Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2016/03

Aktualnie na stronie głównej

Zbrodnia w Horce – masakra rannych żołnierzy oraz członków wojskowego personelu medycznego 2 Armii Wojska Polskiego dokonana przez żołnierzy niemieckich 26 kwietnia 1945 roku, w ostatnich dniach II wojny światowej, we wsi Horka nieopodal Crostwitz. Podczas walk na Łużycach w kwietniu 1945 roku polska 9 Dywizja Piechoty zdołała się przedrzeć na przedpola Drezna, jednakże wkrótce znalazła się w okrążeniu. Rozkaz zawrócenia na wschód i dołączenia do głównych sił 2 Armii WP okazał się spóźniony, a w dodatku mapa z rozrysowaną marszrutą dywizji przypadkowo wpadła w ręce Niemców. W trakcie odwrotu 15. samodzielny batalion sanitarny, który ewakuował rannych z dywizyjnego punktu medycznego, został zaskoczony przez nieprzyjaciela podczas postoju w Horce. Doszło do masakry, w trakcie której żołnierze Dywizji Grenadierów Pancernych „Brandenburg”, wspierani prawdopodobnie przez kolaborantów ze 104 Brygady Przeciwpancernej „Wolna Ukraina”, zamordowali od 150 do 300 Polaków. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

1 marca edytuj

Alkoholowy zespół abstynencyjny – jest zespołem objawów występującym u osób uzależnionych od alkoholu, do ujawnienia którego dochodzi w sytuacji zaprzestania przyjmowania alkoholu lub znacznego zmniejszenia jego dawek. Zespoły te mogą znacznie różnić się nasileniem: od kilkugodzinnych, łagodnych zespołów abstynencyjnych (kaca), podczas których występuje tylko kilka objawów takich, jak rozdrażnienie, ból głowy, drżenie, bezsenność, aż po trwające 7–10 dni, zagrażające życiu i wymagające hospitalizacji zespoły abstynencyjne (majaczenie drżenne) przebiegające z wysokim nasileniem objawów podstawowych, którym towarzyszy pobudzenie układu nerwowego autonomicznego, zaburzenia świadomości i objawy psychotyczne.

2 marca edytuj

Naczelne – rząd ssaków. Taksonomia wyróżnia w nim dwie odrębne linie: Strepsirrhini oraz Haplorrhini. Naczelne powstały z przodków żyjących na drzewach lasów tropikalnych. Wiele z nich przedstawia adaptacje do życia w tym wymagającym, trójwymiarowym środowisku. Większość z nich zachowały przynajmniej częściowo nadrzewny tryb życia. Nie licząc zamieszkującego wszystkie kontynenty człowieka, większość naczelnych zamieszkuje zwrotnikowe lub podzwrotnikowe obszary obu Ameryk, Afryki oraz Azji. Przedstawicieli tego rzędu cechuje duże zróżnicowanie pod względem wielkości ciała: obok gatunków o małych wymiarach, jak np. ważący jedynie 30 g Microcebus berthae należą do nich gatunki o dużych wymiarach, jak np. osiągające masę ponad dwieście kilogramów goryle. Rząd naczelnych tradycyjnie dzielono na dwie podgrupy: małpiatki i małpy właściwe. Małpiatkom przypisywano w większym stopniu cechy najwcześniejszych naczelnych. Zaliczano doń Lemuroidea z Madagaskaru, Lorisoidea i Tarsiidae. Małpy właściwe obejmowały małpy zwierzokształtne, małpy człekokształtne i człowiekowate.

3 marca edytuj

Dąb Fabrykant – pomnikowy dąb szypułkowy rosnący w łódzkim parku im. ks. bp. Michała Klepacza. To charakterystyczne drzewo miasta Łodzi. Jego potężne i długie konary odchodzą prawie prostopadle od pnia głównego, rozpościerając się poziomo na wysokości około 1,5 m. Obwód dębu przekracza 450 cm. Szerokość korony drzewa wynosi ponad 30 metrów, a najdłuższy, podtrzymywany konar ma długość ponad 20 metrów. Pewne jest, że drzewo od początku życia rosło na otwartej przestrzeni, nie było przycinane i dlatego wykształciło specyficzny pokrój. Drzewo nie było badane metodami dendrochronologicznymi, jego wiek ocenia się szacunkowo na 150–200 lat. Okaz rośnie w centralnej części parku, w którym są także 23 inne pomnikowe drzewa. W grudniu 2013 roku dąb ucierpiał z powodu huraganu Ksawery - odpadł jeden z konarów. Dąb jest chroniony od 1990 roku, a obowiązującą podstawę prawną stanowi uchwała Rady Miejskiej w Łodzi z 2015 roku.

