Szablon:Dobry artykuł/archiwum

Aktualnie na stronie głównej

Zbrodnia w Horce – masakra rannych żołnierzy oraz członków wojskowego personelu medycznego 2 Armii Wojska Polskiego dokonana przez żołnierzy niemieckich 26 kwietnia 1945 roku, w ostatnich dniach II wojny światowej, we wsi Horka nieopodal Crostwitz. Podczas walk na Łużycach w kwietniu 1945 roku polska 9 Dywizja Piechoty zdołała się przedrzeć na przedpola Drezna, jednakże wkrótce znalazła się w okrążeniu. Rozkaz zawrócenia na wschód i dołączenia do głównych sił 2 Armii WP okazał się spóźniony, a w dodatku mapa z rozrysowaną marszrutą dywizji przypadkowo wpadła w ręce Niemców. W trakcie odwrotu 15. samodzielny batalion sanitarny, który ewakuował rannych z dywizyjnego punktu medycznego, został zaskoczony przez nieprzyjaciela podczas postoju w Horce. Doszło do masakry, w trakcie której żołnierze Dywizji Grenadierów Pancernych „Brandenburg”, wspierani prawdopodobnie przez kolaborantów ze 104 Brygady Przeciwpancernej „Wolna Ukraina”, zamordowali od 150 do 300 Polaków. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

Uwaga

Ta lista nie jest równoważna aktualnej liście dobrych artykułów. Rubryka wystartowała, kiedy część dobrych artykułów już wcześniej eksponowana była w rubryce {{Czy wiesz}}. Nowe dobre artykuły dodawane są do kolejki, a w przypadku braku nowych DA artykuły do ekspozycji będą dobierane spośród tych, które uzyskały miano DA przed powstaniem tej rubryki.

1 stycznia edytuj

Doustny płyn nawadniający – opracowana przez Światową Organizację Zdrowia gotowa mieszanina elektrolitów oraz glukozy przeznaczona do nawadniania dzieci i dorosłych w ostrej biegunce. Stworzona po raz pierwszy w 1969 roku, później była modyfikowana w celu poprawy skuteczności i stabilności. Mieszanina oferowana jest w formie saszetek pozwalających na uzyskanie 1 litra płynu o różnych smakach. Jej dawkowanie zależne jest od masy ciała pacjenta. Doustny płyn nawadniający powinien być podawany dzieciom przez odpowiednio poinstruowanego członka rodziny, przy użyciu czystej łyżki lub kubka. Dzieciom poniżej 2 lat należy podawać jedną łyżeczkę co 1–2 minuty, starsze dzieci i dorośli powinni popijać często małymi łykami z kubka. Podczas pierwszych dwóch godzin nawadniania mogą wystąpić wymioty, szczególnie w przypadku zbyt szybkiego przyjmowania płynu, jednakże zwykle nie jest to problemem klinicznym, ponieważ większość przyjętego płynu zostaje wchłonięta w przewodzie pokarmowym. W przypadku utrzymywania się objawów odwodnienia cykl przyjmowania płynu jest powtarzany, ale w przypadkach ciężkich odwodnień w takiej sytuacji podawane jest nawodnienie drogą dożylną.

2 stycznia edytuj

Lublin R.IX – polski ośmiomiejscowy samolot pasażerski w układzie dwupłatu z końca lat 20. XX wieku konstrukcji inż. Jerzego Rudlickiego, zbudowany w Zakładach Mechanicznych Plage i Laśkiewicz w Lublinie. Stanowił cywilną adaptację samolotu liniowego Lublin R.VIII. Długość samolotu wynosiła 12,1 metra, a wysokość 4,5 metra. Masa własna wynosiła 1814 kg, masa użyteczna 1286 kg, zaś masa całkowita (startowa) 3100 kg. Napęd stanowił chłodzony powietrzem 9-cylindrowy silnik gwiazdowy Gnome-Rhône Jupiter o mocy nominalnej 336 kW przy 1900 obr./min, mocy startowej 353 kW i masie 380 kg, napędzający stałe, drewniane, dwułopatowe śmigło ciągnące o średnicy 4,2 metra. Prototyp został oblatany w kwietniu 1929 roku, jednak z powodu niskich osiągów nie został przyjęty do eksploatacji w PLL LOT i nie podjęto jego produkcji seryjnej. Jedyny zbudowany egzemplarz trafił do hangaru sterowcowego w Poznaniu, gdzie po kilku latach został skasowany.

