Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2009/09

Aktualnie na stronie głównej

Supermarine Attacker – brytyjski pokładowy samolot myśliwski oraz myśliwsko-bombowy powstały bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej. Pierwszy odrzutowy samolot wprowadzony na uzbrojenie brytyjskiego lotnictwa morskiego Fleet Air Arm (FAA), używany przez nie w latach 1951–1957. Był to jednomiejscowy metalowy dolnopłat o prostych skrzydłach, napędzany jednym silnikiem odrzutowym, z podwoziem klasycznym z kółkiem ogonowym. Używany ponadto jedynie przez Pakistan. Nosił oznaczenie fabryczne Type 392. Samolot nie był jednak szczególnie udany i szybko został zdeklasowany przez Hawker Sea Hawk, napędzany tym samym silnikiem. Łącznie powstało 181 egzemplarzy samolotu, a do dnia dzisiejszego zachował się zaledwie jeden, który przetrwał jako pomnik, a następnie eksponat Fleet Air Arm Museum w Yeovilton. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

30 września

Pierwsze próby założenia klubu piłkarskiego w Hull skończyły się niepowodzeniem. Okazało się to trudne w mieście, gdzie dominowały kluby rugby: Hull FC, Hull Kingston Rovers oraz ich kibice. Dopiero w czerwcu 1904 roku został założony Hull City Association Football Club. W pierwszym sezonie w zawodowej piłce Hull City grało tylko towarzyskie spotkania, gdyż ze względu na swoją datę założenia nie mogło ubiegać się o członkostwo w The Football League w sezonie 1904/1905.

29 września

W 1599 roku, dzięki wpływom kardynała del Montego, jednego z czołowych rzymskich koneserów sztuki, Caravaggio uzyskał zlecenie na dekoracje kaplicy Contarellich w kościele San Luigi dei Francesi. Dwa dzieła, ukończone w 1600 roku, Cierpienie św. Mateusza i Powołanie św. Mateusza wywołały sensację. Opinie współczesnych Caravaggiowi artystów były podzielone. Niektórzy potępiali go za szereg niedociągnięć, a w szczególności za malowanie bez rysunków.

28 września

Załamek P to stosowane w medycynie określenie fragmentu zapisu EKG odpowiadającego depolaryzacji przedsionków serca. Prawidłowo czas trwania depolaryzacji obrazowanej załamkiem P jest mniejszy niż 0,12 s, a jego amplituda nie przekracza 3 mm. Nieprawidłowości załamka P świadczą o zaburzeniach w obrębie układu bodźcotwórczego serca lub samych przedsionków.

27 września

Radziecki dwustopniowy rakietowy pocisk balistyczny pośredniego zasięgu (IRBM), RSD-10 Pionier był korzystającym z wyrzutni typu TEL, mobilnym pociskiem balistycznym na platformie samochodowej, przenoszącym pojedynczą głowicę jądrową o mocy 1 megatony lub do trzech głowic MIRV o mocy 150 kiloton. Pociski te stanowiły w latach osiemdziesiątych XX w. istotny element zimnowojennej rywalizacji pomiędzy Układem Warszawskim a państwami NATO.

26 września

Liczący 105 pięter budynek Ryugyong Hotelu przy wysokości 330 m i powierzchni użytkowej 360 000 m² jest najlepiej widocznym budynkiem w panoramie Pjongjangu oraz największą konstrukcją w Korei Północnej. Jego budowę rozpoczęto w 1987, a zaprzestano jej w 1992. Gdyby został on ukończony w terminie, stałby się 7. pod względem wysokości budynkiem na świecie oraz najwyższym hotelem świata.

25 września

Z polecenia Lenina Willi Münzenberg zorganizował Międzynarodową Pomoc Robotniczą dla obywateli ZSRR cierpiących głód (klęska głodu 1921–1923). Na potrzeby Pomocy oraz partyjnej działalności propagandowej stworzył ogromny koncern medialny – drugie co do wielkości przedsiębiorstwo tego typu w Republice Weimarskiej, wydające wielkonakładowe gazety "Die Welt am Abend" i "Arbeiter Illustrierte Zeitung" (AIZ). Po pożarze Reichstagu uniknął aresztowania, wyjeżdżając z Niemiec. Na emigracji angażował się w organizację ruchu antyfaszystowskiego i kontynuował swoją pracę wydawniczą.

24 września

W 1984 roku rumuńskie zakłady zbudowały 2 testowe wagony MBxd2, które zostały skierowane do Gryfic i Piaseczna. Modele testowe różniły się nieco wyglądem od późniejszych egzemplarzy. Podczas testów wykryto wiele usterek uwzględnionych potem w budowie kolejnych wagonów. W sumie powstało 12 wagonów motorowych o metrowym rozstawie toru, które dostarczono w latach 1984–1986. Następnie zbudowano partie 20 pojazdów o rozstawie szyn 750 mm, w których jedyną zmianą były wózki, a reszta została bez zmian.

