Wikipedia

Bystrzyca Kłodzka

miasto w województwie dolnośląskim
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Bystrzyca Kłodzka (ⓘ; niem. Habelschwerdt, dial. Hoabeschwerde[4], cz. Kladská Bystřice) – miasto w południowo-zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Bystrzyca Kłodzka. Historycznie było położone w hrabstwie kłodzkim.

Bystrzyca Kłodzka
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Panorama Bystrzycy Kłodzkiej
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Gmina

Bystrzyca Kłodzka

Data założenia

XI wiek

Prawa miejskie

przed 1319 r.[1]

Burmistrz

Renata Surma

Powierzchnia

10,74[2] km²

Wysokość

330–385 m n.p.m.

Populacja (01.01.2023)
• liczba ludności
• gęstość


9122[3]
849,3 os./km²

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-500

Tablice rejestracyjne

DKL

Położenie na mapie gminy Bystrzyca Kłodzka
Mapa konturowa gminy Bystrzyca Kłodzka, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bystrzyca Kłodzka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Bystrzyca Kłodzka”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Bystrzyca Kłodzka”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Bystrzyca Kłodzka”
Ziemia50°17′58″N 16°39′12″E/50,299444 16,653333
TERC (TERYT)

0208064

SIMC

0983899

Urząd miejski
pl. Wolności 1
57-500 Bystrzyca Kłodzka
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP
Nysa Kłodzka w Bystrzycy Kłodzkiej
Rynek w Bystrzycy Kłodzkiej
Mały Rynek w Bystrzycy Kłodzkiej
Brama Wodna w Bystrzycy Kłodzkiej

Bystrzyca Kłodzka leży w Rowie Górnej Nysy, przy ujściu Bystrzycy do Nysy Kłodzkiej. Jedno z najważniejszych miast krainy historycznej zwanej ziemią kłodzką[5].

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 9122 mieszkańców[3] (418. miejsce w kraju). Gęstość zaludnienia wynosi 849,3 osób/1 km² (29. miejsce w województwie).

Środowisko naturalne

edytuj

Geografia

edytuj
Osobny artykuł: Góry Bystrzyckie (Sudety).

Bystrzyca Kłodzka (przy współrzędnych 50°17′N 16°38′E/50,283333 16,633333) leży w południowej części województwa dolnośląskiego, w południowej części powiatu kłodzkiego, w środkowej części gminy Bystrzyca Kłodzka.

Trzecie co do liczby ludności miasto po Nowej Rudzie powiatu kłodzkiego, leży w południowej części historycznego hrabstwa kłodzkiego, u ujścia rzeki Bystrzycy do Nysy Kłodzkiej, na wysokości ok. 340–370 m n.p.m., w Obniżeniu Bystrzycy Kłodzkiej, stanowiącym oś Rowu Górnej Nysy, pomiędzy Górami Bystrzyckimi na zachodzie, a Wysoczyzną Idzikowską na wschodzie[6].

Od Kłodzka, stolicy powiatu miasto jest oddalone o 17,6 km[7]. Bystrzyca Kłodzka na północy graniczy z Zabłociem i Starym Waliszowem, Starą Bystrzycą na zachodzie, Długopolem Dolnym i Wilkanowem na południu i Pławnicą na wschodzie[6].

Warunki naturalne

edytuj

Bystrzyckie stare miasto, znajdujące się w centrum dzisiejszego miasta, usytuowane jest na wysokim wzniesieniu, które od wschodu i południa obmywają wody Nysy Kłodzkiej i Bystrzycy. Zbocza tego wzniesienia opadają bardzo stromo w tych dwóch kierunkach, miejscami skalnymi urwiskami. Są to pozostałości po plejstoceńskiej terasie nadrzecznej o wysokości do 20 m. Na wzniesieniu tym, na wysokości ok. 360 m n.p.m. rozplanowano miasto średniowieczne. Przeciwległy brzeg, tzw. Góra Parkowa jest ukształtowana w podobny sposób. Sprawia to, że Bystrzyca Kłodzka posiada jedną z najpiękniejszych panoram miejskich, szczególnie oglądaną z prawego brzegu Nysy Kłodzkiej, prezentującą ciekawy styl zabudowy tarasowej[8]. Bystrzyca Kłodzka leży na klimatycznej strefie przejściowej, z niewielką przewagą klimatu kontynentalnego[9]. Średnia temperatura roku wynosi 7,4 °C, z kolei roczna amplituda sięga 19,3 °C[10]. Opady atmosferyczne zamykają się w granicach 790 mm[11].