3 stycznia edytuj

Pesa Gama – rodzina lokomotyw spalinowych i elektrycznych budowanych od 2012 roku przez zakłady Pesa Bydgoszcz. Lokomotywa jest 4-osiową jednostką elektryczną o mocy 5600 kW, zasilaną napięciem 3 kV DC z sieci napowietrznej poprzez odbierak prądu produkcji Stemmanna. Dodatkowo zamontowano pomocniczy silnik spalinowy mocy 403 kW, sprzęgnięty z prądnicą prądu przemiennego o mocy 420 kW. Gama ma dwa stopnie usprężynowienia zawieszenia. Wytrzymałość konstrukcji spełnia wymagania normy EN 12663. Lokomotywa jest ponadto wyposażona w wymienialne elementy odkształcające się w czasie kolizji i ma przewidzianą strefę zgniotu. Szkielet jednostki jest zbudowany z wysoko wytrzymałej stali, ściany boczne i dach wykończone są profilami i blachami aluminiowymi. Powstało łącznie 20 lokomotyw w 3 wersjach: spalinowej, elektrycznej oraz elektrycznej z dodatkowym silnikiem spalinowym. Lokomotywy eksploatowane są m.in. przez PKP Intercity, Koleje Mazowieckie, Ecco Rail oraz Pol-Miedź Trans.

4 stycznia edytuj

Plac Pod Lipami w Katowicach – plac miejski w Katowicach, położony na terenie jednostki pomocniczej Giszowiec, którego nazwa pochodzi od znajdujących się dookoła niego lip. Stanowi on środkową część powstałego wraz z nim zabytkowego osiedla patronackiego Giszowiec, wybudowanego w latach 1907–1910, autorstwa Emila i Georga Zillmannów. Powstał on na planie prostokąta. Obwód placu wynosi 410 m, a jego dłuższy bok 135 m. Łączna powierzchnia placu, wraz z okalającymi go ulicami, wynosi 9500 m². Przy placu zlokalizowano obiekty użyteczności publicznej osiedla: dom nadleśniczego wraz z siedzibą nadleśnictwa, gospodę, szkołę, konsum oraz urząd obszaru dworskiego. Cały układ urbanistyczny osiedla wraz z placem Pod Lipami jest wpisany do rejestru zabytków. Plac jest objęty monitoringiem w ramach Katowickiego Inteligentnego Systemu Monitoringu i Analizy.

5 stycznia edytuj

Lee J. Cobb (ur. 8 grudnia 1911 w Nowym Jorku, zm. 11 lutego 1976 w Los Angeles) – amerykański aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, dwukrotnie nominowany do Oscara za role drugoplanowe w filmach: Na nabrzeżach oraz Bracia Karamazow; dwukrotnie nominowany do Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego oraz trzykrotnie nominowany do nagrody Primetime Emmy. Na deskach teatru Cobb zadebiutował w lipcu 1932 roku w Pasadena Playhouse w Kalifornii. W 1937 roku zadebiutował na srebrnym ekranie w westernie North of the Rio Grande. Występował jako Johnny Friendly w Na nabrzeżach, jeden z dwunastu gniewnych ludzi, detektyw Kinderman z Egzorcysty oraz Will Loman, protagonista w sztuce Śmierć komiwojażera Arthura Millera. W swojej karierze filmowej, jak i teatralnej grał przede wszystkim znacznie starszych od siebie bohaterów drugiego planu. Cobb słynął z zamiłowania do szybkich i drogich samochodów. Znany był też z podróżowania do Indianapolis na wyścigi samochodowe. Przez wiele lat uprawiał hazard, a dużą część zarobionych pieniędzy potrafił przegrać w kasynie.

6 stycznia edytuj

Wyścig Tatrzański – samochodowo-motocyklowy wyścig górski organizowany corocznie w sierpniu w latach 1927–1931 przez Krakowski Klub Automobilowy, na odcinku górskiej szosy Łysa Polana – Morskie Oko o długości 7,5 km. Była to pierwsza tego rodzaju impreza w Polsce. W ramach przygotowań zbudowano trybuny na 500 osób przy mecie, aczkolwiek zapewniały one tylko obserwację ostatniego kilometra trasy. Pierwszy wyścig rozegrano 14 sierpnia 1927 roku. Od 1928 roku był rozgrywany jako wyścig międzynarodowy, a za najlepszy czas przyznawano przechodnią Wielką Nagrodę Tatr. II Międzynarodowy Wyścig Tatrzański odbył się w 1929 roku, a III wyścig w sierpniu 1930 roku. IV i ostatni Międzynarodowy Wyścig Tatrzański odbył się w sierpniu 1931 roku. Główną przyczyną zaprzestania organizacji imprezy był kryzys gospodarczy z początku lat 30., połączony z działaniami polskich władz, które wprowadziły w tym okresie podatki od luksusu i opłaty na Fundusz Drogowy od posiadania samochodów. Spowodowało to wielki spadek liczby sprzedawanych samochodów, jak również spadek liczby samochodów używanych w Polsce. Wyścig był również przedmiotem krytyki części publicystów pod kątem ochrony przyrody.