23 września

Silezaur

Odkrycie skamieniałości co najmniej kilkunastu silezaurów pozwoliło na stosunkowo dokładną rekonstrukcję morfologii tego zwierzęcia, a także zbadanie mikrostruktury kości i fizjologii. Analizy te sugerują, że było zwinnym i aktywnym czworonożnym roślinożercą średniej wielkości, prowadzącym stadny tryb życia. Filogenetyczna pozycja rodzaju Silesaurus była przedmiotem intensywnych debat od chwili jego opisania. Niektórzy naukowcy klasyfikowali go jako prawdziwego dinozaura, jednak większość paleontologów uznaje go za bliską grupę zewnętrzną dinozaurów.

22 września

Jednym z najlepiej poznanych przedstawicieli rodziny wachlarzykowatych jest sąsiad dziwaczek. Chrząszcz ten występuje w niemal całej Europie, na Kaukazie i w Japonii. W cyklu życiowym tego gatunku występuje typowe nadprzeobrażenie (hipermetamorfoza). Larwy sąsiada są parazytoidami czerwi os. Dorosłe osobniki często spotykane są w sąsiedztwie gniazd. Przebywające w gnieździe osobniki sąsiada dziwaczka nie są atakowane przez osy, prawdopodobnie dzięki tzw. chemicznej mimikrze.

21 września

2 lutego 2008 na terenie Czadu doszło do bitwy pod Ndżameną. Kolumna rebeliantów przeciwnych rządom prezydenta Idriss Déby, licząca ok. 300 pojazdów i 2–3 tys. bojowników, wyruszyła z baz we wschodniej części kraju w kierunku stolicy Czadu – Ndżameny. Rebelianci wtargnęli do miasta od południa i wschodu, zajmując jego dużą część. Zaatakowany został silnie broniony Pałac Prezydencki. Nie został on jednak zdobyty, a w dwa dni później wojska rządowe wyparły rebeliantów z Ndżameny, zmuszając ich do taktycznego odwrotu w kierunku wschodnim.

20 września

Radziecki dwustopniowy rakietowy pocisk balistyczny pośredniego zasięgu (IRBM), RSD-10 Pionier był korzystającym z wyrzutni typu TEL, mobilnym pociskiem balistycznym na platformie samochodowej, przenoszącym pojedynczą głowicę jądrową o mocy 1 megatony lub do trzech głowic MIRV o mocy 150 kiloton. Pociski te stanowiły w latach osiemdziesiątych XX w. istotny element zimnowojennej rywalizacji pomiędzy Układem Warszawskim a państwami NATO.

19 września

Liczący 105 pięter budynek Ryugyong Hotelu przy wysokości 330 m i powierzchni użytkowej 360 000 m² jest najlepiej widocznym budynkiem w panoramie Pjongjangu oraz największą konstrukcją w Korei Północnej. Jego budowę rozpoczęto w 1987, a zaprzestano jej w 1992. Gdyby został on ukończony w terminie, stałby się 7. pod względem wysokości budynkiem na świecie oraz najwyższym hotelem świata.

18 września

Z polecenia Lenina Willi Münzenberg zorganizował Międzynarodową Pomoc Robotniczą dla obywateli ZSRR cierpiących głód (klęska głodu 1921–1923). Na potrzeby Pomocy oraz partyjnej działalności propagandowej stworzył ogromny koncern medialny – drugie co do wielkości przedsiębiorstwo tego typu w Republice Weimarskiej, wydające wielkonakładowe gazety "Die Welt am Abend" i "Arbeiter Illustrierte Zeitung" (AIZ). Po pożarze Reichstagu uniknął aresztowania, wyjeżdżając z Niemiec. Na emigracji angażował się w organizację ruchu antyfaszystowskiego i kontynuował swoją pracę wydawniczą.

17 września

W 1984 roku rumuńskie zakłady zbudowały 2 testowe wagony MBxd2, które zostały skierowane do Gryfic i Piaseczna. Modele testowe różniły się nieco wyglądem od późniejszych egzemplarzy. Podczas testów wykryto wiele usterek uwzględnionych potem w budowie kolejnych wagonów. W sumie powstało 12 wagonów motorowych o metrowym rozstawie toru, które dostarczono w latach 1984–1986. Następnie zbudowano partie 20 pojazdów o rozstawie szyn 750 mm, w których jedyną zmianą były wózki, a reszta została bez zmian.

16 września

Silezaur

Odkrycie skamieniałości co najmniej kilkunastu silezaurów pozwoliło na stosunkowo dokładną rekonstrukcję morfologii tego zwierzęcia, a także zbadanie mikrostruktury kości i fizjologii. Analizy te sugerują, że było zwinnym i aktywnym czworonożnym roślinożercą średniej wielkości, prowadzącym stadny tryb życia. Filogenetyczna pozycja rodzaju Silesaurus była przedmiotem intensywnych debat od chwili jego opisania. Niektórzy naukowcy klasyfikowali go jako prawdziwego dinozaura, jednak większość paleontologów uznaje go za bliską grupę zewnętrzną dinozaurów.

15 września

Jednym z najlepiej poznanych przedstawicieli rodziny wachlarzykowatych jest sąsiad dziwaczek. Chrząszcz ten występuje w niemal całej Europie, na Kaukazie i w Japonii. W cyklu życiowym tego gatunku występuje typowe nadprzeobrażenie (hipermetamorfoza). Larwy sąsiada są parazytoidami czerwi os. Dorosłe osobniki często spotykane są w sąsiedztwie gniazd. Przebywające w gnieździe osobniki sąsiada dziwaczka nie są atakowane przez osy, prawdopodobnie dzięki tzw. chemicznej mimikrze.

14 września

Jezioro Resko Przymorskie znajduje się we wschodniej części Wybrzeża Trzebiatowskiego, w północnej części woj. zachodniopomorskiego, na terenie powiatów kołobrzeskiego i gryfickiego. Cały obszar jeziora wraz z obrzeżem znajduje się w Trzebiatowsko-Kołobrzeskim Pasie Nadmorskim, będącym specjalnym obszarem ochrony siedlisk programu Natura 2000. Jest lęgowiskiem ptaków wodno-błotnych i ostoją dla wędrownych ptaków blaszkodziobych. Nad jeziorem zaobserwowano 13 gatunków lęgowych, w tym 4 zagrożone wyginięciem.

13 września

Niejednorodną grupę schorzeń metabolicznych, charakteryzujących się podwyższonym poziomem aminokwasu homocysteiny w surowicy i w moczu, określa się mianem homocystynurii. Najczęstszą postacią jest homocystynuria spowodowana niedoborem enzymu syntazy β-cystationionowej. Dziedziczenie choroby jest autosomalne recesywne. Odpowiednio wczesne wdrożenie leczenia i jego dożywotnie kontynuowanie pozwala na prawidłowy rozwój umysłowy chorych i uniknięcie obniżających jakość życia powikłań.

12 września

Liczący 105 pięter budynek Ryugyong Hotelu przy wysokości 330 m i powierzchni użytkowej 360 000 m² jest najlepiej widocznym budynkiem w panoramie Pjongjangu oraz największą konstrukcją w Korei Północnej. Jego budowę rozpoczęto w 1987, a zaprzestano jej w 1992. Gdyby został on ukończony w terminie, stałby się 7. pod względem wysokości budynkiem na świecie oraz najwyższym hotelem świata.

11 września

W latach 2000–2007 Dorota Rabczewska, znana również jako Doda, była wokalistką grupy Virgin, następnie rozpoczęła karierę solową. Jej działalność była powszechnie komentowana w mediach przede wszystkim dzięki skandalom obyczajowym. Szacuje się, że nagrania Dody sprzedały się w łącznym nakładzie ok. 250 tys. egzemplarzy. Według reportaży CNN piosenkarka zalicza się do grona dziesięciu najbardziej znanych Polaków.

10 września

Gatunek Chorioactis geaster został opisany po raz pierwszy jako Urnula geaster przez Charlesa Hortona Pecka na podstawie znalezionych w Austin okazów, przesłanych Peckowi. Jest bardzo rzadko spotykany, występuje jedynie w Teksasie i w Japonii. W Stanach Zjednoczonych nosi popularną nazwę “Devil’s Cigar” (z ang. szatańskie cygaro), którą zawdzięcza wydłużonemu kształtowi niedojrzałych owocników i uwalnianej po dojrzeniu chmurze zarodników wyglądającej jak dym.

9 września

12 czerwca 1979 kapitan Henryk Jaskuła wyruszył w trwający 344 dni rejs. Trasa prowadziła z Gdyni, wokół Przylądka Dobrej Nadziei, na południe od Australii i Nowej Zelandii, wokół Przylądka Horn z powrotem do Gdyni. 20 maja 1980 wreszcie przybił do gdyńskiego portu, gdzie czekały na niego tysiące ludzi. Schodząc z pokładu Daru Przemyśla, przywitał zebranych słowami Polsko kochana, Twój syn powrócił.

8 września

Jednym z najlepiej poznanych przedstawicieli rodziny wachlarzykowatych jest sąsiad dziwaczek. Chrząszcz ten występuje w niemal całej Europie, na Kaukazie i w Japonii. W cyklu życiowym tego gatunku występuje typowe nadprzeobrażenie (hipermetamorfoza). Larwy sąsiada są parazytoidami czerwi os. Dorosłe osobniki często spotykane są w sąsiedztwie gniazd. Przebywające w gnieździe osobniki sąsiada dziwaczka nie są atakowane przez osy, prawdopodobnie dzięki tzw. chemicznej mimikrze.

7 września

Jezioro Resko Przymorskie znajduje się we wschodniej części Wybrzeża Trzebiatowskiego, w północnej części woj. zachodniopomorskiego, na terenie powiatów kołobrzeskiego i gryfickiego. Cały obszar jeziora wraz z obrzeżem znajduje się w Trzebiatowsko-Kołobrzeskim Pasie Nadmorskim, będącym specjalnym obszarem ochrony siedlisk programu Natura 2000. Jest lęgowiskiem ptaków wodno-błotnych i ostoją dla wędrownych ptaków blaszkodziobych. Nad jeziorem zaobserwowano 13 gatunków lęgowych, w tym 4 zagrożone wyginięciem.

6 września

Niejednorodną grupę schorzeń metabolicznych, charakteryzujących się podwyższonym poziomem aminokwasu homocysteiny w surowicy i w moczu, określa się mianem homocystynurii. Najczęstszą postacią jest homocystynuria spowodowana niedoborem enzymu syntazy β-cystationionowej. Dziedziczenie choroby jest autosomalne recesywne. Odpowiednio wczesne wdrożenie leczenia i jego dożywotnie kontynuowanie pozwala na prawidłowy rozwój umysłowy chorych i uniknięcie obniżających jakość życia powikłań.

5 września

Liczący 105 pięter budynek Ryugyong Hotelu przy wysokości 330 m i powierzchni użytkowej 360 000 m² jest najlepiej widocznym budynkiem w panoramie Pjongjangu oraz największą konstrukcją w Korei Północnej. Jego budowę rozpoczęto w 1987, a zaprzestano jej w 1992. Gdyby został on ukończony w terminie, stałby się 7. pod względem wysokości budynkiem na świecie oraz najwyższym hotelem świata.

4 września

W latach 2000–2007 Dorota Rabczewska, znana również jako Doda, była wokalistką grupy Virgin, następnie rozpoczęła karierę solową. Jej działalność była powszechnie komentowana w mediach przede wszystkim dzięki skandalom obyczajowym. Szacuje się, że nagrania Dody sprzedały się w łącznym nakładzie ok. 250 tys. egzemplarzy. Według reportaży CNN piosenkarka zalicza się do grona dziesięciu najbardziej znanych Polaków.

3 września

Gatunek Chorioactis geaster został opisany po raz pierwszy jako Urnula geaster przez Charlesa Hortona Pecka na podstawie znalezionych w Austin okazów, przesłanych Peckowi. Jest bardzo rzadko spotykany, występuje jedynie w Teksasie i w Japonii. W Stanach Zjednoczonych nosi popularną nazwę “Devil’s Cigar” (z ang. szatańskie cygaro), którą zawdzięcza wydłużonemu kształtowi niedojrzałych owocników i uwalnianej po dojrzeniu chmurze zarodników wyglądającej jak dym.

2 września

W sierpniu 1941 roku do niemieckiej służby wszedł okręt podwodny (U-Boot) typu VII C – U-754. Okręt odbył trzy rejsy bojowe, podczas których zatopił 13 statków o łącznej pojemności 55 659 BRT oraz uszkodził jeden (490 BRT). Spędził łącznie 135 dni na morzu. Wszystkie rejsy bojowe odbyły się w ramach operacji Paukenschlag – rejonem działań było wschodnie wybrzeże Ameryki Północnej. Zatopiony został podczas swojego trzeciego rejsu bojowego w lipcu 1942 roku.

1 września

Na ostatniej karcie Kroniki polskiej Anonima zwanego Gallem, należącej niegdyś do Jana Długosza, znalazł się anonimowy wiersz okolicznościowy. Został zapisany jednym ciągiem w dwóch kolumnach. Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego upamiętnia zabójstwo starosty rabsztyńskiego Andrzeja Tęczyńskiego, dokonane przez mieszczan krakowskich 16 lipca 1461 roku. W swojej wymowie staje po stronie rodziny zabitego szlachcica i nawołuje do zemsty na mieszczanach. Pod względem artystycznym nie stanowi większej wartości, jednak ma wyjątkowe znaczenie jako literackie świadectwo wydarzenia historycznego.