4 marca edytuj

Mitsubishi G6M1 – japoński myśliwiec eskortowy z okresu II wojny światowej. Był specjalnie do tego celu przebudowaną wersją samolotu bombowego Mitsubishi G4M i miał za zadanie eskortować wyprawy bombowe. Inicjatorem całego przedsięwzięcia była marynarka, która z jednej strony chciała pozyskać maszynę eskortową ale z drugiej, była to również próba opóźnienia wprowadzenia bombowych wersji G4M. Pierwsze dwie maszyny, przebudowane z gotowych płatowców G4M, ukończono w sierpniu 1940 roku; we wrześniu kolejne dwie, a do końca roku kolejnych dwanaście. W sumie do marca 1941 roku wybudowano 30 egzemplarzy. Nigdy jednak nie zostały użyte zgodnie z przeznaczeniem, a wyprodukowane egzemplarze służyły jako samoloty treningowe oraz transportowe.

5 marca edytuj

Tosa – pancernik budowany na początku lat 20. XX wieku dla Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej. Zaprojektowany przez Yuzuru Hiragę, był pierwszym z dwóch okrętów typu Tosa. Przy planowanej wyporności standardowej 39 900 długich ton miały być uzbrojone w dziesięć dział kal. 406 mm w pięciu podwójnych wieżach artyleryjskich i przybliżyć Japonię do realizacji planu 8-4 (8 pancerników i 4 krążowniki liniowe pozostające w służbie). Jednak po ustaleniach konferencji w Waszyngtonie i podpisaniu traktatu waszyngtońskiego budowę obu jednostek wstrzymano. Tosa miał zostać zniszczony w ramach ustaleń traktatowych, ale wcześniej Japonia przetestowała na nieukończonym kadłubie swoją broń. Ostatecznie okręt zatopiono 9 lutego 1925 roku.

6 marca edytuj

Carcharhinus acronotus – gatunek rekina z rodziny żarłaczowatych. Występuje na atlantyckim wybrzeżu obu Ameryk, od Karoliny Północnej na północy po południowe krańce Brazylii na południu. Zamieszkuje płytkie przybrzeżne wody do głębokości zazwyczaj 18–64 m. Posiada wrzecionowaty, lekko zbudowany korpus oraz wydłużoną wąską głowę o ostro zakończonym pysku z stosunkowo dużym, U-kształtnym otworem gębowym. Dorosłe osobniki osiągają zwykle 1,3–1,4 metra długości przy masie ciała 10 kg, przy czym samice są nieco większe od samców. Cechą charakterystyczną dla tego gatunku jest ciemna plamka na czubku pyska oraz druga znajdująca się na drugiej płetwie grzbietowej w pobliżu dystalnej krawędzi. Głównym pożywieniem tego rekina są małe ryby kostnoszkieletowe, rzadziej poluje na ośmiornice i inne głowonogi. Poławia się go na większości obszarów występowania w celach sportowych, handlowych lub przemysłowych. Cenione jest zwłaszcza jego mięso.

7 marca edytuj

Wybory prezydenckie na Białorusi w 1999 roku – wydarzenie polityczne zorganizowane z inicjatywy deputowanych Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji, którzy kontynuowali prace tego organu po reformie konstytucyjnej 1996 roku, oraz środowisk opozycyjnych wobec prezydenta Alaksandra Łukaszenki. Jego deklarowanym celem było przeprowadzenie pełnoprawnych wyborów prezydenckich i wyłonienie nowego prezydenta Białorusi po zakończeniu kadencji Łukaszenki, co zgodnie z konstytucją z 1994 roku miało nastąpić 20 lipca 1999 roku. Kandydatami w wyborach byli: przebywający na emigracji lider opozycyjnego Białoruskiego Frontu Ludowego Zianon Pazniak i były premier Białorusi Michaił Czyhir. Przygotowania, kampania wyborcza i głosowanie odbywały się w warunkach represji wobec organizatorów ze strony władz lojalnych wobec prezydenta. Chyhir został aresztowany w dniu rozpoczęcia kampanii wyborczej, szef Centralnej Komisji Wyborczej Wiktar Hanczar był dwukrotnie aresztowany, a kilka miesięcy po wyborach został porwany i nigdy go nie odnaleziono. Zianon Pazniak wycofał się z kandydowania już po rozpoczęciu głosowania. Według Hanczara frekwencja wyniosła 53%, wybory były zatem ważne. Nie został jednak wskazany zwycięzca.