7 stycznia edytuj

ORP Czujny – polski ścigacz okrętów podwodnych z okresu zimnej wojny, a wcześniej radziecki BO-411, jeden z ośmiu pozyskanych przez Polskę okrętów projektu 122bis. Okręt został zwodowany 11 kwietnia 1953 roku w stoczni numer 340 w Zielonodolsku, a do służby w Marynarce Wojennej ZSRR przyjęto go w listopadzie tego roku. W 1955 roku jednostka została wydzierżawiona przez Polskę i 27 maja tego roku weszła w skład Marynarki Wojennej. Okręt, oznaczony podczas służby znakami burtowymi DS-41, następnie 361, został skreślony z listy floty w październiku 1972 roku. Ostatnim dowódcą jednostki był kpt. mar. Władysław Monkiewicz. W 1973 roku okręt pełnił rolę pływających koszar, zaś w latach 1974–1975 był jednostką badawczą.

8 stycznia edytuj

Doustny płyn nawadniający – opracowana przez Światową Organizację Zdrowia gotowa mieszanina elektrolitów oraz glukozy przeznaczona do nawadniania dzieci i dorosłych w ostrej biegunce. Stworzona po raz pierwszy w 1969 roku, później była modyfikowana w celu poprawy skuteczności i stabilności. Mieszanina oferowana jest w formie saszetek pozwalających na uzyskanie 1 litra płynu o różnych smakach. Jej dawkowanie zależne jest od masy ciała pacjenta. Doustny płyn nawadniający powinien być podawany dzieciom przez odpowiednio poinstruowanego członka rodziny, przy użyciu czystej łyżki lub kubka. Dzieciom poniżej 2 lat należy podawać jedną łyżeczkę co 1–2 minuty, starsze dzieci i dorośli powinni popijać często małymi łykami z kubka. Podczas pierwszych dwóch godzin nawadniania mogą wystąpić wymioty, szczególnie w przypadku zbyt szybkiego przyjmowania płynu, jednakże zwykle nie jest to problemem klinicznym, ponieważ większość przyjętego płynu zostaje wchłonięta w przewodzie pokarmowym. W przypadku utrzymywania się objawów odwodnienia cykl przyjmowania płynu jest powtarzany, ale w przypadkach ciężkich odwodnień w takiej sytuacji podawane jest nawodnienie drogą dożylną.

9 stycznia edytuj

Lublin R.IX – polski ośmiomiejscowy samolot pasażerski w układzie dwupłatu z końca lat 20. XX wieku konstrukcji inż. Jerzego Rudlickiego, zbudowany w Zakładach Mechanicznych Plage i Laśkiewicz w Lublinie. Stanowił cywilną adaptację samolotu liniowego Lublin R.VIII. Długość samolotu wynosiła 12,1 metra, a wysokość 4,5 metra. Masa własna wynosiła 1814 kg, masa użyteczna 1286 kg, zaś masa całkowita (startowa) 3100 kg. Napęd stanowił chłodzony powietrzem 9-cylindrowy silnik gwiazdowy Gnome-Rhône Jupiter o mocy nominalnej 336 kW przy 1900 obr./min, mocy startowej 353 kW i masie 380 kg, napędzający stałe, drewniane, dwułopatowe śmigło ciągnące o średnicy 4,2 metra. Prototyp został oblatany w kwietniu 1929 roku, jednak z powodu niskich osiągów nie został przyjęty do eksploatacji w PLL LOT i nie podjęto jego produkcji seryjnej. Jedyny zbudowany egzemplarz trafił do hangaru sterowcowego w Poznaniu, gdzie po kilku latach został skasowany.

10 stycznia edytuj

Pesa Gama – rodzina lokomotyw spalinowych i elektrycznych budowanych od 2012 roku przez zakłady Pesa Bydgoszcz. Lokomotywa jest 4-osiową jednostką elektryczną o mocy 5600 kW, zasilaną napięciem 3 kV DC z sieci napowietrznej poprzez odbierak prądu produkcji Stemmanna. Dodatkowo zamontowano pomocniczy silnik spalinowy mocy 403 kW, sprzęgnięty z prądnicą prądu przemiennego o mocy 420 kW. Gama ma dwa stopnie usprężynowienia zawieszenia. Wytrzymałość konstrukcji spełnia wymagania normy EN 12663. Lokomotywa jest ponadto wyposażona w wymienialne elementy odkształcające się w czasie kolizji i ma przewidzianą strefę zgniotu. Szkielet jednostki jest zbudowany z wysokowytrzymałej stali, ściany boczne i dach wykończone są profilami i blachami aluminiowymi. Powstało łącznie 20 lokomotyw w 3 wersjach: spalinowej, elektrycznej oraz elektrycznej z dodatkowym silnikiem spalinowym. Lokomotywy eksploatowane są m.in. przez PKP Intercity, Koleje Mazowieckie, Ecco Rail oraz Pol-Miedź Trans.