Przyroda

edytuj

Flora

edytuj

Roślinność naturalna Bystrzycy Kłodzkiej należy do Działu Sudeckiej Krainy Podgórza Okręgu Środkowosudeckiego. Jest ona typowa dla pogórza Sudeckiego. W lasach występują elementy środkowoeuropejskie takie jak buk, klon zwyczajny i lipa szerokolistna. Obecnie większość lasów grądowych przekształcono w łąki, pola i parki, zaś lasy mieszane tworzą zadrzewienie izolowanych wzniesień lub obrzeży obniżeń. Do najbardziej charakterystycznych okazów pierwotnej flory ziemi bystrzyckiej należy pełnik europejski[12].

Fauna

edytuj

Fauna nie różni się znacznie od innych regionów pozagórskich. Przeważają na tym terenie gatunki środkowoeuropejskie. Występują również gatunki górskie takie jak: traszka górska i salamandra plamista. Pospolite są gatunki drobniejsze, zwłaszcza gryzoni, jak nornik zwyczajny, ryjówka aksamitna, czy kret. Można także spotkać koszatkę leśną oraz jeża europejskiego i zająca szaraka. Z ptaków do najczęściej występujących w mieście gatunków należą: wróblowate, gołębie, kosy i szpaki[13].

Toponimia

edytuj

Miejscowość w Kotlinie Kłodzkiej otrzymała swoją nazwę w nawiązaniu do położenia nad „bystrą” wodą, ponieważ słowo Bystrzyca oznacza rwący górski potok[14]. Nazwa ta wskazuje na ścisły związek osady z rzeką, szczególnie często występujący w nazwach miejscowości w Czechach i na Słowacji, stąd pojawiła się teoria, że założycielami miasta byli osadnicy pochodzący zza Przełęczy Międzyleskiej. Poglądu tego nie można jednak zweryfikować, ponieważ jeszcze w XII w. Polacy i Czesi posługiwali się wspólnym językiem[15].

Obecna nazwa miejscowości wprowadzona w 1945 i zatwierdzona w 1946[16] nawiązuje do czeskiej nazwy Bystrice po raz pierwszy wzmiankowanej w 1369 r.[17] Niemiecka nazwa Bystrzycy Kłodzkiej – Habelschwerdt pojawia się po raz pierwszy w dokumentach z 1319 r. Nazwę niemiecką tłumaczy się na dwa sposoby, co wynika z braku źródeł dotyczących jego początków[18]. Pierwszy nawiązuje do położenia miasta na tarasowym wzgórzu, znajdującym się u zbiegu dwóch rzek, w związku z tym wywodzić by się ona miała od słów: Hügel, co oznacza wzgórze, pagórek oraz Werder, co jest określeniem kępy na podmokłym terenie albo rzece (ostrów). Według etymologii ludowej Habel – żyjący według legendy w czasach przedchrześcijańskich – miał być wartownikiem strzegącym bezpieczeństwa drogi biegnącej wzdłuż Nysy Kłodzkiej. Jego potomkami miał być jeden z bystrzyckich rodów mieszczańskich[19].

Najbardziej prawdopodobna hipoteza wywodzi niemiecką nazwę Habelschwerdt od zniemczonej formy imienia Gaweł (cz. Havel)[17], tj. Gawła z Lemberku, kasztelana kłodzkiego króla Wacława I i męża Zdzisławy Czeskiej, któremu przypisuje się założenie miasta[20][17].

Symbole miasta

edytuj
Osobny artykuł: Herb Bystrzycy Kłodzkiej.

Jedynym symbolem miasta jest herb, przedstawiający srebrnego lwa wspiętego w prawo, ze złotą koroną na głowie, z otwartym pyskiem, z podniesionym i rozwidlonym ogonem, ze złotymi pazurami, umieszczonego w czerwonym polu tarczy[21].

Historia

edytuj
 
Mury obronne z początku XIV wieku
 
Kaplica św. Floriana w Bystrzycy Kłodzkiej

W XI wieku osada czeska, na miejscu lub obok której rycerz Havel (Gaweł) z Lemberka założył w XIII wieku miejscowość dla kolonistów niemieckich o nazwie Havelswerde („Kępa Gawłowa”)[17]. W 1319 występuje już ona jako miasto zaliczane do rzędu miast królewskich[1], szybko stała się ważnym ośrodkiem rzemieślniczym[22].

