Ind

Ind
	kadm ← ind → cyna
	Wygląd
	srebrzystobiały
	; Widmo emisyjne indu
	Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	ind, In, 49; (łac. indium)
Grupa, okres, blok	13 (IIIA), 5, p
Stopień utlenienia	III
Właściwości metaliczne	metal
Właściwości tlenków	amfoteryczne
Masa atomowa	114,82 ± 0,01
Stan skupienia	stały
Gęstość	7310 kg/m³
Temperatura topnienia	156,60 °C
Temperatura wrzenia	2072 °C
Numer CAS	7440-74-6
PubChem	5359967
Właściwości atomowe
Promień; • atomowy; • walencyjny; • van der Waalsa	; 155 (obl. 156) pm; 144 pm; 193 pm
Konfiguracja elektronowa	[Kr]5s24d105p1
Zapełnienie powłok	2, 8, 18, 18, 3; (wizualizacja powłok)
Elektroujemność; • w skali Paulinga; • w skali Allreda	; 1,78; 1,49
Potencjały jonizacyjne	I 558,3 kJ/mol; II 1820,7 kJ/mol; III 2704 kJ/mol
Właściwości fizyczne
Ciepło parowania	231,5 kJ/mol
Ciepło topnienia	3,263 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	1,42×10−17 Pa (429 K)
Konduktywność	1,16×107 S/m
Ciepło właściwe	233 J/(kg·K)
Przewodność cieplna	81,6 W/(m·K)
Układ krystalograficzny	tetragonalny
Twardość; • w skali Mohsa	; 1,2
Prędkość dźwięku	1215 m/s (293,15 K)
Objętość molowa	15,76×10−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2011-10-02]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Uwaga
Zwroty H	H302, H312, H315, H319, H332, H335
Zwroty P	P261, P280, P305+P351+P338
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 2 0
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Ind (In, łac. indium) – pierwiastek chemiczny, metal z bloku p układu okresowego.

Został odkryty w 1863 r. przez Ferdinanda Reicha i Hieronymousa Theodora Richtera z Akademii Górniczej we Freibergu^[5]^[6]. Nazwa pochodzi od koloru indygo, na jaki barwi płomień^[5] (linia spektralna^[6] 451,13 nm). W temperaturze pokojowej jest odporny na działanie powietrza. Dopiero w podwyższonej temperaturze tworzy tlenek. Nie reaguje z kwasami nieutleniającymi. Z kwasem siarkowym i azotowym reaguje na gorąco. Rozpuszcza się w roztworach zasad. W wyższych temperaturach reaguje z chlorowcami, siarką i azotem.

Występowanie i otrzymywanie edytuj

Zawartość indu w skorupie ziemskiej średnio wynosi około 50 ppb (µg/kg), a w wodzie 0,1-0,01 ppt (ng/kg). W przyrodzie występuje w minerałach: rokezycie CuInS₂, indycie FeIn₂S₄ i gallindycie In(OH)₃. Często towarzyszy rudom cynku, żelaza, miedzi i cyny.

Metaliczny ind otrzymuje się przez redukcję tlenku indu wodorem lub metodą elektrolizy roztworu jego soli.

Zastosowania edytuj

Drut wykonany z indu

Ind wykorzystywany jest intensywnie przez przemysł półprzewodnikowy, m.in. do wytwarzania tranzystorów p-n-p z germanem oraz do niskotemperaturowego lutowania półprzewodników. Z pierwiastkami grupy 15 tworzy półprzewodniki III-V. Spośród nich arsenek indu (InAs) i antymonek indu (InSb) są stosowane do produkcji tranzystorów niskotemperaturowych i termistorów, a fosforek indu (InP) do tranzystorów wysokotemperaturowych^[7].

Ind stosuje się też jako dodatek stopowy (np. do stali) podwyższających ich twardość i odporność na korozję. Wykorzystuje się go (w postaci drutu) przy produkcji termometrów oporowych i przyrządów optycznych. Wchodzi w skład metalicznych powłok antykorozyjnych. Niektóre stopy indu mają właściwości nadprzewodzące. W postaci tlenku indowo-cynowego jest wykorzystywany w wyświetlaczach ciekłokrystalicznych (LCD). Wytwarza się z niego stopy niskotopliwe (stop zawierający 24% indu i 76% galu). Tlenek indu stosuje się również przy wytwarzaniu powierzchni o własnościach elektroluminescencyjnych.

W pierwszej dekadzie XXI w. produkcja indu zaczęła gwałtownie wzrastać z powodu zastosowań tego pierwiastka w przemyśle elektronicznym, szczególnie w produkcji wyświetlaczy LCD oraz paneli słonecznych. W 2007 roku 75% rocznej produkcji indu zużyto do produkcji LCD dla odbiorników telewizyjnych i wyświetlaczy w telefonach komórkowych. Zaledwie 8% odbiorników telewizyjnych na świecie są odbiornikami LCD, co stwarza potencjalnie duży wzrost zapotrzebowania na ten metal. W 2011 globalna produkcja indu wyniosła 1800 ton, z czego Japonia zużyła 60%^[6].

Ze względu na duży przekrój czynny dla neutronów ind używany jest także do produkcji prętów kontrolnych do reaktorów jądrowych^[7]. Inne zastosowanie to detekcja neutronów metodą aktywacyjną^[8].

Uwagi edytuj

↑ Podana wartość stanowi przybliżoną standardową względną masę atomową (ang. abridged standard atomic weight) publikowaną wraz ze standardową względną masą atomową, która wynosi 114,818 ± 0,001 (patrz: Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.)).

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-18, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
↑ Cadmium (nr 264113) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-02]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ThomasT. Prohaska ThomasT. i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.).
↑ Indium, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 5359967 (ang.).
↑ ^a ^b Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenklatura związków organicznych. Rekomendacje IUPAC i nazwy preferowane 2013, Komisja Terminologii Chemicznej Polskiego Towarzystwa Chemicznego (tłum.), wyd. 3, Narodowy Komitet Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej, [2017], s. 125 .
↑ ^a ^b ^c Indium: historical information. WebElements: the periodic table on the WWW. [dostęp 2011-02-10].
↑ ^a ^b N.N. Greenwood, A. Earnshaw: Chemistry of the elements. Wyd. 2. Oxford: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 221. ISBN 978-0-7506-3365-9.
↑ Ludwik Dobrzyński: Energia jądrowa i jej zastosowania. [dostęp 2018-03-28].

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[uwaga1-3] Podana wartość stanowi przybliżoną standardową względną masę atomową (ang. abridged standard atomic weight) publikowaną wraz ze standardową względną masą atomową, która wynosi 114,818 ± 0,001 (patrz: Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.)).

[CRC-1] David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-18, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).

[Aldrich-US-2] Cadmium (nr 264113) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-02]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[CIAAW-4] ThomasT. Prohaska ThomasT. i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.).

[PubChem-5] Indium, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 5359967 (ang.).

[BlueBook2013PL-6] Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenklatura związków organicznych. Rekomendacje IUPAC i nazwy preferowane 2013, Komisja Terminologii Chemicznej Polskiego Towarzystwa Chemicznego (tłum.), wyd. 3, Narodowy Komitet Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej, [2017], s. 125 .

[WebEl-7] Indium: historical information. WebElements: the periodic table on the WWW. [dostęp 2011-02-10].

[Greenwood-8] N.N. Greenwood, A. Earnshaw: Chemistry of the elements. Wyd. 2. Oxford: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 221. ISBN 978-0-7506-3365-9.

[LD-9] Ludwik Dobrzyński: Energia jądrowa i jej zastosowania. [dostęp 2018-03-28].

[a]

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]