8 marca edytuj

Rondo ONZ – stacja linii M2 metra w Warszawie. Jest zlokalizowana w dzielnicach Wola i Śródmieście, pod rondem ONZ, w ciągu ulic Prostej oraz Świętokrzyskiej. Pozwolenie na budowę stacji uzyskano w maju 2011 roku, miesiąc później rozpoczęto prace przygotowawcze, a roboty związane z budową samej stacji ruszyły w listopadzie 2011 roku. Na przełomie sierpnia i września 2012 roku do stacji dotarły tarcze TBM drążące tunele szlakowe. W kwietniu 2014 roku osiągnięto docelowy przebieg jezdni i torów tramwajowych na powierzchni, a do września 2014 roku kontynuowano prace wykończeniowe. 30 września 2014 roku obiekt został zgłoszony przez wykonawcę jako gotowy do odbiorów technicznych. Miesiąc później stacja została odebrana przez inwestora, natomiast na początku grudnia 2014 przystanek sprawdziła straż pożarna. W lutym 2015 roku stacja uzyskała pozwolenie na użytkowanie. Została uruchomiona 8 marca 2015 roku.

9 marca edytuj

Uncharted: Pogoń za fortuną – turowa komputerowa gra karciana z elementami gry przygodowej i akcji, wyprodukowana przez Bend Studio współpracujące z One Loop Games oraz Naughty Dog. Gra została wydana przez Sony Computer Entertainment w grudniu 2012 roku. Gra nie posiada fabuły, ale tryby rozgrywki dla jednego lub dwóch graczy. W przypadku, gdy gracz wybiera jednoosobową rozgrywkę to jego przeciwnik jest sterowany przez konsolę. Gra wieloosobowa odbywa się przez internet za pośrednictwem usługi PlayStation Network. W grze zawarta jest także kampania jednoosobowa, nazwana „Łowca fortuny”. Składa się ona z szeregu pojedynków z postaciami z gry Uncharted: Złota Otchłań. Każde zwycięstwo w tym trybie odblokowuje nową kartę, tło lub inny dodatek. Uncharted: Pogoń za fortuną została odebrana przez krytyków gier komputerowych jako przeciętna produkcja, zyskując średnią ocen 65,87% na GameRankings.

10 marca edytuj

Masakry na tle etnicznym w Burundi – pogromy członków mniejszości Tutsi z rąk członków grupy etnicznej Hutu, a następnie zakrojone na szeroką skalę odwetowe masakry Hutu dokonane przez zdominowaną przez Tutsi armię, do których doszło w sierpniu 1988 roku w gminach Ntega i Marangara w północnej części Burundi. Hutu stanowili najliczniejszą grupę etniczną w Burundi, lecz od 1965 roku władza, przywileje i bogactwo były zastrzeżone wyłącznie dla przedstawicieli mniejszości Tutsi. W sierpniu 1988 roku w gminach Ntega i Marangara na północy kraju wybuchło spontaniczne powstanie Hutu, wywołane prowokacjami lokalnych urzędników Tutsi oraz obawami przed powtórzeniem się ludobójstwa z 1972 roku. W trakcie kilkudniowych zamieszek zostało zabitych kilkuset Tutsi, w tym liczne kobiety i dzieci. W odwecie rządowa armia zamordowała od 15 tys. do 30 tys. Hutu, a kolejnych 50 tys. zmusiła do ucieczki z kraju. Masakry w Ntega i Marangara wywołały międzynarodowe oburzenie, co zmusiło prezydenta Pierre'a Buyoyę do rozpoczęcia procesu demokratyzacji.

11 marca edytuj

Sawanka długodzioba – gatunek małego ptaka z rodziny krótkosterek. Występuje w subsaharyjskiej Afryce. Nie jest zagrożony wyginięciem. Sawanki długodziobe osiągają długość ciała 10–11,5 cm, przy masie ciała 9–14 g. IOC wyróżnia 7 podgatunków; ich przedstawiciele różnią się między sobą głównie odcieniem poszczególnych części upierzenia i długością dziobów. Niezależnie od podgatunku reprezentantów S. rufescens cechuje szarawy lub brązowoszary wierzch ciała, jasna brew, ciemny pasek przechodzący przez oko oraz jasny spód ciała. W upierzeniu dichromatyzm płciowy nie występuje. Nie jest znany wygląd młodych osobników. Sawanki długodziobe zamieszkują bardzo różnorodne środowiska – od pustynnych zakrzewień na pustyni Namib poprzez sawanny, karru, fynbos i lasy po ogrody. Unikają obszarów trawiastych i lasów deszczowych. Żywią się głównie owadami i ziarnem. Pora lęgowa różni się w zależności od miejsca występowania. Ptaki tego gatunku budują gniazdo podobne kształtem do łuzy stołu bilardowego; składają od 1 do 3 jaj.

12 marca edytuj

Michał I – książę Zety w latach 1052-1077, w 1077 roku koronował się na króla Zety. Zmarł w 1081 roku. Syn księcia Zety Stefana Dobrosława. Po śmierci ojca około 1050 roku państwo zostało podzielone pomiędzy braci pod zwierzchnią władzą najstarszego Gojisława. Śmierć brata około 1053 roku w wyniku buntu ludności dzielnicy senioralnej spowodowała przeniesienie godności seniora na Michała. Niepowodzenie w walce o odzyskanie zbuntowanej Trawunii skłoniło go do uznania się sojusznikiem cesarza bizantyńskiego i przyjęcia tytułu protospatara. Dzięki temu posunięciu Michał odzyskał Trawunię i zajął sąsiednie Zahumle. Po klęsce Bizancjum poniesionej pod Mantzikertem w 1071 roku Michał zajął w 1072 roku Raszkę, wsparł również powstanie w sąsiedniej Macedonii, wysyłając na pomoc powstańcom swego syna Konstantyna Bodina. Klęska powstania spowodowała utratę zdobytej Raszki i konieczność szukania nowych sojuszników przeciw Bizancjum. W ostatnich latach panowania Michał zbliżył się do Rzymu, dzięki czemu prawdopodobnie w 1077 roku otrzymał z rąk papieża Grzegorza VII koronę królewską.

13 marca edytuj

Asahi – okręt liniowy, przeddrednot Cesarskiej Marynarki Wojennej Wielkiej Japonii z końca XIX wieku. Został zaprojektowany i zbudowany w Wielkiej Brytanii, jako że japoński przemysł stoczniowy nie był ówcześnie w stanie poradzić sobie z budową tak dużej jednostki. Wkrótce po przybyciu do Japonii został okrętem flagowym głównych sił japońskich. Uczestniczył we wszystkich ważniejszych starciach morskich podczas wojny rosyjsko-japońskiej, odnosząc lekkie uszkodzenia w czasie bitew: na Morzu Żółtym i pod Cuszimą. Asahi nie wziął udziału w działaniach wojennych w czasie I wojny światowej, ale uczestniczył w interwencji syberyjskiej w 1918 roku. Przeklasyfikowany na okręt obrony wybrzeża w 1921 roku, Asahi został dwa lata później rozbrojony, zgodnie z postanowieniami traktatu waszyngtońskiego.

14 marca edytuj

Eleuteriusz – duchowny Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Jako biskup wileński i litewski działał w latach 1919–1922 na ziemiach II Rzeczypospolitej, czynnie sprzeciwiając się staraniom na rzecz uzyskania przez Kościół prawosławny w Polsce autokefalii. Wydalony z Polski, rezydował do 1939 roku w Kownie. W 1936 roku, z okazji 25. rocznicy chirotonii biskupiej, otrzymał Order Wielkiego Księcia Giedymina I klasy. W 1939 roku, po klęsce Polski w walce z III Rzeszą i Związkiem Radzieckim, gdy Wilno zostało ponownie przyłączone do Litwy, metropolita Eleuteriusz wrócił do tego miasta. Przyczynił się do odrodzenia prawosławnego życia parafialnego na ziemiach litewskich. W latach 1931–1940 łączył godność metropolity wileńskiego i litewskiego z godnością egzarchy zachodnioeuropejskiego.

15 marca edytuj

Like a Prayer – utwór muzyczny amerykańskiej piosenkarki Madonny pochodzący z jej albumu Like a Prayer z 1989 roku i zarazem pierwszy promujący go singel. Powstał we współpracy z autorem i producentem Patrickiem Leonardem. Jest pop rockową piosenką z elementami gospelu, w której śpiewa chór kościelny; jej tekst dotyczy duchowych przeżyć związanych z miłością, a także seksem. Singel odniósł duży sukces na całym świecie i był „numerem jeden” w kilkunastu państwach, między innymi Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Jeden z największych przebojów w karierze Madonny, który spotkał się z szeregiem pozytywnych opinii ze strony krytyków, pisarzy i uczonych. Do dziś artystka często wykonuje go na żywo, zazwyczaj w towarzystwie chóru. Do piosenki powstał teledysk, który spotkał się z krytyką ze strony środowisk katolickich i znalazł się w zestawieniach najlepszych wideoklipów wszech czasów. Ponadto singel wykorzystano w reklamie telewizyjnej napoju Pepsi, która została wycofana po premierze bojkotowanego teledysku.

16 marca edytuj

David Villa – hiszpański piłkarz występujący na pozycji napastnika w Melbourne City FC. Karierę rozpoczął w Sportingu Gijón, gdzie w 2000 roku zadebiutował w Segunda División. Podczas dwóch lat gry wystąpił w 76 spotkaniach i zdobył 44 bramki. Następnie w Realu Saragossa po raz pierwszy zagrał w Primera División. Z klubem wygrał Puchar Króla oraz Superpuchar Hiszpanii. W maju 2010 roku podpisał kontrakt z FC Barceloną. Kwota transferu wyniosła 40 milionów euro. W 2013 roku został kupiony przez Atlético Madryt, ponieważ po półrocznym powrocie po kontuzji nie znalazło się dla niego miejsce w składzie. Występuje w reprezentacji Hiszpanii, w której zadebiutował w 2005. Wziął udział w Mistrzostwach Świata 2006, Mistrzostwach Europy 2008 oraz Mistrzostwach Świata 2010. Na pierwszym turnieju zdobył trzy bramki, a w kolejnym o jedną więcej, zostając zarazem najlepszym strzelcem mistrzostw. Jest najlepszym w historii strzelcem reprezentacji Hiszpanii. Eksperci uważają go za napastnika kompletnego, posiadającego instynkt strzelecki, mocne uderzenie z obu nóg oraz szybkość.

17 marca edytuj

Tr201 – polskie oznaczenie parowozu towarowego amerykańskiej serii S160 nadane parowozom, które zostały przekazane Polsce w ramach pomocy amerykańskiej United Nations Relief and Rehabilitation Administration lub zostały zdobyte podczas wojny. Parowozy serii S160 były budowane podczas II wojny światowej na potrzeby Armii Amerykańskiej walczącej w Europie. Ze względu na to, iż parowozy zaprojektowano według norm europejskich, były w USA całkowicie nieprzydatne. Pierwsze transporty S160 do Europy nastąpiły w 1943 roku. Lokomotywy S160, które zostały przekazane Polskim Kolejom Państwowym przez USATC, otrzymały oznaczenia Tr203, mimo, iż były to parowozy tego samego typu, co Tr201. W latach 70. XX wieku z powodu zastępowania trakcji parowej trakcją spalinową i elektryczną, PKP zaczęła złomować parowozy. Lokomotywa Tr201-51 trafiła do Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. Pozostałe zostały pocięte na złom.

18 marca edytuj

Dystynkcje Inspekcji Transportu Drogowego – oznaczenia stanowisk służbowych zajmowanych przez inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego. Od 2013 roku obowiązują dystynkcje wprowadzone rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 16 czerwca 2010 roku. Rozporządzanie to zmieniło również wykaz stanowisk służbowych oraz wymiary pochewek zakładanych na naramienniki. W Inspekcji Transportu Drogowego dystynkcje nosi się na pochewkach zakładanych na naramienniki kurtki, płaszcza, marynarki, bluzy polowej, swetra i koszuli. Ponadto dystynkcje nosi się także na taśmie otokowej czapki i klapach marynarki. Zrezygnowano z noszenia dystynkcji na kamizelce odblaskowej.

19 marca edytuj

Jan Kula – polski skoczek narciarski, kombinator norweski, olimpijczyk, reprezentant Polski. Uważany za „estetę narciarskiego skoku”. Swą karierę sportową rozpoczął od udziału w zawodach dla dzieci o nagrodę Kornela Makuszyńskiego. Absolwent średniej szkoły zawodowej. Żołnierz podczas II wojny światowej. Reprezentant Wisły Zakopane, SN PTT Zakopane oraz WKS Zakopane. Dwukrotny mistrz i czterokrotny wicemistrz Polski w skokach. Sześciokrotny zwycięzca konkursów skoków podczas Memoriału Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny. Jest nazywany „cudownym dzieckiem polskich skoków narciarskich”.

20 marca edytuj

Cerkiew Świętej Trójcy w Tarnogrodzie – prawosławna cerkiew parafialna. Cerkiew prawosławna w Tarnogrodzie powstała w pierwszych latach po lokacji miasta, w końcu lat 60. XVI wieku. Według różnych źródeł świątynia pozostawała prawosławna do 1772, następnie przeszła do Kościoła unickiego. Była to budowla drewniana, jednokopułowa, z wolno stojącą dzwonnicą. Na przełomie lat 60. i 70. XIX wieku lub na początku lat 70. XIX wieku z funduszu rządowego przeznaczonego na budowę nowych cerkwi unickich w Tarnogrodzie powstała nowa murowana cerkiew, która do dnia dzisiejszego pełni funkcję prawosławnej świątyni parafialnej. Obecnie wyznanie budowla przyjęła w 1875 roku po likwidacji unickiej diecezji chełmskiej. Cerkiew jest ośrodkiem kultu świętego mnicha-wyznawcy Leoncjusza, kanonizowanego w 1999 roku przez Rosyjski Kościół Prawosławny, urodzonego w Tarnogrodzie. Szczególną czcią jest w niej otaczana również Tarnogrodzka Ikona Matki Bożej.

21 marca edytuj

Pierwiosnek omączony – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny pierwiosnkowatych. Jego zasięg występowania obejmuje rozległe połacie Eurazji, jednak stanowiska w jego obrębie ma zwykle rozproszone. Na wielu obszarach gatunek jest skrajnie rzadki lub wyginął. Rośnie na pastwiskach, wilgotnych łąkach, torfowiskach i źródliskach. W Polsce gatunek objęty jest ochroną prawną. Dawniej podawany był w Polsce w sumie na dziewięciu stanowiskach, jednak na wszystkich wyginął. W 2008 roku wymieniony został jako utrzymujący się tylko w jednym miejscu – na stokach Radziejowej w Beskidzie Sądeckim. Pierwiosnek omszony bywa uprawiany jako roślina ozdobna rabatowa i w ogrodach skalnych. Zalecany jest do masowego rozmnażania w szkółkach bylinowych, m.in. ze względu na łatwość namnażania.

22 marca edytuj

Staw skroniowo-żuchwowy – występujący u ssaków staw łączący żuchwę z pozostałą częścią czaszki, dokładniej zaś z kością skroniową. Przodkowie ssaków posiadali pierwotny staw żuchwowy budowany przez kości kwadratową i stawową, a ich żuchwę budowały liczne kości. W trakcie ewolucji kości kwadratowa i stawowa stały się kosteczkami słuchowymi, rolę żuchwy pełnić zaczęła pojedyncza kość zębowa, która utworzyła wtórny staw żuchwowy, czyli staw skroniowo-żuchwowy, z kością skroniową bądź łuskową. Staw ten powstaje z komórek ektomezenchymalnego grzebienia nerwowego. Główkę stawową tworzy jeden z wyrostków kości zębowej, panewkę zaś kość skroniowa. Jamę stawową dzieli krążek stawowy. Zakres ruchów zachodzących w stawie zależy od taksonu, u niektórych możliwe są ruchy w trzech płaszczyznach umożliwiające żucie.

23 marca edytuj

Manned Orbiting Laboratory – niezrealizowany projekt amerykańskiej wojskowej stacji kosmicznej, część programu załogowych lotów kosmicznych USAF, sukcesor niezrealizowanego wojskowego samolotu zwiadowczego Boeing X-20 Dyna-Soar. Program MOL został przygotowany na bazie kilku wcześniejszych projektów USAF i NASA dotyczących załogowych stacji orbitalnych do celów zwiadowczych. Ostateczny projekt zakładał laboratorium do jednorazowego użytku, obsługujące 40-dniowe misje, na które załogi wynoszone byłyby statkami typu Gemini B, opracowanymi na podstawie doświadczeń programu Gemini. Pod względem założeń i funkcjonalności MOL przypominał radziecki program wojskowych stacji Ałmaz, wynoszonych na orbitę w ramach programu Salut. Rosjanie zakończyli te próby w 1977 roku z tych samych powodów, które doprowadziły do zamknięcia programu amerykańskiego.

24 marca edytuj

Biuro Projektów „Metroprojekt” – biuro projektów utworzone pod koniec 1950 roku w Warszawie z myślą o projektowaniu stołecznego metra. Od 1951 roku działało jako przedsiębiorstwo państwowe. W 1953 roku, po ograniczeniu prac przy budowie metra głębokiego, biuro zmniejszyło zatrudnienie oraz zmieniło profil działalności na budownictwo komunalne i socjalne. Przez następne lata powstawały kolejne koncepcje budowy metra płytkiego i ostatecznie w 1982 roku, po decyzji o rozpoczęciu tej inwestycji, przedsiębiorstwo powróciło do swoich pierwotnych zadań. W 1991 roku biuro zostało przekształcone w spółkę z o.o. Obecnie zajmuje się projektowaniem m.in. metra oraz budownictwa komunikacyjnego i komunalnego.

25 marca edytuj

SM U-73 – niemiecki podwodny stawiacz min, trzeci okręt typu UE I, zbudowany w stoczni Kaiserliche Werft w Gdańsku w roku 1915. Zwodowany 16 czerwca 1915 roku, wszedł do służby w Kaiserliche Marine w październiku 1915 roku. W czasie swojej służby SM U-73 zatopił 18 statków o łącznej pojemności 86 649 BRT, uszkodził trzy statki o pojemności 8067 BRT oraz zatopił trzy okręty (28 750 BRT). U-73 był sprawcą zatonięcia największego statku zatopionego w okresie I wojny światowej – HMHS „Britannica” – bliźniaka słynnego „Titanica”. W październiku 1918 roku okręt został samozatopiony u wejścia do Zatoki Kotorskiej.

26 marca edytuj

Ewangelia Mateusza – jedna z czterech Ewangelii Nowego Testamentu, której autorstwo tradycyjnie przypisywano Mateuszowi Ewangeliście. Ewangelia Mateusza należy do ewangelii synoptycznych. Miejsce powstania Ewangelii nie zostało dotąd rozstrzygnięte i jest przedmiotem nieustającej debaty wśród biblistów. Oryginalny język Ewangelii (hebrajski, aramejski, grecki) jest również przedmiotem dyskusji uczonych. Zwykle datuje się ją po roku 70, choć nie brak biblistów opowiadających się za wcześniejszym datowaniem. Ewangelia Mateusza częściej niż inne cytuje Stary Testament, częściej nawiązuje do zwyczajów i tradycji żydowskich. Myśl przewodnia tej Ewangelii sprowadza się do tezy, że w osobie, czynach, życiu i nauce Jezusa Chrystusa urzeczywistniły się proroctwa mesjańskie Starego Testamentu. Według Mateusza, Jezus jest Mesjaszem, potomkiem Abrahama oraz spadkobiercą króla Dawida.

27 marca edytuj

Cerkiew Świętej Trójcy w Tarnogrodzie – prawosławna cerkiew parafialna. Cerkiew prawosławna w Tarnogrodzie powstała w pierwszych latach po lokacji miasta, w końcu lat 60. XVI wieku. Według różnych źródeł świątynia pozostawała prawosławna do 1772, następnie przeszła do Kościoła unickiego. Była to budowla drewniana, jednokopułowa, z wolno stojącą dzwonnicą. Na przełomie lat 60. i 70. XIX wieku lub na początku lat 70. XIX wieku z funduszu rządowego przeznaczonego na budowę nowych cerkwi unickich w Tarnogrodzie powstała nowa murowana cerkiew, która do dnia dzisiejszego pełni funkcję prawosławnej świątyni parafialnej. Obecnie wyznanie budowla przyjęła w 1875 roku po likwidacji unickiej diecezji chełmskiej. Cerkiew jest ośrodkiem kultu świętego mnicha-wyznawcy Leoncjusza, kanonizowanego w 1999 roku przez Rosyjski Kościół Prawosławny, urodzonego w Tarnogrodzie. Szczególną czcią jest w niej otaczana również Tarnogrodzka Ikona Matki Bożej.

28 marca edytuj

Pierwiosnek omączony – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny pierwiosnkowatych. Jego zasięg występowania obejmuje rozległe połacie Eurazji, jednak stanowiska w jego obrębie ma zwykle rozproszone. Na wielu obszarach gatunek jest skrajnie rzadki lub wyginął. Rośnie na pastwiskach, wilgotnych łąkach, torfowiskach i źródliskach. W Polsce gatunek objęty jest ochroną prawną. Dawniej podawany był w Polsce w sumie na dziewięciu stanowiskach, jednak na wszystkich wyginął. W 2008 roku wymieniony został jako utrzymujący się tylko w jednym miejscu – na stokach Radziejowej w Beskidzie Sądeckim. Pierwiosnek omszony bywa uprawiany jako roślina ozdobna rabatowa i w ogrodach skalnych. Zalecany jest do masowego rozmnażania w szkółkach bylinowych, m.in. ze względu na łatwość namnażania.

29 marca edytuj

Staw skroniowo-żuchwowy – występujący u ssaków staw łączący żuchwę z pozostałą częścią czaszki, dokładniej zaś z kością skroniową. Przodkowie ssaków posiadali pierwotny staw żuchwowy budowany przez kości kwadratową i stawową, a ich żuchwę budowały liczne kości. W trakcie ewolucji kości kwadratowa i stawowa stały się kosteczkami słuchowymi, rolę żuchwy pełnić zaczęła pojedyncza kość zębowa, która utworzyła wtórny staw żuchwowy, czyli staw skroniowo-żuchwowy, z kością skroniową bądź łuskową. Staw ten powstaje z komórek ektomezenchymalnego grzebienia nerwowego. Główkę stawową tworzy jeden z wyrostków kości zębowej, panewkę zaś kość skroniowa. Jamę stawową dzieli krążek stawowy. Zakres ruchów zachodzących w stawie zależy od taksonu, u niektórych możliwe są ruchy w trzech płaszczyznach umożliwiające żucie.

30 marca edytuj

Manned Orbiting Laboratory – niezrealizowany projekt amerykańskiej wojskowej stacji kosmicznej, część programu załogowych lotów kosmicznych USAF, sukcesor niezrealizowanego wojskowego samolotu zwiadowczego Boeing X-20 Dyna-Soar. Program MOL został przygotowany na bazie kilku wcześniejszych projektów USAF i NASA dotyczących załogowych stacji orbitalnych do celów zwiadowczych. Ostateczny projekt zakładał laboratorium do jednorazowego użytku, obsługujące 40-dniowe misje, na które załogi wynoszone byłyby statkami typu Gemini B, opracowanymi na podstawie doświadczeń programu Gemini. Pod względem założeń i funkcjonalności MOL przypominał radziecki program wojskowych stacji Ałmaz, wynoszonych na orbitę w ramach programu Salut. Rosjanie zakończyli te próby w 1977 roku z tych samych powodów, które doprowadziły do zamknięcia programu amerykańskiego.

31 marca edytuj

Biuro Projektów „Metroprojekt” – biuro projektów utworzone pod koniec 1950 roku w Warszawie z myślą o projektowaniu stołecznego metra. Od 1951 roku działało jako przedsiębiorstwo państwowe. W 1953 roku, po ograniczeniu prac przy budowie metra głębokiego, biuro zmniejszyło zatrudnienie oraz zmieniło profil działalności na budownictwo komunalne i socjalne. Przez następne lata powstawały kolejne koncepcje budowy metra płytkiego i ostatecznie w 1982 roku, po decyzji o rozpoczęciu tej inwestycji, przedsiębiorstwo powróciło do swoich pierwotnych zadań. W 1991 roku biuro zostało przekształcone w spółkę z o.o. Obecnie zajmuje się projektowaniem m.in. metra oraz budownictwa komunikacyjnego i komunalnego.