynie. Mając 17 lat utrzymywał się głównie z produkcji bimbru[2]. Do końca wojny przebywał u matki w Żakowicach. Po konflikcie stracili letni domek i powrócili do Łodzi. Po wojnie matka wyjechała z córką Mirą do Monachium, a Tadeusz Pluciński został z ojcem. Wbrew woli ojca rozpoczął studia prawnicze[2]. Na peronie w Koluszkach, gdy jechał pociągiem do Łodzi, poznał Alinę Janowską, wówczas tancerkę w łódzkim Teatrze Gong[3], gdzie Edward Dziewoński namówił go do zmiany szkoły[3]. Ostatecznie w 1949 ukończył studia w PWST w Warszawie (z siedzibą w Łodzi), gdzie jego wykładowcami byli: Erwin Axer, Leon Schiller, Aleksander Zelwerowicz, Jacek Woszczerowicz i Józef Węgrzyn[4].

Kariera teatralna

edytuj

Jeszcze w podczas nauki, w 1947 zadebiutował w roli Leandra w Franciszka Zabłockiego Fircyk w zalotach w reżyserii Zofii Modrzewskiej u boku Bogdana Baera i Gustawa Lutkiewicza na scenie łódzkiego Teatru Powszechnego filii Teatru Wojska Polskiego, gdzie grał potem anioła w Igraszkach z diabłem Jana Drdy w reż. Leona Schillera (1948), gońca w szekspirowskim Otellu w reż. Henryka Szletyńskiego (1948), służącego w Zięciu pana Poirier Émile’a Augiera i Juliusza Sandeau w reż. Leona Pietraszkiewicza (1949) oraz Iwana Turkienina i pułkownika w Młodej Gwardii Aleksandra Fadiejewa w reż. Ludwika René (1949). Następnie pracował w Teatrze Polskim we Wrocławiu (1948–1950), gdzie był asystentem reżysera Stanisława Bugajskiego podczas prób do sztuki Leonida Malyugina Starzy przyjaciele, a także wystąpił w Henryku VI na łowach Wojciecha Bogusławskiego w reż. Maryny Broniewskiej (1950) jako Lurwell i Głosie Ameryki Borysa Ławreniewa w reż. Zbigniewa Skowrońskiego jako O’Leary i żołnierz. Później związał się z Teatrem Dramatycznym w Poznaniu (1950–1953), w którym grał w spektaklach: Igraszki trafu i miłości Pierre’a de Marivaux w reż. Jerzego Zegalskiego jako Paskin (1950), Wodewil warszawski Zdzisława Gozdawy i Wacława Stępnia w reż. Artura Kwiatkowskiego w roli inżyniera (1951), Ruchome piaski Piotra Choynowskiego w reż. Jerzego Zegalskiego jako Władek (1952), Król i aktor Romana Brandstaettera w reż. Adama Hanuszkiewicza jako książę Józef Poniatowski (1952), Tajna wojna Włodzimierza Michajłowa i Lwa Samojłowa w reż. Jerzego Zegalskiego jako Dymitr Jakowlewicz Kazin (1952), Bancroftowie Jerzego Broszkiewicza i Gustawa Gottesmana w reż. Włodzisława Ziembińskiego w roli Henry’ego (1952) oraz Trzydzieści srebrników Howarda Fasta w reż. Jerzego Zegalskiego jako David Graham (1953).

 
Tadeusz Pluciński w sztuce Miłość i gniew, Teatr Ateneum w Warszawie, 1957

W Praskim Teatrze Ludowym (1953–1956) przy Szwedzkiej 4 na Nowej Pradze grał Valeria w Młynie Lope de Vegi w reż. Marii Broniewskiej i Władysława Hańczy (1954), Pawła Brzóskę w Gdzie ta ulica? Gdzie ten dom? Włodzimierza Dychawicznego i Michała Słobodskoja w reż. Artura Kwiatkowskiego (1954), Tomasza w Marchołcie Romana Brandstaettera w reż. Władysława Hańczy (1955), Kubę w Kocie w butach Zenona Laurentowskiego w reż. Barbary Fijewskiej i Konrada Swinarskiego (1955), Bukańskiego i Przełęckiego w Uciekła mi przepióreczka Stefana Żeromskiego w reż. Ireny Grywińskiej (1956). W Teatrze Ateneum (1956–1958) u Janusza Warmińskiego wystąpił m.in. w roli Freda Valorina w Ich głowach Marcela Aymé w reż. Zdzisława Tobiasza (1956), jako Torup w Lecie Tadeusza Rittnera w reż. Maryny Broniewskiej (1957) i jako Pablo w Tramwaju zwanym pożądaniem Tennessee Williamsa w reż. Janusza Warmińskiego (1958) z Aleksandrą Śląską. W Teatrze Współczesnym (1958–1964) u Erwina Axera został obsadzony m.in. w roli Macheatha, zwanego Mackie Majcherem w Operze za trzy grosze Brechta w reż. Konrada Swinarskiego (1958) i Pawła w Pierwszym dniu wolności Leona Kruczkowskiego w reż. Erwina Axera (1959). W Teatrze Polskim (1964–1975) wystąpił m.in. w roli Rileya w Harfie traw Trumana Capote (1963) i Kostryna w Balladynie Juliusza Słowackiego w reż. Władysława Krzemińskiego (1965), Stachonia w Derbach w pałacu Abramowa w reż. Ludwika René (1966), zbójnika Łamagę w Na szkle malowane Ernesta Brylla w reż. Augusta Kowalczyka (1970) i Gila w Paradach hr. Potockiego w reż. Lecha Wojciechowskiego (1972). Kolejne lata spędził na scenie warszawskiego Teatru Syrena (1975–1991).