Od 1381 r. miasto posiadało szpital ulokowany za murami miejskimi[23]. Władysław Dziewulski szacuje liczbę mieszkańców miasta i przedmieść za murami w XV wieku na ok. 1000 osób[25]. Od 1336 r. dokumenty potwierdzają istnienie rady miejskiej, wcześniej miasto rządzone było przez wójta[24], którym od 1319 r.[26] na mocy przywileju Jana Luksemburczyka w uznaniu za ufortyfikowanie miasta byli spadkobiercy Jakuba Rückera[1].

W 1429 miasto zostało zdobyte i zniszczone przez taborytów[22]. Wraz z resztą ziemi kłodzkiej zostało wykupione w 1454 r. przez ówczesnego regenta królestwa Czech, Jerzego z Podiebradów i stało się częścią nowo utworzonego Hrabstwa Kłodzkiego[22]. W czasie wojny domowej o koronę czeską między Jerzym z Podiebradów a antykrólem Maciejem Korwinem w 1469 r. miasto musiało zapłacić okup wojskom Korwina[27]. W tym samym roku miasto zostało zdobyte przez wojska Wrocławia – głównego gracza opozycji antyhusyckiej – i nyskie biskupa wrocławskiego i spalone[22].

Po wojnach husyckich nastąpił ponowny rozwój miasta[27]. W 1473 r. książę ziębicki i hrabia kłodzki Henryk I Starszy z Podiebradów nadał Bystrzycy prawo mili[27]. W 1475 miasto zostało znacznie zniszczone przez wielki pożar[28]. Szybkiej odbudowie i rozkwitowi miasta pomógł rozwój sukiennictwa i płóciennictwa[29]. W 1522 miasto było przeważająco protestanckie, skutkiem czego w 1545 proboszcz katolicki opuścił miasto[28]. Było ośrodkiem radykalnych ruchów religijnych i społecznych, szwenkfeldystów, anabaptystów i huterytów. Przebywali tu osobiście Kaspar Schwenkfeld, Fabian Eckel, Jakob Hutter i Peter Riedemann[28]. Sukcesywnie luteranizm przejmował wyznawców innych konfesji i po 1540 stanowił większość wśród mieszkańców miasta. W 1548 na mocy edyktu cesarskiego wygnano anabaptystów, którzy udali się do Prus i na Morawy[30]. W roku tym powstała gmina ewangelicka z pastorem J. Tyrannem z Ząbkowic Śląskich, która w 1564 r. przejęła kościół parafialny[27]. W 1514 r. miasto zyskało wodociąg[27], w 1541 zakończono budowę nowego ratusza, w latach 1556–1566 wybrukowano rynek[31].

Po wykupie hrabstwa kłodzkiego przez cesarza w 1567 r. miasto znalazło się pod bezpośrednim panowaniem Habsburgów[32]. W 1617 rada miejska wykupiła na trwałe urząd wójtowski i przywilej sądowniczy[32]. U progu wojny trzydziestoletniej miasto liczyło 2 tys. mieszkańców[33]. W czasie wojny było wielokrotnie plądrowane przez wojska walczących stron, nakładające nań kontrybucje i karzące mieszczan niewłaściwego w danej chwili wyznania. Miasto było oblegane przez powstańców chłopskich pod dowództwem sołtysa Wolffa z Długopola Dolnego[34]. Rebelia została krwawo stłumiona przez sześciotysięczny oddział lisowczyków[29][34]. W 1622 dokonano przymusowej rekatolizacji miasta, co doprowadziło do kolejnego odpływu ludności, tym razem do Rzeczypospolitej[35]. Pod koniec wojny, w 1646 r. wojska szwedzkie zajęły i splądrowały miasto. Wkrótce cesarska załoga Kłodzka podpaliła Bystrzycę, aby wyprzeć z niej Szwedów[35]. W 1663 Bystrzyca liczyła 1350 mieszkańców[36]. Pożary niszczyły miasto także w latach 1703, 1753, 1763[37], 1800[38], 1823[39][41]. W 1719 na Rynku otwarto urząd pocztowy[36].

Wskutek I wojny śląskiej i pokoju wrocławskiego miasto przeszło we władanie Królestwa Prus. W latach 1778–1779, w czasie wojny o sukcesję bawarską, wojska austriackie kilkakrotnie zajmowały i łupiły Bystrzycę[42]. 17 stycznia 1779 dowodzeni przez feldmarszałka Dagoberta Sigmunda von Wurmsera Austriacy w pięciu kolumnach wkroczyli niespodziewanie na ziemię kłodzką, z czego dwie kolumny zaatakowały miasto. Wojska Wurmsera zdobyły Bystrzycę Kłodzką, biorąc wielu jeńców, w tym księcia generała Adolfa z Hesji-Philippsthal-Barchfeld, 24 oficerów i 714 żołnierzy. W ręce Austriaków wpadły też trzy działa i siedem sztandarów[43][44][45].

W latach 1818–1975 Bystrzyca była siedzibą powiatu bystrzyckiego. W drugiej połowie XIX w. zaczął rozwijać się przemysł zapałczany. Powstały 3 fabryki zapałek[46]. W 1870 zasypano fosę miejską oraz rozebrano lub zabudowano dawne mury miejskie[47]. W 1875 miasto uzyskało połączenie kolejowe z Kłodzkiem[48] i Międzylesiem[49]. W 1939 miasto liczyło 7 tys. mieszkańców[50]. W 1945 miasto zostało włączone do Polski; polską nazwę miasta oparto na przedlokacyjnej nazwie czeskiej. Dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa wałbrzyskiego. W 1992 miasto miało 12 tysięcy mieszkańców[51]. W maju 2008 roku, na patrona miasta przyjęto świętego Floriana[52].

Przynależność państwowa

edytuj
Okres Państwo Zwierzchność Jednostka administracyjna Status miasta
XI w.-1093   Królestwo Czech ziemia kłodzka osada Bystrzyca
1093–1102   Państwo Polskie ziemia kłodzka osada Bystrzyca
1102–1198   Państwo Czeskie ziemia kłodzka osada Bystrzyca
1198–1253/1278   Królestwo Czeskie ziemia kłodzka osada Bystrzyca
1278–1290   księstwo wrocławskie ziemia kłodzka osada Bystrzyca
1290–1319   Królestwo Czeskie ziemia kłodzka osada Bystrzyca
1319–1327   Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1327–1335   Księstwo Wrocławskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1335–1336   Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1336–1341   księstwo ziębickie Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1341–1378   Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1378–1388   Margrabstwo Moraw Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1388–1397   Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1397–1402     Księstwo opawsko-raciborskie Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1402–1459   Królestwo Czeskie ziemia kłodzka miasto Bystrzyca
1459–1567   Hrabstwo Kłodzkie Królestwo Czeskie miasto Bystrzyca
1567–1742   Monarchia Habsburgów Hrabstwo Kłodzkie miasto Bystrzyca
1742–1816   Królestwo Prus Kamera wrocławska, departament wrocławski, powiat kłodzki miasto Bystrzyca
1816–1818   Królestwo Prus prowincja śląska, rejencja dzierżoniowska, powiat kłodzki miasto Bystrzyca
1818–1820   Królestwo Prus prowincja śląska, rejencja dzierżoniowska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1820–1871   Królestwo Prus prowincja śląska, rejencja wrocławska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1871–1918   Rzesza Niemiecka Królestwo Prus, prowincja śląska, rejencja wrocławska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1918–1919   Rzesza Niemiecka land Prusy, prowincja śląska, rejencja wrocławska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1918–1933   Rzesza Niemiecka land Prusy, prowincja Dolny Śląsk, rejencja wrocławska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1933–1938   Rzesza Niemiecka land Prusy, prowincja Dolny Śląsk, rejencja wrocławska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1938–1941   Rzesza Niemiecka land Prusy, prowincja śląska, rejencja wrocławska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1941–1945   Rzesza Niemiecka land Prusy, prowincja Dolny Śląsk, rejencja wrocławska, powiat bystrzycki miasto Bystrzyca
1945–1946   Rzeczpospolita Polska Okręg II (Dolny Śląsk), powiat bystrzycki miasto powiatowe
1946–1950   Rzeczpospolita Polska województwo wrocławskie, powiat bystrzycki miasto powiatowe, gmina miejsko-wiejska
1950–1952   Rzeczpospolita Polska województwo wrocławskie, powiat bystrzycki miasto powiatowe, gmina miejsko-wiejska
1952–1954   Polska Rzeczpospolita Ludowa województwo wrocławskie, powiat bystrzycki miasto powiatowe, gmina miejsko-wiejska
1954–1973   Polska Rzeczpospolita Ludowa województwo wrocławskie, powiat bystrzycki miasto powiatowe
1973–1975   Polska Rzeczpospolita Ludowa województwo wrocławskie, powiat bystrzycki miasto powiatowe, gmina miejsko-wiejska
1975–1990   Polska Rzeczpospolita Ludowa województwo wałbrzyskie gmina miejsko-wiejska
1990–1998   Rzeczpospolita Polska województwo wałbrzyskie, rejon bystrzycki gmina miejsko-wiejska
od 1999   Rzeczpospolita Polska województwo dolnośląskie, powiat kłodzki gmina miejsko-wiejska


Architektura i urbanistyka

edytuj

Układ urbanistyczny

edytuj
 
Gotycki kościół św. Michała Archanioła

Bystrzyca Kłodzka w pełni zachowała swój układ urbanistyczny wywodzący się z czasów średniowiecznych, który należy do jednych z najciekawszych zespołów na Śląsku[53]. Wynika to z faktu, że miasto lokowano na surowym korzeniu oraz na specyficznym terenie, przez co od samego początku uzyskało ostateczne, optymalne rozplanowanie. Miasto zajmuje spłaszczenie na ostrodze stromo opadającej w kierunku zakola Nysy Kłodzkiej, u jej spływu z Bystrzycą Łomnicką. Kształt miasta zbliżony był do zniekształconego owalu. O oryginalności układu przesądza kilka czynników[54]:

  • kościół parafialny zlokalizowano w najwyżej położonym punkcie miasta, a nie, jak kazała tradycja w pobliżu rynku.
  • w najniższej części osady, ale za to na cyplu ostrogi zbudowano obronne wójtostwo,
  • rynek uzyskał kształt zbliżony do trapezu, wytyczono go w rozmiarze 62 X 108 m,
  • poza miastem znajdował się szpital z kaplicą i przytułkiem oraz szpital zakaźny, młyny, folwarki, a także kaplica św. Floriana.

Ze względu na usytuowanie miasta na wysokim brzegu jego zabudowa ukształtowała się tarasowo, tworząc niepowtarzalną panoramę, a wiele uliczek i zaułków łączących okolice rynku z dolinami obu rzek zbudowano w postaci stromych przejść, niekiedy wiodących po kamiennych stopniach[54].

Zabytki

edytuj
Osobny artykuł: Zabytki w Bystrzycy Kłodzkiej.
 
Kolumna Trójcy Świętej z 1736 r.

Miasto pomimo wielu pożarów, zniszczeń wojennych oraz powodzi zachowało poza cennym układem urbanistycznym także liczny i cenny zespół zabytkowych budowli, do których zaliczyć można[55]:

Polityka i administracja

edytuj
 
Urząd Miasta i Gminy Bystrzyca Kłodzka
 
Starostwo Powiatowe w Kłodzku, delegatura w Bystrzycy Kłodzkiej
 
Komisariat policji w Bystrzycy Kłodzkiej

Władze miasta

edytuj

Bystrzyca Kłodzka ma status gminy miejsko-wiejskiej.

Burmistrzowie Bystrzycy Kłodzkiej (od 1990)[56]:

Miasto jest siedzibą gminy. W Bystrzycy Kłodzkiej znajdują siedziby prokuratury rejonowej, Urzędu Stanu Cywilnego, Rejonowego Urzędu Pracy, Urzędu Skarbowego oraz oddział zamiejscowy Starostwa Powiatowego w Kłodzku[57].

Demografia

edytuj

Piramida wieku mieszkańców Bystrzycy Kłodzkiej w 2014 roku.
 

Gospodarka

edytuj
 
Dawne Bystrzyckie Zakłady Przemysłu Zapałczanego

Bystrzyca Kłodzka jest ośrodkiem przemysłu drzewnego, papierniczego, zapałczanego, spożywczego. W mieście istnieje kilka zakładów przemysłowych, które dają zatrudnienie mieszkańcom miasta i okolic. Od 2007 r. na terenie miasta istnieje podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest-Park”. Podstrefa Bystrzyca Kłodzka obejmuje obszar o powierzchni 2,7 ha. Teren podstrefy jest w całości terenem niezabudowanym, co stwarza dogodne warunki do kształtowania zabudowy. Przedsiębiorcy inwestujący na proponowanych terenach należących do WSSE mają możliwość uzyskania zwolnienia z podatku od nieruchomości.

Oprócz tego w mieście istnieje wiele sklepów, punktów usługowych, serwisowych, stacje benzynowe, serwisy samochodowe, hurtownie, kilka restauracji, hotel, posterunek policji, szpital i urząd pocztowy.

Transport

edytuj
 
Stacja kolejowa w Bystrzycy Kłodzkiej

W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

Przez miasto przebiega też linia kolejowa Kłodzko – Międzylesie. Istnieją dwie stacje kolejowe: Bystrzyca Kłodzka i Bystrzyca Kłodzka Przedmieście.

Przewozy autobusowe w mieście i okolicach zapewnia lokalny oddział PKS Kłodzko. W styczniu 2024 uruchomiona została sieć gminnej komunikacji autobusowej, której operatorem zostały Bystrzyckie Usługi Komunalne[58][59].

Szkolnictwo

edytuj

W Bystrzycy Kłodzkiej mieści się 5 szkół:

  • Liceum Ogólnokształcące im. Powstańców Śląskich[60],
  • Szkoła Podstawowa nr 1 im. Józefa Bema w Zespole Szkół Ogólnokształcących[61],
  • Szkoła Podstawowa nr 2 im. Obrońców Warszawy[62],
  • Technikum oraz I stopniowa Szkoła Branżowa w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych[63].

Znajdują tu się również 3 przedszkola.

Kultura

edytuj
Osobny artykuł: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Bystrzycy Kłodzkiej.

W Bystrzycy Kłodzkiej kręcono sceny do filmów:

W Bystrzycy Kłodzkiej znajduje się także basen ulokowany na Górze Parkowej. Znajduje się tu także jedyne w Polsce Muzeum Filumenistyczne. Co roku w dniach 2–3 maja odbywa się jarmark floriański, bardziej znany jako Dni miasta. Zapraszane są gwiazdy estrady polskiej i zagranicznej, a oprócz tego są stragany, gry i zabawy oraz atrakcje dla najmłodszych.

Sport

edytuj

W Bystrzycy funkcjonują dwa kluby sportowe z dziedziny piłki ręcznej i piłki nożnej:

  • Krokus Bystrzyca Kłodzka (piłka ręczna II liga)
  • Polonia Bystrzyca Kłodzka (piłka nożna liga okręgowa)

Wcześniej był organizowany przed dniami miasta wyścig rowerowy na Górze Floriańskiej o puchar Burmistrza Bystrzycy. Co roku jest organizowany bieg bystrzycki, którego trasa prowadzi przez większość miasta.

Szlaki turystyczne

edytuj

Wspólnoty wyznaniowe

edytuj
 
Kościół filialny św. Jana Nepomucena

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Współpraca zagraniczna

edytuj

Miasto Bystrzyca Kłodzka współpracuje z pięcioma gminami z Czech, Niemiec, Francji, Hiszpanii oraz Polski. Są to miejscowości[72]:

  • Uście nad Orlicą – miasto położone w Czechach na wysokości 347 m n.p.m. Liczy nieco ponad 16 tysięcy mieszkańców. Umowa partnerska z Usti nad Orlicą została podpisana 18 maja 1994 roku.
  • Alcaniz – miasto położone w Hiszpanii w prowincji Saragossa. Liczy ponad 60 tysięcy mieszkańców. Umowa partnerska pomiędzy Alcaniz a Bystrzycą została podpisana 16 listopada 1999 roku.
  • Laissey – niewielka miejscowość położona w regionie Franche-Comté we Francji. Liczy zaledwie 500 mieszkańców. Umowa pomiędzy Laissey a Bystrzycą zawarta została 1 grudnia 2000 roku.
  • Amberg – miasto położone w Niemczech w landzie Bawaria. Miasto liczy ponad 44 tysiące mieszkańców i jest ważnym ośrodkiem przemysłowym. Umowa partnerska między obydwoma miastami została podpisana 18 października 2001 roku.
  • Kaźmierz – gmina w zachodniej Wielkopolsce, położona 30 km od Poznania. Liczy niespełna 7000 mieszkańców. Umowa pomiędzy Kaźmierzem a Bystrzycą została podpisana 10 listopada 1995 roku.
  • Massa Martana – miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Umbria, w prowincji Perugia. Według danych na rok 2004 gminę zamieszkuje 3537 osób.

Oprócz umów partnerskich z gminami zagranicznymi miasto Bystrzyca Kłodzka jest członkiem stowarzyszeń o randze ogólnopolskiej. Są to:

Ludzie związani z Bystrzycą Kłodzką

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Bystrzycą Kłodzką.
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Bystrzycy Kłodzkiej.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Bartnik 1992 ↓, s. 7.
  2. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
  3. ↑ a b GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-07-23] (pol.).
  4. ↑ Kreis Habelschwerdt [online], Arbeitsgemeinschaft Ostdeutcher Familienforscher [dostęp 2022-12-28] (niem.).
  5. ↑ Hasło: Bystrzyca Kłodzka, [w:] Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa 2008.
  6. ↑ a b Kotlina Kłodzka. Mapa turystyczna, 1:10 000, wyd. Eko-Graf, Wrocław 1997.
  7. ↑ Dane na podstawie lokalizatora internetowego „Zumi.pl”.
  8. ↑ Staffa 1993 ↓, s. 64.
  9. ↑ A. Schmuck, Regiony termiczne województwa wrocławskiego, „Czasopismo Geograficzne”, 28: 1957, s. 3–4.
  10. ↑ P. Migoń, Ziemia Kłodzka. Przewodnik, Wrocław 1996, s. 19–20.
  11. ↑ Charakterystyka gminy. Informacje ogólne o gminie Bystrzyca Kłodzka, informacja na oficjalnej stronie miasta i gminy Bystrzyca Kłodzka (dostęp: 2011-04-27).
  12. ↑ Staffa 1993 ↓, s. 22–23.
  13. ↑ Środowisko. Informacje ogólne o gminie Bystrzyca Kłodzka, informacja na oficjalnej stronie miasta i gminy Bystrzyca Kłodzka [data dostępu: 2011-04-27].
  14. ↑ J. Miodek, Słownik ojczyzny polszczyzny, Wrocław 2002, s. 82.
  15. ↑ Ruchniewicz, Rosik i Wiszewski ↓, s. 21.
  16. ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  17. ↑ a b c d Bartnik 1992 ↓, s. 8.
  18. ↑ Ruchniewicz, Rosik i Wiszewski ↓, s. 23.
  19. ↑ F. Volkmer, Geschichte der Stadt Habelschwerdt, Habelschwerdt 1987, s. 3.
  20. ↑ Ruchniewicz, Rosik i Wiszewski ↓, s. 24.
  21. ↑ Statut Miasta i Gminy Bystrzyca Kłodzka, Część 1, § 4. 1.
  22. ↑ a b c d Bartnik 1992 ↓, s. 19.
  23. ↑ Bartnik 1992 ↓, s. 14.
  24. ↑ a b Bartnik 1992 ↓, s. 16.
  25. ↑ Dla porównania Wrocław w tym czasie miał 14 tys., Świdnica 6 tys. a Kłodzko 3 tys.[24]
  26. ↑ Dokument wystawiający przywilej jest pierwszą wzmianką pisemną w historii miasta.
  27. ↑ a b c d e Staffa 1993 ↓, s. 66.
  28. ↑ a b c Bartnik 1992 ↓, s. 20.
  29. ↑ a b Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk – przewodnik, Warszawa: Sport i Turystyka, 1977, s. 143–144.
  30. ↑ Bartnik 1992 ↓, s. 21.
  31. ↑ Bartnik 1992 ↓, s. 22–23.
  32. ↑ a b Bartnik 1992 ↓, s. 22.
  33. ↑ Bartnik 1992 ↓, s. 23.
  34. ↑ a b Bartnik 1992 ↓, s. 24–25.
  35. ↑ a b Bartnik 1992 ↓, s. 26.
  36. ↑ a b Bartnik 1992 ↓, s. 27.
  37. ↑ Staffa 1993 ↓, s. 68.
  38. ↑ Wojny i nie tylko. Bystrzyca Kłodzka. [dostęp 2014-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-31)].
  39. ↑ Bartnik 1992 ↓, s. 34.
  40. ↑ Bartnik 1992 ↓, s. 34–35.
  41. ↑ Niszczący pożar z 1800 został opisany we wspomnieniach podróżującego Johna Q. Adamsa, późniejszego prezydenta USA[40].
  42. ↑ Henryk Grzybowski. Zajazd na Bystrzycę Kłodzką w czasie wojny o sukcesję bawarską 22 października 1778. „Ziemia Kłodzka”. 2013 (nr 227), s. 22–23, czerwiec 2013. Wydawnictwo Ziemia Kłodzka. ISSN 1234-9208. OCLC 499751393. 
  43. ↑ Grzybowski, Bateria nad Pasterką – zapomniana kłodzka fortyfikacja 2013 ↓, s. 8.
  44. ↑ Karl Heinrich Siegfried Rödenbeck, Tagebuch oder Geschichtskalender aus Friedrich’s des Großen Regentenleben: (1740–1786) mit historischen und biographischen Anmerkungen zur richtigen Kenntniß seines Lebens und Wirkens in allen Beziehungen. Enthaltend die Jahre 1770 bis 1786, Plahn, 1842, s. 194–195 [dostęp 2020-04-28] (niem.).
  45. ↑ Feldmarschall Graf von Wurmser [online], napoleon-online.de [dostęp 2020-04-28].
  46. ↑ Bartnik 1992 ↓, s. 37.
  47. ↑ Bartnik 1992 ↓, s. 38.
  48. ↑ Wojciech Jankowski, Mały przewodnik po Polsce, Wydawnictwo Sport i Turystyk Warszawa 1983 ISBN 83-217-2329-2, s. 92.
  49. ↑ Wojciech Michalski. 130 lat przejścia kolejowego Międzylesie – Lichkov. „Turysta Dolnośląski”. 2005 (10). [dostęp 2013-12-27]. [zarchiwizowane z adresu 2014-10-20]. 
  50. ↑ Bartnik 1992 ↓, s. 41.
  51. ↑ Bartnik 1992 ↓, s. 42.
  52. ↑ Antoni Kuczek, Pieniądz zastępczy - Bystrzyca Kłodzka [online], Polska-org.pl, 11 maja 2015 [dostęp 2023-01-04].
  53. ↑ Staffa 1993 ↓, s. 70.
  54. ↑ a b Staffa 1993 ↓, s. 71.
  55. ↑ Wykaz ważniejszych zabytków na oficjalnej stronie miasta (dostęp: 2010-04-28).
  56. ↑ Opracowano na podstawie Popularnej Encyklopedii Ziemi Kłodzkiej, pod red. J. Laski i M. Kowalcze, t. 1 i 2, Kłodzko 2009.
  57. ↑ Instytucje działające na terenie gminy – wykaz na oficjalnym serwisie miejskim [data dostępu: 2011-01-19].
  58. ↑ Gminna Komunikacja Autobusowa w Bystrzycy Kłodzkiej
  59. ↑ Organizator PTZ Gmina Bystrzyca Kłodzka
  60. ↑ I Liceum Ogólnokształcące im. Powstańców Śląskich w Bystrzycy Kłodzkiej – I Liceum Ogólnokształcące im. Powstańców Śląskich w Bystrzycy Kłodzkiej [online], liceum1.bystrzyca.eu [dostęp 2017-09-08].
  61. ↑ Super User, Per aspera ad astra [online], zso.bystrzyca.eu [dostęp 2017-09-08].
  62. ↑ Biuletyn Informacji Publicznej [online], biuletyn.net [dostęp 2017-09-08] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-09].
  63. ↑ miedzygorze.pl [online], zsp.bystrzyca.com.pl [dostęp 2017-09-08].
  64. ↑ Nikt nie woła w bazie filmpolski.pl
  65. ↑ Pierwszy dzień wolności w bazie filmpolski.pl
  66. ↑ Nowy Jork, czwarta rano w bazie filmpolski.pl
  67. ↑ Pokot w bazie filmpolski.pl
  68. ↑ Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 2015-08-03.
  69. ↑ Parafie. diecezja.swidnica.pl. [dostęp 2022-05-13].
  70. ↑ Lista zborów. chwz.info.pl. [dostęp 2022-05-13].
  71. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14].
  72. ↑ Bystrzyca Kłodzka. [w:] Miasta partnerskie [on-line]. [dostęp 2017-06-13].
  73. ↑ Stowarzyszenie Gmin Ziemi Kłodzkiej [online] [dostęp 2022-09-30].
  74. ↑ Członkowie polskiej części EG [online], Glacensis [dostęp 2022-09-30].
  75. ↑ Członkowie [online], Dolnośląska Organizacja Turystyczna [dostęp 2022-09-30].

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bystrzyca_Kłodzka&oldid=74708150”