Pułki piechoty Wojska Polskiego II RP


Pułki piechoty Wojska Polskiego II RP – lista pułków piechoty międzywojennego Wojska Polskiego, ich geneza, struktura organizacyjna; podległość i przeformowania. Uszeregowane w kolejności chronologicznej oraz ze względu na miejsce i sposób formowania[1].

Struktura organizacyjna pułku piechoty edytuj

Na początku 1919 przyjęto przejściowy etat pułku. Przewidywał on trzy bataliony piechoty w składzie: cztery kompanie strzeleckie z trzema plutonami każda, kompania karabinów maszynowych w składzie trzech plutonów po dwa karabiny maszynowe każdy, komisja gospodarcza, tabory i sekcja łączności: kompanię ckm (w dyspozycji dowódcy pułku); kompanię techniczną; pluton telefonistów i oddział miotaczy bomb. Tabory pułku liczyły 131 wozów taborowych, 328 koni. Razem stan osobowy pułku wynosił 97 oficerów, 3394 podoficerów i szeregowych

Po zawieszeniu broni z Rosją bolszewicką rozpoczęto reorganizację armii i przechodzenie wojsk na stopę pokojową. Za wzór posłużyły tym razem struktury armii francuskiej. W 1921 w pułkach zlikwidowano czwarte kompanie strzeleckie i kompanie karabinów maszynowych. Likwidowano też czwarte plutony w kompaniach. Nowy etat przewidywał: dowództwo pułku, batalion sztabowy (z kompanią specjalistów i kompanią ckm, trzy bataliony piechoty z trzema kp, plutony: łączności, pionierów, konnych zwiadowców, artylerii piechoty oraz drużyna dowódcy pułku i kadrę batalionu zapasowego.

W lutym 1924 wprowadzono kolejne zmiany. W skład pułku wchodziły: trzy bataliony piechoty, drużyna dowódcy pułku, pluton łączności i pluton pionierów. Stan pułku wynosił: 1422 żołnierzy w tym 54 oficerów, 355 podoficerów i 1013 szeregowych. Pułk wzmocniony liczył 1811 żołnierzy.

Rozkazem wykonawczym MSWojsk z 1930 wprowadzono trzy typy pułków piechoty.

Typ I – normalny. Jego stan faktyczny oscylował w granicach 1500 – 1600 żołnierzy. Pułki tego typu posiadały w okresie zimowym bataliony starszego rocznika, szkolny i skadrowany; w okresie letnim batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych.

Typ II – wzmocniony. Pułki te otrzymywały każdego roku 845 rekrutów do uzupełnienia pododdziałów macierzystych. Stan osobowy pułku wynosił ok. 2000 żołnierzy. Przeznaczone były do pierwszego rzutu mobilizacyjnego. W okresie zimowym posiadały dwa bataliony starszego rocznika i batalion szkolny; w okresie letnim trzy pełnowartościowe bataliony strzeleckie.

Typ III – osłony. Pułki te otrzymywały każdego roku 1010 rekrutów do uzupełnienia pododdziałów macierzystych. Stan osobowy pułku zbliżony było do etatów wojennych i wynosił 68 oficerów oraz 2200 podoficerów szeregowych. Przeznaczone były do działań osłonowych.

Pułki wszystkich trzech typów miały w zasadzie jednakową organizację. W skład pułku wchodziło: dowództwo, kwatermistrzostwo, trzy bataliony piechoty, kompanie: administracyjna, czwarta karabinów maszynowych[a], cyklistów[a], "dla opóźnionych"[a], plutony: łączności, pionierów, zwiadowców konnych.

Etat wojenny pułku piechoty w 1939 obejmował: dowództwo wraz z pocztem i kwatermistrzostwem, trzy bataliony piechoty, kompanie: zwiadowców, przeciwpancerną, gospodarczą, plutony: artylerii, pionierów, przeciwgazowy, łączności

Łącznie w pułku było: 91 oficerów, 3212 podoficerów i szeregowych, 87 lub 85 rkm, 36 ckm, 27 granatników, 6 moździerzy 81mm, 29 karabinów ppanc, 9 armat ppanc 37mm wz 36, 2 armaty 75mm wz 02/26, 664 koni, 1 samochód

Pułki piechoty w roku 1918 edytuj

Pułki piechoty Polskiej Siły Zbrojnej edytuj

  • 1 Pułk Piechoty – przemianowany na 7 pp Leg.
  • 2 Pułk Piechoty – przemianowany na 8 pp Leg.
  • 3 Pułk Piechoty – przemianowany na 9 pp Leg.

Okręgowe pułki piechoty formowane przez Radę Regencyjną edytuj

30 października 1918 obszar Królestwa Polskiego znajdujący się pod okupacją niemiecką i austriacką podzielony został na 15 okręgów wojskowych. W każdym z 13 okręgów przystąpiono do formowania pułku piechoty (okręgi nr XIV i XV obejmujące "Suwalszczyznę i dalszą część etapów" miały być organizowane w dalszej kolejności). Nowo tworzone pułki zamierzano rozwinąć w brygady, a te z kolei w dywizje.

9 listopada 1918 szef SG WP rozkazał przystąpić do organizacji Legii Akademickiej w okręgach: warszawskim, piotrkowskim i łódzkim.

Pułki piechoty formowane przez Polską Organizację Wojskową edytuj

Pułki piechoty formowane na bazie jednostek austriackich edytuj

  • 31 Pułk Strzelców[b] – przemianowany kolejno na: Pułk Piechoty Ziemi Cieszyńskiej, 7 Pułk Piechoty Ziemi Cieszyńskiej i 10 Pułk Piechoty
  • Pułk Ziemi Wadowickiej[c] – przemianowany na 12 Pułk Piechoty
  • 8 Pułk Piechoty w Krakowie[d] – przemianowany na 13 Pułk Piechoty
  • 1 Pułk Ziemi Jarosławskiej[e] – przemianowany na 9 Pułk Piechoty, a następnie na 14 Pułk Piechoty
  • Pułk Ziemi Bocheńskiej – przemianowany na 16 Pułk Piechoty, a następnie na 15 Pułk Piechoty
  • 57 Pułk Piechoty Ziemi Tarnowskiej[f] – przemianowany na 13 Pułk Piechoty Ziemi Tarnowskiej, a następnie na 16 Pułk Piechoty
  • Pułk Ziemi Rzeszowskiej – sformowany na bazie batalionu zapasowego 89 pułku piechoty austriackiej, następnie rozwinięty w 1 i 2 Pułki Piechoty Ziemi Rzeszowskiej
  • 1 Pułk Piechoty Ziemi Rzeszowskiej – przemianowany na 14 Pułk Piechoty, a następnie – 17 Pułk Piechoty
  • 2 Pułk Piechoty Ziemi Rzeszowskiej – przemianowany na 15 Piechoty, a następnie – 18 Pułk Piechoty
  • Pułk Ziemi Ropczyckiej w Dębicy – włączony do 18 Pułku Piechoty jako II batalion
  • Pułk Piechoty Ziemi Krakowskiej w Krakowie[g] – przemianowany na 20 Pułk Piechoty
  • 20 Nowosądecki Pułk Piechoty[h] – przemianowany na 19 Pułk Piechoty, a następnie na 1 Pułk Strzelców Podhalańskich
  • 2 Pułk Strzelców Podhalańskich[i]
  • 18 Pułk Strzelców w Przemyślu-Zasaniu[j] – przemianowany na 10 Pułk Piechoty, a następnie na 37 Pułk Piechoty

Brygada gen. Bolesława Roji w Krakowie edytuj

Pułki piechoty Obrony Lwowa edytuj

Pułki piechoty Samoobrony Litwy i Białorusi edytuj

Pułki formowane we Francji edytuj

Pułki formowane we Włoszech edytuj

Pułki formowane w Rosji i na Syberii edytuj

Pułki piechoty w roku 1919 edytuj

Odtworzone pułki piechoty Legionów i b. PSZ edytuj

Pozostałe pułki piechoty WP edytuj

Pułki piechoty Armii Wielkopolskiej edytuj

Pułki piechoty Samoobrony Litwy i Białorusi edytuj

Pułki piechoty Armii Polskiej we Francji edytuj

Formowane na terenie Francji edytuj

Formowane na terenie Rosji edytuj

Formowane na Syberii edytuj

Osobny artykuł: Armia Polska we Francji.

Powstańcze pułki śląskie edytuj

Pułki piechoty w roku 1920 edytuj

Pułki Wojska Polskiego we Wschodniej Rosji edytuj

Pułki piechoty litewsko białoruskiej edytuj

Rezerwowe pułki piechoty 1920 edytuj

  • 1 Rezerwowy Pułk Piechoty – ze składu VII Brygady Rezerwowej – przemianowany na 155 pp
  • 2 Rezerwowy Pułk Piechoty – ze składu VII Brygady Rezerwowej – przemianowany na 159 pp
  • 101 Pułk Piechoty – przemianowany na 3 Pułk Piechoty Syberyjskiej, późniejszy 84 Pułk Strzelców Poleskich
  • 102 Pułk Piechoty – walczy m.in. w składzie grupy płk. Ścierzyńskiego; wycofany z frontu i wcielony do reorganizującego się 76 pp.
  • 103 Pułk Piechoty – przemianowany na 1/109 pp
  • 104 Pułk Piechoty – stanowił uzupełnienie 46 pp.
  • 105 Pułk Piechoty – jego 1 batalion stanowił wcielono do 40 pp, 2 batalion do X Brygady Piechoty, 3 batalion do 50 pp.
  • 106 Pułk Piechoty – walczy m.in. nad Słuczą i Ostrorogiem; wcielony do 101 pp.
  • 109 Pułk Piechoty – jego bataliony walczyły samodzielnie; wcielone: 1bp do 29 pp, 2 bp do 202 pp, 3 bp do 167 pp.
  • 111 Pułk Piechoty – w sile jednego batalionu walczył samodzielnie; wcielony do 81 pp.
  • 128 Pułk Piechoty – – jego dwa bataliony walczyły samodzielnie; wcielone: 1bp do 31 pp, 2 bp (batalion alarmowy nr 128) do XXX BP.
  • 131 Pułk Piechoty – walczył w sile jednego batalionu; wcielony do 15 i 35 pp.
  • 132 Pułk Piechoty – walczy m.in. nad Styrem i pod Kowlem; wcielony jako uzupełnienie do oddziałów 7 DP.
  • 134 Pułk Piechoty – sformowany w sile jednego batalionu; wcielony do 5 psp
  • 138 Pułk Piechoty – sformowany w sile jednego batalionu;walczył początkowo samodzielnie; wcielony jako uzupełnienie do 53 pp
  • 140 Pułk Piechoty – sformowany w sile jednego batalionu; wcielony częściowo jako uzupełnienie pododdziałów liniowych obrony Lwowa, częściowo do 6 batalionu wartowniczego.
  • 142 Pułk Piechoty
  • 143 Pułk Strzelców Kresowych – przemianowany na 4 psp
  • 144 Pułk Strzelców Kresowych – przemianowany na 71 pp
  • 145 Pułk Strzelców Kresowych – przemianowany na 72 pp
  • 149 Pułk Strzelców Kresowych – przemianowany na 49 pp
  • 150 Pułk Strzelców Kresowych – przemianowany na 42 pp
  • 151 Pułk Strzelców Kresowych (pułk piechoty)- tę nazwę nosił przez krótki czas 2 pułk instrukcyjny Armii Hallera – przemianowany na 3 psp
  • 155 Pułk Strzelców Wielkopolskich – przemianowany na 73 pp
  • 157 Pułk Piechoty
  • 159 Pułk Piechoty Wielkopolskiej – przemianowany na 74 pp
  • 163 Pułk Piechoty – sformowany w sile jednego batalionu; wcielony jako uzupełnienie po jednej kompanii do 63., 64., 65. i 66 pułku piechoty.
  • 164 Pułk Piechoty – sformowany w sile jednego batalionu; wcielony jako uzupełnienie do oddziałów 7 DP.
  • 166 Pułk Piechoty
  • 167 Bytomski Pułk Strzelców – przemianowany na 75 pp
  • 168 Pułk Piechoty – I batalion wcielony do 61 pp i 62 pp

Ochotnicze pułki piechoty edytuj

  • 1 Pułk Ochotniczy Obrony Warszawy- po zwycięstwie warszawskim zdemobilizowany; młodsi wiekiem żołnierze wcieleni zostali do 202 pp.
  • 1 Pułk Piechoty Małopolskich Oddziałów Armii Ochotniczej – przemianowany na 230 pp
  • 4 Pułk Pomorski – przemianowany na 263 pp
  • 201 Pułk Piechoty
  • 202 Pułk Piechoty
  • 203 Pułk Strzelecki
  • 204 Pułk Piechoty – po zakończeniu walk w rejonie Łukowa uzupełnił stany osobowe 1, 2 i 3 pułków strzelców podhalańskich
  • 205 Pułk Piechoty – walczył z bolszewikami pod Oranami; w październiku 1920 zdemobilizowany
  • 206 Pułk Piechoty – po przybyciu na front wcielony jako uzupełnienie do 6 pp Leg
  • 207 Pułk Piechoty (wołyński) – wcielony do 2 pp Leg
  • 208 Pułk Piechoty im. Stefana Batorego – wcielony jako uzupełnienie: 1 bp do 24 pp, 2 bp do 4 pp Leg, 3 bp do 3, 4 i 124 pp
  • 213 Pułk Piechoty – powstał z Korpusu Policji Państwowej; po zdemobilizowaniu żołnierze wrócili do pracy w PP
  • 216 Pułk Piechoty – po przybyciu na front wcielony jako uzupełnienie do 16 pp
  • 218 Pułk Piechoty
  • 219 Pułk Piechoty
  • 221 Pułk Piechoty
  • 222 Pułk Piechoty - zorganizowany pod koniec lipca 1920 r. w Siedlcach przez baon zapasowy 22 pp pod dowództwem kpt. Wacława Kostka-Biernackiego. W sierpniu 1920 r. został ewakuowany z Siedlec i skierowany na Śląsk Cieszyński w celu demonstracji siły przeciwko Czechom. 222 pp został zlikwidowany 05.11.1920 r. i uzupełnił stany 22 pp.
  • 223 Pułk Piechoty – I batalion wcielony do 59 pp i 60 pp, II batalion – do 56 pp i 57 pp
  • 224 Pułk Piechoty
  • 225 Pułk Piechoty
  • 226 Pułk Piechoty – wcielony do 26 pp
  • 233 Pułk Piechoty "Dzieci Łomży" - 1 kompania, w trakcie obrony Łomży włączona do baonu zapasowego 33 pp, w Bitwie Warszawskiej i walkach pościgowych podporządkowana Lidzkiemu Pułkowi, a następnie, jako uzupełnie strat bojowych, zasiliła 33 pp walczący na Wołyniu
  • 236 Pułk Piechoty – I batalion wcielony do 36 pp, II batalion wcielony do ?
  • 238 Pułk Piechoty – wcielony do 38 pp
  • 239 Pułk Piechoty – wcielony do 39 pp
  • 240 Pułk Piechoty – wcielony do 40 pp
  • 257 Pułk Piechoty – wcielony częściowo do oddziałów 15 DP i 159 pp
  • 259 Pułk Piechoty – w trakcie organizacji wcielony do 359 pp
  • 262 Pułk Piechoty – I batalion wcielony do 362 pp
  • 263 Pułk Piechoty – walczył całością sił: rozwiązany uzupełnił stany 202 pp, oddziałów 18 DP, 65 pp
  • 264 Pułk Piechoty – 1 bp zasilił oddziały 18 DP, 2 bp wszedł w skład 2 Pułku Syberyjskiego, 3 bp stanowił uzupełnienie Brygady Syberyjskiej.
  • 265 Pułk Piechoty – 4-kompanijny ochotniczy batalion 265 pp mjr Zygmunta Krudowskiego w sile 423 żołnierzy - Kaszubów sformowano w Starogardzie i użyto w walkach o Mławę[2]

Ochotniczo-rezerwowe pułki piechoty[m] edytuj

Pułki piechoty w roku 1921 edytuj

Powstańcze pułki śląskie edytuj

 
Sztandar 4 Pułku Powstańców Śląskich im. Stefana Batorego

Grupa "Wschód" (dowódca kpt. Karol Grzesik).

Grupa "Południe" (dowódca ppłk Bronisław Sikorski).

Grupa "Północ" -(dowódca kpt. Alojzy Nowak

Pułki piechoty w latach 1921-1939 edytuj

Regularne pułki piechoty edytuj

 
Odznaka 41 Suwalskiego Pułku Piechoty

Pułki piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza edytuj

 
Odznaka wzorowana na przedwojennej Odznace KOP

Rezerwowe pułki piechoty 1939 edytuj


Pułki piechoty improwizowane w trakcie kampanii wrześniowej 1939 edytuj


Uwagi edytuj

  1. a b c Wchodziły w skład niektórych pułków
  2. 31 Pułk Strzelców powstał z austriackiego 31 Pułku Strzelców w Cieszynie. 06.12.1918 r. został przemianowany na Pułk Piechoty Ziemi Cieszyńskiej. 01.02.1919 r. zmieniono nazwę na 7 Pułk Piechoty Ziemi Cieszyńskiej, 08.02.1919 r. ostatecznie na 10 Pułk Piechoty
  3. Pułk Ziemi Wadowickiej powstał z austriackiego 56 Pułku Piechoty.
  4. Pułk Piechoty Nr 8 sformowano na bazie austriackich pułków piechoty nr 13 i 113 oraz Batalionu Zapasowego 13 Pułku Piechoty z Ołomuńca. Oba pułki już w czasie powrotu z frontu były "spolonizowane".
  5. 1 Pułk Ziemi Jarosławskiej powstał z austriackich: 90 Pułku Piechoty i Batalionu Zapasowego 90 Pułku Piechoty.
  6. 57 Pułk Piechoty Ziemi Tarnowskiej powstał z austriackich: 57 Pułku Piechoty i Batalionu Zapasowego 57 Pułku Piechoty.
  7. Pułk Piechoty Ziemi Krakowskiej powstał na bazie austriackiego Batalionu Zapasowego 56 Pułku Piechoty.
  8. 20 Pułk Piechoty powstał z austriackich oddziałów: 20 Pułku Piechoty w Nowym Sączu, Batalionu Zapasowego 20 Pułku Piechoty w Tarnowie, 32 Pułku Obrony Krajowej w Nowym Sączu i Batalionu Zapasowego 32 Pułku Obrony Krajowej w Bochni.
  9. 2 Pułk Strzelców Podhalańskich powstał z austriackiego Batalionu Zapasowego 32 Pułku Obrony Krajowej w Bochni.
  10. Do 18 Pułku Strzelców włączono Batalion Zapasowy austriackiego 10 Pułku Piechoty, jako III batalion.
  11. 3 Pułk Strzelców Lwowskich w dniu 20.12.1918 r. został wcielony do 2 Pułku Strzelców Lwowskich, jako jego III batalion.
  12. 11 Pułk Piechoty powstał w styczniu 1919 r. z połączenia austriackiego 13 Batalionu Strzelców, Batalionu "Będzin" i Batalionu "Dąbrowa Górnicza".
  13. Formowane na terenie Okręgu Generalnego Poznań i Pomorze. Na froncie nie walczyły samodzielnie. Wcielone zostały jako uzupełnienie do poszczególnych dywizji.

Przypisy edytuj

  1. Podział pułków ze względu na sposób formowania pokazano na podstawie "Księgi chwały piechoty" s. 196-199
  2. Wojciech Zawadzki, Pomorze 1920, Bellona 2015, s. 87.

Bibliografia edytuj

  • Spis byłych oddziałów wojskowych WP, Przegląd Historyczno-Wojskowy, Warszawa 2000, Nr 2 (183), s. 66-113,
  • Księga chwały piechoty: komitet redakcyjny pod przewodnictwem płk. dypl. Bolesława Prugara Ketlinga, Departament Piechoty MSWojsk, Warszawa 1937-1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona Warszawa 1992
  • Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie: Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 : organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975.
  • Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.