Kariera ekranowa

edytuj

Po raz pierwszy trafił na ekran w epizodycznej roli żołnierza niemieckiego w dramacie Wandy Jakubowskiej Ostatni etap (1947)[5]. Był obsadzany przede wszystkim w rolach drugoplanowych, często komediowych, którym zawdzięcza rozpoznawalność, w tym jako malarz, przyjaciel Wolskiego (Jerzy Duszyński) w dramacie historycznym Jana Rybkowskiego Warszawska premiera (1950), kapral Bronisław Grudziński, dowódca wartowni nr 2 w dramacie wojennym Stanisława Różewicza Westerplatte (1967), kapitan Roberts w serialu Stawka większa niż życie (1967), bliźniacy – pilot, narzeczony Moniki (Aleksandra Zawieruszanka) i jej wielbiciel w serialu Podróż za jeden uśmiech (1972), „stały bywalec” w kawiarni w serialu Jerzego Gruzy Czterdziestolatek (1974) i minister Jaszuński w serialu Kariera Nikodema Dyzmy (1980), a także w Hydrozagadce Andrzeja Kondratiuka (1970) w scenie z Ewą Szykulską ze słynnym zdaniem „Zdejm kapelusz” i Dzięciole Jerzego Gruzy (1970) oraz w kultowych komediach Stanisława Barei: Poszukiwany, poszukiwana (1972), Brunet wieczorową porą (1976), Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz (1978) i serialu Alternatywy 4 (1983)[6].

Brał udział w realizacjach Teatru Telewizji, w tym w roli Brakusa w adaptacji Spartakusa Howarda Fasta (1955) w reż. Władysława Sheybala, Teatru Sensacji, m.in. w Każę aktorom powtórzyć morderstwo (1959) w reż. Józefa Słotwińskiego, oraz Teatru Telewizji TVP dla najmłodszych widzów w Bajkach pana Perrault w reż. Anette Olsen i Jerzego Sztwiertni – jako dobosz w Śpiącej królewnie (1974), wilk w Czerwonym Kapturku (1975) i kot w Kocie w butach (1976).

Życie prywatne

edytuj
 
Grób Tadeusza Plucińskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Był czterokrotnie żonaty i rozwiedziony. Związki Plucińskiego szybko się rozpadały, gdyż nie potrafił zbyt długo wytrwać w monogamii[2]. Witold Sadowy napisał o nim, że był potocznie postrzegany jako uwodziciel, a nawet erotoman[7]. Pluciński po raz pierwszy uprawiał seks w wieku 13 lat z matką kolegi[8]. Jego pierwszą żoną była śpiewaczka operowa Bożena Brun-Barańska[9]. Po czterech latach wskutek zdrad Plucińskiego związek się rozpadł. Drugie małżeństwo z aktorką Iloną Stawińską zakończył się przez łącznie pięcioletni romans aktora z Kaliną Jędrusik, ówczesną żoną pisarza Stanisława Dygata[10][8][11]. Po raz trzeci ożenił się z tancerką Krystyną Mazurówną. O zakończeniu związku ostatecznie zadecydowała jego odmowa wyjazdu do Francji. W 1974 poślubił aktorkę Jolantę Wołłejko[12], z którą miał dwóch synów, Pawła (ur. 1970) i Piotra (ur. 1975)[13]. Po 20 latach przez romanse Plucińskiego doszło do rozwodu. Po rozwodzie jeden z synów zamieszkał z matką, a drugi z ojcem. W 2014 opowiedział o swoim życiu w wywiadzie z Magdaleną Adaszewską, wydanym w książce Na wieki wieków amant.

Śmierć i pogrzeb

edytuj

W 2017 zamieszkał w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich im. Wojciecha Bogusławskiego w Skolimowie. Tam też zmarł 23 kwietnia 2019 w wieku 92 lat[14]. 13 maja 2019 został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera G, rząd TUJE, grób 45)[15].

Filmografia

edytuj
  Filmy fabularne
Rok Tytuł Reżyser Rola
1947 Ostatni etap Wanda Jakubowska żołnierz niemiecki depczący lalkę na rampie
1950 Warszawska premiera Jan Rybkowski malarz, przyjaciel Wolskiego
1953 Żołnierz zwycięstwa Wanda Jakubowska Józef, adiutant Świerczewskiego w Hiszpanii
1955 Zaczarowany rower Silik Sternheld kapitan drużyny węgierskiej
1955 Podhale w ogniu Jan Batory, Henryk Hechtkopf dowódca dragonów biskupa Gembickiego
1958 Kalosze szczęścia Antoni Bohdziewicz fałszywy Amerykanin w Rzymie
1959 Tysiąc talarów Stanisław Wohl ksiądz
1960 Szczęściarz Antoni Halina Bielińska, Włodzimierz Haupe waluciarz na bazarze
1961 Zuzanna i chłopcy Stanisław Możdżeński Karol Małecki
1961 Wyrok Jerzy Passendorfer porucznik MO
1962 Jak być kochaną Wojciech Jerzy Has Niemiec przesłuchujący aktorów w kawiarni
1963 Skąpani w ogniu Jerzy Passendorfer Leszczyński
1963 Przygoda noworoczna Stanisław Wohl partner blondynki
1963 Pamiętnik pani Hanki Stanisław Lenartowicz Robert Tonnor
1964 Upał Kazimierz Kutz mężczyzna chodzący za Grzanką
1965 Sposób bycia Jan Rybkowski Marian-Janusz "Kozak", opiekun Bożenki
1965 Sobótki Paweł Komorowski chłopak Jadwigi
1966 Piekło i niebo Stanisław Różewicz diabeł stróż dziadka
1967 Westerplatte Stanisław Różewicz kapral Bronisław Grudziński
1967 Cyrograf dojrzałości Jan Łomnicki kierowca
1968 Tabliczka marzenia Zbigniew Chmielewski wspólnik sąsiada
1968 Przekładaniec Andrzej Wajda pastor z kobiecym głosem; rola dubbingowana przez Barbarę Krafftównę
1968 Mistrz tańca Jerzy Gruza ksiądz
1969 Szkice warszawskie Henryk Kluba uczestnik giełdy samochodowej
1970 Pejzaż z bohaterem Włodzimierz Haupe Majewski, nauczyciel w miasteczku
1970 Hydrozagadka Andrzej Kondratiuk pan Jurek, brunet z samochodem
1970 Dzięcioł Jerzy Gruza trener Miśki
1971 Niebieskie jak Morze Czarne Jerzy Ziarnik dyrektor przedsiębiorstwa produkującego kąpielówki występujący w telewizji
1971 Diament radży Sylwester Chęciński Charlie Pendragon, brat lady Vandeleur
1972 Poszukiwany, poszukiwana Stanisław Bareja trener miotaczek
1973 Brzydkie kaczątko Tomasz Zygadło pilot Staszek
1974 Urodziny Matyldy Jerzy Stefan Stawiński
1975 Dostojeństwo rodzinnego domu Zbigniew Rebzda Krzysztof, ojciec Beaty
1975 Dulscy Jan Rybkowski oficer bawiący się z Matyldą Strumf
1976 Brunet wieczorową porą Stanisław Bareja kierownik restauracji
1977 Sam na sam Andrzej Kostenko lekarz okulista
1978 The Water Babies Lionel Jeffries Majster, kompan Grimesa
1978 Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz Stanisław Bareja inżynier Henryk Kwaśniewski, pracownik "Pol-Pimu"
1979 Zielone lata Stanisław Jędryka oficer SS
1979 Sekret Enigmy Roman Wionczek inżynier Antoni Palluth
1980 Krach Operacji Terror Anatolij Bobrowski rozmówca Sawinkowa w warszawskich kasynie
1980 Dziewczyna i chłopak Stanisław Loth komendant straży pożarnej
1981 Fik – Mik Marek Nowicki kierowca ministra
1985 Sprawa hrabiego Rottera Mariusz Malinowski
1985 Menedżer Ryszard Rydzewski Julian, mąż Iwony
2004 Tulipany Jacek Borcuch Lolo
  Seriale telewizyjne
Rok Tytuł Reżyser Rola
1968 Stawka większa niż życie Janusz Morgenstern, Andrzej Konic kapitan Roberts (odc. 18)
1969 Do przerwy 0:1 Stanisław Jędryka kierowca mercedesa podwożący "Paragona" (odc. 6)
1971 Podróż za jeden uśmiech Stanisław Jędryka 2 role: bliźniacy, narzeczony Moniki i jej wielbiciel (odc. 6)
1973 Stawiam na Tolka Banana Stanisław Jędryka "reżyser", szef szajki "filmowców" (odc. 2)
1973 Czarne chmury Andrzej Konic Walery, przywódca bandytów (odc. 8/WILCZE DOŁY)
1975 Czterdziestolatek Jerzy Gruza "stały bywalec" w kawiarni (odc. 8)
1977 Dziewczyna i chłopak Stanisław Loth komendant straży pożarnej (odc. 6)
1978 Życie na gorąco Andrzej Konic Lazzare Camerini, prezes American Hotel Incorporation (odc. 6)
1978 Zielona miłość Stanisław Jędryka kierowca (odc. 2)
1979 Tajemnica Enigmy Roman Wionczek inżynier Antoni Palluth
1979 Buddenbrooks Franz Peter Wirth członek Komitetu Obywatelskiego
1980 Kariera Nikodema Dyzmy Jan Rybkowski, Marek Nowicki Jaszuński, minister rolnictwa
1983 Alternatywy 4 Stanisław Bareja dyrektor elektrowni (odc. 5)
1985 Zamach stanu Ryszard Filipski generał na przyjęciu rocznicowym (odc. 2)
1999 Palce lizać Michał Kwieciński Zadurski (odc. 8)
2000 Sukces Andrzej Kostenko Tadeusz Pluć, tłumacz języka francuskiego
2000–2001 Adam i Ewa różni Jan "Dudek" Dudziński, dawny przyjaciel Karola Laudańskiego i rodziny Rozdrażewskich
2001 Lokatorzy różni Hubert Miłobędzki, wuj Jacka (odc. 42)
2003 Na Wspólnej różni właściciel baru
2004 Dziupla Cezara Wojciech Adamczyk Józef Holtzman, prezes "Texas Burger", ojciec Edwarda (odc. 12)
2005 Niania Jerzy Bogajewicz Tadeusz Wiśniewski, mąż Anki (odc. 19)
2005 Anioł Stróż Filip Zylber lekarz (odc. 7)
2006–2007 Kopciuszek różni Bogdan Kowalczyk
2007 Pitbull różni Feliks Niedziałek (odc. 13)
2008–2009 Na dobre i na złe różni Wójcik senior, ojciec doktora
2013 Ojciec Mateusz różni Antoni Pożar, pensjonariusz domu opieki (odc. 125)
  Polski dubbing
Rok Tytuł Reżyser oryginalnej wersji Rola
1959 Anatomia morderstwa Otto Preminger Paquette
1963 Ikaria XB 1 Jindřich Polák
1971 Królowa Elżbieta różni Książę Filip

Odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Personalidade: Tadeusz Pluciński (Polônia). InterFilmes.com. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)]. (port.).
  2. a b c d e f g h Joanna Marszalec: „Na wieki wieków amant”, czyli Tadeusz Pluciński. historia.org, 8 września 2015. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
  3. a b Tadeusz Pluciński. Grób słynnego amanta to smutny widok. „Super Express”, 2020-09-25. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)]. (ang.).
  4. Magdalena Adaszewska: Na wieki wieków amant. Tadeusz Pluciński w rozmowie z Magdaleną Adaszewską. Legimi. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
  5. Nie żyje Tadeusz Pluciński. TVP Info. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
  6. Historia Polski: Zmarł Tadeusz Pluciński. dzieje.pl. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
  7. Tadeusz Pluciński (25.09.1926-23.04.2019) Pożegnanie. e-teatr.pl. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
  8. a b Violetta Ozminkowski: Tadeusz Pluciński: To nie ja miałem kobiety, to kobiety miały mnie. Gazeta.pl, 27 września 2014. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
  9. Tadeusz Pluciński (1926-2019). MyHeritage. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
  10. Iwona Kienzler, Uwodzicielki, skandalistki i seksbomby PRL, Bellona SA, 2015, s. 60, ISBN 978-83-11-13845-2.
  11. Sławomir Koper: Życie artystek w PRL. Wydawnictwo Czerwone i Czarne, 2013. ISBN 978-83-7700-067-0.
  12. Tadeusz Pluciński. Przed śmiercią wrócił do byłej żony. Fakt.pl. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
  13. Tygodnik „Życie na Gorąco” nr 39, 25 września 2014, s. 30–31.
  14. Zmarł Tadeusz Pluciński. Aktor miał 92 lata. Onet.pl. [dostęp 2021-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-09)].
  15. Miejsce pochówku. [dostęp 2019-05-10].
  16. 60-lecia Teatru Syrena w Warszawie. gazeta.pl, 14 grudnia 2007. [dostęp 2012-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-27)].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj